معماری مدیترانه‌ای

عبارت معماری مدیترانه‌ای اغلب برای توصیف نسبتاً آزاد سبک‌های معماری مختلف از منطقه مدیترانه به کار می‌رود. در برخی موارد، آن به سبک احیای مدیترانه‌ای نیز اشاره می‌کند. این مقاله تلاشی برای روشن کردن این عبارت است که آن ممکن است واقعاً چه چیزی را در بربگیرد.
"من معماری را دوست دارم. من ظاهر مدیترانه‌ای را دوست دارم. من روشی که تمام عناصر با هم گره می‌خورند را دوست دارم. این حقیقتاً مرکز مقصد خواهد بود." جان سوندمن
فهرست :
وسعت دید
دید کلی
عناصر معماری قدیمی مدیترانه‌ای
• پشت بام‌های کم قیر گون شده
• سقف‌های بلند
• طرح‌های کف باز
• نماهای خارجی گچ بری شده
• ورودی‌های طاق دار
• پاسیو
• حیاط (محوطه محصور)
• باغ
• آب نما
معماری احیایی مدیترانه‌ای
منطقه مدیترانه که به نام حوضچه مدیترانه نیز شناخته می‌شود، شامل سرزمین‌های مختلفی است که در امتداد ساحل مدیترانه واقع شده‌اند. منطقه وسیع است به طوری که در طول سه قاره اروپا، آسیا و آفریقا گسترده شده است. مناطق ساحلی تعداد 25 کشور و خطه مختلف در حوضچه مدیترانه را شامل می‌شوند و آن کاملاً بدیهی است که تاریخ و فرهنگ چنین مناطقی به طور زیادی از این شرایط مدیترانه‌ای تأثیر پذیرفته‌ است. وقتی ما در مورد معماری مدیترانه‌ای صحبت می‌کنیم، باید گفته شود که عبارت همانند خود منطقه وسیع است. در واقع آن، یک عبارت چتری است که شامل سبک‌های معماری از کل منطقه و مناطقی است که به طور برجسته از هم دیگر جدا شده‌اند. در نتیجه باید ذکر شود که ممکن است تفاوت‌های برجسته‌ای بین دو سبک معماری و البته مناطق مجاور وجود داشته باشد.
وسعت دید :
حوضچه مدیترانه به عنوان منطقه‌ای که توسط انسان‌ها سکونت می‌شود تاریخچه طولانی دارد. برخی از مهم‌ترین و محتمل‌ترین تمدن‌های دنیا در این منطقه به وجود آمده و گسترش یافته‌اند. این شامل تمدن‌های مینوان (تمدن عصر مفرغ جزیره کرت)، یونانی، رومی و بیزانتین همراه با دیگر تمدن‌ها است. سبک‌های معماری مختلف در این منطقه رشد کرده‌اند و بر سازه‌های تمام دنیا تأثیر گذاشته‌اند. واقعاً جای دلسوزی است که با وجود بودن کانون چنین میراث سازه‌ای غنی، منطقه‌ی مدیترانه به منطقه مورد مطالعه بودن از لحاظ معماری منطقه‌ای و تکامل آن ادامه می‌دهد.
کاملاً جای شکی نیست که معماری سواحل مدیترانه همیشه تعدادی تأثیرات محلی و منطقه‌ای داشته است و به این خاطر سبک معماری این منطقه از دیگر مناطق متمایز است. اما در همین زمان، این نیز حقیقت دارد که ویژگی‌های مشخصی وجود دارند که در میان سازه‌ها و عمارت‌های منطقه مدیترانه شاید به خاطر موقعیت جغرافیایی منطقه و یا شرایط آب و هوایی رایج هستند. به عبارت دیگر، موقعیت فعلی سازه در امتداد سواحل مدیترانه ممکن است نیاز به عناصر معماری مشخصی را که باید در آن حضور داشته باشند، ایجاد کرده است. پس این عناصر ویژگی‌های متمایز این سبک می‌شوند در نتیجه آنها حتی در نسخه‌های پذیرفته شده این سبک و حتی در کل دنیا شرکت دارند.
