اهميت علمي روزه (2)
از ديگر فوايد روزه داري (همان گونه كه درقسمت قبل آمد) هضم چربي هاي ذخيره بدن ، دفع سموم فلزي وارد شده به بدن از محيط اطراف ، برقراري اعتدال بيولوژيكي و شيميايي در بدن و ... مي باشد ، كه اختصاراً به بيان هر يك از آنها مي پردازند .
همانگونه كه مي دانيد مواد غذايي كه در طي شبانه روز وارد بدن مي گردد، دو وظيفه اصلي در بدن دارد : يكي تأمين احتياجات بيولوژيكي و شيميايي بدن است كه بر اثر فعاليت هاي روزانه در بدن به مصرف رسيده و ديگري تأمين دماي غريزي بدن و ايجاد نيروي محرك لازم براي فعاليتهاي دروني و بيروني آن است .
پس، هر فردي به دو منظور فوق نياز به مصرف مقداري معين پروتئين ، چربي ، مواد قندي ، ويتامين ها ، كربوهيدراتها و آب دارد ولي در عمل آدمي نمي تواند مطابق نيازهاي بدن خويش مواد غذايي مورد نياز روزانه را استفاده نمايد. چرا كه برخي از فعاليتهاي روزانه وي از قبل غير قابل پيش بيني مي باشد . بنابراين امكان زياده يا نقصان وجود مواد آلي و معدني در بدن مي‌باشد كه هر كدام موجب ايجاد خلل در بافتها مي شود .
ولي آنچه بعضاً در مصرف مواد غذايي روزانه در اكثر قريب به اتفاق افراد اتفاق مي افتد ، ورود مواد غذايي مازاد بر احتياج در بدن است كه به صورت قند و چربي در بافت هاي مختلف بدن جمع و ذخيره مي شود .
قند در بدن يا به صورت قند فعال (گلوكز) است كه آماده احتراق و ايجاد نيرو است و يا اينكه به شكل غير فعال و ذخيره اي (گليكوژن) مي باشد كه به صورت مولكولهاي درشت تري در بدن ذخيره شده و در صورت لزوم تبديل به گلوكز مي شود . تنها عضوي از اعضاي بدن كه بيشتر از ساير اعضا اقدام به ذخيره سازي مواد زايد مي نمايد ، كبد است . در مواقعي كه بدن نياز به گلوكز داشته باشد قند ذخيره در كبد به گلوكز تبديل شده و وارد خون مي شود تا پس از سوختن ، انرژي لازم را در بدن ايجاد نمايد . البته بايد توجه داشت كه قند مازاد بر نياز بدن ، پس از تغييرات چندي در بافتها تبديل به چربي شده و ذخيره مي شود ، از طرفي به علت اينكه قند ذخيره شده در بدن كودكان و افراد مسن كمتر از افراد جوان و بالغ مي باشد و باعث بروز زودرس گرسنگي و پائين آمدن مقاومت بدن آنها مي شود بدين خاطر در دين مبين اسلام روزه بر اين قشر واجب نيست .
مريضان و مسافران و اطفال و پيران فرتوت و زنان باردار از روزه معافند .
دكتر بوخنگر مي گويد : « متأسفانه افرادي هستند كه تصلب شرائين در آنها به صورت زودرس شروع مي شود. چنين افرادي قدرت واكنش در برابر انگيزه روزه درماني ندارند ، اما خوشبختانه عده زيادي از افراد مسن هستند كه قدرت واكنش آنها خوب است . مسلماً نمي توانيم بگوئيم كه هميشه سن واقعي با سن بيولوژيكي بدن برابر است.»
اما چربي ها كه مصرف آنها هم باعث ايجاد انرژي در بدن شده و هم باعث به وجود آوردن برخي اسيدهاي چرب در بافتهاي بدن مي شود . ولي مصرف چربي مازاد بر نياز بافتها در هر روز به تدريج موجب تراكم و سفت تر شدن آنها در اعضاي بدن مي‌گردد كه علاوه بر بروز بيماري چاقي ، موجب بروز بيماريهاي عروقي از قبيل تصلب شرائين و انسداد عروق خوني كه در نهايت چه بسا منجر به سكته هاي مغزي و قلبي شود ، مي گردد. بنابراين يكي از بركات ماه مبارك رمضان و روزه داري در اين ماه (علاوه بر آثار تربيتي و معنوي آن) باعث مي شود كه چربي هاي اضافه بدن شخص روزه دار مصرف بشود و بعد اگر مجدداً چربي هايي جاي آنها را در ماه هاي بعد بگيرد تازه و غير متراكم باشد.
