مهارتهاي ادراکي- حرکتي در کودکان (1)

مهارت هاي ادراکي حرکتي

يکي از مهم ترين مهارت هايي که مي توان آن را پيش نياز يادگيري دانست، مهارت حرکتي است. رشد حرکتي کودکان در درجه ي اول به رسش فيزيکي کلي، خصوصاً رشد استخوان بندي و رشد عصبي- عضلاني وابسته است. علاوه بر اين رشد فيزيکي از فرصت هايي که کودکان براي تمرين و ورزش در اختيار دارند، تأثير مي پذيرد. برخي از اين گونه فعاليت هاي شبيه به آن فعاليت هايي هستند که در برنامه هاي آموزشي عادي يا برنامه هاي تربيت بدني مورد استفاده قرار مي گيرند. فعاليت هاي حرکتي به ويژه در بخشي از برنامه هاي تحصيل اوايل کودکي سودمند هستند. معلم تربيت بدني مي تواند در مدرسه عضو گروه ارزشمندي باشد و مسؤوليتي را براي کمک به برنامه رشد حرکتي کودکان بر عهده مي گيرد.

مهارت 1: فعاليت هاي حرکتي درشت

فعاليت هاي حرکتي درشت به توانايي حرکت دادن بخش هاي مختلف بدن اشاره دارند. هدف اين گونه فعاليت ها کمک به رشد حرکات بدني مؤثرتر، نرم تر و افزايش ادراک کودک از جهت گيري فضايي و آگاهي بدن است. فعاليت هاي حرکتي درشت به صورت فعاليت هاي راه رفتن، فعاليت هاي پرتاب کردن و گرفتن و ديگر فعاليت هاي حرکتي درشت و تعادل گروه بندي شده اند. کودکان پيش دبستاني در رشد حرکتي به پيشرفت هاي چشم گيري نائل مي شوند. با قوي تر شدن استخوان ها، عضلات، توان ريه و هماهنگي عصبي- عضلاني بين بازوها، ساق ها، حواس و دستگاه عصبي مرکزي، اين کودکان مهارت و تسلط بيش تري در انجام کارهاي فيزيکي اي که قبلاً براي آنان ناممکن بود، نشان مي دهند. جدول 3 برخي مهارت هاي حرکتي کودکان پيش دبستاني را در سنين مختلف نشان مي دهد.
جدول 3: شاخص هاي رشد حرکتي درشت ( ايلوارد و براون، ترجمه برادري، 1377 )

مهارت کسب شده	سن تقریبی
غلتیدن- سر از بالا به پایین بردن	4 ماهگی
غلتیدن- سرا پایین به بالا بردن	5ماهگی
نشستن بدون تکیه گاه	6 ماهگی
ایستادن	9 ماهگی
راه رفتن مستقل	12 ماهگی
دویدن	18 ماهگی
بالارفتن از پله ( دوتایی )	27 ماهگی
بالا رفتن از پله ( با عوض کردن پاها به صورت تک پایی )	36 ماهگی
بالا و پایین رفتن از پله ها به صورت تک پایی	5/3 سالگی
جست زدن	5 سالگی
راندن دوچرخه بدون چرخ های حمایت کننده	7 سالگی

ارزيابي مهارت هاي حرکتي درشت

به منظور ارزيابي مهارت هاي حرکتي درشت و تعادل در کودکان مي توان از جدول 4 و 5 استفاده کرد. لازم به ذکر است، براي مشخص شدن اين که اين مهارت ها در چه سني مطرح مي باشد، مي توانيد به جدول 3 رجوع کنيد.
جدول 4: ارزيابي مهارت هاي حرکتي درشت

موارد ارزیابی	1 موفق	2 نیمه موفق	3 ناموفق
کنترل سر و گردن دارد.
غلتیدن را به درستی انجام می دهد
خزیدن را به راحتی انجام می دهد.
چهار دست و پا راه رفتن را به خوبی انجام می دهد.
راه رفتن را بدون کمک و بدون افتادن به خوبی انجام می دهد.
دویدن را به درستی انجام می دهد.
بالارفتن از پله ها را به درستی انجام می دهد.
پایین امدن از پله ها را به درستی انجام می دهد.
ایستادن روی یک پا را به راحتی انجام می دهد.
با دستور حرکت کردن و توقف کردن را به خوبی انجام می دهد.
نشستن در سه حالت مختلف را به درستی انجام می دهد.
پریدن به سمت بالا را به درستی انجام می دهد.
پریدن به سمت جلو را به صورت جفت پا و تک پا در یک فاصله کوتاه 1 متری و بیش تر به درستی انجام می دهد.
پریدن از ارتفاع ( از روی یک صندلی، میز و غیره با ارتفاع متفاوت 10 س.م، 30 س.م و ... را به درستی انجام می دهد.
پریدن از روی مانع ( طناب، چوب و ... را به درستی انجام می دهد.

