کاهش فشار عصبی ناشی از کار
نويسنده:مریم پوردهقان
همه ما گاهی درگیر فشارعصبی شده ایم . فشارعصبی سودمند می تواند تعداد کمی ازافراد را به قهرمان تبدیل کند درصورتی که فشارعصبی زیان بخش تعداد زیادی ازافراد را دچار یاس وناامیدی وبیماری های جسمی می کند . فشارعصبی ناشی ازکار،به « بیماری نامرئی » مشهوراست که می تواند برفرد، سازمان وافراد درون آن تاثیر بگذارد . بنابراین هرگز نباید آن راکوچک شمرد . دراین مقاله قصد داریم تا شما رابا علایم فشار عصبی ناشی ازکار و راه های مقابله با آن آشنا کنیم.
فشارعصبی چیست ؟
عارضه ای است که سلامت جسمی وفکری فرد را به مخاطره می اندازد وزمانی به وجود می آید که بدن بیشتر ازحد معمول ازتوانایی هایش استفاده میکند.زمانی که فشارفیزیکی وروانی برانسان وارد می شود، ترشح هورمونی هایی مانند آدرنالین وکورتیزول دربدن افزایش می یابد . این هورمون ها تغییرات عمده ای را درضربان قلب ، فشار خون ،سوخت وسازبدن وفعالیت فیزیکی به وجود می آورند. این واکنش ها درزمانی که فرد تحت فشاراست کمک می کنند که کارآیی او افزایش یابد ، اما دردرازمدت برای بدن مضر هستند .علاوه برزیان های فردی ،عوارض عمومی فشارعصبی همچنان بالاو رو به افزایش است . هزینه های خدمات عمومی نظیر مراقبت بهداشتی ازکسانی که دراثر فشار عصبی دچار بیماری یابازنشستگی زودهنگام شده اند ، کمک های درحال ارائه به معلولینی که دراثرفشار عصبی ناتوان شده اند و.... برجامعه سنگینی می کند .علاوه براین فشارعصبی ،افراد را دچار زودرنجی وتحرک پذیری می کند واین موضوع برکیفیت کلی زندگی افراد تاثیر سوء به جا می گذ ارد .علایمی نظیر بی حوصلگی ونوسان دررفتار ممکن است همکاران ، دوستان وخانواده فرد را ازاو بیزار کند. گاهی هم این مسئله می تواند یک دور باطل ازاعتماد به نفس رو به زوال را ایجاد کند که به مشکلات عاطفی جدی تری نظیر افسردگی منجرمی شود.
اثرات فشارعصبی برسلامت بدن
یکی ازدلایل عمده بروز بسیاری ازعوارض مانند فشارخون بالاو بیماری های قلبی ، فشارعصبی درازمدت است.درعین حال این گونه فشارهای طولانی مدت می تواند خطرابتلا به بیماری های فکری وروانی را نیز افزایش دهد تغییرات رفتاری ناشی ازفشاربالای عصبی مانند کشیدن سیگار به میزان زیاد واحیانا استفاده از مواد مخدر نیزمنجر به کاهش چشمگیر سطح سلامت جسمی می شود . داروهای تجویزشده مانند آ رام بخش ها اگر چه درکوتاه مدت برای تسکین اضطراب مفیدند ،ولی اعتیاد آور هم هستند وعوارض جانبی همچون کاهش تمرکز، ضعف درهماهنگی باهمکاران وسردرگمی را به همراه دارند وچون دلایل اصلی فشارعصبی رااز بین نمی برند ، لذا درمان مناسبی محسوب نمی شوند. فشارعصبی ناشی از کارخواه ناخواه برجنبه های دیگر زندگی فرد هم تاثیر می گذارد اتخاذ تصمیم های اشتباه درمحل کارومنزل ممکن است به حادثه ودرگیری ،خسارت مالی یا حتی ازدست دادن شغل فرد منتهی شود.