تجمع چربي در اعضاي مختلف مانع كار و فعاليت طبيعي و آزاد عضو شده و بيشتر از حالت عادي عضو را به زحمت مي اندازد ، مانند تجمع چربي در اطراف قلب كه كارش را سنگين كرده و آن را تحت فشار قرار مي دهد . ذرات چربي دور اعضا علاوه بر ساير عوارض مانند بيماري هاي قلبي و غيره ، چون قادرند بعضي از سموم آلي ( مانند d.d.t) را در خود جذب نمايند ، بنابراين نقش اساسي را در بعضي از مسموميتهاي حرفه اي (مسموميتهاي ناشي از شغل و پيشه) بازي مي نمايد.
يكي ديگر از فوايد روزه داري ، دفع سموم وارده به بدن مي باشد . از آنجائيكه انسان در طي دوران حيات خود به صورت مستقيم در تماس با مواد سمي و مضر خارجي مي باشد كه اين سموم غالباً موجب مسموميتهاي خفيف و به تدريج مزمن مي‌شود .
با توجه به اين كه ذرات بي شمار و بي نهايت ريزي از عناصر و مواد شيميايي دائماً در فضا معلق بوده و هوا را آلوده مي نمايد و اين همان هوايي است كه در هر دقيقه هر كسي چندين ليتر از آن را فرو برده و از طريق ريه ها وارد خون مي كند ، آدمي در هر دقيقه 16 نفس مي كشد ، هر تنفس يك دم و يك بازدم معمولي دارد كه شمارش ، نوع و مقدار هوايي كه وارد و خارج مي‌گردد ، معين بوده و خودكار و اتوماتيك انجام مي گيرد ولي تنفس عميق سبب مي شود نزديك به دو ليتر هوا كه 1.5 ليتر بيشتر از هواي دم عادي است و به نام هواي تكميلي وارد ريتين گردد و در بازدم شديد و عميق باز 3.5 ليتر هوا كه مجموعه اي از بازدم عادي و هواي اندوخته است، به نام ظرفيت حياتي از دهان خارج مي شود و چون در بازدم بسيار عميق هم ششها نمي تواند كاملاً روي هم جمع كند ، لذا حدود يك ليتر هوا به نام هواي هميشگي در ريه ها باقي مي ماند . از اين رو هر گز نمي توان اهميت تغييرات هوا و مخصوصاً آلودگي آن را با مواد مضر و نامأنوس ناديده گرفت به خصوص اگر از آخرين نظريات متخصصين و دانشمندان رشته هاي مختلف طبي و بهداشتي داير بر ازدياد امراض مختلف ناشي از آلودگي هوا درميان شهر نشينان و ساكنين مناطق صنعتي با خبر باشيم .
از طرفي بايد توجه داشت كه اجسام در شيمي ممكن است داراي يكي از سه خاصيت شيميايي مختلف زير باشند : يا داراي خاصيت اسيدي هستند (مثل جوهر نمك موجود در سركه ، جوهر گوگرد و تمام مشتقات شبه فلزي كه پس از مجاورت با آب اثر اسيدي از خود نشان مي دهد .) و يا داراي خاصيت قليايي مي باشند (مانند : آهك زنده يا مرده ، سنگ قليا و آمونياك) و يا اجسامي خنثي به شمار مي روند (مانند نمك طعام) كه بنا به اقتضاي محيطي و مكاني ممكن است انسانها در طي شبانه روز به طور مستقيم و يا غير مستقيم با مواد و اجسام مختلف در تماس باشند كه باعث ورود سموم فلزي به بدن مي باشد.