مهم است ذکر کنیم که معماری مدیترانه‌ای که ما امروزه آن را می‌شناسیم ممکن است واقعاً به معماری احیایی مدیترانه، سبکی که در اصل در برخی سازه‌های برتر در آمریکا و حتی برخی کشورهای اروپایی دیگر دیده می‌شود، اشاره کند. این سازه‌ها ضرورتاً با سبک‌های منطقه‌ای و برخی عناصر قابل فهم‌تر ترکیب شده و در ساختمان‌هایی در کنار سواحل مدیترانه یافت می‌شوند. چون این عناصر اغلب عظیم و برجسته هستند، باهیبت‌ترین ویژگی‌های چنین سازه‌هایی شده‌اند در نتیجه مدیترانه‌ای به جای سبک معماری یک مارک و برند شده است.
دید کلی :
همان طور که قبلاً ذکر شد منطقه‌ی مدیترانه منحصر به فرد و در نوع خودش متمایز است. از روزگاران دور آن یک ساحل دریایی بوده است و همیشه نسبت به اثرات مناطق خارجی به وسیله‌ی تجارت دریایی، مهاجرت‌ها و غیره آسیب پذیر بوده است. تمام این اثرات با سبک‌های منطقه‌ای، محیط زیست طبیعی و تعهدهای خیلی ویژه زندگی ترکیب شده‌اند و منجر به شکل گیری سبک‌های معماری و عناصری از آنها که به صورت خیلی نزدیک با طبیعت گره خورده‌اند، می‌شود. سازه‌های ناشی از آن در نتیجه ترکیبی از عمل گرایی همانند زیبایی شناسی هستند. در زیر برخی از ویژگی‌های برجسته معماری سواحل مدیترانه آورده شده است :
 معماری سواحل مدیترانه با به کار بردن مواد ساختمانی موجود در محل مشخص می‌شود تا سازه‌ها ساخته شوند. اگر ما به برخی سازه‌های اولیه از این منطقه نگاهی بیندازیم، مواد ساختمانی را که درست در مجاورت و همسایگی آن موجود هستند درک می‌کنیم و این کاملاً نشانه‌ای از عدم وارد کردن مواد خام از مناطق دیگر است با وجود این واقعیت که منطقه بر اساس تجارت دریایی دائماً در حال رشد زندگی می‌کند.
 جنیوس لوکی، روح محافظ منطقه است و به عنوان جنبه‌ی ذاتی هر کار معماری تلقی می‌شود. مردم منطقه‌ی مدیترانه به ویژه یونانی‌ها و رومی‌ها معتقد بودند که هر مکان دربر دارنده‌ی یک روح محترم است که آن را از شیاطین و صدمات محافظت می‌کند. بنابراین، وقتی یک سازه در یک مکان ساخته می‌شود، روح بخش جدا ناپذیری از آن می‌شود. به عبارت واقع بینانه‌تر، روح به محیط طبیعی اطراف مکان که سازه‌ها بر روی آن بنا شده‌اند، اشاره می‌کند. اگر این محیط طبیعی اطراف به روش غلطی بهره برداری شود، کل هماهنگی مکان به هم می‌ریزد و این ممکن است برای سازه در آینده یک صدمه باشد. بنابراین معماری مدیترانه‌ای بر حسب این واقعیت زنده است که باید تعادل و یگانگی بین عناصر طبیعی و عناصر ساخت انسان وجود داشته باشد.
 یک نمونه سازه‌ی مدیترانه‌ای در کل نمایانگر وحدانیت زندگی است. آن با یکپارچگی کامل فضاهای داخلی و خارجی مشخص می‌شود؛ یکی به دیگری باز می‌شود و یا آن را دربرمی‌گیرد. آن نشان می‌دهد که چگونه مثل بیشتر شکل‌های معماری، زندگی انسان نیز ادغامی از ظاهر و باطن است. به طور خیلی مختصر، سازه‌های مدیترانه‌ای به ما در مورد دید مردم ساکن در منطقه نسبت به زندگی می‌گویند.
 سازه‌های منطقه مدیترانه ساده و بدون هیبت در ابعاد هستند شاید برای این خاطر است که شرارت زیاد مناظر و دریا را حفظ کنند. به عبارت دیگر، ما تعادل ظریفی می‌بینیم که اغلب بین سازه و کل مناظر اطراف آن نگهداشته می‌شود به طوری که ساختمان‌ها مثل بخش ذاتی محیط اطراف آن به نظر می‌رسد و نه این که چیزی باشند که بعداً ساخته شده‌اند. بنابراین برای حفظ این هماهنگی عواملی نظیر ابعاد و اتمسفر کلی مناظر، شکل، نور، رنگ‌ها و غیره در نظر گرفته می‌شوند.