اثرات فشارعصبی ناشی ازکاربرخانواده
فشارعصبی ناشی ازکارمی تواند کانون خانواده را به نابودی بکشاند .خصوصا درمواردی که زوجین به صورت تمام وقت کارمی کنند ویا حتی دوشغل دارند . اگرکار سخت وفشارزا باشد ، دیگر برای حمایت ورسیدگی به خانواده انرژی باقی نمی ماند . اگربحث مراقبت ازبچه ها نیزدرمیان باشد ،فشارعصبی مشکل دیگری ایجاد می کند که ناشی ازکاروبچه داری است . درمجموع روابط اعضای خانواده رو به سردی می گذارد وفضای آکنده ازمهر ومحبت خانواده به فضای سرد وتنفرآمیز تبدیل می شود.
علایم فشارعصبی ناشی ازکار
فیزیکی : بی خوابی ، سردرد ،احساس خستگی مداوم ، نامنظم شدن وضعیت گوارشی ( خصوصا دفع مدفوع) سوزش معده ،زخم معده ، بی اشتهایی یازیاد خوردن ، گرفتگی عضلات و.... به خاطر داشته باشید که وجود هرکدام ویاچند علامت نامبرده دلیل بالا بودن فشارمحیط کارشما نیست .ازاین بابت حساسیت زیاد به خرج ندهید! فشارعصبی ناشی ازکار می تواند برفرد، سازمان وافراد درون آن تاثیر بگذارد.
زمانی که فشارفیزیکی وروانی برانسان وارد می شود ، ترشح هورمون هایی دربدن افزایش می یابد که دردرازمدت برای بدن بسیارمضر هستند.
یکی ازدلایل عمده بروز بسیاری ازعوارض مانند فشارخون بالا وبیماری های قلبی ،فشار عصبی درازمدت است.
روانی : تندمزاجی ،حملات عصبی ، تحرک پذیری کم شدن احساس شادی ، ضعف درتمرکز ،کم شدن حافظه ، احساس گناه ، بی تفاوتی ،احساس بیچارگی وشکست ، عدم توجه به وضع ظاهری ،عدم توانایی درتصمیم گیری واحساس بی ارزش بودن
دلایل ایجاد فشارعصبی درمحیط کار
فشار کاردربرخی موارد به نوع وماهیت کارمربوط می گردد . به این معنی که برخی مشاغل ذاتا پراسترس هستند .مثلا مشاغل مربوط به حرفه پزشکی ،کارمندان بازار بورس ، خبرنگاران روزنامه ها، تجار ، مدیران تبلیغاتی ،برنامه ریزان درسطح کلان و..
یکی ازدلایل مهم ایجاد فشار درکاربالابودن « تقاضای کاری » بیش ازحد وتوان فرداست . به این معنی که فرد احساس کند تقاضای محیط کاربیش ازتوان اوست واو برای برآورده کردن آنها باید تلاش بسیاری به خرج دهد.
یک دلیل دیگر می تواند پایین بودن « محدوده اختیارات کاری» فرد باشد بسیاری ازصاحب نظران دراین زمینه این عامل رادرحد بالابودن تقاضای کاری می دانند .اگر فرددرمحیط کارخود ازحدود اختیارات بالایی برخوردار باشد مسلما با افزایش تقاضای کاری بهتر کنارخواهد آمد . نمونه بارزاین مسئله مقایسه یک کارمند زیردست بارئیس اوست . کارمند مجبوراست کارها راطبق برنامه دیکته شده انجام دهد اما رئیس می تواند با وجود بارکاری بالا، برنامه ها را تغییر دهد. دستور وظایف رابازنویسی کند ، تنبیه وتشویق کند وخلاصه ازاختیارات بالایی برخوردار است.
وضعیت حقوق ومزایا ، روابط همکاران باهم وبارئیس خود ، محیط فیزیکی دلچسب وعاری ازخطر، احساس جاری بودن عدل وانصاف درارزشیابی کارکنان وچند عامل دیگر نیز می توانند درکم وزیاد کردن فشارکاری تاثیرگذارباشند.
