براي جلوگيري از بدزباني كودكان خود چه كنيم؟

وقتي كودكان شروع به بدزباني، تمسخر، پرخاش، استفاده از كلمات نامطلوب و گاه فحش دادن مي كنند، ما به شكلي غمناك، متوجه قدرت شگفت آور كودك در تقليد كلمات خوب و بد خودمان و اطرافيان مي شويم. بدزباني،‌ تنها از راه آموختن و مواجه شدن با كلمات نامناسب به وجود مي آيد، بنابراين بايد موقعيت هايي را كه طي آن ممكن است كودك اين كلمات نامطلوب را بشنود، محدود كنيد. يعني مواظب برنامه هاي تلويزيوني كه كودك مي بيند، دوستاني كه با آنها رفت و آمد داريد و طرز صحبت خود باشيد تا بتوانيد اين كلمات را از مجموعه لغاتي كه كودك به كار مي برد حذف كنيد. توصيه هاي زير به شما كمك مي كند در تربيت كودك خود تأثيرگذار وموفق تر باشيد.

1. بدزباني كودك را ناديده بگيريد:

اگربه طور اتفاقي،‌ كودكتان واژه ناشايستي را به كار برد، سعي كنيد به زباني او، بي توجهي نشان دهيد. وانمود کنيد كه آن را هرگز نشنيده ايد، بنابراين هرگونه تأثير آن را بر خودتان از بين برده و بازي او را به يك بازي يك نفره تبديل كنيد، چيزي كه اصلاً براي كودكان جالب نيست.

2. ازخوش زباني كودك تعريف و تمجيد كنيد:

بگذاريد كودك بداند چه نوع گفتاري را مي پسنديد. هر بار كه بدزباني نمي كند به اين امر اشاره كنيد. براي مثال بگوييد «خوشم مي آيد وقتي سؤالي از تو مي پرسم آرام جواب مي دهي.» در عمل به او نشان دهيد كه كدام گفتار وي، بدزباني شمرده مي شود.

3. خودتان هم بدزباني نكنيد:

از آن جا كه مي دانيد بدزباني شيوه اي است كه كودك براي اعمال كنترل بر شما به كار مي گيرد، پس خودتان بدزباني نكنيد. او ممكن است به دنبال راه هايي باشد تا عمداً شما را عصباني كند و با بدزباني، توجه شما را به خود جلب كند. پس از شركت در اين بازي خودداري كنيد.

4. بدزباني را به كودك آموزش ندهيد :

پاسخ دادن به كودك در حالت عصبانيت، تنها به او مي آموزد چگونه بدزباني كند. هر چند دشوار است ولي وقتي با عصبانيت سر شما فرياد مي كشد، شما متقابلاً اين كار را انجام ندهيد،
بلكه سعي كنيد با احترام گذاشتن به كودك، احترام گذاشتن به ديگران را به او آموزش دهيد. نسبت به كودك خود مؤدب باشيد، گويي كه او ميهمان است.

5. با كودك همان گونه حرف بزنيد كه مايليد با شما حرف بزند:

به كودك بياموزيد چگونه از بياني كه شما دوست داريد، استفاده كند. در بين صحبت ها از اين كلمات استفاده كنيد. «ممنونم، لطفاً، متأسفم و...» هم چنين به او بياموزيد تنها آن چه گفته مي شود، بدزباني محسوب نمي شود، بلكه گاهي لحن سخن گفتن هم ناخوشايند به نظر مي رسد.

6. براي كودك توضيح دهيد كه بدزباني يعني چه :

لازم است فكر كنيد آيا كودك بدزباني مي كند يا فقط شيوه بيانش اين گونه است ؟ در اين ميان مي توان مواردي از اين دست را ذكر كرد : طعنه زدن، به كار بردن اسم كوچك برخي افراد، با فرياد پاسخ گفتن و سرپيچي گستاخانه، بدزباني تلقي مي شود ولي حالات امتناع ساده مانند «نمي خواهم كه» غرغر كردن و پرسش هايي مانند «آيا بايد» تنها اظهار عقيده محسوب مي شوند نه بدزباني.

7. بر گفتار دوستان، رسانه ها و خودتان نظارت كنيد:

توجه كنيد كه خودتان و اطرافيانتان چگونه صحبت مي كنيد. دقت كنيد كه كودكان، تا حد امكان كمتر سخن ناخوشايند، نيش دار و يا دو پهلو بشنوند و ياد بگيرند.

8. به دليل بدزباني، كودك را تنبيه نكنيد:
 

تنبيه را براي موارد مهم و رفتارهاي زيان باري بگذاريد كه براي خود كودك و ديگران آزار دهنده و خطرناك است. بدزباني هم، در بدترين حالت، آزاردهنده است ولي هيچ تجربه اي در دست نيست كه نشان دهد با تنبيه كردن به دليل بي احترامي، كودك، مؤدب و محترم مي شود. مجازات، تنها ترس را مي آموزد و نه احترام را.

9. لقب دادن را آموزش ندهيد :

گاه والدين، به راحتي همان القاب تمسخر آميزي را كه كودك به زبان مي آورد به سرش فرياد مي كشند، براي مثال : «كودن! نمي داني كه نبايد به كسي لقب بد داد». اين كار به كودك اجازه مي دهد تا همان كلماتي را كه شما استفاده مي كنيد، به كار ببرد. خشم خود را كنترل كرده و به او توضيح دهيد كه چه طور و چرا اين قدر عصباني شده ايد.

10.به دليل لقب دادن، كودك را تنبيه نكنيد:

اگر كودك را به دليل لقب دادن مجازات كنيد، هرگاه از او دور باشيد از اين واژه ها استفاده مي كند. اعمال مجازات شديد براي درمان بدزباني به كودك مي آموزد كه چگونه كاري را پنهان انجام دهد.

11. از به كار بردن القاب طنز آميز و خودماني پرهيز كنيد :

از صدا كردن كودك خود با القايي كه گاه به دليل احساس صميمي بودن از آن ها استفاده مي كنيد ولي نمي خواهيد او براي صدا كردن ديگران از آن ها استفاده كند، اجتناب كنيد. به عنوان مثال گفتن كلمه وروجك يا شيطون، مي تواند به دليل تقليد كودك از شما استفاده شود.

12. اجازه ندهيد به كودك، القاب بد بدهند:
 

راه هاي مطلوبي را به كودك پيشنهاد كنيد تا زماني كه ديگران به او لقب مي دهند، از طريق آن ها واكنش نشان دهد. براي مثال بگوييد «وقتي دوستت با اسم بدي شما را صدا زد، به او بگو تا موقعي كه اسم بدي شما را صدا زد، به او بگو تا موقعي كه اسم خودم را صدا نكني با تو بازي نمي كنم و جواب تو را نمي دهم.»

13. اسامي بد و خوب را براي كودك مشخص كنيد:

به طور دقيق براي كودك توضيح دهيد كه از چه نام هايي نبايد استفاده كند. تنها در اين صورت مي توانيد از او انتظار داشته باشيد كه لقب هاي «مجاز» و «غير مجاز» را بشناسد.
منبع: نشريه قدر، شماره 36