عطار روح بود و سنایى دو چشم او             ما از پى سنایى و عطار مى‏رویم

عطار نیشابوری(530 - 627) محمد ملقب به فریدالدین و مکنى به ابو حامد از عرفاى نامدار و شاعر سده ششم هجرى است و در عرفان اسلامى از چهره‏‌هاى شاخص و ماندگار مى‏‌باشد. در قریه کدکن از توابع نیشابور به دنیا آمد، و پس از پدر شغل ‏او را در پیش گرفت و دارو فروش شد و به امر طبابت نیز مى‏‌پرداخت. در همین ایام به تألیف دو منظومه مصیبت ‏نامه و الهى ‏نامه همت گماشت، و سپس به سیر و سلوک روى آورد و به مصر، دمشق، حجاز، ماورا النهر و هند سفر کرد و صحبت بسیارى از عرفاى زمانه خود را دریافت1.

عطار نیشابورى یکی از سه ضلع مثلثى را تشکیل مى‏‌داد که قلمرو وسیع شعر و عرفان در سده‌‏هاى ششم و هفتم در اختیار وی بود. او به نوبه خود، در این قلمرو کران ناپیدا به آفرینش آثار منظومى در عرصه زبان فارسى توفیق یافت، که جلوه‏‌هاى بدیعى از اندیشه‏‌هاى عرفانى را در آیینه شعر پارسى در معرض تماشا قرار داده است که هنوز از مشتاقان شعر و عرفان دل مى‏‌رباید و در کار آنان دلبری‌ها مى‏‌کند2. وی با تحولى که در برخورد با یکى از اولیاى خدا در او پیدا شد، مسیر زندگى خود را تغییر داد و به سیر و سلوک پرداخت و از محضر عارف بزرگ آن روزگار ابو یوسف همدانى استفاده‏‌هاى بسیار برد و در ضمن با مسافرت به شهرهاى مختلف از محضر عرفاى بزرگ دیگر نیز بهره‏‌مند شد و به مقام والایى در عرفان دست یافت که جلال‏‌الدین مولوى خود را از پیروان سلوکى وى معرفى مى‏‌کند3.

شیخ فریدالدّین محمّد (عطّار) نیشابورى، شاعر ­و عارف پرآوازه در جای جاى آثار منظوم خود به تکریم خاندان عصمت و طهارت (علیهم السلام) کوشیده و در شعر آیینى به منزلت خاصّى دست یافته است4. آثاری که قطعاً از آن عطار نیشابورى است، عبارت از: تذکره الاولیاء، اسرارنامه، الهى‏‌نامه، پندنامه، خسرو نامه، مختارنامه، مصیبت‌‏نامه، مفتاح‌الفتوح، منطق‌الطیر، نزهه الاحباب، ­یا دیوان اشعار است5.

عطار پس از عمرى طولانى و پر فراز و نشیب به سال (618 هجری قمری) در نیشابور به دست یکى از سپاهیان مغول کشته شد و اینک آرامگاه او در این شهر، زیارتگاه اهل معرفت و بصیرت است.

از این شاعر گران مایه می‌توان درس‌های فراوان از جمله عشق به اهل بیت (علیهم السلام)، تدین، پشت کار، تحول گرایی، استفاده از فرصت‌ها و.... آموخت.

سید احمد سجادی

پی‌نوشت‌ها:

1) کاروان شعر عاشورا، جمعی از نویسندگان، ج 1، ص 28

2) همان منبع، ص 29

3) همان منبع، ص 102

4) شکوه شعر عاشورا، جمعی از نویسندگان، ج 1، ص 61

5) دویست سخنور، صص 253 - 254