تمرين هايي براي بهبود مهارت هاي ادراکي- حرکتي درشت

فعاليت هاي راه رفتن
1. راه رفتن به جلو، عقب و پهلو
کودکان به سمت هدف در نظر گرفته شده در يک مسير مستقيم يا منحني که بر روي زمين مشخص شده است حرکت مي کند. مسير ممکن است پهن يا باريک باشد، اما مسير باريک تر، تکليفي مشکل تر است. مسيري که مستلزم راه رفتن با پنجه پا يا پاشنه پا است در مقايسه با راه رفتن در فضاهاي وسيع تر وظيفه اي دشوارتر مي باشد. گام برداشتن آهسته در مقايسه با گام برداشتن سريع مشکل تر است. راه رفتن بدون کفش و جوراب دشوارتر از راه رفتن با کشف است. کودکان بايد در همان دوره به عقب و پهلو راه بروند.
2. حرکات گوناگون
کودکان بايد در مسيرهاي گوناگون حرکت کنند در حالي که اشيايي را حمل مي کنند. اشيايي مثل توپ را داخل يک جعبه در طول مسير بيندازند يا چشم ها را بر بخش هاي مختلف اتاق متمرکز کنند و در اين حالت حرکت کنند.
3. راه رفتن حيوانات
کودکان از راه رفتن حيوانات مختلف تقليد مي کنند؛ راه رفتن فيل، پريدن خرگوش، راه رفتن خرچنگ، راه رفتن اردک، راه رفتن کرم.
- راه رفتن فيل: رو به جلو تا کمر خم مي شود، بازوهايش را به طرف پايين آويزان مي کند، قدم هاي بزرگي برمي دارد در حالي که سنگيني بدن را از يک سمت به سمت ديگر متمرکز مي کند. ( به طور متناوب )
- پريدن خرگوش: دست ها را بر روي زمين قرار مي دهد، زانوها را خم مي کند و پاها را با يک ديگر بين دست ها حرکت مي دهد.
- راه رفتن خرچنگ: به طرف جلو و عقب سينه خيز مي رود در حالي که سر بالاست.
- راه رفتن اردک: دست هايش را بر سر زانوهايش مي گذارد در حالي که زانوها را خم کرده است راه مي رود.
- راه رفتن کرم: با دست ها و پاها بر روي زمين، گام هاي کوچکي برمي دارد، ابتدا با پا و بعد با دست ها
4. سنگ چين- جاي پا
اشيايي را روي زمين براي سنگ چين قرار مي دهيد، محل پاي راست و پاي چپ را به وسيله رنگ يا قراردادن حروف « ر » و « چ » مشخص نمايد. کودک بايد مسير را از طريق قراردادن پاي درست بر روي هر جاي پا دنبال کند.
5. جعبه بازي
کودک دو جعبه دارد ( به اندازه جعبه هاي کفش )، يکي در پشت و ديگري در جلو. کودک داخله جعبه جلويي با هر دو پا، پا مي گذارد، جعبه عقبي را به جلو حرکت مي دهد و سپس داخل آن پا مي گذارد. کودک مي تواند با دست هايش جعبه ها را حرکت دهد و از پاها يک در ميان استفاده کند. کودک بايد به طرف خط پايان حرکت کند.
6. راه رفتن بر روي خط
خطوطي رنگي بر روي زمين ترسيم کنيد. خطوط مي توانند منحني، زاويه دار يا مارپيچ باشند. طنابي را بر روي زمين قرار دهيد و از کودکان بخواهيد به موازات طناب راه بروند.
7. راه رفتن بر نردبان
نردباني را روي زمين قرار دهيد. کودکان بين پله هاي آن راه مي روند، جلو و عقب و در وهله بعد از داخل پله ها با پرش رد مي شوند.

