راههاى درمان دروغ
نويسنده:أيت الله مجتبى تهرانى
دانشمندان اخلاق براى درمان بيمارىهاى اخلاقى انسان، دو راه «علمى» و «عملى» را سفارش مىكنند: در راه علمى، بر آگاهىهاى بازدارنده، و در راه عملى، به رفتارهاى برطرف كننده تاكيد مىورزند.
انسان گاه به صورت موقت و اتفاقى به دروغ آلوده مىشود كه با يادآورى زشتى آن، به راحتى مىتواند بر اين رفتار ناپسند چيره شود و آن را به صورت كامل كنار بگذارد؛ ولى گاه دروغگويى به صورت ويژگى در او پديدار مىشود كه در اين صورت بايد براى درمان خويش به طور دائم بكوشد و از هر دو راه «علمى» و «عملى» بهره گيرد.
محروميت از هدايت الهى، ناتوانى از چشيدن طعم ايمان، فرو افتادن در گرداب نفاق و كفر، مسخ شدن در روز قيامت، سقوط در آتش دوزخ، دورى از جوانمردى و حيا، بىاعتمادى ديگران و ذلت و آثار شوم ديگر، همه و همه از پيامدهايى هستند كه يادآورى مداوم آنها، شخص مبتلا به دروغ را در درمان خويش يارى مىكند.
غفلت از پيامدهاى زشت و ناخوشايند رفتارهاى زشت، از مهمترين عوامل گرفتارى انسان به آنها است كه با يادآورى و ذكر مىتوان آن را برطرف كرد:
و ذكر فان الذكرى تنفع المومنين. [1]
و به ياد (مومنان) آور پس همانا به يادآوردن براى مومنان، سودمند است.
امام عسكرى(علیه السلام) مىفرمايد:
قلب الاحمق فىفمه و فم الحكيم فىقلبه؛ [2]
قلب انسان احمق در دهانش، و دهان فرد حكيم در قلب او است.
دستور بر گفتار و سخن گفتن بايد از خانه خرد صادر شود، نه آن كه انسان، كلام بدون انديشه را بر زبان جارى سازد و آن گاه از پيامدهاى ناخوشايندش افسوس خورد. چه بسا افرادى كه با سخن نسنجيده، خود را به پرتگاه نابودى انداختهاند.
شيوه ديگر در درمان عملى دروغ آن است كه از معاشرت با دوستان دروغگو بپرهيزد؛ چرا كه بسيارى از زشتىها در اثر رفتوآمد و همنشينى با انسانهاى ناصالح پديد مىآيد و به عكس، بسيارى از زيبايىهاى اخلاق هم در همنشينى با خوبان و صالحان پديدار مىشود.
پسر نوح با بدان بنشست خاندان نبوتش گم شد
سگ اصحاب كهف روزى چند پى نيكان گرفت و مردم شد
/خ
انسان گاه به صورت موقت و اتفاقى به دروغ آلوده مىشود كه با يادآورى زشتى آن، به راحتى مىتواند بر اين رفتار ناپسند چيره شود و آن را به صورت كامل كنار بگذارد؛ ولى گاه دروغگويى به صورت ويژگى در او پديدار مىشود كه در اين صورت بايد براى درمان خويش به طور دائم بكوشد و از هر دو راه «علمى» و «عملى» بهره گيرد.
راه علمى
محروميت از هدايت الهى، ناتوانى از چشيدن طعم ايمان، فرو افتادن در گرداب نفاق و كفر، مسخ شدن در روز قيامت، سقوط در آتش دوزخ، دورى از جوانمردى و حيا، بىاعتمادى ديگران و ذلت و آثار شوم ديگر، همه و همه از پيامدهايى هستند كه يادآورى مداوم آنها، شخص مبتلا به دروغ را در درمان خويش يارى مىكند.
غفلت از پيامدهاى زشت و ناخوشايند رفتارهاى زشت، از مهمترين عوامل گرفتارى انسان به آنها است كه با يادآورى و ذكر مىتوان آن را برطرف كرد:
و ذكر فان الذكرى تنفع المومنين. [1]
و به ياد (مومنان) آور پس همانا به يادآوردن براى مومنان، سودمند است.
راه عملى
امام عسكرى(علیه السلام) مىفرمايد:
قلب الاحمق فىفمه و فم الحكيم فىقلبه؛ [2]
قلب انسان احمق در دهانش، و دهان فرد حكيم در قلب او است.
دستور بر گفتار و سخن گفتن بايد از خانه خرد صادر شود، نه آن كه انسان، كلام بدون انديشه را بر زبان جارى سازد و آن گاه از پيامدهاى ناخوشايندش افسوس خورد. چه بسا افرادى كه با سخن نسنجيده، خود را به پرتگاه نابودى انداختهاند.
شيوه ديگر در درمان عملى دروغ آن است كه از معاشرت با دوستان دروغگو بپرهيزد؛ چرا كه بسيارى از زشتىها در اثر رفتوآمد و همنشينى با انسانهاى ناصالح پديد مىآيد و به عكس، بسيارى از زيبايىهاى اخلاق هم در همنشينى با خوبان و صالحان پديدار مىشود.
پسر نوح با بدان بنشست خاندان نبوتش گم شد
سگ اصحاب كهف روزى چند پى نيكان گرفت و مردم شد
پي نوشت ها:
[1]. ذاريات (51): 55.
[2]. علامه مجلسى: بحار الانوار، ج 68، ص 312، ح 11.
/خ