 حضور تأثیرات خارجی می‌تواند در سازه‌های اولیه یونانی و رومی دیده شود و هم چنین در برخی نمونه‌های پراکنده از اسپانیا نیز دیده می‌شود. ترکیب هماهنگ عناصر معماری شرقی و غربی، معماری منطقه مدیترانه‌ای را در دنیا برجسته کرده است.
عناصر معماری قدیمی مدیترانه‌ای :
با وجود مقادیر زیاد تفاوت‌هایی که میان سازه‌ها در امتداد سواحل مدیترانه یافت می‌شوند، هنوز عناصر معماری مشخصی وجود دارند که در میان همه‌ی آنها رایج هستند. این سبک به عنوان احیای مدیترانه‌ای در غرب شناخته می‌شود و در واقع از دهه‌ی 1920 مقادیر زیادی از همین عناصر به امانت گرفته است. تمام این عناصر می‌توانند به عنوان تعیین کننده‌ی ویژگی‌های ساختاری سواحل مدیترانه محسوب شوند. بیایید به برخی از آنها نگاهی بیندازیم.
پشت بام‌های کم قیر گون شده :
سازه‌های مدیترانه‌ای معمولاً پشت بام‌های کم قیر گون شده و ساخته شده با کاشی عموماً به رنگ قرمز دارند. اگر چه برخی نمونه‌های اولیه پشت بام‌ها در برگیرنده‌ی یک یا دو شیب هستند، این عنصر به نظر می‌رسد که به شکل پشت بام لوله تفنگی کامل شده و به اوج خود رسیده است.
سقف‌های بلند :
چنین سازه‌هایی اغلب فضاهای بزرگی هستند که با بازی ظریف نور، سایه، بوی خوش و هوا پذیرا هستند. به این خاطر، آنها دربرگیرنده‌ی سقف‌های بلند شاید در حدود 20 تا 25 فوت هستند. نوع ارتفاع منجر به افزایش فضای عمودی در دیوارهای سازه می‌شود و در نتیجه ایجاد تعداد بیشتر ورودی‌ها را ممکن می‌کند.
طرح‌های کف باز :
معماری سنتی مدیترانه‌ای ایده‌ی فضاهای بسته و محبوس را فسخ کرده است و راه را برای طرح‌های باز بیشتر باز کرده است که در آن شکاف گاه‌ها و یا مرزهای تعیین شده‌ی زیادی وجود ندارند. در نتیجه کل سازه یکی شده، مجرد و واحد که در آن کمترین موانع فیزیکی وجود دارند. نوع آرایش نیز همان بازی روان نور و سایه را همراه با تهویه مناسب ممکن می‌سازد.
نماهای خارجی گچ بری شده :
گچ بری ماده‌ای است که بر دیوارهای (و سقف‌ها) سازه‌ اعمال می‌شود که سفت شده و یک لایه‌ی جامد خیلی کلفت را شکل می‌دهد. با وجود بادوام و پایدار بودن، آن هم چنین شکلی از پوشش تزیینی است. گچ بری‌های به کار رفته بر دیوارهای خارجی سازه‌های مدیترانه‌ای عموماً گچ‌های کم رنگ هستند.
ورودی‌های طاق دار :
اگر چه طاق‌ها ممکن است در هر سازه‌ی مدیترانه‌ای یافت نشوند (تغییرات منطقه‌ای وجود دارند) اما با این وجود آنها مشهورترین عناصر مدیترانه‌ای در غرب هستند. طاق‌ها نه تنها به حس زیبایی شناسی سازه اضافه می‌کنند بلکه کاربرد آنها در سطوح پایین‌تر به تقویت سطوح بالاتر نیز کمک می‌کند. طاق‌ها اغلب ویژگی سنگ سر طاق تزیین شده زیبایی را دارند (سنگ‌های گوه‌ای شکل که بر نوک طاق‌ها قرار گرفته‌اند) که نگهداشتن طاق‌ها را در یک وضعیت ممکن می‌کنند.
پاسیو :
پاسیو یک فضای خارجی است که به سازه‌ی اصلی متصل است و ماهیت آن مسکونی است. معمولاً برای فعالیت‌های تفریحی و یا شام خوردن به کار می‌رود. این منطقه عموماً سنگ فرش شده است و ممکن است سقف دار باشد یا نباشد. آن عموماً در وسط سازه و در باغ آن واقع می‌شود.