فعاليت هاي پرتاب کردن و گرفتن

1. پرتاب کردن
از کودکان خواسته مي شود که اشيايي مثل بادکنک، توپ و غيره را به سوي معلم يا افراد ديگر پرتاب کند. اشياء در اندازه هاي مختلف هستند ( مي توان از توپ هايي از جنس هاي مختلف مثل توپ لاستيکي، اسفنجي و نخي استفاده کرد ).
2. گرفتن
گرفتن در مقايسه با پرتاب کردن مهارتي دشوارتر است. کودکان مي توانند فعاليت گرفتن را با اشياء بالا به وسيله ي معلم يا کودکان ديگر تمرين کنند.
3. بازي هاي توپي
انواع مختلف بازي هاي با توپ به رشد و هماهنگي حرکتي کمک مي کنند. مثل بازي هاي غلتاندن توپ، زدن توپ به زمين و گرفتن آن، انداختن توپ به هوا و گرفتن آن، واليبال بازي کردن با بادکنک و پرتاب توپ به طرف ديوار.
4. بازي هاي تيوب- لاستيک
مي توان از حلقه هاي لاستيک براي بازي هاي غلتاندن و گرفتن استفاده کرد.
5. توپ پارچه اي
اگر کودک در پرتاب کردن و گرفتن توپ لاستيکي مشکل داشته باشد مي توان از توپ پارچه اي استفاده کرد.

مهارت 2: تعادل

تعادل عبارت است از: توانايي فرد در حفظ و بازيابي حالت يا وضع بدن.
تعادل عنصر اصلي تمامي مهارت هاي حرکتي است. برخورداري از يک تعادل خوب و مطلوب، گوياي آن است که شخص، رابطه ي ميان مرکز گراني ( ثقل ) بدن و سطح اتکاي آن را دروني ساخته است. وقتي بدن تعادل مي يابد که مرکز ثقل مستقيماً بر سطح اتکا قرار گرفته باشد. حرکت هاي در جا و ثابت نظير: حرکات و اشارات بدني، بازوها و ران ها نيز در شرايطي رخ مي دهد که مرکز ثقل، با سطح اتکا مطابقت کند. اگر مرکز ثقل به بيرون از سطح اتکا انتقال يابد، بدن در فضاي عمومي و در هر سو حرکت خواهد کرد. حرکت ضعيف يا کارآمد منوط به اين است که تا چه حد، فرد قادر است تعادل خود را کنترل کند و تعادل از دست رفته را مجدداً برقرار کند.
توانايي بدن در حفظ يا بازيابي تعادل در ضبط اندام هاي حسي معيني است. دستگاه دهليزي يا مجاري نيم دايره در گوش داخلي، به عنوان مرکز تعادل عمل مي کند. به همين دليل اجراي تمرين ها، خم کردن بدن در جهات و زواياي مختلف و حرکات چرخشي براي کودکان توصيه شده است. اين تمرين ها موجب مي شود که کودکان بياموزند چگونه استواري بدن خود را بهبود بخشند و در حفظ و بازيابي تعادل مهارت يابند.
تعادل را هم چنين، به عنوان مبنا و سرمنشاء يا حالت صفر براي درک جهات هم فضا نيز معني کرده اند. اين ادراک موجب مي شود که کودک با توجه به مرکز ثقل خود، جهات بالا، پايين، عقب، جلو، راست، چپ و ... را دريابد. بنابراين مفهوم تعادل به عنوان نقطه مرجع براي آگاهي فضايي از اهميت بسياري برخوردار است. براي اجراي موفقيت آميز طرح ها و الگوهاي حرکتي متنوع، کودکان بايد از تجربياتي که مستلزم ايجاد و حفظ تعادل بدن در وضعيت هاي ايستا، ساکن و پوياست برخوردار باشند.
در هر صورت، آن ها بايد بياموزند که در آغاز، بر سطوح کم ارتفاع و عريض و به تدريج بر سطوح بلند و کم عرض تعادل بدني خود را حفظ کنند.
براي ارزيابي تعادل بدني به جدول 5 رجوع کنيد. اين جدول سطوح سني پيش از دبستان يعني 5 تا 7 سالگي را در بر مي گيرد.
جدول 5: ارزیابی تعادل بدنی

