انتخاب فرمت ويدئويي- فصل چهارم
مترجم:اميرعلي نصيري
راهنماي فيلمسازي ديجيتالي
3 - ويژگي هاي فرمت ويدئويي
توجه داشته باشيد بسياري از فرمت ها با سخت افزار بخصوصي سازگاري دارند؛ بنابراين لازم است ابتدا اين نکته را در نظر بگيريد؛ براي مثال، اگر تصميم داريد که در يک نسبت منظري خاص فيلم بگيريد يا از واسط سخت افزاري ويژه اي براي انتقال فيلم به رايانه کمک بگيريد، بايد فرمت ويژه اين کار را انتخاب کنيد. در ادامه با بعضي از اين مفاهيم بيشتر آشنا مي شويم.
فشرده سازي (Compression )
بيشتر الگوريتم هاي فشرده سازي از طريق کاهش اطلاعات رنگي غيرضروري در هر فريم استفاده مي کنند. بيشترين اطلاعاتي که چشم شما دريافت مي کند، بر اثر تفاوتي که روشنايي در برابر تاريکي دارد ( يا همان لومينانس) ناشي مي شود؛ در حقيقت چشم شما در زمينه دريافت اطلاعات رنگي (يا همان کرومينانس) خيلي خوب نيست. از آن جايي که دوربين شما مي تواند رنگ هاي بيشتري را نسبت به چشم ثبت کند، نرم افزار فشرده سازي اطلاعاتي را که براي چشم حساسيت کمتري دارند، دور مي ريزد؛ در نتيجه به داده هاي رنگي کمتر و فايل هاي کوچک تر مي رسيم. تصوير با استفاده از نرم افزار COmpression DECompression) codec ) فشرده مي شود. متداول ترين انواع فشرده سازي ويدئوي ديجيتال عبارتند از : مبتني بر DV، مبتني بر M-JPEG , MPEG-2, DCT اگرچه بحث فراواني درباره برتري اين روش ها وجود دارد، اما در نهايت خودتان بايد با آزمون و خطا پيش برويد و تصميم بگيريد.
نسبت نمونه برداري رنگ (Color Sampling Ratio)
يک نسبت نمونه برداري رنگ معادل 2:2:4 اين معني را مي دهد که در برابر هر چهار نمونه لوما، دو نمونه رنگي کاملاً متفاوت وجود دارند که به معني از دست دادن نيمي از جزئيات رنگي است. از آن جايي که اين جزئيات رنگي را چشم انسان نمي تواند دريافت کند. ارزش آن را دارد تا براي صرفه جويي در حجم حافظه دور انداخته شود. 2:2:4 نسبت نمونه برداري رنگي براي استاندارد ويدئويي ITU-BR601, DI است. فرمت هاي دي وي از نمونه برداري رنگ 1:1:4 استفاده مي کنند که مقدار کاهش رنگي است که براي بيننده قابل تشخيص است. چه بسا بايد خودتان مقايسه کنيد که مناسب کارتان هست يا نه. نظر به اين که تصاوير PAL به شيوه اي متفاوت با رنگ کار مي کنند، يک نسبت رنگي 5:2:4 در PAL معادل 1:1:4 در NTSC است.
تفکيک پذيري (Resolution )
با توجه به ماهيت تفکيک پذيري خطي افقي، عوامل متعددي در کيفيت آن نقش دارند: نمايشگر (مونيتور) يا تلويزيون، سخت افزار دوربين و کيفيت بينايي شما. «تفکيک پذيري خطي عمودي» ثابت است و براي هر استاندارد ويدئويي فرق مي کند: 525 خط براي NTSC که 455 خط آن مرئي است و 625 خط براي PAL که 575 خط آن مرئي است.
نسبت منظري (Aspect Ratio)
اگر حق انتخاب با شماست، نسبت منظري عامل بسيار مهمي است. اگر تصميم داريد تا خروجي نهايي بر روي فيلم باشد، بايد آن فرمت ويدئويي را انتخاب کنيد که نسبت منظري اش نزديک به فرمت نهايي مورد نظر شما باشد. تغيير نسبت منظري دشوار، وقت گير بوده و به صرف نيست. اگر درباره نسبت منظري نهايي مطمئن نيستيد، عريض ترين نوع ممکن را انتخاب کنيد.
نکته: براي نسبت هاي منظري از اسامي ديگري هم استفاده مي شود. به نسبت منظري 3:4 که اغلب براي تلويزيون و نمايشگرهاي رايانه به کار مي رود، عنوان 1/1:33 هم اطلاق مي شود؛ دليل اين مساله مقايسه راحت تر با نسبت هاي منظري فيلم است (جدول 2.4).