چند توصیه برای کاهش فشارعصبی ناشی ازکار
1- هرگاه دچار فشارعصبی شدید ، چند دقیقه دست ازکار بکشید ودرمحلی مانند حیاط یا راهروی محل کارقدم بزنید .
2- ازانجام کارهای اداری درمنزل خود داری کنید.
3- مراقب هرگونه تغییر دروضعیت سلامت خودباشید.
4- ازافرادی که دچار فشارعصبی نمی شوند الگو بگیرید .
5- ازکارکردن درساعت های طولانی وتعطیلات آخرهفته اجتناب کنید.
6- هرچیزی را که به شما درایجاد آرامش کمک می کند یادداشت کنید.
7- هرزمان که احساس کردید کارهای زیادی برای انجام دادن دارید حداقل یک کار را تفویض کنید.
8- سعی کنید حتی المقدور میزکارتان رانزدیک پنجره قراردهید.
9- خود را قانع کنید که ممکن است خواهان خیلی چیزها باشید اما امکان دسترسی به آنها را نداشته باشید.
10- برای حفظ ونگهداری شغل خود به ارزش آن توجه کنید.
11- یادگیری تکنولوژی های جدید ( مثلا کاربا کامپیوتر ) را به تدریج شروع کنید واعتماد به نفس خود را بالا ببرید.
12- قبل ازانتخاب شغل جدید عوامل تنش زای آن را شناسایی کنید.
13- اگر محل زندگی تان نزدیک به محل کاراست گاهی این فاصله را پیاده یا با دوچرخه طی کنید.
14- هرروز ازکارهایی که باید انجام دهید لیستی تهیه کنید وپس ازانجام دادن هرکارروی آن خط بکشید تا لیست کوتاه شود . این کار رضایتمندی شما را افزایش می دهد.
15- « نه » گفتن را یاد بگیرید. وقتی ازپس کاری برنمی آیید یا وقت انجام آن را ندارید ، لزومی ندارد آن را به گردن بگیرید.
16- به عقاید دیگران احترام بگذارید .همیشه حق با شما نیست !
17- برای تعطیلات آخرهفته فعالیت هایی را برنامه ریزی کنید اجازه ندهید روزها همین طور بی برنامه وبیهوده بگذرند.
18- ورزش می تواند به صورت موقت خشم را درمان کند .حتی اگر آن را پشت میزودرحالی که روی صندلی خود نشسته اید انجام دهید!
فشارعصبی چیست ؟
عارضه ای است که سلامت جسمی وفکری فرد را به مخاطره می اندازد وزمانی به وجود می آید که بدن بیشتر ازحد معمول ازتوانایی هایش استفاده میکند.زمانی که فشارفیزیکی وروانی برانسان وارد می شود، ترشح هورمونی هایی مانند آدرنالین وکورتیزول دربدن افزایش می یابد . این هورمون ها تغییرات عمده ای را درضربان قلب ، فشار خون ،سوخت وسازبدن وفعالیت فیزیکی به وجود می آورند. این واکنش ها درزمانی که فرد تحت فشاراست کمک می کنند که کارآیی او افزایش یابد ، اما دردرازمدت برای بدن مضر هستند .علاوه برزیان های فردی ،عوارض عمومی فشارعصبی همچنان بالاو رو به افزایش است . هزینه های خدمات عمومی نظیر مراقبت بهداشتی ازکسانی که دراثر فشار عصبی دچار بیماری یابازنشستگی زودهنگام شده اند ، کمک های درحال ارائه به معلولینی که دراثرفشار عصبی ناتوان شده اند و.... برجامعه سنگینی می کند .علاوه براین فشارعصبی ،افراد را دچار زودرنجی وتحرک پذیری می کند واین موضوع برکیفیت کلی زندگی افراد تاثیر سوء به جا می گذ ارد .علایمی نظیر بی حوصلگی ونوسان دررفتار ممکن است همکاران ، دوستان وخانواده فرد را ازاو بیزار کند. گاهی هم این مسئله می تواند یک دور باطل ازاعتماد به نفس رو به زوال را ایجاد کند که به مشکلات عاطفی جدی تری نظیر افسردگی منجرمی شود.