موارد ارزیابی	1 موفق	2 نیمه موفق	3 ناموفق
روی یک پا با چشمان باز به مدت 10 ثانیه می ایستد ( 3 مرتبه )
به راحتی روی تخته ی تعادل می ایستد.
به راحتی روی تخته ی تعادل راه می رود.
به راحتی روی تخته ی تعادل چهارگوشه ای می ایستد و آن را به صورت نوسانی حرکت می دهد.
در حالت چمباته زده و بازوها به طرفین کشیده و چشم ها بسته شده، نوک پاها از هم جدا می شود و پاشنه ها متصل به هم قرار می گیرد ( به مدت 10 ثانیه، 3 مرتبه )
در حالی که چشم ها باز و دست ها پشت کمر است، روی نوک پاها ایستاده و با زاویه 90 درجه، بدن را به مدت 10 ثانیه خم می کند ( 2 مرتبه )
در حالی که روی پای چپ ایستاده، کف پای راست روی سطح داخلی زانوی چپ قرار می گیرد. البته بازوها روی ران ها رها می شود و چشم ها هم باز است. همین عمل را با پای دیگر به مدت 15 ثانیه انجام می دهد ( 2 مرتبه ).
در حالی که چشم ها بسته است و بازوها در طول بدن و پاها چسبیده به هم است روی نوک پاها به مدت 15 ثانیه می ایستد ( 3 مرتبه )
در حالی که چشم ها بسته است همان تمرین قبل را در 10 ثانیه و 2 مرتبه با هر دو پا انجام می دهد.
در حالی که دست ها در طول بدن است، پاها جفت شده یکی از زانوها روی زمین قرار می گیرد و بدون این که دست ها یا پاها تکان بخورد، بدن را در همین حالت به صورت عمودی به مدت 10 ثانیه نگه می دارد و بعد از استراحت همین عمل را با زانوی دیگری انجام می دهد.
نشستن در سه حالت ( روی دو پا، چهار زانو، روی چهار پایه بدون کمک و تکیه به جایی )
روی اشیای خاصی بدون کمک و حمایت نظیر بشکه، لاستیک اتومبیل، صندلی، تخته ی لرزان می ایستد.
می تواند روی جاپاها، اشکال هندسی و صفحه های مدور با قطر 30 cm  قرار گیرد بدون این که پاهای خود را از آن ها بیرون گذارد.
می تواند با گرفتن طناب روی دو قوطی کنسرو راه برود.
می توان در درون نردبانی که بر روی زمین قرار گرفته قدم بزند.

فعاليت هايي براي بهبود حرکات تعادلي

1. فعاليت هاي تخته تعادل

از تخته تعادل معمولاً در برنامه ي آموزشي اوايل کودکي استفاده مي کنند. اين تخته مي تواند عرض مختلفي داشته باشد، هرچه باريک تر باشد فعاليت کردن روي آن دشوارتر است. گوشه هاي تخته را بايد با قلاب هايي بست که وارونه نشود. اين تخته را هم مي توان هم از سطح باريک و هم از پهناي آن مورد استفاده قرار داد. در گام به جلو کودک به آرامي به طرف جلو حرکت مي کند. او مي تواند گام هاي بلند و يا کوتاه بردارد و يا اين که با پنجه و يا پاشنه بر روي تخته حرکت کند. اين فعاليت با پاي برهنه در مقايسه با زماني که کودک کفش به پا دارد دشوارتر است. کودکان مي توانند حرکت بر روي تخته را به شکل گام به عقب و گام به پهلو انجام دهند. کودک در حالي که تعادل خود را حفظ مي کند به عقب يا از کناره هاي تخته بايد حرکت کند. فعاليت هاي پيچيده تر مي توانند به شکل هاي مختلفي براي کودکان تدارک ديده شوند. براي مثال به عقب برگشتن مکرر بر روي تخته تعادل، زانو زدن، انداختن اشيايي مثل توپ يا لوبيا در داخل ظرف هايي که بر روي تخته تعادل تعبيه شده اند در حالي که مسير تخته را طي مي کند، دنبال کردن دستورات شفاهي يا ضبط شده در حال عبور از روي تخته، يا راه رفتن بر روي تخته در حالي که چشم هاي کودک بسته يا چشم ها بر شيء خاصي متمرکز هستند.

2. اسکيت برد

کودک بر روي تخته باريکي که چرخ هاي کوچکي به آن متصل است حرکت مي کند. به اين شکل که بر روي شکم روي تخته مي خوابد و يا با زانو ايستاده روي آن حرکت مي کند. سطح حرکت مي تواند صاف يا شيبدار باشد.

