ايدز ؛ آموزش بهترين واكسن است

مي داني از چه صحبت مي كنم، از HIV يا ايدز. مي داني ايدز چيست: بمب ساعتي است كه شماره معكوس آن شروع شده است. HIV مجازات طبيعت براي گناهكاران است، اما مانند هر آتشي خشك و تر را با هم مي سوزاند.مي داني براي محافظت چه بايد كرد؟ تقوا،مي داني تقوا چيست؟ پرهيز از گناه و توجه بيشتر به ايمان. به خدا و اين كه او ناظر اعمال توست. براي اين كه HIV را بيشتر بشناسيم، با دكتر حيدري متخصص عفوني گفتگويي انجام داده ايم كه توجه شما را به آن جلب مي كنيم.

آقاي دكتر !به عنوان يك متخصص عفوني تصور و ديدگاه شما نسبت به HIVچيست؟

بيماري HIVيعني فقر فرهنگي - اقتصادي و پيروي از نفس.

براي اولين بار HIV چگونه كشف شد؟

بايد گفت كه HIVاز زمانهاي دور وجود داشته است، حتي در سروماي خون افراد كه از سال حدود 1960 نگهداري شده، وجود داشته است، ولي در سال 1981 در آمريكا در 5 بيمار هموسكوسوال مرد مبتلا به عفونت پنوموسيس كاريني در لس آنجلس و 26 بيمار مرد هموسكسوال مبتلا به ساركوم كاپوسي در نيويورك و لس آنجلس شناخته شد. در سال 1983 از بيمار مبتلا به لنف آدنوپاني ويروس جدا گرديد و در سال 1984 به عنوان عامل بيماري HIV به دنيا معرفي شد.
گفته مي شود اين ويروس براي اولين بار از طريق حيوانات به انسان منتقل شده، اما جالب اين كه ويروس HIVحيوانات را مبتلا نمي كند. يك مشكل براي ايجاد واكسن ضدHIV، نداشتن مورد حيواني است كه با ويروس HIV علامتدار شوند، البته به جز شامپازه.

آقاي دكتر !ويروس HI چه روند تخريبي را در بدن طي مي كند؟

HIV سبب انهدام سيستم ايمني بدن مي شود كه ضعف سيستم ايمني خود سبب ايجاد عفونت و سرطانهاي فرصت طلب مي گردد.ويروس HIVهر سلولي را در بدن كه داراي گيرنده 4 CD است، مورد حمله قرار مي دهد. از ميان سلولها، لنفوسيت T كمك كننده يا T-helper بيشترين گيرنده 4 CD را در سطح خود دارد و بيشتر مورد تهاجم قرار مي گيرد. ويروس HIVداراي ژنوم RNAاست. با كمك آنزيم ريورس ترانس كريتپاز RNA را به DNA تبديل كرده و DNAوارد هسته سلول ميزبان شده و جزو ساختمان كروموزوي سلول شده و با فعاليت سلول، ويروس نيز خودسازي مي كند و در نهايت با پديده انهدام سلول، رها شده و تعداد زيادي از سلولها را درگير مي كند.

آقاي دكتر !نقش T-helpper يا لنفوسيت T كمك كننده در بدن چيست؟

لنفوسيت T كمك كننده رهبر اركستر ايمني بدن است. تنظيم كننده سيستم ايمني است و در حقيقت ايمني سلول helpper-Tها گره خورده است، در نتيجه با پيشرفت بيماري HIV و كاهش تعداد لنفوسيت T كمك كننده، عفونتهايي كه در حقيقت با ضعف سيستم ايمني سلولاي مانند لنفوما - پنوموسيس كاريني و غيره نمايان مي گردد، در افراد مبتلا به HIVبيشتر ديده مي شود. داروهايي براي كمك به بدن براي مبارزه با اين ويروس ساخته شده، اما متأسفانه اين بيماري احتياج به درمان چند دارويي دارد و عوارض اين داروها بالاست.

