ارتقای تولید ملی مستلزم نگرش جامع و عزم ملی(1)

در حالی که در دهه "پیشرفت و عدالت" هستیم، جا دارد در سالی که با عنوان "تولید ملی، حمایت از کار و سرمایه‌ ایرانی" از سوی مقام معظم رهبری نامگذاری شده است، جا دارد ارتباط این مباحث را بهتر بشناسیم تا نسبت برنامه‌های کوتاه‌مدت را با برنامه‌های بلندمدت بهتر درک کنیم.
چرا که هر دو نامگذاری است با این تفاوت که پیشرفت و عدالت برای افق 10 ساله و بلندمدت و تولید ملی، حمایت از کار و سرمایه‌ ایرانی برای افق سالانه مطرح شده است (که می‌تواند استمرار یابد). پیشرفت لازمه حیات هر ملت و امتی است که از طریق اعتلای آحاد جامعه، تعالی فرهنگ عمومی، عمران و آبادانی کشور، سرمایه‌گذاری برای نوآوری، تولید کالا و خدمات، اشتغال و کارآفرینی و... میسر است و عدالت لازمه بقای هر نظام و اعتلابخش حیات جوامع انسانی است.
برای پاسخگویی به نیازهای یک جامعه در حال تعالی و پیشرفت نیاز به سرمایه‌گذاری در ایجاد زیرساخت‌ها و کارخانجات و راه‌اندازی بنگاه‌ها و شرکت‌های بزرگ و کوچک است که خود مستلزم به کارگیری نیروهای تخصصی، حرفه‌ای و کارگران ساده است که اشتغال‌آفرینی را به دنبال دارد. پس می‌توان چنین نتیجه‌گیری کرد که با توسعه ظرفیت‌های کاری و اشتغال مولد می‌توان تاسیسات و تسهیلات لازم برای تولید کالا و خدمات و ایجاد بسترهای عمرانی و آبادانی کشور را فراهم نمود و بدینسان می‌توان به پیشرفت کشور و تعالی جامعه خدمت کرده و کشوری نمونه برای الگوگیری جهانیان فراهم کرد.

1- نقش نامگذاری‌های سالانه در تحقیق برنامه‌ها
 

در فرآیند برنامه‌ریزی راهبردی برای نیل به پیشرفت و عدالت از یک سو مستلزم تبیین سیاست‌های کلان و سیاست‌های برنامه‌ای از سوی مقام معظم رهبری هستیم تا برنامه‌های رشد و پیشرفت کشور در چارچوب سیاست‌های ابلاغی معظم‌له، توسط دولت پیشنهاد تا در مجلس شورای اسلامی به تصویب برسد و از سوی دیگر زمینه‌های اجرایی آن از طریق تخصیص منابع و عملیاتی کردن طرح‌ها و پروژه‌ها توسط مجلس و دولت فراهم شود و در این مسیر است که طراحی و پیاده‌سازی شعارهای تحول‌آفرین و تهییج‌کننده می‌تواند فرهنگ حمایت از برنامه‌های راهبردی را فراهم و اجرای طرح‌ها و پروژه‌ها را تسهیل کرد. از این رو طراحی شعار ملی تحول‌آفرینی را می‌توان مکمل سیاست‌های ابلاغی از سوی مقام معظم رهبری برای پیشرفت و تعالی کشور تلقی کرد.
بدیهی است نامگذاری یک سال با عنوان خاص مانع استمرار فعالیت‌ها برای سال‌های بعدی در راستای نهادینه‌تر کردن شعار مطروحه در جامعه نیست و تا وقتی ضرورت‌های طرح یک شعار سالانه از بین نرفته است، مسؤولان و دست‌اندرکاران وظیفه‌مند هستند پیگیر تحقق شعارهای مطرح شده سالیان قبل باشند.