حیاط :
حیاط در هر جایی در مدیترانه و در تمام شکل‌ها و نسخه‌های ممکن موجود است. اینها عموماً مناطق محصور بین سازه‌ها هستند اما دربرگیرنده‌ی بام نیستند. این سازه‌ها اغلب از داخل به درون حیاط باز می‌شوند. از زمان‌های قدیم حیاط‌ها برای اهداف فراوانی از جمله آشپزی، خوابیدن و یا حتی مکان‌هایی برای نگهداری حیوانات به کار می‌رفتند.
باغ :
به طور مستقیم در مقابل سردر اصلی واقع شده است. باغ‌های مدیترانه‌ای فضاهای بزرگی هستند که به زیبایی شناسی سازه اضافه می‌کنند و هم چنین می‌توانند مستقل از آن باشد. باغ‌های مدیترانه‌ای تنوع عظیمی از میوه‌ها و گلها را نشان می‌دهند که در تمام فصول پرورش یافته‌اند. علاوه بر این، آنها به عنوان مناطق خصوصی برای تفریح و خوش گذرانی به حساب می‌آیند.
آب نما :
آب به عنوان منبع زندگی در منطقه مدیترانه محسوب می‌شود. به این خاطر، آب نما به عنوان منبع مداوم آب جاری، یک بخش اجتناب ناپذیر از سازه‌های مدیترانه‌ای را شکل می‌دهد. آن عموماً از سنگ ریخته گری ساخته شده و یک یا دو یا سه ردیفه است و لگن گرد در بالای خود دارد. آن بسته به اولویت‌های فردی می‌تواند در حیاط، پاسیو و یا باغ واقع شود. در نتیجه می‌تواند دیده شود که یک ارتباط دائمی همیشه با خارج حفظ می‌شود و همین عامل است که سازه‌های منطقه مدیترانه را به زیر چتر عبارت "معماری مدیترانه‌ای" می‌آورد.
معماری احیایی مدیترانه‌ای :

 در اواخر قرن نوزدهم و اوایل قرن بیستم، آمریکا سبک معماری جدید یعنی احیای مدیترانه‌ای را معرفی کرد که از سبک‌های متعددی الهام پذیرفته بود و در اصل به منطقه‌ی مدیترانه تعلق داشت.
 جنبش معماری جدید قوه‌ی محرک خود را در دهه‌ی 1920 و 1930 به دست آورد. در این زمان ساختمان‌های عظیم و باهیبت به ویژه در فلوریدا و کالیفرنیا ساخته شدند.
 این سازه‌های کاخ مانند به شدت از ویلاهای کنار دریای مدیترانه نشئت گرفته‌اند که راه خود را به عناصر ویژه‌ای که در بالا ذکر شد باز کرده‌اند.
 نوع سازه‌هایی که بیشتر تحت تأثیر این سبک به تازگی معرفی شده قرار گرفته‌اند، هتل‌ها، اقامتگاه‌ها و ساختمان‌های تجاری هستند.
 در کالیفرنیا، حامیان اصلی سبک احیای مدیترانه‌ای معماران، برترام گودهیو، سامنر اسپالدینگ و پائول ویلیام هستند. در فلوریدا معماران، ادیسون میزنار و آگوست گیگر جلوتر از همه قرار دارند.
 برخی از سازه‌های مشهور آمریکایی ساخته شده به سبک احیای مدیترانه شامل ساختمان هایس در سان جوز در کالیفرنیا، برج آزادی در میامی در فلوریدا، فوربلکس فرانسیس ماریون استوکس در پورتلند در اورگون، شهرداری پاسادنا در پاسادنا در کالیفرنیا، هتل برکرز در ساحل پالم در فلوریدا، ایستگاه راه آهن سانتافه در سانتافه در مکزیک نو، شهرداری تپه‌های بِورلی در تپه‌های بِورلی در کالیفرنیا.

امروزه، آمریکا و اروپا برخی برندها را دارند. ساختمان‌های سبک مدیترانه‌ای علاوه بر این که به طور شگفت انگیز در ماهیت زیبایی شناسند هم چنین نمادهای اجتماعی مهم نیز هستند. آن کاملاً سخت است بگوییم که سبک‌هایی که در بخشی از دنیا سود آور تلقی می‌شوند در بخش‌های دیگر نیز به چنین وضعیتی برسند.