اين سموم يا به صورت املاح فلزي محلول در مايعات (به ويژه آب) و يا به صورت ذرات معلق (گازهاي سمي) مي باشد كه در تماس آدمي (مستقيم و غير مستقيم) با آن در نهايت وارد خون مي شود كه مقداري از اين سموم دفع شده و مقداري ديگر جذب خون مي شود و به مرور موجب بروز بيماريهاي خوني و ... مي گردد. اينكه اسلام تأكيد مي كند كه در هنگام روزه داري تنفس و فروبردن دود و بخار غليظ يكي از مبطلات روزه است بدين خاطر است كه اثرات سوء سمي ذرات معلق در هوا زياد مي باشد . بنابراين روش درماني ، منحصر به فرد در اين زمينه ها ،عبارت است از : ايجاد تغييرات اساسي در وضع بيولوژيكي و حالت فيزيكي و شيميايي محيط خون و نسوج (بافتها) و سلولها ، كه آن نيز در حال سلامتي منحصر به حال روزه داري است . تغييراتي كه در حال روزه داري از لحاظ بيولوژيكي و حالت فيزيكي و شيميايي در خون و در نتيجه در سلولها و بافتها حاصل مي شود ، شرايط فيزيكي و شيميايي خون را تغيير داده ، بالاخره منجر به حل سموم فلزي رسوب شده در اعضاء و دفع آنها از راه كليه ها مي گردد، كه وقتي اين تغييرات به مدت طولاني و با دو تناوب مشخص (در حال ناشتايي و افطار كردن) انجام پذيرد ، مؤثر خواهد بود.
وبالاخره اينكه روزه همچون ساير اعمال عبادي است كه از سوي خداوند متعال بر بندگان خويش واجب شده و نيز مقدمه جهاد اكبر است كه در ميان تمام اديان و به طور كامل تر و جامع تر در بين مسلمين رايج مي باشد ، بكوشيم تا در اين ماه شريف نهايت بهره و استفاده را از الطاف و عنايات حضرت حق تعالي ببريم و با طلب از درگاه ايزد منان رستگاري خويش و تمام بشريت را آرزو نمائيم كه :« وَ اِن تَصوُموا خَيرٌ لَكُم اِن كُنتُم تَعلَمُون؛ اگر روزه بگيريد به نفع شما است ، چنانچه آن را درك كنيد» (سوره بقره ،آيه 184)
و در خاتمه كلام به اين بيان شيواي فيلسوف معروف آلماني ، «اكهارت» بسنده مي شود كه :
«اگر بپرسند چرا دعامي كنيم ؟ چرا روزه مي گيريم ؟ چرا احسان مي كنيم ؟ در پاسخ مي گوئيم : زيرا خداوند در باطن ما تجلي مي كند و روان ما در اسيه پروردگار تولدي تازه مي يابد .»
منابع تحقیق :
ماهنامه فرهنگي ، قرآني تسنيم
كتاب نقش روزه در درمان بيماري ها
كتاب اهميت روزه از نظر علم روز
منبع:www.ido.ir
/ن
همانگونه كه مي دانيد مواد غذايي كه در طي شبانه روز وارد بدن مي گردد، دو وظيفه اصلي در بدن دارد : يكي تأمين احتياجات بيولوژيكي و شيميايي بدن است كه بر اثر فعاليت هاي روزانه در بدن به مصرف رسيده و ديگري تأمين دماي غريزي بدن و ايجاد نيروي محرك لازم براي فعاليتهاي دروني و بيروني آن است .
پس، هر فردي به دو منظور فوق نياز به مصرف مقداري معين پروتئين ، چربي ، مواد قندي ، ويتامين ها ، كربوهيدراتها و آب دارد ولي در عمل آدمي نمي تواند مطابق نيازهاي بدن خويش مواد غذايي مورد نياز روزانه را استفاده نمايد. چرا كه برخي از فعاليتهاي روزانه وي از قبل غير قابل پيش بيني مي باشد . بنابراين امكان زياده يا نقصان وجود مواد آلي و معدني در بدن مي‌باشد كه هر كدام موجب ايجاد خلل در بافتها مي شود .
ولي آنچه بعضاً در مصرف مواد غذايي روزانه در اكثر قريب به اتفاق افراد اتفاق مي افتد ، ورود مواد غذايي مازاد بر احتياج در بدن است كه به صورت قند و چربي در بافت هاي مختلف بدن جمع و ذخيره مي شود .