آقاي دكتر، مبتلايان به HIV براي اولين بار با چه علايمي به شما مراجعه مي كنند؟

آنچه بايد خوانندگان شما بدانند اين كه متأسفانه در مراحل اوليه HIVعلامت اختصاصي ندارد. اين را بايد به مردم آموزش داد كه شخص ممكن است حامل HIV بوده و ويروس در حال تخريب سيستم ايمني بدن شخص مبتلا باشد و حتي مي تواند اين ويروس را به ديگران منتقل كند، اما شخص احساس بيماري نمي كند و اطرافيان در او احساس بيماري نمي كنند و بين 8 تا 10 سال حتي بيشتر شخص مي تواند بي علامت باشد، اما اگر علامتدار شود ممكن است علايم ضعيف مانند سرماخوردگي شديد مانند بزرگ شدن غدد لنفاوي، راش، جلدي، تب و مننژيت آسپنيك باشد كه با بسياري از بيماريهاي عفوني مشابه است و ممكن است جلب توجه نكند و بعد از چندهفته وارد مرحله بي علامتي مي شود كه بين 8 تا 10 سال طول مي كشد و در اطفال معمولاً اين مدت كمتر است و يا علايم گاهگاهي مانند اسهال، بزرگي غدد لنفاوي، كاهش وزن، تب و كانديديادماني رخ مي دهد كه اينها چندان مورد توجه قرار نمي گيرد تا اينكه بعد از طي اين مدت و با كاهش4CD ها در اين صورت عفونتهاي خاص خود را نشان مي دهد. مانند كانديداي مقام - عفونت سالمونلابي مكرر يا سندرم كاپوسي كه در افراد پير بايد ديده شود، ولي در يك فرد جوان مشاهده شده كه شك برانگيز است. در حقيقت مرحله ايدز، مرحله علامتدار بيماري است كه ناشي از عوارض ويروس HIVدر ارگانهاي مختلف بدن و عفونت و سرطانهاست. آنچه كه خوانندگان بايد بدانند، اين كه هر اسهال، لاغري و بزرگي غدد لنفاوي، HIVنيست، بلكه اين علايم در افرادي كه مي دانند رفتارهاي پرخطر داشته اند، بايد مورد توجه قرار گيرد.

آقاي دكتر !راه تشخيص بيماري ايدز چيست؟

اولين قدم، هيستوري و شرح حال است و در افراد پرخطر بايد HIVدر نظر گرفته شود. براي اثبات قطعي از تست E lisa براي تشخيص استفاده مي شود كه براي شناسايي ويروس HIVبسيار حساس است، اما ويژگي و اختصاصي بودن آن كافي نيست، پس بايد 2 بار تست E lisa را انجام دهيم و در صورت 2 بار مثبت بودن اين تست، براي از بين رفتن هر گونه شك نسبت به موارد مثبت كاذب مثلاً در خانمهايي كه چندين بار حاملگي داشته اند، بايد تست وسترن بلاد را انجام داد و 2 بار تست E lisa و وسترن بلادمثبت يعني ابتلا به HIV.

اگر شخص در زماني از دوره ابتلا مراجعه كند اين تست مثبت مي شود؟

خير. به همين دليل اين تستها به صورت روتين انجام نمي شود، زيرا اين تست در مرحله خاصي بين دو تا چند هفته و گاهي شش ماه و در موارد بسيار استثنا در موارد بيش از شش ماه اين تست مثبت مي شود و مي توان گفت كه بعد از گذشت يك سال از رفتار پرخطر، اگر اين تست منفي بود مبتلا به HIV نيست.

مهمترين عامل ابتلا به HIVچيست؟

در كشورهاي توسعه يافته انتقال جنسي و در ايران انتقال از طريق سرنگ آلوده در معتادان تزريقي شايعترين علت ابتلا مي باشد. به عنوان يك متخصص عفوني به افرادي كه سابقه رفتار پرخطر دارند متذكر مي شود كه بايد بدانند در ايران ويروس ديگري هم از HIV شايعتر و با قابليت انتقال راحت تر وجود دارد كه مي توان گفت هر معتاد تزريقي با احتمال 4 تا 5 درصد امكان ابتلا به هپاتيت B ويروس هپاتيت C و HTLV را دارد كه بايد از اينها نيز ترسيد.

ويروس HIV آيا جزو فلور طبيعي بدن نبوده است؟

خير. در ابتداي اپيدمي در حدود سال 1981 كه گفته شده به انسان منتقل شده، اين احتمال وجود داشته كه اين ويروس زماني غيرپاتوژن بوده، ولي رفتار انسانها سبب موتاسيون اين ويروس شده و پاتوژن شده است.

