آیا مصرف بیش از حد ویتامین D به بدن شما آسیب می رساند؟

تعداد غذاهایی که حاوی ویتامین D می باشند،کم است، به همین خاطر بسیاری از مردم  از مکمل های ویتامین استفاده می کنند. استفاده طولانی مدت از این مکمل ها می تواند برخی عوارض جانبی ناخواسته را ایجاد کند. ما در این مقاله بر آن شدیم تا به بررسی عوارض مصرف بیش از حد، میزان شیوع و علائم شخصی که بیش از حد مصرف کرده است، بپردازیم.
ویتامین D برای پشتیبانی از چندین فرآیند بدن، نقش اساسی را ایفا می کند:
- جذب و تنظیم کلسیم، منیزیم و فسفات
- مستحکم شدن، رشد و بازسازی استخوانها
- رشد و تکامل سلولی
- عملکرد دستگاه ایمنی بدن
- عصب و عملکرد عضلانی

درباره اینکه مصرف چه مقدار ویتامینD  برای سلامتی ضروری است، اتفاق نظری وجود ندارد. نیاز روزانه هر فرد برای مصرف این ویتامین، به عوامل فردی، مانند سن، جنسیت و وضعیت سلامتی بستگی دارد. بسیاری از مردم ویتامین D را از قرار گرفتن در معرض آفتاب دریافت می کنند.
 

عوارض جانبی مکمل های ویتامین D چیست؟

پزشکان معتقدند که در صورت وجود حداقل 20 نانوگرم  ویتامین D در میلی لیتر خون، وضعیت مطلوب است. اما اگر سطح ویتامین بیش از 50 نانوگرم در میلی لیتر افزایش یابد، فرد ممکن است دچار عوارض جانبی نامطلوب بشود. با این حال، بیشتر تحقیقات نشان می دهد که آستانه مسمومیت برای ویتامین D نسبتا بالا است، حدود 200-240 نانوگرم در میلی لیتر.  فردی با سطح ویتامین D در این محدوده معمولا بین 10،000 تا 40،000 واحد بین المللی (IU) ویتامین در روز مصرف می کند. در زیر برخی از عوارض جانبی جدی در ارتباط با بیش از حد قرار گرفتن در معرض ویتامین D بیان می شوند.
 
1-  هیپرکلسمیا (بالا رفتن میزان کلسیم در خون)
اکثر عوارض جانبی قابل توجهی که در ارتباط با ویتامین D وجود دارد، مربوط به هیپرکلسمیا است.هیپرکلسمیا، وجود بیش از حد کلسیم در خون است. این اتفاق زمانی می افتد که بیش از 10.4 میلی گرم کلسیم در خون موجود باشد. محققان اغلب این آستانه را به عنوان 10.4 میلی گرم کلسیم در هر دسی لیتر خون یا به عنوان 104 میلی گرم / میلی لیتر ذکر می کنند. رابطه ای قوی بین ویتامین D و کلسیم وجود دارد.

هنگامی که میزان بالایی از متابولیت های ویتامین D در خون وجود داشته باشد، این امر سبب افزایش مقدار کلسیم جذب شده توسط روده ها می شود. سطح بالایی از متابولیت های ویتامین D همچنین می تواند باعث افزایش آزاد شدن کلسیم از استخوان ها در جریان خون بشود. وجود کلسیم بیش از حد در خون می تواند منجر به طیف گسترده ای از عوارض و علائم شود. برخی از جدی ترین موارد آن عبارتند از:
- از دست دادن اشتها
- اسهال و یبوست
- سردرگمی، بی نظمی، یا مشکل در تفکر
- تهوع و استفراغ
- درد مفصلی و عضلانی
- سردرد مداوم
- تحریک پذیری و اضطراب
- خستگی ناخواسته
- ضعف عضلانی
- افزایش تشنگی و ادرار مکرر
- ضربان قلب نامنظم
- کاهش رفلکس
- فشار خون بالا


 
2- آسیب کلیه
وجود بیش از حد مجاز کلسیم در جریان خون می تواند با فسفات متصل شده و سبب تشکیل رسوب های کریستالی در بافت های نرم بدن بشوند. این کریستالها بسته به مکان، تعداد و اندازه آنها می توانند آسیب بافتی و در نهایت آسیب اندام را ایجاد کنند. کلیه به دلیل داشتن نقش فیلترگونه در بدن و وجود بسیاری از گذرگاه های کوچک درآن، در مقابل کلسیم آسیب پذیر است. هنگامی که رسوبات کلسیم در بافتهای کلیه گیر می آید، ممکن است که نفروکالسینوزیس (رسوب کلسیم در کلیه) رخ دهد. اگر این وضعیت شدید باشد، می تواند باعث آسیب دائمی کلیه و در نهایت نارسایی کلیه شود. علائم آن عبارتند از:
- تهوع و استفراغ
- تب و لرز
- درد شدید در معده، دو طرف پشت یا ناحیه کشاله ران و از جمله بیضه ها در مردان

نویسندگان یک نظرسنجی در سال 2015 تاثیرات ویتامین D3 را مورد بررسی قرار دادند. به طور متوسط، افرادی که تحت تاثیر قرار گرفته اند، در مجموع 3،600،000 IU ویتامین، در کمتر از 3 ماه مصرف کرده اند. آنها چندین عارضه جانبی از جمله آسیب حاد کلیه را تجربه کردند.
 