قند در بدن يا به صورت قند فعال (گلوكز) است كه آماده احتراق و ايجاد نيرو است و يا اينكه به شكل غير فعال و ذخيره اي (گليكوژن) مي باشد كه به صورت مولكولهاي درشت تري در بدن ذخيره شده و در صورت لزوم تبديل به گلوكز مي شود . تنها عضوي از اعضاي بدن كه بيشتر از ساير اعضا اقدام به ذخيره سازي مواد زايد مي نمايد ، كبد است . در مواقعي كه بدن نياز به گلوكز داشته باشد قند ذخيره در كبد به گلوكز تبديل شده و وارد خون مي شود تا پس از سوختن ، انرژي لازم را در بدن ايجاد نمايد . البته بايد توجه داشت كه قند مازاد بر نياز بدن ، پس از تغييرات چندي در بافتها تبديل به چربي شده و ذخيره مي شود ، از طرفي به علت اينكه قند ذخيره شده در بدن كودكان و افراد مسن كمتر از افراد جوان و بالغ مي باشد و باعث بروز زودرس گرسنگي و پائين آمدن مقاومت بدن آنها مي شود بدين خاطر در دين مبين اسلام روزه بر اين قشر واجب نيست .
مريضان و مسافران و اطفال و پيران فرتوت و زنان باردار از روزه معافند .
دكتر بوخنگر مي گويد : « متأسفانه افرادي هستند كه تصلب شرائين در آنها به صورت زودرس شروع مي شود. چنين افرادي قدرت واكنش در برابر انگيزه روزه درماني ندارند ، اما خوشبختانه عده زيادي از افراد مسن هستند كه قدرت واكنش آنها خوب است . مسلماً نمي توانيم بگوئيم كه هميشه سن واقعي با سن بيولوژيكي بدن برابر است.»
اما چربي ها كه مصرف آنها هم باعث ايجاد انرژي در بدن شده و هم باعث به وجود آوردن برخي اسيدهاي چرب در بافتهاي بدن مي شود . ولي مصرف چربي مازاد بر نياز بافتها در هر روز به تدريج موجب تراكم و سفت تر شدن آنها در اعضاي بدن مي‌گردد كه علاوه بر بروز بيماري چاقي ، موجب بروز بيماريهاي عروقي از قبيل تصلب شرائين و انسداد عروق خوني كه در نهايت چه بسا منجر به سكته هاي مغزي و قلبي شود ، مي گردد. بنابراين يكي از بركات ماه مبارك رمضان و روزه داري در اين ماه (علاوه بر آثار تربيتي و معنوي آن) باعث مي شود كه چربي هاي اضافه بدن شخص روزه دار مصرف بشود و بعد اگر مجدداً چربي هايي جاي آنها را در ماه هاي بعد بگيرد تازه و غير متراكم باشد.
تجمع چربي در اعضاي مختلف مانع كار و فعاليت طبيعي و آزاد عضو شده و بيشتر از حالت عادي عضو را به زحمت مي اندازد ، مانند تجمع چربي در اطراف قلب كه كارش را سنگين كرده و آن را تحت فشار قرار مي دهد . ذرات چربي دور اعضا علاوه بر ساير عوارض مانند بيماري هاي قلبي و غيره ، چون قادرند بعضي از سموم آلي ( مانند d.d.t) را در خود جذب نمايند ، بنابراين نقش اساسي را در بعضي از مسموميتهاي حرفه اي (مسموميتهاي ناشي از شغل و پيشه) بازي مي نمايد.
يكي ديگر از فوايد روزه داري ، دفع سموم وارده به بدن مي باشد . از آنجائيكه انسان در طي دوران حيات خود به صورت مستقيم در تماس با مواد سمي و مضر خارجي مي باشد كه اين سموم غالباً موجب مسموميتهاي خفيف و به تدريج مزمن مي‌شود .
با توجه به اين كه ذرات بي شمار و بي نهايت ريزي از عناصر و مواد شيميايي دائماً در فضا معلق بوده و هوا را آلوده مي نمايد و اين همان هوايي است كه در هر دقيقه هر كسي چندين ليتر از آن را فرو برده و از طريق ريه ها وارد خون مي كند ، آدمي در هر دقيقه 16 نفس مي كشد ، هر تنفس يك دم و يك بازدم معمولي دارد كه شمارش ، نوع و مقدار هوايي كه وارد و خارج مي‌گردد ، معين بوده و خودكار و اتوماتيك انجام مي گيرد ولي تنفس عميق سبب مي شود نزديك به دو ليتر هوا كه 1.5 ليتر بيشتر از هواي دم عادي است و به نام هواي تكميلي وارد ريتين گردد و در بازدم شديد و عميق باز 3.5 ليتر هوا كه مجموعه اي از بازدم عادي و هواي اندوخته است، به نام ظرفيت حياتي از دهان خارج مي شود و چون در بازدم بسيار عميق هم ششها نمي تواند كاملاً روي هم جمع كند ، لذا حدود يك ليتر هوا به نام هواي هميشگي در ريه ها باقي مي ماند . از اين رو هر گز نمي توان اهميت تغييرات هوا و مخصوصاً آلودگي آن را با مواد مضر و نامأنوس ناديده گرفت به خصوص اگر از آخرين نظريات متخصصين و دانشمندان رشته هاي مختلف طبي و بهداشتي داير بر ازدياد امراض مختلف ناشي از آلودگي هوا درميان شهر نشينان و ساكنين مناطق صنعتي با خبر باشيم .
