قليان خطرناك تر از سيگار است
تصور نادرستي كه از قرن شانزدهم به بعد دربارة سالم و ايمن بودن مصرف تنباكو به صورت استفاده از قليان مطرح گرديد از زماني بود كه حكيمي به نام ابوالفتح پيشنهاد كرد كه دود اول بايد از يك محفظة آبي عبور كند تا به شكل بي‌ضرر درآيد اين باور ابتدايي به منظور پوشاندن عوارض تنباكو، انگيزه و هدفي خوب را دنبال مي‌كرد ولي هيچ‌گونه شواهدي مبني بر كاهش بيماري و ايمن بودن مصرف تنباكو به شكل قليان ارائه نكردند.
با كشيدن يك يا دو بار قليان در روز باعث اعتياد فرد مصرف‌كننده به قليان مي‌شود در حالي كه گمان نادرست بيشتر افراد اين است كه دود حاصل از قليان از آب رد مي‌شود و مواد سمي آن از بين مي‌رود. امروزه تنباكوها با تركيبات شيميايي ويژه‌اي در دسترس همه قرار دارند كه اغلب با اسانس ميوه‌ها و گياهان و ديگر مواد خوراكي با غلظت زياد طعم‌دار شده‌اند و به اين طريق جذابيت كاذب در مصرف‌كنندگان ايجاد مي‌شود. در هر بار مصرف قليان، دود بسيار زيادتري در مقايسه با كشيدن يك نخ سيگار ايجاد مي‌شود. مصرف يك نخ سيگار بين 500 سي‌سي تا يك ليتر دود توليد مي‌كند اما مصرف يك بار قليان 10 تا 20 ليتر دود توليد مي‌كند. دود استنشاق شده از قليان نه تنها شامل تمام مواد سرطان‌زاي دود سيگار است، بلكه مونواكسيدكربن بيشتري هم دارد. متأسفانه در جامعة ما به اين حقيقت علمي توجهي نمي‌شود و قليان طرفداران بي‌شماري در نزد بيشتر افراد به ويژه دختران و پسران جوان دارد.
افراد سيگاري به طور متداول 8 تا 12 نخ سيگار در روز مصرف مي‌كنند و به طور ميانگين با 40 تا 75 پُك كه به مدت 5 تا 7 دقيقه به طول مي‌انجامد، حدود 5 تا 6 ليتر دود استنشاق مي‌كنند، اين در حالي است كه مصرف‌كنندة قليان در هر وعده مصرف كه به طور متداول 20 تا 80 دقيقه طول مي‌كشد، حدود 50 تا 200 پُك مي‌زند كه هر پُك به طور ميانگين حاوي 15/0 تا يك ليتر دود است.
به طور كلي حجم دودي كه از طريق آن وارد بدن مي‌شود، 10 تا 20 برابر دود ناشي از مصرف سيگار است. تحقيقات ثابت كرده است، افراد سيگاري تا زماني كه ميزان نيكوتين دريافتي بدن آنها به آستانة موردنياز براي رفع حالت وابستگي برسد به كشيدن سيگار ادامه مي‌دهند. پس با فرض جذب بخشي از نيكوتين موجود در دود قليان در اثر عبور آن از آب، مصرف‌كنندگان قليان براي رسيدن به آستانة ارضاي وابستگي با استنشاق مقادير بسيار زيادتر دود، در معرض مقادير بيشتري مواد شيميايي سرطان‌زا و گازهاي خطرناك مثل منواكسيدكربن قرار مي‌گيرند.
با كشيدن قليان حجم تنفسي بدن كاهش مي‌يابد و مواد سمي ناشي از توتون و تنباكوي قليان، سلامت افراد را به خطر مي‌اندازد. اين تركيبات سمي به علت حرارت زياد، موادي را وارد بدن مي‌كند كه عوارض ناگواري براي انسان به دنبال دارد. به همين دليل اگر شخص مبتلا به بيماري مختلف ريه به استعمال دخانيات و كشيدن قليان ادامه دهد بدون شك مبتلا به سرطان ريه و دستگاه تنفسي خواهد شد. همچنين در تركيبات تنباكوهايي كه در سال‌هاي اخير به بازار آمده است اسانس‌هايي اضافه مي‌شود كه اين اسانس‌ها علاوه بر تحريك دستگاه تنفسي موجب حساسيت و آلرژي مي‌گردد. بنابراين علاوه بر بيماري‌هاي ذكر شده، رينيت آلرژيك و سرفه‌هاي مزمن همراه با خلط را براي فرد به همراه دارد. اين تصور كاملاً اشتباه است كه اگر دود قليان وارد ريه نشود و فقط از راه دهان خارج شود، آسيبي به ريه‌ها نمي‌زند زيرا كه دود از طريق مخاط دهان و حنجره جذب مي‌شود و آثار سوء خود را بر جاي مي‌گذارد. حتي در هوايي كه دود قليان آزاد مي‌شود، افرادي كه قليان نمي‌كشند و در معرض دود قرار مي‌گيرند در طولاني‌مدت دچار عوارض آن خواهند شد.