3. نشستن و برخاستن

کودک بر روي زمين با زانوها در حالي که نوک پاها بر روي سطح زمين قرار دارد مي نشيند. از او خواسته مي شود که بلند شود و بنشيند. تمرين ها تغيير مي کنند، به اين شکل که ابتدا از شاگرد خواسته مي شود اين کار را با پا بدون استفاده از دست و سرانجام با چشم هاي بسته و باز انجام داد.

4. پريدن و چرخيدن

از کودکان خواسته مي شود که بپرند، پاها را از يک ديگر باز کنند و دست ها را بالاي سرشان ببرند و دست بزنند. براي تغيير اين فعاليت، کودک مي تواند چرخش هاي ربع دايره، نيم دايره و تمام دايره را داشته باشد يا اين که به چپ، راست، بالا و پايين بپرد.

5. لي لي کردن

از کودک خواسته مي شود روي يک پا لي لي کند و بعد پاي خود را عوض کند. از الگوهاي موزون استفاده کنيد: چپ، چپ، راست، راست يا چپ، چپ، راست يا راست، راست، چپ.

6. تمرينات بالا و پايين پريدن

کودکان بر روي تخته پرش يا تخته فنري، تخت خواب فنري، تشک فنري يا تيوپ لاستيک يک کاميون بزرگ بالا و پايين مي پرند.

7. پرش جفت پا

اين عمل فعاليتي دشوار براي کودکان داراي هماهنگي حرکتي ضعيف است، جهيدن يا پرش جفت پا ترکيبي از تعادل، حرکت بدني، توازن و هماهنگي است. برخي از کودکان نياز به کمک جهت يادگيري اين فعاليت دارند.

8. بازي حلقه ( هوپ )

حلقه ها اندازه هاي متفاوتي دارند، از هلاهوپ مي توان براي رشد مهارت هاي حرکتي استفاده کرد. هلاهوپ همان بازي هاي حلقه اي است. از کودکان خواسته مي شود که آن ها را به دور بازوها، سينه بچرخانند، توپ ها را داخل آن ها به بالا و پايين بيندازد، يا داخل آن ها راه برود و خارج شود.

9. مهارت هاي طناب کشيدن

از يک طناب بلند مي توان در تمرين هاي مختلف استفاده کرد. از کودک خواسته مي شود که طناب را به اطراف قسمت مشخص شده بدنش ( مثلاً زانو، مچ پا و کمر ) به منظور آموزش تصوير بدني بپيچاند. هم چنين از کودک خواسته مي شود بر اساس دستورها طناب را به دور صندلي بپيچاند يا زير ميز قرار دهد. به اين طرف و آن طرف طناب بپرد يا با آن اشکال، حروف يا اعدادي را درست کند.

مهارت 3: فعاليت هاي حرکتي ظريف

فعاليت هاي حرکتي ظريف به عضلات کوچک تر بدن مربوط مي شود که در فعاليت هايي نظير دراز کردن دست، گرفتن با پنجه، دستکاري کردن، گرفتن با انگشت، کف زدن، چرخاندن، بازکردن، پيچاندن، کشيدن، يا خط کشيدن به کار مي رود. فعاليت هاي حرکتي ظريف، فعاليت هاي پيش نياز نوشتن و دست خط هستند. اگر کودکي در اين گونه مهارت ها تبحر داشته باشد، مي توان پيش بيني کرد که در دوران تحصيلي مشکل دست خط پيدا نخواهد کرد. اين کودکان در کارهاي هنري و دستي مهارت خاصي دارند. ابتدا به وسيله ي مقياس زير ( جدول 6 ) فعاليت حرکتي ظريف کودک خود را ارزيابي کنيد ( سن از 5 تا 7 سالگي ).
جدول 6: ارزيابي مهارت هاي حرکتي ظريف