3-  ضربان قلب نامنظم و حمله قلبی
هیپرکلسمیا شدید می تواند میزان عملکرد سلول های قلب را کاهش یا تغییر دهد و افراد مبتلا به هیپرکلسمیا شدید اغلب بی نظمی در ضربان قلب را تجربه می کنند. افرادی که سطح بالایی از کلسیم و فسفات را در خون دارند ممکن است سبب تشکیل رسوبات کلسیم یا پلاک ها در شریان ها یا دریچه های قلب شوند. پزشکان در سال 2012 گزارش دادند که یک خانم 70 ساله که تزریق کلسیم را به میزان 80،000 IU / در هر روز و بیش از 30 روز دریافت کرد. او هیپرکلسمیا و انسداد کامل قلب را تجربه کرد، که نیاز به یک دستگاه ضربان ساز دائمی داشت.

برخی نشانه های عوارض قلب در ارتباط با سمیت ویتامین D عبارتند از:
- ضربان قلب نامنظم است که ممکن است موقت یا مداوم باشد
- خستگی ناخواسته
- فشار خون بالا
- درد هنگام ورزش
- سرگیجه
- درد قفسه سینه
 
4- شکننده شدن و درد استخوان
هنگامی که کلسیم بیش از حد در جریان خون آزاد شود، بدن ممکن است به اندازه کافی هورمون ها را نداشته باشد تا مواد معدنی را به استخوان ها بطور مؤثر برساند. مسمومیت با ویتامین D می تواند باعث بروز هیپرکلسمیا و مشکلات استخوانی شود. برخی از علائم آن عبارتند از:
- استخوان درد
- بی ثباتی
- افزایش میزان افتادن
- مستعد شدن استخوان ها برای شکستگی
- خمیدگی شدید اندام
- درد شدید یا درد مفصلی
- از دست دادن قد یا طول اندام
 
5-  کمبود آب بدن  
وجود سطح بالایی از کلسیم در خون می تواند به توانایی کلیه برای دفع ادرار آسیب برساند. این می تواند منجر به تولید و انتقال مقدار زیادی ادرار شود. محققان کاملا مطمئن نیستند که چرا این اتفاق می افتد. یکی از نظریات این است که سطح کلسیم بالا باعث کاهش اثرات هورمون های ضد دیورتیک می شود. این هورمون ها کلیه ها را برای حفظ آب تشویق می کنند و هورمون های کمتر ممکن است مقدار بیشتری از ادرار رقیق را به وجود آورند. وقتی یک فرد مقدار زیادی از ادرار رقیق را دفع کرد، مقدار زیادی از آب و الکترولیت ها را از دست می دهد. به همین دلیل، فرد مبتلا به مسمومیت ویتامین D ممکن است در معرض کم آبی بدن قرار گیرد.



نشانه های کم آبی متوسط:
- دهان و زبان خشک
- التهاب و بی قراری
- تحریک پذیری
- چشمهای گود رفته
- افزایش تشنگی
- کاهش خروجی ادرار
- کاهش تولید اشک و خشک شدن چشم
- پوستی که بعد از نیشگون گرفتن به آرامی به حالت عادی بازمی گردد.

کم آبی شدن شدید می تواند شرایط تهدید کننده زندگی را به همراه داشته باشد. علائم و نشانه های دیگر این بیماری عبارتند از:
- یک ضربان ضعیف یا غیرواقعی
- فشار خون پایین
- خستگی ناخواسته
- خروجی ادرار بسیار کم
- بیهوشی
 
6- آماس لوزالمعده
هیپرکلسمیا می تواند باعث ایجاد التهاب لوزالمعده حاد بشود. در سال 2017، محققان ویژگی ها و درمان ضایعات حاد کلیه، ناشی از مسمومیت ویتامین D را منتشر کردند. آنها تجربیات 19 نفر را درباره مسمومیت بررسی کردند که هر یک به طور متوسط ​​6000،000 IU از ویتامین D را در طول 1تا 3 ماه جذب کرده بودند.
دو نفر از 19 نفر مبتلا به التهاب لوزالمعده حاد به عنوان یک عارضه بودند.