درمان HIV چگونه است؟

ما داروهاي زيادي داريم كه اكثر آنها روي آنزيم ريورس ترانس كريپتاز اثر مي گذارد و از معروفترين اين داروها مي توان به آزوتايميدين، استاودين، روتانووير و لاموورين اشاره كرد. امروزه پزشكان و محققان روز به روز در حال مطالعه روي اين ويروس هستند، اما پيشگيري بهترين درمان تاكنون مي باشد.

ساخت واكسن HIV چه مسيري را طي مي كند؟

در ايران روي اين مسأله تحقيقاتي نداريم، ولي در كشورهاي ديگر، مانند ساير ويروسها بايد بتوانند عليه آنتي رسپتورويروس كه در حقيقت به رسپتور 4 CD اتصال مي يابد، يعني گليكوپروتئين 120 آنتي بادي خنثي كننده بسازيد. ولي مدل حيواني مناسبي كه بتوان اين واكسن را روي آن امتحان كرد و علايم را بررسي كرد، وجود ندارد و از طرفي ويروس خودش را به شدت تغيير مي دهد كه آنتي باديهاي شما بي اثر مي گردد. بعد از حيوانات بايد روي انسان آزمايش شود كه افرادي كه بخواهند اين فداكاري را بكنند كم هستند و بهترين واكسن، آموزش به جامعه است كه HIV چند راه انتقال دارد تماس جنسي خارج از حيطه خانواده، راه تماس خوني مثلاً مراجعه به مراكز غيربهداشتي - براي خالكوبي - سوراخ كردن گوش و ختنه و آزمايشگاه و مادر و كودك در ايران ناچيز است و از همه مهمتر اعتياد تزريقي.در اين مسايل بايد نگران باشند و گر نه ديدن و تماس با فرد مبتلا به HIV بي خطر است.
شما مي توانيد با فرد مبتلا به HIV دست دوستي بدهيد، او را در آغوش بگيريد و در محيط كار با هم كار كنيد و غذا بخوريد - در مكانهاي عمومي و از طريق عطسه، سرفه و يا گزش حيوانات استفاده از استخر آب و حمام اين بيماري منتقل نمي شود و بسياري از كساني كه در ابتلا به اپيدمي آلوده شدند بي گناه هستند، مثلاً از طريق خون آلوده در افراد مبتلا به تالاسمي و هموفيلي و يا همسران افراد مبتلا به HIV كه قرباني بي گناه هستند.حتي معتادان تزريقي كه رفتار اخلاقي آلوده نداشته اند، پس نبايد از جامعه رانده شوند. حتي همكاران پزشك هم اين نكته را در نظر بگيرند كه اين افراد در مراكز درماني ايزوله نمي شوند، مگر اين كه عفونت خطرناك يا خونريزيهاي شديد داشته باشند.

آقاي دكتر !وقتي يك فرد مبتلا از امكاناتي مانند آزمايشگاه و دندانپزشكي و غيره استفاده مي كند. ضدعفوني كردن وسايل مورد استفاده براي از بين رفتن ويروس HIV چگونه بايد باشد؟

ويروس HIV يك ضعف خوب دارد كه حساس است و زود از بين مي رود و دليل عدم انتقال از طريق عطسه و سرفه شايد همين خصلت باشد كه ويروس در محيط خشك در مقابل آفتاب در عرض چند ساعت از بين مي رود.

بهترين روش و مواد ضدعفوني كننده

1- حرارت مرطوب است كه در فشار بالا تحت بخار - وسايل ضدعفوني مي شود و اين عمل در دستگاهي به نام اتوكلاو انجام مي شود و در عرض 20 دقيقه ويروس از بين مي رود.
2- حرارت خشك: چنان وسيله را داغ كنيد كه دست تحمل نگهداري وسيله را نداشته باشد يا به عبارتي وسيله فلزي شما قرمز شود.
3- جوشاندن به مدت 20 دقيقه
4- الكل اتانول يا طبيعي 80 درصد به مدت 20 دقيقه
5- بتادين رقيق شده به مدت 20 دقيقه
6- سفيد كننده هاي خانگي مانند وايتكس يا هر نام تجاري ديگر به مدت 20 دقيقه

امكان ابتلا جنين از مادر چگونه است؟

ابتلا در داخل رحم - در حين زايمان و يا در زمان شيردهي 40 تا 50 درصد جنين را مبتلا مي كند و مادر آلوده نبايد حامله شود و اگر بارداري اتفاق افتاد با تشخيص ابتلا جنين به اين ويروس سقط لازم است.

