زمان گل انگیزی و اثرهای محلول پاشی با عناصر ازت

چکیده

به منظور تعیین زمان گل انگیزی و اثر محلول پاشی عناصر ازت (اوره)، روی (سولفات روی) و بور (اسید بوریک) بر ویژگیهای کیفی و عملکرد انگور سیاه، طی سال های 1382 تا 1385 دو آزمایش جداگانه در منطقه سی سخت انجام شد. در آزمایش اول جهت تعیین زمان گل انگیزی، از نیمه اول خرداد ماه تا اواخر مرداد ماه سال 1383 به فاصله هر 15 روز 3 بوته و روی هر بوته 3 شاخه انتخاب و عمل حلقه برداری و قطع برگ ها روی آنها صورت گرفت. با بررسی این شاخه ها در بهار سال بعد، مشخص گردید که انگیزش گل حدوداً در نیمه اول تیرماه است. در آزمایش دوم، تیمارهای محلول پاشی عناصر ازت، روی و بور در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با 8 تیمار (شاهد، ازت، روی، بور، ازت +روی، ازت+ بور، روی +بور، ازت + روی+بور با غلظت 5 در هزار) و 4 تکرار انجام گرفت. نتایج نشان داد که، اثر تیمارهای محلول پاشی برصفات مواد جامد محلول، اسیدیته، نسبت قند به اسید، واکنش آب میوه و عملکرد در سطح احتمال 1% معنی دار بود. بنابراین کاربرد تیمار ترکیبی ازت و بور با غلظت 5%، کیفیت میوه را نسبت به سایر تیمارها افزایش داد. همچنین کاربرد تمام تیمارهای محلول پاشی میزان عمکلرد را در سال تیمار و سال بعد از آن نسبت به شاهد افزایش داد.
کلمات کلیدی: گل انگیزی، انگور سیاه، محلول پاشی، ازت، روی، بور (B)