عده‌اي معتقدند وجود آب قليان باعث از بين رفتن مواد مضر و سمّي تنباكو مي‌شود اما بيشتر اين مواد سمّي از جمله نيكوتين و خاكستر وارد ريه مي‌شوند و به خاطر دَم‌هاي عميقي كه فرد براي جذب دود مي‌زند، تخريب‌هاي جدي به حبابچه‌هاي ريه وارد مي‌شود.
همچنين مرطوب بودن راه‌هاي هوايي و مجراي خروجي دود در قليان، عامل مهمي جهت رشد ميكروب‌ها و قارچ‌ها و اين ميكروب‌ها و قارچ‌ها به راحتي توسط دود وارد دستگاه تنفسي مي‌شود و ايجاد عفونت‌هاي مزمن مي‌كند.
سرطان ريه، سرطان لب، دهان و حنجره، سرطان مري، معده، لوزالمعده، كبد و سرطان روده بزرگ از عوارض بدخيم و نيز زخم‌هاي گوارشي، ريفلاكس معده (برگشت اسيد معده به مري) از جمله عوارض خوش‌خيم استفاده از سيگار و قليان هستند. علاوه بر بيماري‌هاي مرتبط با تنباكو، مصرف اشتراكي قليان مي‌تواند منجر به افزايش احتمال انتقال ميكروب‌ها و ويروس‌هايي مانند هپاتيت شود. موارد ديگري مانند اگزماي دست، مشكلات دندان و تحليل استخواني با مصرف قليان ارتباط دارند.
در مطالعه‌اي كه بر روي كودكان لبناني انجام شد، 8/5 درصد كودكاني كه در خانه با دود قليان روبرو بودند شانس ابتلا به بيماري‌هاي تنفسي در آنها نسبت به كودكاني كه در برابر دود نبوده‌اند، 2/5 برابر بوده است. اين نسبت مشابه كودكاني است كه با دود سيگار در ارتباط بوده‌اند.
مونواكسيدكربن در زمان بارداري براي جنين خطرناك است و شايد علت وزن كم نوزادان در هنگام تولد و نمره آپگار پايين (سندرم تنباكو ـ جنين) مشاهده شده در نوزادان مادران سيگاري به همين علت باشد. به طور حتم زنان بارداري كه قليان مصرف مي‌كنند در معرض خطر سندرم تنباكو ـ جنين قرار خواهند گرفت.
منبع:روزنامه اطلاعات
/خ
با كشيدن يك يا دو بار قليان در روز باعث اعتياد فرد مصرف‌كننده به قليان مي‌شود در حالي كه گمان نادرست بيشتر افراد اين است كه دود حاصل از قليان از آب رد مي‌شود و مواد سمي آن از بين مي‌رود. امروزه تنباكوها با تركيبات شيميايي ويژه‌اي در دسترس همه قرار دارند كه اغلب با اسانس ميوه‌ها و گياهان و ديگر مواد خوراكي با غلظت زياد طعم‌دار شده‌اند و به اين طريق جذابيت كاذب در مصرف‌كنندگان ايجاد مي‌شود. در هر بار مصرف قليان، دود بسيار زيادتري در مقايسه با كشيدن يك نخ سيگار ايجاد مي‌شود. مصرف يك نخ سيگار بين 500 سي‌سي تا يك ليتر دود توليد مي‌كند اما مصرف يك بار قليان 10 تا 20 ليتر دود توليد مي‌كند. دود استنشاق شده از قليان نه تنها شامل تمام مواد سرطان‌زاي دود سيگار است، بلكه مونواكسيدكربن بيشتري هم دارد. متأسفانه در جامعة ما به اين حقيقت علمي توجهي نمي‌شود و قليان طرفداران بي‌شماري در نزد بيشتر افراد به ويژه دختران و پسران جوان دارد.
افراد سيگاري به طور متداول 8 تا 12 نخ سيگار در روز مصرف مي‌كنند و به طور ميانگين با 40 تا 75 پُك كه به مدت 5 تا 7 دقيقه به طول مي‌انجامد، حدود 5 تا 6 ليتر دود استنشاق مي‌كنند، اين در حالي است كه مصرف‌كنندة قليان در هر وعده مصرف كه به طور متداول 20 تا 80 دقيقه طول مي‌كشد، حدود 50 تا 200 پُك مي‌زند كه هر پُك به طور ميانگين حاوي 15/0 تا يك ليتر دود است.
