تأثیرتلويزيون بر کودک

بررسي تاثير تماشاي تلويزيون بر کودک، امروزه مورد توجه بسياري از متخصصان آموزش و پرورش قرار گرفته است. تاثير تلويزيون بر کودک از دو جنبه بسيار مهم است: اول، کودک چه برنامه‌هايي را تماشا مي‌کند و دوم، چند ساعت را به ديدن تلويزيون مي‌گذراند؟ پدر و مادري که درباره تماشاي فيلم‌هاي تلويزيوني کودک خود احساس مسووليت مي‌کنند چه چيز را بايد در نظر داشته باشند؟
تلويزيون چه نوع اطلاعات يا داشته‌هايي را به کودک منتقل مي‌کند؟ چند ساعت از روز را کودک جلوي تلويزيون مي‌گذراند؟ تاثير خشونت، رفتارهاي غيراجتماعي و آگهي‌هاي بازرگاني بر کودک چه قدر است؟ درباره خانواده چه طور، آيا تلويزيون در کانون وسايل زندگي قرار دارد؟ آيا تلويزيون بيش از هر چيز نظر تازه وارد به خانه را جلب مي‌کند؟ آيا در طول روز روشن است؟ هميشه صداي تلويزيون در گوش افراد خانه است؟ خود شما برنامه‌هاي تلويزيون را انتخاب مي‌کنيد يا بي‌هدف جلوي آن مي‌نشينيد؟

آشنايي‌هاي اوليه

بسياري از کودکان پيش از رسيدن به سن مدرسه با تلويزيون آشنا مي‌شوند. طبق آمار آکادمي کودکان در آمريکا (AAP) با وجود توصيه‌هاي صريح متخصصان مبني بر تماشاي يک تا دو ساعت تلويزيون در روز، کودکان آمريکايي به طور متوسط روزي چهار ساعت تلويزيون تماشا مي‌کنند. براي کودکان زير دو سال تماشاي تلويزيون به هيچ‌وجه توصيه نمي‌شود. از آنجا که اين سن براي رشد فکري حياتي است، تماشاي تلويزيون يا هر وسيله مشابهي مانند کامپيوتر يا پلي‌استيشن، بر ارتباط دو طرفه کودک و والدين که با بازي و آموزش همراه است، تاثير منفي مي‌گذارد و کسب و ارتقاي مهارت‌هاي شناختي، عملي، اجتماعي و احساسي طفل را دچار وقفه مي‌کند.

جنبه‌هاي مثبت و منفي

البته تماشاي تلويزيون به صورت معقول و متعادل، به دلايلي تاثيرات مثبت دارد، از جمله اينکه کودکان در سنين پيش از دبستان مي‌توانند از طريق آن الفبا را بياموزند و گنجينه لغات خود را افزايش دهند. تلويزيون براي کودکان مدرسه‌اي دريچه‌اي به دنيايي است که هرگز نديده‌اند و يا حتي نخواهند ديد. در مجموع، استفاده درست از تلويزيون بي‌ترديد بر تنوع آموزش و تفريح بچه‌ها موثر است.
با وجود برخي مزايا، تحقيقات نشان مي‌دهد که تماشاي بيش از حد تلويزيون مسايل زير را در پي خواهند داشت:
• احتمال اضافه وزن در کودکاني که به طور مرتب بيش از چهار ساعت در روز را به تماشاي تلويزيون مي‌گذرانند، بيشتر است.
• کودکاني که شاهد صحنه‌هاي خشن مانند قتل و گروگان‌گيري در تلويزيون هستند، از دنياي پيرامون خود مي‌ترسند و همواره با ترس از رخ دادن اتفاق بد زندگي مي‌کنند.
• نقش تلويزيون بر القاي نابرابري‌هاي جنسيتي و نژادي در صورت نمايش برنامه‌هاي نامناسب که به فرهنگ‌سازي غلط منجر مي‌شود، ترديدناپذير است.