مقدمه

انگور یکی از مهم ترین محصولات باغی در دنیا و ایران بشمار می رود. بخش عمده ای از ارقام تجاری انگور موجود در ایران از گونه Vitis vinifera L. می باشد. بر اساس آمار سال 2005 سازمان خوار و بار جهانی، سطح زیر کشت انگور در دنیا 7320445 هکتار است، که ایران با 270 هزار هکتار سطح زیر کشت در رتبه هفتم جهان جای دارد. میزان تولید انگور در دنیا حدود 66413393 تن با متوسط عملکرد 9072 کیلوگرم در هکتار می باشد، که ایران با تولید حدود 8/2 میلیون تن در رتبه ششم دنیا جای دارد (18). متوسط میزان تولید انگور آبی کشور 11692 کیلوگرم در هکتار می باشد و بالاترین راندمان کشت آبی 32159 کیلوگرم در هکتار متعلق به استان کهکیلویه و بویر احمد می باشد (5).
یکی از اساسی ترین مراحل رشد زایشی مو، مرحله انگیزش گل میباشد که نقش مهمی درمیزان باروری و محصول سال آتی آن دارد. گل انگیزی تحت تاثیر عوامل مختلفی مانند دما، شدت نور، آب، تغذیه، عملیات داشت و تنظیم کننده های رشد گیاهی قرار می گیرد. لذا دانستن زمان گل انگیزی و چگونگی تاثیر عوامل مختلف برآن، برای باغدار بسیار حائز اهمیت خواهد بود (6). مشخص شده است که عامل محرک گل انگیزی در انگور تنها در جهت رو به قاعده حرکت میکند (20). با استفاده از آزمایش حذف برگ ها و حلقه برداری در شاخه ها می توان دوره گل انگیزی جوانه های انگور را مشخص نمود (20، 26). عقیده بر این است که از بین عوامل موثر در گل انگیزی و تشکیل میوه، قدرت رشد و تغذیه بیشترین تاثیر را داشته و در واقع سایر عوامل را تحت الشعاع قرار می دهند (3، 4، 6). بنابراین تامین به موقع عناصر غذایی عامل مهمی درتولید محصول و افزایش کیفیت میوه میباشد. عناصر ازت، بور و روی در فرآیند گرده افشانی، لقاح و تشکیل میوه بیشترین تاثیر را دارند. بوته های انگور در زمان گل انگیزی بیشترین نیاز را به عناصر یاد شده دارند ولی در اوایل بهار به دلیل سرد بودن دمای خاک و عدم وجود برگ کافی بر روی بوته، جذب این عناصر از خاک کمتر انجام می گیرد و لذا لازم است که با محلول پاشی این عناصر را دراختیار گیاه قرار داد(9).
اسماعیل زاده و تفضلی طی آزمایشی با عنوان اثرهای کینیتین و جیبرلیک اسید بر گل انگیزی و ویژگی های میوه انگور رقم سیاه شیراز در شرایط دیم و آبی در سالهای 75 و 76، بهترین تاریخ گل انگیزی در انگور رقم سیاه شیراز را حدوداً نیمه اول خرداد ماه کمی بعد از باز شدن گل های سال قبل پیشنهاد می کنند (3، 4). نتایج تحقیقات بی نی وال وهمکاران (12) نشان داد که تغذیه برگی اوره موجب افزایش اندازه حبه ها، وزن خوشه ها و عملکرد انگور گردید. همچنین محلول پاشی اوره با غلظت 5/1 درصد، وزن خوشه ها، حجم و کیفیت حبه ها را افزایش داد. آنها در آزمایش خود از تیمار 5/0 درصد و 5/1 درصد اوره به صورت محلول پاشی استفاده کرده بودند (12).
باکا و همکاران (11)، اثر محلول پاشی عناصر روی، آهن و منگنز در زمان های مختلف را بر خصوصیات کمی و کیفی میوه انگور مورد مطالعه قرار دادند ونتیجه گرفتند که ضمن افزایش عملکرد محصول، وزن، اندازه و دیگر خصوصیات دانه ها افزایش می یابد. همچنین درصد مواد جامد محلول حبه ها افزایش و اسیدیته کل کاهش پیدا کرد. نتایج تحقیقات پروویک (22)، نشان داد که محلول پاشی عناصر بور، منگنز، روی و مس در بهار در انگور، باعث افزایش عملکرد انگور و میزان قند حبه ها و کاهش اسیدیته کل شد (22). البوری و منصور (17) اثر محلول پاشی عنصر بور را بر عملکرد و کیفیت انگور مورد مطالعه قرار داده و مشاهده کردند که عملکرد و وزن خوشه، وزن و اندازه حبه ها و نسبت مواد جامد محلول به اسیدیته افزایش و میزان اسیدیته کل کاهش یافت. تحقیقات انجام یافته توسط محمد و همکاران (20)، نشان داد که محلول پاشی درختچه های انگور با غلظت 5 در هزار اوره هفت روز پیش از گلدهی، باعث افزایش عملکرد انگور طی دو سال متوالی شد. ضمن اینکه تعداد خوشه ها افزایش و وزن حبه ها به صورت معنی داری بالا رفت. در رابطه با کاربرد بور، یامدانگی وهمکاران (27) نشان دادند که محلول پاشی بوته های انگور با اسید بوریک با غلظت 2 در هزار یک هفته قبل از تشکیل میوه ها و دوباره در موقع تشکیل میوه ها موجب افزایش درصد مواد جامد محلول و قند میوه ها و کاهش اسیدیته کل در مقایسه با شاهد شده و همچنین رسیدگی میوه ها یک هفته زودتر انجام گرفت.
نتایج تحقیقات چاکرالحسینی (8) روی انگور عسکری در دو منطقه سروک و سی سخت نشان داد که بیشترین میانگین عملکرد انگور در منطقه سروک در تیمار ترکیبی اوره با غلظت 5 در هزار + سولفات روی + اسید بریک هر کدام با غلظت 3 در هزار بوده است. همچنین بیشترین درصد تشکیل میوه در تیمار ترکیبی اوره با غلظت 5 در هزار + سولفات روی+ اسیدبوریک هر کدام با غلظت 3 در هزار در مقایسه با شاهد مشاهده شد. انگور رقم سیاه یکی از مهم ترین ارقام تازه خوری در ایران می باشد که جزء انگورهای دیرس محسوب می گردد. با این وجود در تولید آن مسائلی همچون عملکرد پائین، پائین بودن کیفیت خوشه، محدود بودن تعداد حبه در خوشه (ناشی از ریزش حبه ها قبل از مرحله رسیدن) وجود دارد و لازم است مطالعاتی در زمینه های مختلف گل انگیزی و عوامل موثر بر گل انگیزی در این رقم صورت گیرد. لذا هدف از انجام این تحقیق تعیین زمان انگیزش گل در انگور رقم سیاه در تحقیق تعیین زمان انگیزش گل در انگور رقم سیاه در سی سخت و همچنین بررسی اثر محلول پاشی عناصر ازت، روی و بور بر خصوصیات کمی و کیفی انگور سیاه بود.