از طرفي بايد توجه داشت كه اجسام در شيمي ممكن است داراي يكي از سه خاصيت شيميايي مختلف زير باشند : يا داراي خاصيت اسيدي هستند (مثل جوهر نمك موجود در سركه ، جوهر گوگرد و تمام مشتقات شبه فلزي كه پس از مجاورت با آب اثر اسيدي از خود نشان مي دهد .) و يا داراي خاصيت قليايي مي باشند (مانند : آهك زنده يا مرده ، سنگ قليا و آمونياك) و يا اجسامي خنثي به شمار مي روند (مانند نمك طعام) كه بنا به اقتضاي محيطي و مكاني ممكن است انسانها در طي شبانه روز به طور مستقيم و يا غير مستقيم با مواد و اجسام مختلف در تماس باشند كه باعث ورود سموم فلزي به بدن مي باشد.
اين سموم يا به صورت املاح فلزي محلول در مايعات (به ويژه آب) و يا به صورت ذرات معلق (گازهاي سمي) مي باشد كه در تماس آدمي (مستقيم و غير مستقيم) با آن در نهايت وارد خون مي شود كه مقداري از اين سموم دفع شده و مقداري ديگر جذب خون مي شود و به مرور موجب بروز بيماريهاي خوني و ... مي گردد. اينكه اسلام تأكيد مي كند كه در هنگام روزه داري تنفس و فروبردن دود و بخار غليظ يكي از مبطلات روزه است بدين خاطر است كه اثرات سوء سمي ذرات معلق در هوا زياد مي باشد . بنابراين روش درماني ، منحصر به فرد در اين زمينه ها ،عبارت است از : ايجاد تغييرات اساسي در وضع بيولوژيكي و حالت فيزيكي و شيميايي محيط خون و نسوج (بافتها) و سلولها ، كه آن نيز در حال سلامتي منحصر به حال روزه داري است . تغييراتي كه در حال روزه داري از لحاظ بيولوژيكي و حالت فيزيكي و شيميايي در خون و در نتيجه در سلولها و بافتها حاصل مي شود ، شرايط فيزيكي و شيميايي خون را تغيير داده ، بالاخره منجر به حل سموم فلزي رسوب شده در اعضاء و دفع آنها از راه كليه ها مي گردد، كه وقتي اين تغييرات به مدت طولاني و با دو تناوب مشخص (در حال ناشتايي و افطار كردن) انجام پذيرد ، مؤثر خواهد بود.
وبالاخره اينكه روزه همچون ساير اعمال عبادي است كه از سوي خداوند متعال بر بندگان خويش واجب شده و نيز مقدمه جهاد اكبر است كه در ميان تمام اديان و به طور كامل تر و جامع تر در بين مسلمين رايج مي باشد ، بكوشيم تا در اين ماه شريف نهايت بهره و استفاده را از الطاف و عنايات حضرت حق تعالي ببريم و با طلب از درگاه ايزد منان رستگاري خويش و تمام بشريت را آرزو نمائيم كه :« وَ اِن تَصوُموا خَيرٌ لَكُم اِن كُنتُم تَعلَمُون؛ اگر روزه بگيريد به نفع شما است ، چنانچه آن را درك كنيد» (سوره بقره ،آيه 184)
و در خاتمه كلام به اين بيان شيواي فيلسوف معروف آلماني ، «اكهارت» بسنده مي شود كه :
«اگر بپرسند چرا دعامي كنيم ؟ چرا روزه مي گيريم ؟ چرا احسان مي كنيم ؟ در پاسخ مي گوئيم : زيرا خداوند در باطن ما تجلي مي كند و روان ما در اسيه پروردگار تولدي تازه مي يابد .»
منابع تحقیق :
ماهنامه فرهنگي ، قرآني تسنيم
كتاب نقش روزه در درمان بيماري ها
كتاب اهميت روزه از نظر علم روز
منبع:www.ido.ir
/ن