بستن يا نظارت ؟

هر چند بسياري خواهان افزايش ساعت‌هاي برنامه‌هاي آموزشي تلويزيون هستند، عده‌اي ديگر بهترين کار را بستن تلويزيون مي‌دانند و برخي هم عقيده دارند والدين بايد تماشاي تلويزيون را کنترل کنند و به کودکان‌شان بياموزند تماشاي تلويزيون گاهي اوقات براي تفريح خوب است نه تماشاي دايمي آن.
به همين دليل، نظارت بر محتواي برنامه‌هاي تلويزيوني و اعمال محدوديت براي زمان تماشا کردن آن که مي‌تواند وقت فعاليت‌هاي ديگر مانند بازي با دوستان، ورزش يا مطالعه را اشغال کند، مهم است.

خشونت

تماشاي صحنه‌هاي خشن از تلويزيون که به طور معمول به وسيله قهرمانان فيلم‌ها انجام مي‌شود، در کودک اين را القا مي‌کند که خشونت اصولا ارزشي منفي نيست و با کمک آن مي‌توان به هر هدفي رسيد. هر چند کودکان هميشه به وسيله خانواده از اعمال خشونت نهي مي‌شوند، برنامه‌هاي تلويزيوني خشن چراغ سبزي براي اين اعمال هستند. حتي نقش‌هاي منفي اين فيلم‌ها گاهي از مسووليت قانوني و مجازات فرار مي‌کنند. تماشاي اين صحنه‌ها، کودک را دچار ضربه روحي و آسيب‌پذير مي‌کند. طبق تحقيقات، گفتن اينکه اين صحنه‌ها واقعي نيستند، دردي از کودکان دوا نمي‌کند چون اصولا فرق ميان دنياي واقعي و خيالي را نمي‌فهمند. هر چند بيان اين مساله کمکي به کودکان 8 تا 12 سال است اصولا توصيه نمي‌شود اين افراد در شرايطي قرار بگيرند که بترسند.

چاقي

متخصصان رابطه معني‌داري ميان تماشاي طولاني مدت تلويزيون و چاقي که يکي از معضلات سلامت است، مي‌بينند. کودکاني که مدتي طولاني بي‌حرکت تلويزيون تماشا مي‌کنند، بيشتر از بقيه همسالان‌شان غذاهايي را که ما به آن هله‌هوله مي‌گوييم، مي‌خورند حتي ديدن برنامه‌هاي علمي که وقت ورزش، تعامل اجتماعي و مطالعه را اشغال مي‌کنند هم همين تاثير منفي را بر سلامت دارد. مطالعات نشان مي‌دهد با کم کردن ساعات تماشاي تلويزيون و انجام تمرينات روزانه، فرد راحت‌تر مي‌تواند وزن خود را کم کند.

آگهي‌هاي تبليغاتي

طبق‌ آمار (AAP) کودکان آمريکايي سالانه 40 هزار آگهي تبليغاتي را مي‌بينند. پيام‌هاي بازرگاني مربوط به چيپس و پفک و اسباب‌بازي که ميان کارتون‌هاي روزهاي هفته پخش يا روي جعبه غذاهاي کودک ديده مي‌شوند، اطراف کودکان را پر کرده است و براي آنان اين کالاها بسيار وسوسه‌کننده هستند.
کودکان زير 8 سال تصور درستي از فروش کالا ندارند و در کودکان زير 6 سال قدرت تشخيص بين آگهي‌هاي تبليغاتي با ساير برنامه‌ها، به خصوص اگر در اين آگهي‌ها از شخصيت‌هاي محبوب تلويزيوني استفاده شود، وجود ندارد. حتي کودکان بزرگ‌تر را درباره اهداف اين آگهي‌ها بايد روشن کرد.
در کنار کودکان تلويزيون تماشا کنيد و به آنها بگوييد مصرف‌کننده با شعور را با هر آگهي فريبنده‌اي نمي‌توان گول زد. به او توضيح دهيد اين آگهي‌ها براي درآمد مالي صاحبان کالاها طراحي شده‌اند و از راه‌هاي ديگري به جز خريد کالا‌هاي رنگارنگ مي‌توان خوشحالي و آرامش را به وجود آورد.
منبع: www.salamat.com
ج/