مواد و روش ها

این پژوهش به منظور تعیین زمان گل انگیزی و اثر محلول پاشی عناصر ازت، روی، بور بر ویژگی های کیفی و عملکرد انگور سیاه در یکی از باغ های منطقه سی سخت طی سال های 1382 تا 1385 انجام گرفت. در زمستان 1382 بوته های مو با سیستم تربیت پاچراغی با فاصله 3×3 که از نظر انجام عملیات هرس خشک یکسان 60 جوانه ای بوده، انتخاب و علامت گذاری و در بهار 1383 تیمارهای مورد نظر مربوط به تعیین زمان گل انگیزی بر روی آنها اعمال گردید.

آزمایش اول (تعیین زمان گل انگیزی)

بدلیل اینکه شکفتن جوانه ها در اردیبهشت ماه در منطقه مورد نظر صورت می گیرد و انجام عمل حلقه برداری برشاخه ها زودتر از آن میسر نبوده، در آزمایش اول جهت تعیین زمان گل انگیزی، از نیمه اول خرداد ماه تا اواخر مرداد ماه 1383 به فاصله هر 15 روز، 3 بوته و وی هر بوته 3 شاخه انتخاب و عمل حلقه برداری در بالاتر از 2 تا 3 جوانه زیر محل خوشه و قطع برگ ها در زیر محل حلقه برداری انجام گرفت. در مجموع در هر زمان، روی 9 شاخه (3 بوته× 3 شاخه) عمل حلقه برداری و قطع برگ ها انجام گرفت. دربهار سال 1384، زمان گلدهی دراین شاخه ها مورد بررسی قرار گرفت. چون فرمان انگیزش از برگ ها صادر می گردد، اولین شاخه حاوی خوشه گل با توجه به تاریخ حذف برگ ها، زمان تقریبی گل انگیزی در این منطقه و رقم محسوب می شود. لذا شاخه هایی که در زمان گلدهی فاقد خوشه باشند، مشخص می گردد که تا تاریخ طوقه برداری و قطع برگها عمل گل انگیزی در آنها صورت نگرفته است (3،4). ضمناً برای انجام عمل طوقه برداری، با چاقوی باغبانی تیز، دو برش حلقه ای کامل به فاصله 4-2 میلی متر از هم روی شاخه ها ایجاد و پوست بصورت حلقه جدا گردید.

آزمایش دوم (محلول پاشی با عناصر ازت، بور و روی)

به منظور تعیین اثر سه عنصر ازت، روی و بور بر ویژگی های کیفی و عملکرد انگور رقم سیاه آبی در سال 1384 بعد از تعیین زمان گل انگیزی یعنی بلافاصله بعد از ظهور شاخه جدید و مشاهده گل بر شاخه های تیمار شده در سال قبل اقدام به محلول پاشی عناصر مورد نظر شد.
همچنین قبل ازاجرای طرح، از زمین باغ مورد نظر نمونه های مرکب از عمق 30-0 و 60-30 سانتی متر خاک تهیه و مورد تجزیه فیزیکوشیمیایی لازم قرار گرفت (جدول 1). جهت محلول پاشی عناصر ازت، روی، و بور از منابع کودی سولفات روی، اسیدبوریک و اوره هر یک با غلظت 5 در هزار با 8 تیمار (1- شاهد، 2- ازت، 3- روی، 4- بور، 5-ازت+روی، 6- ازت + بور، 7- روی+بور، 8- ازت+روی+بور) و 4 تکرار در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی مورد استفاده قرار گرفت. جهت افزایش راندمان محلول پاشی از محلول مویان 5/0% سیتویت استفاده گردید. تجزیه و تحلیل داده های به دست آمده با استفاده نرم افزار MSTATC انجام و مقایسه میانگین ها با استفاده از آزمون دانکن انجام گرفت. در پایان آزمایش صفات زیر مورد اندازه گیری قرار گرفت: جنبه های مختلف میوه از قبیل موادجامد محلول (توسط رفرکتومتر دستی)، واکنش آب میوه توسط دستگاهpH متر، اسیدیته کل قابل تیتر به روش تیتراسیون (7)، ویتامین ث به روش پیشنهادی جاکوبس (19) و میزان عملکرد اندازه گیری شد.