به طور كلي حجم دودي كه از طريق آن وارد بدن مي‌شود، 10 تا 20 برابر دود ناشي از مصرف سيگار است. تحقيقات ثابت كرده است، افراد سيگاري تا زماني كه ميزان نيكوتين دريافتي بدن آنها به آستانة موردنياز براي رفع حالت وابستگي برسد به كشيدن سيگار ادامه مي‌دهند. پس با فرض جذب بخشي از نيكوتين موجود در دود قليان در اثر عبور آن از آب، مصرف‌كنندگان قليان براي رسيدن به آستانة ارضاي وابستگي با استنشاق مقادير بسيار زيادتر دود، در معرض مقادير بيشتري مواد شيميايي سرطان‌زا و گازهاي خطرناك مثل منواكسيدكربن قرار مي‌گيرند.
با كشيدن قليان حجم تنفسي بدن كاهش مي‌يابد و مواد سمي ناشي از توتون و تنباكوي قليان، سلامت افراد را به خطر مي‌اندازد. اين تركيبات سمي به علت حرارت زياد، موادي را وارد بدن مي‌كند كه عوارض ناگواري براي انسان به دنبال دارد. به همين دليل اگر شخص مبتلا به بيماري مختلف ريه به استعمال دخانيات و كشيدن قليان ادامه دهد بدون شك مبتلا به سرطان ريه و دستگاه تنفسي خواهد شد. همچنين در تركيبات تنباكوهايي كه در سال‌هاي اخير به بازار آمده است اسانس‌هايي اضافه مي‌شود كه اين اسانس‌ها علاوه بر تحريك دستگاه تنفسي موجب حساسيت و آلرژي مي‌گردد. بنابراين علاوه بر بيماري‌هاي ذكر شده، رينيت آلرژيك و سرفه‌هاي مزمن همراه با خلط را براي فرد به همراه دارد. اين تصور كاملاً اشتباه است كه اگر دود قليان وارد ريه نشود و فقط از راه دهان خارج شود، آسيبي به ريه‌ها نمي‌زند زيرا كه دود از طريق مخاط دهان و حنجره جذب مي‌شود و آثار سوء خود را بر جاي مي‌گذارد. حتي در هوايي كه دود قليان آزاد مي‌شود، افرادي كه قليان نمي‌كشند و در معرض دود قرار مي‌گيرند در طولاني‌مدت دچار عوارض آن خواهند شد.
عده‌اي معتقدند وجود آب قليان باعث از بين رفتن مواد مضر و سمّي تنباكو مي‌شود اما بيشتر اين مواد سمّي از جمله نيكوتين و خاكستر وارد ريه مي‌شوند و به خاطر دَم‌هاي عميقي كه فرد براي جذب دود مي‌زند، تخريب‌هاي جدي به حبابچه‌هاي ريه وارد مي‌شود.
همچنين مرطوب بودن راه‌هاي هوايي و مجراي خروجي دود در قليان، عامل مهمي جهت رشد ميكروب‌ها و قارچ‌ها و اين ميكروب‌ها و قارچ‌ها به راحتي توسط دود وارد دستگاه تنفسي مي‌شود و ايجاد عفونت‌هاي مزمن مي‌كند.
سرطان ريه، سرطان لب، دهان و حنجره، سرطان مري، معده، لوزالمعده، كبد و سرطان روده بزرگ از عوارض بدخيم و نيز زخم‌هاي گوارشي، ريفلاكس معده (برگشت اسيد معده به مري) از جمله عوارض خوش‌خيم استفاده از سيگار و قليان هستند. علاوه بر بيماري‌هاي مرتبط با تنباكو، مصرف اشتراكي قليان مي‌تواند منجر به افزايش احتمال انتقال ميكروب‌ها و ويروس‌هايي مانند هپاتيت شود. موارد ديگري مانند اگزماي دست، مشكلات دندان و تحليل استخواني با مصرف قليان ارتباط دارند.
در مطالعه‌اي كه بر روي كودكان لبناني انجام شد، 8/5 درصد كودكاني كه در خانه با دود قليان روبرو بودند شانس ابتلا به بيماري‌هاي تنفسي در آنها نسبت به كودكاني كه در برابر دود نبوده‌اند، 2/5 برابر بوده است. اين نسبت مشابه كودكاني است كه با دود سيگار در ارتباط بوده‌اند.
مونواكسيدكربن در زمان بارداري براي جنين خطرناك است و شايد علت وزن كم نوزادان در هنگام تولد و نمره آپگار پايين (سندرم تنباكو ـ جنين) مشاهده شده در نوزادان مادران سيگاري به همين علت باشد. به طور حتم زنان بارداري كه قليان مصرف مي‌كنند در معرض خطر سندرم تنباكو ـ جنين قرار خواهند گرفت.
منبع:روزنامه اطلاعات
/خ