2- چرا امسال به عنوان سال تولید ملی، حمایت از کار و سرمایه‌ ایرانی نامیده شده است؟
 

انقلاب شکوهمند اسلامی‌‌مان در 33 سال گذشته آنچنان در جهان منشأ اثر شده که نه‌تنها زمینه‌ساز بیداری مسلمانان در بسیاری از کشورهای اسلامی شده، بلکه هیمنه نظام سلطه جهانی را درهم شکسته و زمینه‌ساز حرکت تحول‌خواهانه مستضعفان عالم حتی در کشورهای اروپایی و آمریکایی شده است. نظام سلطه از این بیداری و استکبارستیزی مردم جهان به‌وحشت افتاده و توطئه‌ها و دسیسه‌های خود را علیه نظام مقتدر اسلامی شدت بخشیده است و از جمله مصادیق تحریم را علیه ایران اسلامی گسترش داده، به گونه‌ای که نه‌تنها سرمایه‌گذاری خارجی در ایران چندان موضوعیت ندارد، بلکه واردات رسمی کالاها و فناوری‌ها را نیز دچار هزینه‌های بالاتر و کاری زمان‌برتر کرده است.
از طرفی واقفیم اکثریت جمعیت کشور را جوانان تشکیل داده‌اند که بسیاری از آنان تحصیلکرده و دانش‌آموختگان دانشگاه‌ها و دبیرستان‌ها هستند که جویای شغل و کسب درآمد برای تشکیل خانواده و استقلال اقتصادی در زندگی خویش هستند. دولت نیز ضمن فراهم کردن زیرساخت‌های موردنیاز برای سازندگی و تولید با آنکه در نیمه دوم عمر خدمتی خویش قرار دارد اشتغال را سرلوحه بخشی از فعالیت‌های خویش قرار داده است و این در حالی است که خوشبختانه صرفه‌جویی‌های ناشی از فروش نفت از طریق صندوق توسعه ملی منابع قابل توجهی را برای سرمایه‌گذاری ملی فراهم کرده است. در چنین شرایطی است که (به دنبال نامگذاری سال 1390 که با عنوان جهاد اقتصادی قلمداد شده بود) جا دارد ضمن داشتن روحیه جهادی در حوزه فعالیت‌های اقتصادی و تولید، سرمایه‌های داخلی را بیش از پیش برای سرمایه‌گذاری و اشتغال‌آفرینی به کار گرفته و در حوزه‌های اولویت‌دار تولیدی و خدماتی جامعه با شعار تولید ملی، حمایت از کار و سرمایه‌ ایرانی در سال 1391، نهضت پیشرفت و عدالت را تقویت کنیم.

3- عزم ملی ضرورت تولید ملی
 

بنابراین مقتضیات بین‌المللی و مصالح داخلی می‌طلبد که یک عزم ملی ایجاد شود و در راستای به کارگیری سرمایه‌های فراوان موجود در کشور و ایجاد اشتغال مولد برای جوانان بویژه نیروهای تحصیلکرده این مرز و بوم، تولید ملی را یاری کرده و زمینه‌های درآمدزایی بیشتر را برای جامعه اسلامی و ارتقای سطح رفاه فراهم کنیم. تولید ملی در کشور ضمن پیشرفت چشمگیری که در سال‌های گذشته داشته است (به گونه‌ای که در طول سالیان پس از پیروزی انقلاب اسلامی از یک کشور وابسته به غرب نجات یافته و اکنون در بسیاری از زمینه‌ها به مرز خوداتکایی رسیده‌ایم) در عین حال با چالش‌هایی روبه‌رو است و موانعی بر سر راه توسعه و تعمیق آن وجود دارد که باید ضمن شناسایی ضعف‌ها و تهدیدات فراروی تولید ملی، اشتغال‌آفرینی و سرمایه‌گذاری داخلی از نقاط قوت و فرصت‌های موجود نیز حداکثر بهره‌برداری را به عمل آورد و راهبردهای گسترش تولید ملی را طراحی و اهم برنامه‌ها و پروژه‌های ضروری را با تقسیم کار ملی و حضور هریک از قوای سه‌گانه در صحنه، همه امکانات بخش‌های خصوصی، تعاونی، عمومی و دولتی را به کار گرفت تا نه‌تنها بر چالش‌ها و موانع غلبه کرد، بلکه در راستای تحقق چشم‌انداز ایران 1404 و دستیابی به یک کشور الگو برای الهام‌گیری دیگر کشورها عمل کرد. اینک اهم ویژگی‌های تولید ملی، موانع پیش رو و عوامل موفقیت برای تولید ملی را مطرح کرده و ضمن آن پاره‌ای از راهبردها، برنامه‌ها و پروژه‌های اولویت‌دار را مطرح می‌کنیم تا با تقسیم کار هریک از دستگاه‌ها تکالیف خویش را در قبال این نهضت عظیم ملی بیش از پیش بازشناخته و مساعی خویش را برای تحقق برنامه پنجم توسعه و شعار امسال به کار گیرند.