نتایج و بحث

آزمایش اول

در سال سوم 1384 در فصل گلدهی، شاخه هایی که عمل حلقه برداری و قطع برگها در سال قبل 1383 روی آنها صورت گرفته بود، مورد بررسی و ارزیابی قرار گرفتند. شاخه هایی که حاوی گل بودند نشان دادند که در آنها عمل گل انگیزی قبل از عملیات حلقه برداری و قطع برگ ها صورت گرفته است و شاخه هایی که فاقد هر گونه خوشه گل بودند، نشان دادند که تا زمان انجام عملیات حلقه برداری و قطع برگ ها، عمل گل انگیزی در آنها صورت نگرفته است.لذا بر اساس نتایج ارزیابی شاخه های مذکور زمان گل انگیزی در انگور سیاه در منطقه سی سخت در نیمه اول تیرماه می باشد. لاوی و همکاران نیز بر اساس نتایج بدست آمده از آزمایش های حذف برگ در بوته های انگور، مشخص نمودند که دوره گل انگیزی جوانه های انگور از اردیبهشت ماه تا خرداد ماه سال قبل از گلدهی می باشد و بر خلاف بسیاری از درختان خزان دار گل انگیزی در انگور روی شاخه هایی که رشد فعال دارند، صورت می گیرد (20). اسماعیل زاده و همکاران زمان گل انگیزی انگور رقم سیاه شیراز را نیمه اول خرداد ماه کمی بعد از باز شدن گلهای سال قبل اعلام نمودند (3، 4).

آزمایش دوم

بررسی خصوصیات کمی و کیفی:

1- درصد کل مواد جامد محلول (TSS)

بر اساس نتایج جدول تجزیه واریانس، اثر سطوح مختلف محلول پاشی، اختلاف معنی داری را در سطح احتمال 1%، نشان داد (جدول 2). بر اساس نتایج مقایسه میانگین ها با آزمون دانکن، بین تیمار ازت +بور با کلیه تیمارهای از نظر درصد مواد جامد محلول اختلاف معنی داری وجود داشت، به طوریکه بیشترین درصد موادجامد محلول (25/20درصد) مربوط به تیمار ازت+ بور و کمترین درصد مواد جامد محلول (75/17 درصد) مربوط به تیمار روی (Zn) به تنهایی بود ولی بین سایر تیمارها اختلاف معنی داری وجود نداشت (شکل1).

2- درصد کل اسیدیته (%TA)

بر اساس نتایج جدول تجزیه واریانس، اثر سطوح مختلف محلول پاشی، اختلاف معنی داری را بر درصد کل اسیدیته در سطح احتمال 1% نشان داد (جدول 2). مقایسه میانگین ها نشان داد که بین تیمار شاهد باتیمارهای محلول پاشی از نظر درصد کل اسیدیته، اختلاف معنی داری وجود دارد، به طوری که بیشترین میزان اسیدیته کل (55/0) مربوط به تیمار شاهد و کمترین میزان اسیدیته کل (49/0) مربوط به تیمار ترکیبی ازت +بور بود ولی بین سایر تیمارها اختلاف معنی داری وجود نداشت (شکل 2).

3- نسبت TSS/TA

براساس نتایج جدول تجزیه واریانس، اثر سطوح مختلف محلول پاشی، اختلاف معنی داری را در سطح احتمال 1%، بر نسبت قند به اسید کل نشان داد (جدول 2). بر اساس نتایج مقایسه میانگین ها با آزمون دانکن، بین تیمار ازت+بور با کلیه تیمارها از نظر نسبت TSS/TA، اختلاف معنی داری وجود داشت، به طوری که بیشترین مقدار (50/41) مربوط به تیمار ازت +بور و کمترین مقدار (50/32) مربوط به تیمار شاهد بود ولی بین سایر تیمارها اختلاف معنی داری وجود نداشت (شکل3).