آقاي دكتر !با اين آگاهيها، باز هم روند ابتلا رو به افزايش است؟

بله. با وجود اين كه آمار دقيقي وجود ندارد ولي حدود 10 هزار تا 120 هزار نفر مبتلا هستند.

آقاي دكتر، به عنوان يك متخصص عفوني با افراد مبتلا چه صحبتي داريد؟

افراد مبتلا و افرادي كه رفتار پرخطر داشتند. ابتدا بايد نگراني را از خود دور كنند و يك بار به شرط عدم تكرار امكان ابتلا بسيار پايين تر است، ولي حتماً به متخصصان عفوني مراجعه كنند. و در صورت ابتلا، مراقب روشهاي انتقال باشند، زيرا امكان «درگير كردن» ديگران هم هست.
از وسايل شخصي براي آزمايشگاه و غيره مي توان استفاده كنند.

آقاي دكتر، به مردم جامعه چه مي گوييد؟

فقط پيشگيري. مردم بايد بدانند كه ما اين بيماري را در كشورمان داريم، پس احتمال خطر هم هست. در يك كتاب معروف پزشكي نوشته كه اگر كسي مي خواهد هرگز مبتلا به HIVنشود بايد رياضت داشته باشد. رياضت يعني پرهيزگاري و افراد بي مبالات هم براي سلامتي خودشان و هم ديگران لااقل از وسايل محافظتي استفاده كنند. به خانواده ها هم توصيه مي كنم كه البته توصيه سازمان بهداشت جهاني براي منطقه مديترانه است كه سن ازدواج را كاهش دهند و ازدواج را آسان بگيرند و در انتخاب دقت كنند تا بي دقتي در انتخاب همسر سبب بروز رفتارهاي خارج از حريم خانواده نشود. جوانان به سراغ مواد افيوني نروند و خانواده ها بناي رفتار با جوانان را بر مبناي مهرباني بگذارند. پيامبر(ص) فرموده اند: نگاه محبت آميز پدر و مادر به فرزند عبادت است و محبت شما به فرزند سبب مي شود فرزند، شما را پناهگاه بداند و در غير اين صورت فريب نگاههاي مكارانه را مي خورد. اگر مي خواهيد با اين آتش نسوزيد به سراغ اين آتش نرويد.
دكتر حسيني پور، كارشناس مبارزه با HIV در مركز بهداشت مشهد نيز سخناني با شما دارند كه قابل توجه است:
روند كنترل HIV در مشهد يكي از بهترينها در ايران است و آمار HIV مثبت نسبت به جمعيت خراسان رضوي خيلي پايين است در استان با 6 ميليون جمعيت 324 مبتلا وجود دارد كه البته 60 نفر براي درمان به اين مركز مراجعه مي كنند.
HIVرابطه بسيار زيادي با رفتار پرخطر دارد و كنترل اين رفتارها به معني كنترل HIVاست. امكان درماني مانند آزمايشها، راديوگرافي، ويزيت متخصصان و دارو رايگان است ولي از نظر حمايت خانواده و اجتماع همكاري مردم را مي طلبد.
به دليل مسايل اجتماعي در مورد مبتلايان به اين بيماري 25 درصد مبتلايان ناشناخته اند كه براي رفع اين مشكل مراكز بهداشت مثلثي در كشور ايجاد شده كه مبتلايان مي توانند حتي بدون نام و نام خانوادگي براي درمان مراجعه كنند.
اين مركز روان پزشك و مشاوره دارد و مشاوره قبل از دريافت جواب آزمايش شده وجود دارد.
برخي از مبتلايان دچار پرخاشگري، افسردگي و انكار مي شوند و در اين مراكز افرادي هستند كه قبلاً مثبت شده اند و با افراد تازه مبتلا صحبت مي كنند و پذيرفتن HIV راحت تر مي شود.