4- تولید ملی و پاره‌ای از ویژگی‌های آن
 

تولید ملی در اصطلاح اقتصاد متعارف عمدتا تولید ناخالص داخلی نامیده می‌شود که جنبه کمی داشته و جنبه‌های کیفی و معنوی کار تولید را مدنظر ندارد، در حالی که در یک جامعه اسلامی تاثیر تولید در تکامل و تعالی آحاد جامعه، رفع نیازهای ضروری، رعایت احکام الهی، رعایت حقوق، عزت نیروی کار و... مدنظر است، بنابراین در یک کشور اسلامی تولید ملی دارای ویژگی‌هایی از این قبیل است:
الف- تولید ملی پاسخگوی نیازهای جامعه اسلامی بوده، به گونه‌ای که مسلمانان نباید دست نیاز به سوی بیگانگان دراز کنند. البته این به مفهوم خودکفایی جامعه در زمینه تک‌تک نیازها نیست، بلکه جامعه اسلامی باید تولیدات خود را با توجه به مزیت‌ها و نیازها اولویت‌بندی نماید و نیازهای ضروری خویش را به گونه‌ای خوداتکا تامین کند و در ضمن به آنچنان توان اقتصادی و اقتداری برسد که دیگر نیازهای جامعه (که تاکنون خود نتوانسته‌است بدان دست یابد یا در اولویت دستیابی به صورت خوداتکا نبوده است) از طریق برقراری معاملات و مبادلات بین‌المللی و تجارت خارجی بدون آنکه عزت جامعه اسلامی مخدوش شود قابل تامین و دستیابی باشد.
ب- تولید در جامعه اسلامی با رعایت اولویت‌های آن برای حفظ استقلال سیاسی کشور، برقراری امنیت غذایی و دارویی، توازن قدرت کشور در بین کشورهای رقیب یا متخاصم، برقراری عدالت اجتماعی، هدایت، تربیت و توانمندسازی آحاد جامعه، برقراری امنیت اجتماعی، تامین نیازهای ضروری امت اسلامی و... صورت می‌گیرد.
ج- تولید در جامعه اسلامی انواع فعالیت‌های اقتصادی مشتمل بر تولید کالاها و خدمات، کشاورزی و دامپروری، احیای زمین، فعالیت‌های دستی و صنعتی شهری، روستایی و عشایری، دفاعی، عمرانی و... را دربرمی‌گیرد.
د- تولید در یک جامعه اسلامی با رعایت موازین اسلامی و رعایت حلال و حرام، حقوق الهی، حقوق تولیدکننده و مصرف‌کننده، نیروی کار، تامین‌کننده سرمایه، تامین‌کننده مواد و انرژی، توزیع‌کننده و ارائه‌کننده خدمات حمل و نقل، فروشنده و ارائه‌دهنده خدمات بعد از فروش، حقوق محیط‌زیست و حقوق جماد و نبات و... صورت می‌گیرد.
هـ - تولید برای پاسخگویی به نیازهای یک زندگی به سبک اسلامی ضروری است و هدف ترویج مصرف در یک جامعه اسلامی نیست.
و- کار و اشتغال در زمره عبارات بوده و از عوامل سازنده انسان‌ها به شمار می‌آید و داشتن وجدان کاری، آمادگی برای انجام کیفی کار، داشتن انگیزه الهی و روح مجاهده و ... در زمره ارزش‌های اسلامی قرار دارند و تنبلی و کاهلی، سرهم‌بندی کارکردن، تکدی‌گری و... در زمره ضدارزش‌ها برای جامعه اسلامی هستند.
ز- عدالت سرزمینی و آمایش مبتنی برای نعمت‌های الهی و مزیت‌های محلی و دسترسی به بازارهای منابع، مصارف و ... در زمره عدالت اجتماعی است.
ح- توانمندسازی آحاد جامعه برای دستیابی به توان حرفه‌ای و تخصصی اشتغال و دسترسی عادلانه به منابع و ابزارهای تولیدی و فرصت‌های برابر تحصیلی و شغلی نسبت به بازتوزیع ثروت در جامعه تقدم دارد، گرچه همگی در زمره مصادیق تحقق عدالت تلقی شوند.