4- واکنش آب میوه (pH)

بر اساس نتایج جدول تجزیه واریانس، اثر سطوح مختلف محلول پاشی، اختلاف معنی داری را در سطح احتمال 1% بر pH عصاره میوه نشان داد. بر اساس نتایج مقایسه میانگین ها با آزمون دانکن، بین تیمار شاهد با تیمارهای روی و ازت+ بور از نظر pH عصاره میوه، اختلاف معنی داری وجود داشت، بطوری که بیشترین میزان 58/3 مربوط به تیمار ازت +روی و کمترین میزان 23/3 مربوط به تیمار روی (Zn) بود ولی بین سایر تیمارها اختلاف معنی داری وجود نداشت (شکل 4).
بر اساس نتایج جدول تجزیه واریانس، اثر سطوح مختلف محلول پاشی، اختلاف معنی داری را در سطح احتمال 1%، در هر دو سال نشان داد .
بر اساس نتایج مقایسه میانگین ها با آزمون دانکن، در سال اول بین تیمار شاهد با سایر تیمارها به استثناء تیمار روی از نظر میزان عملکرد، اختلاف معنی داری وجود داشت، به طوری که بیشترین عملکرد (25/19 کیلوگرم) مربوط به تیمار ترکیبی ازت+روی+بور بود که با سایر تیمارهای ترکیبی اختلاف معنی داری نداشت وکمترین میزان عملکرد (00/13 کیلوگرم) مربوط به تیمار شاهد و روی به تنهایی بود. همچنین افزایش عملکرد در سال دوم نسبت به سال اول بیشتر بود به طوریکه بیشترین عملکرد (00/25 کیلوگرم) مربوط به تیمار ترکیبی ازت+روی+بور بود که با سایر تیمارهای ترکیبی اختلاف معنی داری نداشت و کمترین میزان عملکرد (75/14 کیلوگرم) مربوط به تیمار شاهد بود. همچنین افزایش عملکرد در سال دوم نسبت به سال اول بیشتر بود (شکل 5).