نکته : اجازه ندهيد تا اصطلاحات «دي وي» و «ميني دي وي » شما را گيج کنند؛ اين دو فرمت در واقع شبيه به هم هستند و تنها تفاوتشان در اندازه کاست آن هاست. بنابراين کاست کوچک فرمت ميني دي وي براي فيلمبرداري مناسب است و کاست بزرگ فرمت دي وي براي تدوين؛ اگرچه دليلي وجود ندارد که مانع شود تا شما با نوارهاي ميني دي وي تدوين کنيد.
شکل پيکسل ها (Pixel Shape)
نمايشگر رايانه شما- همچون بسياري از فرمت هاي ويدئويي- از پيکسل هاي مربعي استفاده مي کند؛ يعني يک نمايشگر با تفکيک پذيري (رزولوشن) 480×640 داراي نسبت منظري 3:4 خواهد بود. DI , DVD PRO , DV CAM , DV (که گاهي به اشتباه آن را CCIR-601 مي نامند) همگي از پيکسل هاي مربعي استفاده کرده و به تفکيک پذيري 468×720 نياز دارند تا به نسبت منظري مشابه 3:4 برسند؛ ولي صبر کنيد، وضعيت از اين هم بدتر است: فرمت هاي NTSC , DI از پيکسل هاي مستطيل شکل که کشيدگي عمودي دارند، استفاده کرده. در حالي که فرمت هاي DI PAL پيکسل هاي مستطيل شکلي را که کشيدگي افقي دارند، به کار مي برند. مشکل تمايز در شکل پيکسل ها زماني بروز مي کند که شما از يک فرمت مستطيل شکل به فرمت مربع شکل برويد.
از آن جايي که شما مي توانيد به صورت نرم افزاري با پيکسل هاي متفاوت کار کنيد، شکل پيکسل در هنگام انتخاب فرمت واقعاً يک مشکل به حساب نمي آيد؛ ولي اگر تصميم داريد از تصاوير با جلوه هاي تصويري زيادي استفاده کنيد، شکل پيکسل اهميت بيشتري مي يابد. اگر قبلاً تصاوير فراواني با تفکيک پذيري 480×640 گرفته ايد و نمي خواهيد که تغيير شکل پيدا کنند، بايد فرمتي با پيکسل هاي مربعي انتخاب کنيد. بعداً درباره شکل هاي مختلف پيکسل ها صحبت مي کنيم.
رنگ آنالوگ (Analog Color)
-ويدئوي مرکب (Composite Video): همه اطلاعات لومينانس و کرومينانس را به يک سيگنال (که همان سيگنال مرکب است) تبديل مي کند. اين کانکتور معمولاً از طريق اتصال RCA يا BNC به نمايشگر متصل مي شود.
- Y/S Video ) S-Video ) : سيگنال ويدئويي را به دو قسمت تقسيم مي کند: لومينانس و کرومينانس. نتيجه اين کار، کيفيت بهتر سيگنال است؛ ولي نه به اندازه کانکتور بعدي .
- ويدئوي مجزا (Component Video): سيگنال ويدئويي را به چهار قسمت مختلف تقسيم مي کند: YRGB که در آن Y = لومينانس ؛ R = قرمز؛ G = سبز و B = آبي . در نتيجه، به کيفيت بهتري در مقايسه با دو کانکتور قبلي مي رسيم. اين کانکتور از چهار اتصال مجزاي BNC ( هر کدام براي يک سيگنال ويدئويي) براي ارتباط استفاده مي کند.
نرخ داده ها (Data Rate)
همان طور که ممکن است حدس بزنيد، اطلاعات بيشتر به معني تصوير بهتر است و عدد Mbps 50 يکي از دلايل کيفيت بهتر DVC PRO 50 نسبت به ميني دي وي است.
صدا (Audio)
سرعت، اندازه و زمان نوار
نکته : به عنوان آخرين مثال در استفاده از نوارهاي با طول کوتاه، بد نيست که طناب (آلفرد هيچکاک) را تماشا کنيد. از آن جايي که هيچکاک مي خواست تا حس نمايشي را که داستان از آن اقتباس شده بود به فيلم منتقل کند، تصميم گرفت تا فيلم را تدوين نکند؛ در عوض، فيلمبرداري را تا جايي که حلقه فيلم اجازه مي داد، ادامه داد؛ يعني ده دقيقه. وقتي هر حلقه از فيلم به انتهايش نزديک مي شد، او به آرامي دوربين را به پشت يک شخص يا شي متمايل مي کرد، دوربين را متوقف کرده، فيلم را تعويض و دوباره شروع به فيلمبرداري مي کرد. به طرز شگفت آوري شما به سختي در حين تماشا متوجه اين تدوين مي شويد.