ط- تعاون و مشارکت سرمایه‌های کوچک برای امکانپذیری تولید در مقیاس اقتصادی در قالب تعاونی‌های تولیدی و توزیعی امری مطلوب تلقی می‌شود، گرچه نیاز به نهادینه شدن فرهنگ تعاون و مشارکت در فرهنگ ایرانی وجود دارد.
ی- نیروی انسانی رکن اصلی تولید محسوب شده و در تسهیم ارزش افزوده تولید، رعایت عدالت در تقسیم سود بین نیروی کار، صاحبان سرمایه، دارندگان فناوری و دیگر ذی‌نفعان ضروری است.
ک- در یک جامعه اسلامی تولیداتی که به حال جامعه زیان‌آور باشد، ممنوع بوده و تولید آنها حرام تلقی می‌شود.
ل- طراحی و پیاده‌سازی استانداردهای اخلاقی تعالی‌بخش نیروی کار در تقدم رتبی نسبت به طراحی و پیاده‌سازی استانداردهای فنی و زیست‌محیطی تولیدی قرار دارند، گرچه رعایت استانداردها برحسب اجباری یا اختیاری بودن آنها حائز اهمیت هستند.
م- همان گونه که برای انسان‌ها صیرورت و تکامل در چرخه عمر امری پسندیده است، ارزش‌آفرینی حداکثری از طریق نوآوری و کار تولیدی روی هریک از مواد و قطعات با توجه به حرکت جوهری جمادات است که این امر مستلزم به‌کارگیری دانش سطح بالاتر و دستیابی به فناوری‌های پیشرفته در یک جامعه اسلامی است.
ن- از آنجا که تولید در خدمت انسانیت است، به‌کارگیری و اشتغال افراد در فرآیندهای تولید صنعتی و انبوه نباید موجب اسارت انسان در دست ماشینیزم و عدم رعایت عزت نیروی کار شود.
س- فضای کسب و کار باید نشاط‌آور، تحرک‌آفرین، تعالی‌بخش و آکنده از فضایل باشد و عوامل مخل آرامش روحی نیروی کار باید کاهش یابد.
ع- کیفیت تولید و مطلوبیت کالا و خدمات نزد استفاده‌کننده باید با توجه به درجه تاثیر در تعدیل غرایز و اعتلای فطریات افراد استفاده‌کننده ارزیابی و قیمت‌گذاری شود نه بر مبنای ارضای غرایز و نقش کالا و خدمات تولیدی در ارضای قوای شهوانی و شکمبارگی و... .
ف- کنترل تقاضا و فراوانی عرضه برای ایجاد ثبات در قیمت کالا و خدمات باید با اولویت رویکرد فرهنگی و خودکنترلی در مقایسه با رویکرد تعزیری توسط حاکمیت ترویج شود.
ص- تقدم فعالیت‌های تولیدی در یک جامعه اسلامی با بخش‌های مردمی، عمومی، تعاونی، خصوصی و دولتی است و ابزار کار و توان تولید باید در دسترس عموم باشد تا در قالب تقدم رتبی فوق برقرار شود و حضور دولت برای اعمال حاکمیت و تولیدات فرهنگی و تربیتی و تولیداتی که دیگر بخش‌ها برای تولید آن پیشقدم نباشند، ضروری است.
ق- سرمایه‌گذاری برای تامین نیازمندی‌های جامعه اسلامی با رعایت اولویت‌ها و مقررات جامعه اسلامی، کار ارزشی تلقی می‌شود.
ر- امنیت سرمایه‌گذاری برای صاحبان ثروت‌های مشروع، همچون امنیت شغلی برای صاحبان حرف و مشاغل حلال و امنیت اجتماعی برای آحاد جامعه باید در جامعه اسلامی رعایت شود.
ش- عوامل رانتی و فرصت‌ساز برای افراد خاص باید جای خود را به ایجاد فرصت‌های برابر برای متقاضیان سرمایه‌گذاری در حوزه‌های اولویت‌دار بدهد.
ت- فرآیند نوآوری مبتنی بر فعالیت‌های تحقیق و توسعه درونزا اساس تولید در شرایط رقابتی است.
منبع:farsnews.com
ادامه دارد
/ع