موارد ارزیابی	1 موفق	2 نیمه موفق	3 ناموفق
گرفتن اشیا را به درستی انجام می دهد.
جای دادن اشیا ( گذاشتن اشیا در جای بخصوص ) را به درستی انجام می دهد.
به کارگیری اشیا را به خوبی انجام می دهد.
دسترسی به اشیا را به راحتی انجام می دهد.
فنجان را به خوبی با دسته ی آن می گیرد.
برگ های کتاب یا دفتر را به خوبی ورق می زند.
مشت را محکم می بندد و شست را حرکت می دهد.
شست را بروی انگشت دومی، سومی، چهارمی و برعکس قرار می دهد.
یک کاغذ مستطیل شکل را دو مرتبه تا می زند.
دکمه بستن را به درستی انجام می دهد.
لباس پوشیدن را به درستی انجام می دهد.
لباس کندن را به درستی انجام می دهد.
بند کفش را به خوبی می بندد یا بندی را به درستی دور یک مداد گره می زند.
بند کفش را به درستی باز می کند.
مهره های درشت را به خوبی داخل نخ می کند.
مهره های ریز یا دانه های تسبیح را نخ می کند.
سوزن نخ کردن خیاطی را به خوبی در اندازه های مختلف انجام می دهد.
قیچی را به خوبی در دست می گیرد و کاغذ یا پارچه را قیچی می کند.
مداد را در دست می گیرد و به خوبی با آن ترسیم می کند یا نقاشی می کشد.

راهبردهاي تدريس براي اين گونه فعاليت هاي حرکتي بر اين اساس گروه بندي شده اند: (1) فعاليت هاي هماهنگي چشم و دست (2) فعاليت هاي مربوط به تخته سياه.

مهارت 4: هماهنگي چشم و دست، چشم و پا

هماهنگي حرکتي شامل: هماهنگي چشم و دست، چشم و پا و اعمال حرکتي ظريف و انجام ساير کارهاي دستي است. هر يک از اين مهارت ها در ايجاد ارتباط غيرکلامي ما مؤثر و دخيل است. عمل هماهنگ و يک پارچه چشم و دست، يا چشم و پا در ايجاد يک حرکت مؤثر و کارآمد، مستلزم يک پيوند حرکتي- ادراکي است. رشد و تکامل هماهنگي چشم و دست، کودک را بر انجام مناسب اعمال حرکتي درشت، قادر خواهد ساخت. بنابراين در اجراي الگوهاي متنوع حرکت در بازي و کار او را توانايي خواهد بخشيد. هماهنگي چشم و پا، در رشد الگوهاي حرکت درشت، هم چون حرکات جا به جايي، حرکات موزون و فعاليت هاي دستکاري، ضروري است.
هماهنگي حرکت ظريف، مستقيماً مربوط مي شود به رشد و تکامل ماهيچه هاي ريزدست، که در انجام تکاليفي نظير: نوشتن، نخ کردن، سوارکردن مهره ها و پيچ ها و قيچي کردن، به کار برده مي شود. انجام موفقيت آميز همه ي اين تکاليف دستي، موجب رشد يک خود پنداره ي مثبت و نيز موفقيت تحصيلي خواهد شد.

فعاليت هايي براي رشد هماهنگي ادراکي حرکتي

1- ترسيم کردن از طريق دنبال کردن

از کودکان بخواهيد با دنبال کردن خطوط، تصاوير، طرح ها، حروف يا اعداد آن ها را بر روي کاغذ رسم يا ورقه پلاستيکي ترسيم کند. از پيکان هاي راهنما، نشانه هاي رنگي و اعداد براي کمک به کودکان در جهت دنبال کردن اشکال استفاده نماييد.

2- کنترل آب

کودکان بايد آب را حمل کنند و آب را داخل سطل هاي مدرج تا سطح خاصي بريزند. براي دشوارتر کردن فعاليت مي توان از اندازه هاي کوچک تر و دقيق تر استفاده کرد. با اضافه کردن رنگ به آب اين فعاليت جالب تر مي شود. مي توان اين کار را با حجم کم آب شروع کرد و کم کم مقدار آب را زيادتر کرد.

3- بريدن با قيچي

فعاليت هايي را براي بريدن انتخاب کنيد که با سطح رشد کودک متناسب است. ساده ترين فعاليت بريدن خطوط راستي است که نزديک به حاشيه کاغذ علامت زده شده است. مشکل ترين فعاليت بدن بريدن خطوط راستي است که به طور عرضي در مرکز کاغذ قرار دارند. برخي از کودکان ممکن است با قرار دادن الگوي مقوايي بر روي کاغذ بهتر بتوانند از قيچي استفاده کنند. کودکان مي توانند اشکال هندسي خاصي مثل مربع، مستطيل و مثلث را ببرند و درآورند. با ترسيم خطوط در رنگ هاي مختلف، خطوط منحني و دايره، سپس تصاوير و در نهايت الگوهايي که با خطوط کم رنگ و نقطه چين مشخص شده اند را ببرند و در بياورند.