بحث و نتیجه گیری

تولید گل در بهار سال 1384 بر روی شاخه هایی که عمل حلقه برداری و قطع برگ ها در بهار سال 1383 روی آنها انجام شده، نشان دهنده این واقعیت است که عمل گل انگیزی قبل از قطع برگها و حلقه برداری صورت گرفته است. لذا شاخه هایی که در سال 1383 تیمار حلقه برداری و قطع برگها روی آنها صورت گرفته ولی در بهار سال 1384 فاقد خوشه گل بودند، بیانگر این است که تا تاریخ انجام عملیات قطع برگ ها و حلقه برداری عمل گل انگیزی در آنها صورت نگرفته است. پس نتیجه می گیریم که پیغام گل دهی از برگ صادر می گردد و هنگامی که این پیغام به جوانه ها برسد، عمل انگیزش در آنها صورت خواهد گرفت. لاوی وهمکاران (20) نیز براساس نتایج به دست آمده از آزمایش های حذف برگ در بوته های انگور، مشخص نمودند که دوره گل انگیزی جوانه های انگور از اردیبهشت ماه تا خرداد ماه سال قبل از گلدهی می باشد و بر خلاف بسیاری از درختان خزان دار گل انگیزی در انگور روی شاخه هایی که رشد فعال دارند، صورت می گیرد. اسماعیل زاده و همکاران زمان گل انگیزی انگور رقم سیاه شیراز را نیمه اول خرداد ماه کمی بعد از باز شدن گلهای سال قبل اعلام نمودند (3،4). که با نتایج پژوهش حاضر در منطقه سردسیری سی سخت 2 هفته اختلاف نشان داد.
با توجه به شرایط آب و هوایی و میانگین دما و زمان شکفتن جوانه ها، زمان گل انگیزی در مناطق مختلف در تاریخ مشابه نخواهد بود و تعیین زمان گل انگیزی برای هر منطقه می تواند انجام گیرد. با توجه به نتایج این پژوهش که گل انگیزی حدود 6 هفته بعد از شکفتن جوانه ها آغاز می گردد و تا پایان فصل رویشی ادامه دارد، تامین به موقع عناصر غذایی به ویژه بور که در انتقال قندها و ازت که در تمایز یابی جوانه ها نقش دارند، می تواند موجب افزایش باردهی در سال بعد گردند. همان گونه که در نتایج آمده است افزایش عملکرد در سال بعد از محلول پاشی نسبت به سال اول بیشتر بود که این افزایش احتالاً از طریق افزایش باروری و تعداد خوشه درجوانه های تمایز یافته برای سال بعد می باشد. چون نیتروژن در اثر آبیاری و شستشو از دسترس ریشه خارج می شود بنابراین کاربرد به موقع آن از طریق محلول پاشی گزینه مناسبی به نظر می رسد. با توجه به اینکه گل انگیزی در سی سخت در اوایل تیرماه صورت می گیرد، تیمار محلول پاشی ازت، روی و بور (5 در هزار) قبل از آن می تواند موجب افزایش باروری و عملکرد در سال بعد گردد.
امروزه به دلیل مصرف نامتعادل اوره و فسفات آمونیوم در باغات از یک طرف و از طرف دیگر بالا بودن میزان آهک، pH و کمبود مواد آلی در خاکهای این باغ ها، کمبود عناصر کم مصرف نظیر بور و روی به شدت دیده می شود. عدم تعادل در مصرف و تامین این عناصر، سبب ایجاد مشکلاتی در تشکیل میوه، خواص کمی و کیفی میوه، محصول شده است. بنابراین، تحقیق در مورد نقش مصرف به موقع این عناصر و تاثیر آن درخواص کمی و کیفی محصول انگور ضروری به نظر می رسد (9). کرسپن و همکاران (15) گزارش کردند که کاربرد برگی مواد غذایی و کودها یکی از راه های بهبود عملکرد و کیفیت محصول های مختلف مانند انگور و راهی برای مصرف بهینه کودهای شیمیایی است.
در تحقیقی که بینی وال وهمکاران با محلول پاشی 5/0 و 5/1 درصد اوره روی انگور رقم Perlette نتیجه گرفتند که تغذیه برگی با اوره موجب افزایش اندازه حبه، وزن خوشه و عملکرد انگور گردید. همچنین محلول پاشی اوره با غلظت 5/1 درصد، وزن خوشه ها، حجم و کیفیت حبه ها را افزایش داد (12). براری و همکاران 13 در مطالعات خود روی انگور رقم Perlette مشاهده کردند که بیشترین درختان این رقم علی رغم استفاده از غلظت های پیشنهادی کود ازته جهت مصرف خاکی، از کمبود ازت در اوایل تابستان رنج می برند. آنها جهت افزایش کمیت و کیفیت محصول و جبران کمبود موقتی ازت، محلول پاشی ازت در مراحل تمام گل و تشکیل میوه را توصیه کردند.
راینوارد (23) گزارش کرد که اوره موجب افزایش تشکیل میوه در سیب شد و مواد جامد محلول و قند کل را افزایش داده ولی اسیدیته تحت تاثیر قرار نمی گیرد (23). همچنین اجیو گزارش کرد که تغذیه برگی انگور با بور، میزان قند و اسیدیته کل را در تیمارها نسبت به شاهد افزایش می دهد (10). این افزایش می تواند به دلیل نقش بور در انتقال قندها به میوه در زمان نمو آن باشد (25).
یامدانگی و همکاران مشاهده کردند که محلول پاشی درختچه های انگور با اسید بوریک با غلظت 3 در هزار در یک هفته قبل از تشکیل میوه ها ودوباره در موقع تشکیل میوه ها موجب افزایش TSS و قند میوه و کاهش اسیدیته در مقایسه با شاهد شده است (27). نتایج شیم و همکاران نشان داده است که راندمان کاربرد نیتروژن به صورت محلول پاشی برگی به فرم اوره، حدود 4 برابر بیشتر از فرم خاکی آن است (24). بر اساس نتایج چنگ کاربرد برگی اوره به دلیل تبدیل برخی از کربوهیدارت ها به پروتئین و اسیدهای آمینه، نیتروژن ذخیره تاک را افزایش می دهد و در نتیجه رشد و میوه دهی تاک در فصل بعدی بهبود می یابد (14).
نتایج پژوهش حاضر در خصوص افزایش عملکرد بر افزایش میزان قند با نتایج ارشد و همکاران (1، 2) مطابقت داشت. همچنین نتایج پژوهش حاضر از نظر کاربرد تغذیه برگی اوره بر افزایش عملکرد و کیفیت حبه ها با نتایج بینی وال و همکاران (12) برانگور پرلت و با نتایج رینوارد (23) از نظر عملکرد و افزایش مواد جامد محلول در درختان سیب مطابقت داشت. از نظر کاربرد تغذیه برگی عنصر بور بر میزان افزایش قند با نتایج اجیو (10) مطابقت ولی از نظر میزان افزایش اسیدیته کل مغایرت داشت. همچنین با نتایج یامدانگی و هکاران (27) به جهت افزایش قند و کاهش اسیدیته کل همسان بود. از نظر کاربرد تغذیه برگی عنصر روی (Zn) بر میزان افزایش عملکرد و میزان قند با نتایج یامدانگی و همکاران (27) و با نتایج دوبرولوبسکی و همکاران(16) به جهت افزایش محصول و همچنین مقدار افزایش قند و کاهش اسیدیته مطابقت داشت.
از این رو به نظر می رسد که در رقم سیاه کاربرد محلول پاشی عناصر غذایی ازت، روی وبورقبل از گلدهی و گل انگیزی موجب افزایش معنی دار عملکرد در سال بعد خواهد گردید. بنابراین تیمار ترکیبی ازت، و بور با غلظت 5/0% برای افزایش کیفیت میوه و عملکرد انگور سیاه در منطقه سردسیری سی سخت توصیه می گردد.