نشانه های آماس لوزالمعده عبارتند از:
- درد شدید معده که به کمر گسترش می یابد
- تهوع و استفراغ
- ضربان تند
- کاهش وزن
- تب
 
7- آسیب ریه
هنگامی که سطح بالایی از کلسیم و فسفات در خون برای تشکیل بلورها متصل می شوند، این ها در بافت نرم قرار می گیرند. به خصوص کریستال ها ممکن است در اندام هایی با بافت نرم که به عنوان فیلتر عمل می کنند مانند ریه ها، ته نشین شده و تبدیل به رسوب شوند. اگر بسیاری از این رسوبات کلسیم یا آهک سازی در ریه ها وجود داشته باشند، می توانند عملکرد این عضو را مختل کنند.

برخی نشانه های آسیب ریه عبارتند از:
- سرفه
- مشکل در تنفس
- درد قفسه سین
 

چقدر عوارض جانبی ویتامین D شایع است؟

بسیاری از مردم مقدار زیادی از مکمل های ویتامین D مصرف می کنند و میزان عوارض جانبی ناخوشایند آن نسبتا کم است. با این حال، مصرف طولانی مدت و یا بیش از حد ویتامین D در مکمل ها یا غذاها می تواند عوارض جانبی نامطلوبی را به دنبال داشته باشد. بدن ویتامین D را در بافتهای چربی ذخیره می کند و از بین بردن کامل اثرات مسمومیت  ویتامین D ممکن است هفته ها یا ماه ها به طول بیانجامد.


چه کسانی باید از مصرف ویتامین D پرهیز کنند؟

مکمل های ویتامین D برای همه مناسب نیستند. مکمل ها می توانند بر عملکرد برخی از داروها تاثیر بگذارند. افرادی که هر یک از داروهای زیر مصرف می کنند باید قبل از مصرف مکمل های ویتامین D با پزشک خود مشورت کنند، آن داروها عبارتند از:
- استروئیدها
- فنوباربیتال و فنوتیوین، که می تواند صرع را درمان کند.
- orlistat، داروهای کاهش وزن
- کلستیرامین، که می تواند کلسترول را کاهش دهد.

همچنین برخی از شرایط پزشکی می تواند حساسیت به ویتامین D را افزایش دهد. فرد مبتلا به هر یک از موارد زیر قبل از مصرف مکمل های ویتامین D باید با پزشک خود مشورت کند:
- پرکاری تیروئید
- سرطان
- سارکوئیدوز(وجود ‌ زخم‌ و آماس‌ در ریه‌ یا استخوان‌ یا پوست‌)
- مرض سل
- فراگستری بیماری استخوان
- سندرم ویلیامس
 

علائم مصرف زیاد ویتامین D

اکثر افرادی که بیش از حد ویتامین D مصرف کرده اند، حداقل دو مورد از علائم زیر را طی چند روز پس از مصرف زیاد، تجربه می کنند، که عبارتند از:
- خستگی بی دلیل
- از دست دادن اشتها و وزن
- یبوست
- خشکی دهان
- بازگشت آهسته پوست به حالت عادی پس از نیشگون گرفتن
- افزایش تشنگی و فراوانی ادرار
- سردرد مداوم
- تهوع و استفراغ
- کاهش رفلکس
- سردرگمی، بی نظمی، یا مشکل در تفکر
- ضربان نامنظم قلب
- ضعف عضلات
- تغییر در راه رفتن

افراد مبتلا به مسمومیت شدید یا مزمن ویتامین D ممکن است علائم تهدید کننده زندگی را تجربه کنند، که برخی از آنها عبارتند از:
- کم آبی شدید بدن
- فشار خون بالا
- رشد کند
- مشکل در تنفس
- از دست دادن موقتی هوشیاری
- نارسایی و حمله قلبی
- سنگ کلیه و نارسایی کلیه
- از دست دادن شنوایی
- وزوز گوش (زنگ در گوش)
- التهاب لوزالمعده
- زخم معده
- کوما

مسمومیت ناشی از مصرف بیش از حد ویتامین D می تواند طیف وسیعی از علائم را ایجاد کند و بدن هر فرد ممکن است به طور متفاوتی واکنش نشان بدهد. اگر دوره مصرف فرد، بیش از حد طولانی بوده یا مقدار زیادی مصرف کرده باشد، فرد دارای احتمال خطر بیشتری برای مسمومیت را تجربه می کند. این امر سبب افزایش سطح ویتامین D در خون می شود. خطر ابتلا به عوارض جانبی ناخواسته پس از جذب ویتامین D از رژیم غذایی و یا قرار گرفتن در معرض آفتاب بسیار کم است.

نویسنده: جنیفر هویزن
مترجم: علی مهربانی


برگرفته از سایت: www.medicalnewstoday.com