4- شابلون يا الگوها

کودکان مي توانند طرح کلي اشکال هندسي را ترسيم نمايند. الگوها مي توانند از مقوا، چوب، پلاستيک يا اسفنج باشند. از کودک بخواهيد طرح هايي از اشکال هندسي را ترسيم کند و بعد آن ها را روي مقوا، چوب، پلاستيک و غيره ببرد. کودکان مي توانند از قطعه ي بريده شده و يا ورق سوراخ شده به عنوان الگو يا کليشه استفاده نمايند. مي توان از کودکان خواست که با طرح هاي هندسي بريده شده اشکال ديگري مثل خانه، آدمک، ماشين و غيره را درست کنند.

5- بند کردن

يک قطعه مقوا که با منگنه سوراخ شده يا تخته ميخ دار مي تواند براي اين فعاليت سودمند باشد. طرح يا تصويري را بر روي صفحه تهيه کنيد و از کودک بخواهيد با استفاده از بند کفش، نخ، سيم و با گذراندن آن ها از داخل سوراخ ها يا بستن آن ها به دور ميخ ها بر روي تخته ميخ دار طرح را آماده کند.

6- فعاليت هاي مداد- کاغذي

رنگ کردن کتاب ها، کتاب هاي پيش دبستاني، کتاب هايي که با اشکال نقطه چين و کتاب هاي آمادگي و کودکستان غالباً از جمله فعاليت هاي مداد- کاغذي هستند که به رشد و هماهنگي چشم و دست و حرکات ظريف کمک مي کنند.

7- گيره هاي لباس

از کودکان خواسته مي شود که تعدادي گيره لباس را به يک بند يا يک جعبه بچسباند. براي اين کار از طريق تعداد گيره هايي که بايد در يک زمان معين چسبانده شوند وقت مشخصي را تعيين مي کنيم.

8- کپي کردن طرح ها

کودک به طرح هندسي نگاه مي کند و آن را بر روي کاغذ کپي مي کند.

9- عروسک گرداني

عروسک گرداني به رشد هماهنگي چشم و دست، حرکات موزون و حرکات ظريف دست و انگشت کمک مي کند.

10- پيچ و مهره باز و بسته کردن

براي اين کار مي توان يک تخته درست کرد که روي آن پيچ و مهره هايي در اندازه هاي مختلف تعبيه شده باشد و کودک بايد با انگشتانش مهره ها را از داخل پيچ ها دربياورد و يا ببندد. براي تقويت انگشتان بايد به کودکان تأکيد کرد که مهره را با انگشت شست و سبابه بپيچاند.

فعاليت هاي مربوط به تخته سياه

انجام فعاليت هايي بر روي تخته سياه کودک را براي تکاليف مداد- کاغذي آماده مي کند. کار با تخته سياه به استفاده از ماهيچه هاي بزرگ شانه و آرنج تا حرکات محدود و سخت انگشتان که اغلب کودکان در تکاليف مداد- کاغذي ظاهر مي سازند، کمک مي کند.

1- نقطه چين

در اين تمرين کودکان خطوطي را براي اتصال نقطه ها به يک ديگر بر روي تخته سياه ترسيم مي کنند. نقطه ها مي توانند در وضعيت هاي مختلف و در تعداد متفاوت باشند و کودک بايد خطوط ارتباطي بين اين نقطه ها را ترسيم کنند.

2- کشيدن دايره

کودکان ترسيم دايره هاي بزرگ را بر روي تخته سياه با يک دست و با دو دست، در جهت عقربه هاي ساعت و خلاف حرکت عقربه هاي ساعت تمرين مي کنند.

3- اشکال هندسي

از کودک خواسته مي شود فعاليت هايي مشابه با آن چه که در مورد ترسيم دايره ها توصيف شده را با خطوط ( افقي، عمودي، مايل )، مثلث، مربع، مستطيل و لوزي انجام دهد. در ابتدا کودک مي تواند از الگوهاي بريده شده اين گونه اشکال استفاده کنند و بعد اشکال مي توانند از روي مدل کپي شوند.

4- حروف و اعداد

تمرين نوشتن حروف و اعداد بر روي تخته سياه، کودک را براي نوشتن بر روي کاغذ آماده مي کند ( لرنر، 1997 ).
منبع مقاله :
دکتر احمد عابدی ... { و دیگران } ؛ (1391)، مهارت هاي مورد نياز کودکان براي ورود به مدرسه، اصفهان: نشر نوشته، چاپ اول