تشکر و قدردانی

این پژوهش با اعتبارات حوزه معاونت پژوهشی دانشگاه آزاد اسلامی واحد یاسوج انجام گرفت، بدین وسیله نگارندگان به خاطر تامین هزینه های ای پژوهش صمیمانه قدردانی می نمایند.
منابع:
1- ارشد م.، و. گریگوریان، ع. ناظمیه، ی. مستوفی و ا. خلیقی. 1385 بررسی تاثیر محلول پاشی عناصر نیتروژن و پتاسیم بر ویژگی های کمی و کیفی و برخی عوامل فیزیولوژیکی موثر در باردهی انگور رقم سلطانی. مجله علوم و فنون باغبانی ایران، 146-135: 7 .
2- ارشد م.، و. گریگوریان، ع. ناظمیه، ا. خلیقی و ی. مستوفی. 1385. بررسی تاثیر محلول پاشی عناصر نیتروژن وبور بر ویژگی های کمی وکیفی و برخی عوامل فیزیولوژیکی موثر در باردهی انگور رقم سلطانی. مجله علوم و فنون باغبانی ایران، 134-123:7 .
3- اسماعیل زاده م. و ع. تفضلی. 1377. بررسی اثرهای سایتوکنین و جیبیرلین بر گل انگیزی و تعیین زمان گل انگیزی در انگور رقم سیاه شیراز. پایان نامه دوره کارشناسی ارشد، 104 صفحه.
4- اسماعیل زاده م. و ع. تفضلی. اثرهای کینیتین و جیبیرلیک اسید بر گل انگیزی و ویژگی های میوه انگور رقم سیاه شیراز. مجله علوم و فنون باغبانی ایران، شماره 1 و 2. صفحات 29 و 42.
5- بی نام. 1384-1373. آمار نامه سازمان جهادکشاورزی استان کهکیلویه و بویر احمد. اداره آمار و اطلاعات سازمان جهاد کشاورزی استان کهکیلویه و بویر احمد.
6- تفضلی ع.، ج. حکمتی و پ. فیروزه. 1370. انگور. انتشارات دانشگاه شیراز. 343 صفحه.
7- حسینی ز. 1378. روش های متداول در تجزیه مواد غذایی، چاپ انتشارات دانشگاه شیراز، 553 صفحه.
8- چاکر الحسینی م. 1385. بررسی اثرات محلول پاشی ازت، روی و بُر بر خصوصیات کمی و کیفی انگور عسکری. گزارش نهایی مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی کهکیلویه و بویراحمد، 40 صفحه.
9- ملکوتی م. و س. ج. طباطبایی. 1378. تغذیه صحیح درختان میوه برای نیل به افزایش عملکرد و بهبود کیفی محصولات باغی در خاک های آهکی ایران. نشر آموزش کشاورزی، کرج.

پی نوشتها:

*دانشجوی دوره دکتری علوم باغبانی دانشگاه شیراز و عضو هیات علمی مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی کهکیلویه و بویر احمد
** کارشاس ارشد باغبانی وعضو باشگاه پژوهشگران جوان دانشگاه آزاد اسلامی واحد یاسوج (نویسنده مسئول:Email:m.h.farahi2007@gmail.com)

منبع:نشریه پژوهش در علوم کشاورزی جلد 4 شماره1
/خ