همان گونه که دستگاه پخش ويدئوي شما در منزل اجازه ضبط با سرعت هاي مختلف را مي دهد، بعضي از فرمت ها نيز امکان ضبط در حالت SP يا LP را در اختيار مي گذارند. البته سرعت ضبط متغير، عاملي نيست که شما نگران آن باشيد. شما بهترين کيفيت ممکن را مي خواهيد و بنابراين بايد هميشه با بيشترين سرعت ضبط کنيد.
فرمت هاي مختلف معمولاً از تجهيزاتي استفاده مي کنند که واسط هاي ديجيتالي مختلفي دارند. اين واسط ها ( نظير کابل فايرواير) براي ورود / خروج تصاوير به رايانه ضروري هستند. بنابر سخت افزاري که استطاعت (خريد) آن را داريد، ممکن است به واسط خاصي احتياج پيدا کنيد. در مورد وسايل ورودي و خروجي (I/O ) ديجيتالي، به طور مفصل در فصل پنجم بحث مي کنيم. در حال حاضر، به خاطر داشته باشيد که بايد هنگام انتخاب يک فرمت وسايل ورودي و خروجي را نيز مد نظر بياوريد.
4 - فرمت هاي ويدئويي
فرمت هاي مصرفي آنالوگ : بيشتر مردم با (فرمت هاي)S-VHS, VHS ، بتاماکس، 8 ميليمتري و Hi8 که براي ويدئوي خانگي توسعه داده شده اند، آشنايي دارند. اين فرمت ها بسيار ارزانند؛ اما کيفيت پايين تصويرشان، بسياري از تهيه کنندگان جدي را باز مي دارد. کمي بيشتر هزينه و با فرمت دي وي فيلمبرداري کنيد.
Digital 8 : اين فرمت يک فرمت 8 ميليمتري مصرفي است که با نيت جايگزين شدن ( به جاي ) فرمت آنالوگ Hi8 ابداع شده است.
- دي وي: به عنوان يک جايگزين ديجيتالي براي فرمت هاي ويدئويي که قبلاً به آن ها اشاره شد، عرضه شده است. اين فرمت از انتظارات سازندگان فراتر رفته است. دي وي داراي نرخ 25 مگابيت در ثانيه (Mbps)، نسبت نمونه برداري رنگ 1:1:4 و نسبت فشرده سازي 1:5 است. همچنين کيفيت تصويرش معمولاً بهتر از بتاکم اس پي است.
- دي وي کم : شرکت سوني با عرضه اين فرمت، يک نوار ويدئويي را با سرعت بيشتر - ولي نه با کيفيت به اندازه DVC PRO - در اختيار مي گذارد. نوارهاي اين فرمت از لحاظ جنس شبيه به دي وي هستند. تصاوير نهايي کيفيتي بالاتر داشته که مناسب کاربران صنعتي است؛ اما سريع تبديل به فرمت محبوب براي پخش تلويزيوني (برودکست) شد.
- DVC PRO : اين فرمت که محصول شرکت جي وي سي است، سرعت بيشتري نسبت به دي وي و دي وي کم داشته، ولي کيفيتش همچنان جاي بحث دارد.
- سه چهارم اينچ يوماتيک: اين فرمت که در دهه 1960 ابداع شد، داراي نوارهاي سه چهارم اينچي و آنالوگ است و همچنان مورد استفاده موسسات دولتي، آموزشي و صنعتي قرار مي گيرد. کيفيت تصاوير آن بسيار پايين تر از فرمت دي وي است.
- D-9 : توسط شرکت جي وي سي ابداع شد و فرمت ارتقايافته S-VHS است. اين فرمت داراي کيفيت بهتر 2:2:4 و قيمت ارزان تر نسبت به بتاکم ديجيتال است؛ البته «ارزان تر نسبت به بتاکم ديجيتال» هنوز خيلي گران است!
- بتاکم اس ايکس: يک فرمت ديجيتالي که اساساً کاربردهاي مهندسي و جمع آوري ماهواره اي اخبار (SNG) را هدف گرفته بود.
- بتاکم ديجيتال يا به اختصار Digi Beta: شرکت سوني اين فرمت را در سال 1993 و به عنوان ارتقا يافته ديجيتالي بتاکم اس پي معرفي کرد. کيفيت بسيار بالايش آن را به گزينه محبوب در مورد تهيه نسخه هاي اصلي پخش تلويزيوني (برودکست مستر) تبديل کرده است. بسياري از فيلم هاي پر هزينه ديجيتالي نظير باشگاه فرهنگي بوئناويستا با اين فرمت فيلمبرداري شده است. دستگاه هاي پخش بتاکم ديجيتال قادر به پخش (و نه ضبط) نوارهاي بتاکم اس پي هستند.
