غده ي تيروييد ازجمله غدد بسيار مهم بدن است كه با ترشح هورمون هاي گوناگون نقش اساسي در بدن ايفا مي كند. اين غده حدود بيست گرم وزن دارد و داراي دولوب چپ و راست است كه در جلوي ناي قرار دارد و از روي پوست قابل لمس است. گاهي اوقات، بافت تيروييد از حالت طبيعي و يكدست خارج مي شود و گره هايي در آن به وجود مي آيد. دراين مقاله به بررسي اين غده و هورمون هاي ترشح شده درآن مي پردازيم.
گره يا ندول تيروييد چيست؟
ندول تيروييد عبارت است از توده ي فيزيكي قابل لمس كه به طور معمول در معاينه مشخص مي شود. درمطالعات انجام شده، مشخص شده است كه بين چهار تا هفت درصد از مردم پس از سن بلوغ در هنگام معاينه ي تيروييد، داراي ندول تيروييد هستند.
اين گروه ها چگونه به وجود مي آيند؟
ندول هايي كه در لمس پيدا مي شوند مسأله شايعي است. بخصوص در كشورهايي كه گواتر شيوع بيشتري دارد. بيشتر اين گره ها بخصوص درايران تظاهري از گواترهاي ساده هستند.
گواتر چيست؟
گواتر عبارت است از بزرگ شدن غده ي تيروييد كه علل گوناگوني از جمله كمبود يد يا يك سري از بيماري هاي تيروييد دارد. در اثر اين عوامل ابتدا تيروييد به صورت منتشر بزرگ مي شود و وقتي كه فوليكول هاي تيروييد در نسخ فيبروز احاطه مي شوند، به صورت گره هايي در بافت تيروييد قابل لمس اند. حتي ديگرضايعات تيروييدي مانند كيست ها، ضايعات خوش خيم يا بدخيم و التهاب در بافت تيروييد، به صورت گره هاي تيروييد تظاهر مي كند.
آيا اين گره ها خطرناك هستند؟
بيشتراين گره هاي تيروييدي خوش خيم هستند، اما مسأله يي كه ذهن پزشك را در اين موارد به خود مشغول مي كند، احتمال سرطاني بودن اين ندول هاست كه به آن ندول بدخيم مي گويند.
آيا جنس اين گره ها از بافت تيروييد است؟
عمده ي آنها از نسج تيروييد است، گر چه ضايعاتي كه از بافت غير تيروييد باشند نيز مي توانند به صورت گره بروز كنند كه خيلي نادر است. بطور كلي بيشتر آنها همين گواترهاي گره يي هستند.
راه تشخيص اين گره ها چيست؟
گره ها بطور معمول در معاينه و لمس پيدا مي شوند و به صورت توده در زير انگشت پزشك احساس مي شوند. روش ديگر، استفاده از سونوگرافي است. با استفاده از اولتراسوند حتي گره هايي كه در لمس تشخيص داده نمي شود و بسياركوچك است نيز شناسايي مي شود.
در صورت تشخيص گره در تيروييد چه اقدامي انجام مي دهيد؟
اولين قدم، بررسي عملكرد تيروييد به وسيله ي انجام آزمايش هورمون تيروييد است. با توجه به جواب آزمايش كه بطور معمول انتظار داريم جواب شان طبيعي باشد، مرحله ي بعدي انجام نمونه برداري از گره است كه دراصطلاح به آن (F.N.A) مي گويند. اين روش، روش استاندارد تشخيص ماهيت تيروييد و نوع ندول است، متنها مانند هر كار عملي ديگر، هم انجام آن و هم انجام آزمايش نمونه از سوي آزمايشگاه بسيار مهم است.
انجام نمونه برداري از تيروييد بطور معمول براي بيماران با ترس و اضطراب همراه است. آيا انجام اين كار براي بيماران مشكلاتي به همراه دارد؟
نمونه برداري كار بسيارآساني است كه حتي نياز به بي حسي هم ندارد. بيماران در ابتدا كمي اضطراب دارند، اما وقتي پزشك نوع انجام روش را توضيح مي دهد يا يك باراين كار را انجام مي دهد، متوجه مي شوند كه اين كار خيلي راحت است. جواب اين آزمايش نوع درمان را در بيمار مشخص كرده و تعيين مي كند كه آيا نياز به جراحي تيروييد وجود دارد يا روش هاي درماني ديگر را بايد انتخاب كرد. به وسيله ي نمونه برداري، ندول بدخيم و خوش خيم از هم جدا مي شوند.
انجام اسکن تيروييد، چه نقشي در تشخيص انواع گره ها دارد؟
اسكن تيروييد از ديگر راه هاي تشخيص است كه در نيم قرن اخير متداول شده و در برخي از شرايط براي تكميل مراحل تشخيص مورد استفاده قرار مي گيرد، اما اسكن تيروييد بطورقطعي نمي تواند نوع گره را از لحاظ خوش خيم و بدخيمي تعيين كند و قطعا به يك روش تكميلي ديگر نيز نيازمند است.
آيا گره هاي تيروييد نياز به جراحي دارند؟
براي تصميم گيري جهت انجام جراحي به مجموعه ي شواهد و مدارك مورد نياز است و بايد اطمينان حاصل شود كه انجام جراحي براي بيمار ثمر بخش بوده و در درمان بيماري لازم است؛ به اين منظور انجام نمونه برداري و جواب آن بسيار مهم است. بطور معمول تعداد گره هايي كه بدخيم گزارش مي شوند و نياز به جراحي پيدا مي كنند، بسياركم است. بيشتر جواب هاي نمونه برداري خوشبختانه خوش خيم بوده و مقدار كمي ازآنها مشكوك و درصد بسياركمتري نيز بدخيم است.
درباره ي گزارش هاي مشكوك چه تصميمي گرفته مي شود؟
گاهي اوقات چون مقدار سلول هاي نمونه برداري شده كم است، آزمايشگاه نمي تواند جواب قطعي بدهد و به همين دليل با انجام دوباره ي نمونه برداري و تكرار آزمايش، سعي مي شود جواب قطعي بدست آيد. گاهي اوقات نيز از ديگر روش هاي تشخيصي مانند اسكن ايزوتوپ استفاده مي شود.
آيا اين گره ها، علايمي نيز در بيماران براي مراجعه به پزشك ايجاد مي كند؟
خود گره ها باعث ايجاد حالات گوناگون در بيماران نمي شود، اما همان طور كه گفته شد، بروز گره ها دربافت تيروييد به علت عامل زمينه يي ديگر مانند گواتر است. در بسياري از مواقع، بيمار در مراجعه به پزشك علايم بيماري هاي ديگر تيروييد را ذكر مي كند كه در معاينه پزشك به وجود گره نيز در بافت تيروييد پي مي برد. بايد توجه داشت كه وجود گره در بافت تيروييد نبايد موجب نگراني بيماران شود، چون خوشبختانه بيشتر اين گره ها خوش خيم هستند و حتي گروه بسيار زيادي ازآنها نيز كيست هاي تيروييدي هستند. پزشك نيز پس ازمعاينه و انجام اعمال تشخيصي، يكي از روش هاي درمان را براي بيمار آغاز مي كند.
منبع:نشريه 7روز زندگي، شماره100.
