نویسنده: محمّدمهدی تهرانچی
مرحوم طوسی یکی از پهلوانان بنام ایران است که از سالهای 1318 نامش بر سر زبانها افتاد. حاج مصطفی در سال 1298 هجری شمسی چشم به جهان گشود و از سنین 13 تا 15 سالگی پا به دنیای ورزش گذاشت، و با علاقه و استعدادی که داشت مراحل ترقی را در کشتی بسرعت طی کرد.
در سال 1318 در دسته نیم وزن کشتی فرنگی و آزاد قهرمان شد.
در سال 1319 در دسته نیم سنگین کشتی آزاد به مقام قهرمانی رسید.
در سالهای 1324 و 1325 به مقام قهرمانی پایتخت دست یافت.
در این سال مجله نیرو و راستی، درباره چگونگی انتخاب پهلوان پایتخت چنین نوشت:
«امسال برای نخستین بار بنا به پیشنهاد دبیرخانه انجمن ملی تربیت بدنی و تصویب اعلیحضرت برای تعیین پهلوان پایتخت، آگهی منتشر شد و 21 نفر داوطلب این مسابقه گردیدند.
مدت پنج روز مسابقات با گرمی تمام ادامه داشت و بالاخره از 21 نفر سه نفر باقی ماندند. (آقایان: طوسی - بلور- سخدری). چون آقای بلور پس از کشتی با حریری، بلافاصله باید با طوسی کشتی می‌گرفت، و ایشان درخواست 24 ساعت استراحت داشت که موافقت نشد، لذا روز چهارم آبان، بین طوسی و سخدری مسابقه انجام، و آقای طوسی بر سخدری فایق آمد و پهلوان پایتخت معرفی گردید. لذا به اخذ مدال طلا، بازوبند پهلوانی و جام پیروزی نایل، و ماهیانه 2000 ریال برای ایشان خرج سفره تعیین گردید.»
علاقه‌ی طوسی به ورزش تا آن حد بود، که باشگاهی به نام خودش در تهران تأسیس کرد و از این اقدام او، مقامات تربیت بدنی استقبال کردند. این باشگاه در بهمن‌ماه سال 1323 با حضور جمعی از معاریف مملکت، در چهارراه «سیدعلی» افتتاح شد. در مراسم افتتاح، رئیس تربیت بدنی وقت، مرحوم صدری، گزارش مفصلی راجع به پیشرفت ورزشهای باستانی و کشتی پهلوانی ایراد کرد و در پایان راجع به «پهلوان طوسی» چنین اظهارنظر کرد:
«... و اما مصطفی طوسی پهلوان کشور، که جوانترین پهلوانی است که در تاریخ پهلوانی به دست آمده. سنش 26 سال، و دارای شغل قصابی است.»
«مصطفی طوسی از سن 15 سالگی، با عزمی راسخ ورزش ایرانی را دوام داده، و در هر سال درخشندگی و برجستگی او مشهود بود. گرچه توجه و تشویق برادرش، آقای مرتضی طوسی که اصالت و حق پدری درباره‌اش داشته، و پیوسته او را تهییج کرده، و به طور قطع درباره احراز این مقام حق بزرگی بر او دارد، بسیار مؤثر بوده است.»
«طوسی مقرری پهلوانی خود را، به کارهای خیریه اختصاص داده، هر ماه یکهزار ریال به خانواده‌های مستمند ورزشکار، و یکهزار ریال برای رفع احتیاجات مساجد محل می‌دهد، و این اقدام، نمونه‌ای از روش پسندیده و صفات عالیه پهلوانی است. به علاوه برای ایجاد این ورزشگاه، و جشن افتتاح آن، از صرف هزینه دریغ ننموده است.»
پهلوان طوسی در تمام طول زندگی، به هر نحو ممکن، برای پیشرفت ورزش باستانی و کشتی پهلوانیف تلاشگر و علاقه‌مند بود. و تا آخر عمر در محافل ورزشی حضور داشت.
بعد از انقلاب اسلامی، در سال 1359 مدتی سرپرست هیئت ورزشهای باستانی و کشتی پهلوانی بود، و با توجه به داشتن بیماری قلبی، از هیچ کوششی در این راه دریغ نداشت. سرانجام به علت همین بیماری از کار کناره گرفت و در سال 1361 در عین خوشنامی بدرود زندگی گفت. روانش شاد.
منبع مقاله :
تهرانچی، محمّدمهدی؛ (1388)، ورزش باستانی از دیدگاه ارزش، تهران: انتشارات امیرکبیر، چاپ دوم