- D-I : در ميانه دهه 1980 به وسيله شرکت سوني معرفي شد. D-I اولين فرمت واقعي ويدئوي ديجيتال است. با کيفيت تصويري فوق العاده اي که دارد، بيشتر براي تهيه نسخه اصلي (مسترينگ)، پخش تلويزيوني (برودکست)، ترکيب بندي (کمپوزيسيون) و پويانمايي (انيميشن) به کار مي رود تجهيزات و نوارهاي اين فرمت بسيار گران هستند و در خارج استوديو زياد استفاده نمي شوند.
- D-2 : در ميانه دهه هشتاد توسط شرکت Ampex عرضه شد. D-2 يک فرمت نوار ديجيتالي مرکب است که به عنوان محبوب ترين فرمت تهيه نسخه اصلي در تلويزيون آمريکا جايگزين ديجيتال بتاکم شده است.
D-5 , D-3 : يکي از فرمت هاي بسيار با کيفيت ديجيتالي و استوديويي که براي تهيه نسخه اصلي به کار مي رود و به وسيله پاناسونيک عرضه شده است.
- D-5 HD : نوع پروضوح D-5 است. اين فرمت، استاندارد تلويزيون پروضوح آمريکا (HD TV) بوده که داراي نرخ داده 1/2 مگابيت در ثانيه، 1080 خط پويش خط در مياني و 720 خط پويش پيش رونده است.
- HD CAM : يک فرمت پر وضوح که از طرف سوني به بازار عرضه شده است. اين فرمت قابليت تغيير بين NTSC, PAL را داشته و يک نرخ فريم اختياري به صورت 24 فريم در ثانيه (fps) دارد. هدف آن طيف وسيع فيلم ويدئوي ديجيتال است .
نکته : به فرآيند تغيير از فرمت ديجيتال به فرمتي ديگر، تغيير فرمت (Transcoding) گفته مي شود. اين فرآيند بهينه نيست و تا حد امکان بايد از انجامش اجتناب شود.
حالا کدام فرمت را انتخاب کنم ؟
- اينترنت / چند رسانه اي : اگرچه کيفيت پايين ويدئوي اينترنتي به معني امکان استفاده از VHS يا Hi8 است، ولي (توصيه مي کنيم که ) کمي پول اضافه خرج کنيد و به صورت دي وي بگيريد. کيفيت بالاتر به معني تصوير بهتر و انعطاف بيشتر در فيلمبرداري و جلوه (افکت) ها است.
- ويدئو : DVC PRO , DV CAM , DV گزينه هاي خوبي براي يک پخش ويدئويي هستند؛ زيرا همگي کيفيتي مناسب تهيه نسخه اصلي دارند .
- پخش تلويزيوني: به طور ايده آل فرمت انتخابي يکي از استانداردهاي پخش تلويزيوني نظير بتا اس پي يا ديجيتال بتاکم است. اگر چه مي توانيد به صورت DVCAM , DV يا DVC PRO فيلمبرداري کرده و بعداً انتقال پر هزينه اي به روي Beta Digi انجام دهيد.
- نمايش سينمايي: از لحاظ نظري، شما قادريد تا با هر فرمتي و به هدف انتقال نهايي به روي فيلم ضبط کنيد. ما تعدادي فيلم مستند فوق العاده به فرمت Hi8 ديده ايم. چه بسا اگر «کيفيت» دل مشغولي اصلي شماست، مي توانيد فرمت ديجيتالي بهتري را در استاندارد PAL انتخاب کنيد. DV CAM يا Digi Beta گزينه هاي ارجح هستند، ولي Mini DV يا DVC PRO مي توانند انتخاب جايگزين مناسبي باشند.
يا شايد مهم نباشد ...
Video Formats | Video Aspect Ratios
| Film Formats | Film Aspect Patios | ||
NTSC, PAL, or SECAM Television | 1.33.1 | Super 8mm | 1.33.1 | ||
640 × 480 pixcl computer screen | 1.33.1 | 16mm | 18.13 | ||
MiniDV |
1.33.1 | Super 16mm | 5.3 | ||
DVCPro |
1.33.1 | 35mm(projected) | 3.2 | ||
DVCAM |
1.33.1 | 35mmfull | 1.33.1 | ||
DVCPro 50 |
1.33.1 | Vistavision | 3:2 | ||
Digitals |
1.33.1 | 65mm | 16:7 | ||
Digital Betacam |
1.33.1 | IMAX | 6:5 | ||
Betacam SP | 1.33.1
| 70mm | 219:1 | ||
DI | 1.33.1
| Techniscope | 2.35:1 | ||
HDTV | 16:9orI.78:I
|
|
|
منبع:نشريه صنعت سينما ،شماره 85
/خ