اثرات فشارعصبی برسلامت بدن
یکی ازدلایل عمده بروز بسیاری ازعوارض مانند فشارخون بالاو بیماری های قلبی ، فشارعصبی درازمدت است.درعین حال این گونه فشارهای طولانی مدت می تواند خطرابتلا به بیماری های فکری وروانی را نیز افزایش دهد تغییرات رفتاری ناشی ازفشاربالای عصبی مانند کشیدن سیگار به میزان زیاد واحیانا استفاده از مواد مخدر نیزمنجر به کاهش چشمگیر سطح سلامت جسمی می شود . داروهای تجویزشده مانند آ رام بخش ها اگر چه درکوتاه مدت برای تسکین اضطراب مفیدند ،ولی اعتیاد آور هم هستند وعوارض جانبی همچون کاهش تمرکز، ضعف درهماهنگی باهمکاران وسردرگمی را به همراه دارند وچون دلایل اصلی فشارعصبی رااز بین نمی برند ، لذا درمان مناسبی محسوب نمی شوند. فشارعصبی ناشی از کارخواه ناخواه برجنبه های دیگر زندگی فرد هم تاثیر می گذارد اتخاذ تصمیم های اشتباه درمحل کارومنزل ممکن است به حادثه ودرگیری ،خسارت مالی یا حتی ازدست دادن شغل فرد منتهی شود.
اثرات فشارعصبی ناشی ازکاربرخانواده
فشارعصبی ناشی ازکارمی تواند کانون خانواده را به نابودی بکشاند .خصوصا درمواردی که زوجین به صورت تمام وقت کارمی کنند ویا حتی دوشغل دارند . اگرکار سخت وفشارزا باشد ، دیگر برای حمایت ورسیدگی به خانواده انرژی باقی نمی ماند . اگربحث مراقبت ازبچه ها نیزدرمیان باشد ،فشارعصبی مشکل دیگری ایجاد می کند که ناشی ازکاروبچه داری است . درمجموع روابط اعضای خانواده رو به سردی می گذارد وفضای آکنده ازمهر ومحبت خانواده به فضای سرد وتنفرآمیز تبدیل می شود.
علایم فشارعصبی ناشی ازکار
فیزیکی : بی خوابی ، سردرد ،احساس خستگی مداوم ، نامنظم شدن وضعیت گوارشی ( خصوصا دفع مدفوع) سوزش معده ،زخم معده ، بی اشتهایی یازیاد خوردن ، گرفتگی عضلات و.... به خاطر داشته باشید که وجود هرکدام ویاچند علامت نامبرده دلیل بالا بودن فشارمحیط کارشما نیست .ازاین بابت حساسیت زیاد به خرج ندهید! فشارعصبی ناشی ازکار می تواند برفرد، سازمان وافراد درون آن تاثیر بگذارد.
زمانی که فشارفیزیکی وروانی برانسان وارد می شود ، ترشح هورمون هایی دربدن افزایش می یابد که دردرازمدت برای بدن بسیارمضر هستند.
یکی ازدلایل عمده بروز بسیاری ازعوارض مانند فشارخون بالا وبیماری های قلبی ،فشار عصبی درازمدت است.
روانی : تندمزاجی ،حملات عصبی ، تحرک پذیری کم شدن احساس شادی ، ضعف درتمرکز ،کم شدن حافظه ، احساس گناه ، بی تفاوتی ،احساس بیچارگی وشکست ، عدم توجه به وضع ظاهری ،عدم توانایی درتصمیم گیری واحساس بی ارزش بودن
دلایل ایجاد فشارعصبی درمحیط کار
فشار کاردربرخی موارد به نوع وماهیت کارمربوط می گردد . به این معنی که برخی مشاغل ذاتا پراسترس هستند .مثلا مشاغل مربوط به حرفه پزشکی ،کارمندان بازار بورس ، خبرنگاران روزنامه ها، تجار ، مدیران تبلیغاتی ،برنامه ریزان درسطح کلان و..
یکی ازدلایل مهم ایجاد فشار درکاربالابودن « تقاضای کاری » بیش ازحد وتوان فرداست . به این معنی که فرد احساس کند تقاضای محیط کاربیش ازتوان اوست واو برای برآورده کردن آنها باید تلاش بسیاری به خرج دهد.
یک دلیل دیگر می تواند پایین بودن « محدوده اختیارات کاری» فرد باشد بسیاری ازصاحب نظران دراین زمینه این عامل رادرحد بالابودن تقاضای کاری می دانند .اگر فرددرمحیط کارخود ازحدود اختیارات بالایی برخوردار باشد مسلما با افزایش تقاضای کاری بهتر کنارخواهد آمد . نمونه بارزاین مسئله مقایسه یک کارمند زیردست بارئیس اوست . کارمند مجبوراست کارها راطبق برنامه دیکته شده انجام دهد اما رئیس می تواند با وجود بارکاری بالا، برنامه ها را تغییر دهد. دستور وظایف رابازنویسی کند ، تنبیه وتشویق کند وخلاصه ازاختیارات بالایی برخوردار است.
وضعیت حقوق ومزایا ، روابط همکاران باهم وبارئیس خود ، محیط فیزیکی دلچسب وعاری ازخطر، احساس جاری بودن عدل وانصاف درارزشیابی کارکنان وچند عامل دیگر نیز می توانند درکم وزیاد کردن فشارکاری تاثیرگذارباشند.
چند توصیه برای کاهش فشارعصبی ناشی ازکار
1- هرگاه دچار فشارعصبی شدید ، چند دقیقه دست ازکار بکشید ودرمحلی مانند حیاط یا راهروی محل کارقدم بزنید .
2- ازانجام کارهای اداری درمنزل خود داری کنید.
3- مراقب هرگونه تغییر دروضعیت سلامت خودباشید.
4- ازافرادی که دچار فشارعصبی نمی شوند الگو بگیرید .
5- ازکارکردن درساعت های طولانی وتعطیلات آخرهفته اجتناب کنید.
6- هرچیزی را که به شما درایجاد آرامش کمک می کند یادداشت کنید.
7- هرزمان که احساس کردید کارهای زیادی برای انجام دادن دارید حداقل یک کار را تفویض کنید.
8- سعی کنید حتی المقدور میزکارتان رانزدیک پنجره قراردهید.
9- خود را قانع کنید که ممکن است خواهان خیلی چیزها باشید اما امکان دسترسی به آنها را نداشته باشید.
10- برای حفظ ونگهداری شغل خود به ارزش آن توجه کنید.
11- یادگیری تکنولوژی های جدید ( مثلا کاربا کامپیوتر ) را به تدریج شروع کنید واعتماد به نفس خود را بالا ببرید.
12- قبل ازانتخاب شغل جدید عوامل تنش زای آن را شناسایی کنید.
13- اگر محل زندگی تان نزدیک به محل کاراست گاهی این فاصله را پیاده یا با دوچرخه طی کنید.
14- هرروز ازکارهایی که باید انجام دهید لیستی تهیه کنید وپس ازانجام دادن هرکارروی آن خط بکشید تا لیست کوتاه شود . این کار رضایتمندی شما را افزایش می دهد.
15- « نه » گفتن را یاد بگیرید. وقتی ازپس کاری برنمی آیید یا وقت انجام آن را ندارید ، لزومی ندارد آن را به گردن بگیرید.
16- به عقاید دیگران احترام بگذارید .همیشه حق با شما نیست !
17- برای تعطیلات آخرهفته فعالیت هایی را برنامه ریزی کنید اجازه ندهید روزها همین طور بی برنامه وبیهوده بگذرند.
18- ورزش می تواند به صورت موقت خشم را درمان کند .حتی اگر آن را پشت میزودرحالی که روی صندلی خود نشسته اید انجام دهید!
