اصطلاحات پرکاربرد در شیمی

در طی یک دوره‏ی زمانی، تعاریف بسیاری در حوزه شیمی به واسطه‏ی توسعه‏ی نظریه‏های جدید و کشف مواد و پدیده‏های شیمیایی جدید، دستخوش تغییرات متعددی شده است. در این بخش، ما اصطلاحات اساسی که مربوط به شیمی مدرن می‏باشد را ذکر خواهیم کرد.
لیگاند: یک لیگاند یک ذره (اتم، مولکول یا یون) بوده که با یک اتم مرکزی به منظور تشکیل ترکیب هماهنگ پیوند برقرار می‏کند.
کاغذ تورنسل: یک نوار باریک از کاغذ که به عنوان یک شاخص اسید – باز عمل می‏کند. هنگامی که این کاغذ در یک اسید غوطه‏ور می‏شود، کاغذ تورنسل آبی به قرمز تغییر رنگ می‏دهد و از طرف دیگر، اگر کاغذ تورنسل قرمز در یک محلول بازی قرار داده شود، رنگ آن آبی خواهد شد.
عدد کوانتومی مغناطیسی: عدد کوانتومی مغناطیسی یک اوربیتال اتمی بوده که جهت‏گیری آن در فضا را حساب می‏کند.
عدد جرمی: تعداد نوترون‏ها و پروتون‏های موجود در هسته‏ی یک اتم به منظور تشکیل عدد جرمی آن به هم افزوده می‏شوند.
نقطه‏ی ذوب: محدوده‎ی دمایی‏ که در آن هر ماده‏ی جامد مشخص به حالت مایع تبدیل می‏شود.
فلزات: موادی که اتم‏های آن‏ها به راحتی الکترون از دست داده و تشکیل یک کاتیون می‏دهد به عنوان فلزات شناخته می‏شوند. از نظر فیزیکی، آن‏ها به عنوان مواد براق و نرم و قابل انعطاف با هدایت گرمایی و الکتریکی خوب مشخص می‏شوند.
شبه فلز: عناصری در جدول تناوبی هستند که خواصی مابین هر دوی فلزات و غیر فلزات را نشان می‏دهند.
مخلوط: یک ماده که در نتیجه‏ی ترکیب دو یا چند ماده تشکیل می‏شود. در یک مخلوط، هر جزء می‏تواند هویت فردی خود را حفظ کند.
تعدیل کننده: در یک راکتور هسته‏ای، تعدیل کننده یک ماده‏ی مداخله‏گر بوده که به پایین آوردن سرعت نوترون‏های در حال حرکت سریع در طول ادغام هسته‏ای کمک می‏کند.
مولالیته: مولاریته یک واحد غلظت مورد استفاده به منظور اندازه گیری غلظت یک حل شونده در یک کیلوگرم ماده‏ی حلال می‏باشد.
مولاریته: مولاریته‏ی یک محلول می‏تواند به عنوان اندازه گیری مقدار ماده‏ی حل شونده‏ی موجود در یک لیتر حلال مشخص توصیف شود.
مول: یک واحد پایه مورد استفاده به منظور تعیین مقدار یک ماده‏ی شیمیایی می‏باشد. به عبارت دیگر، تعداد مولکول‏های موجود در یک گرم وزن مولکولی از هر ماده‏ی مشخص.
مولکول: یک ذره‏ی کوچک، از نظر بار خنثی که در نتیجه‏ی پیوند شیمیایی بین دو یا چند اتم تشکیل شده است.
گاز طبیعی: یک گاز با میزان بالای متان، همراه با سوخت‏های فسیلی مختلف یافت شده و به عنوان یک سوخت مورد استفاده قرار می‏گیرد.
نئون: یک گاز نجیب که به ندرت بر روح سطح زمین یافت می‏شود اما به میزان فراوانی در جهان یافت می‏شود.
خنثی سازی: یک واکنش شیمیایی که بین یک ماده‏ی اسیدی و یک ماده‏ی بازی رخ داده و منجر به تشکیل نمک و آب می‏شود، واکنش خنثی سازی نامیده می‏شود.
نوترینو: یک ذره‏ی ریز، پرسرعت و از نظر بار الکتریکی خنثی با جرم ناچیز که به دلیل برخی فروپاشی‏های رادیواکتیو تشکیل می‏شود.
نوترون: یک ذره‏ی اتمی فرعی بدون بار الکتریکی موجود در هسته‏ی یک اتم.
گازهای نجیب (گازهای نادر): آن دسته از عناصری هستند که در گروه 18 جدول تناوبی قرار دارند. آن‏ها شامل هلیوم، نئون، آرگون، کریپتون و غیره می‏باشند. همه‏ی این گازها به شکل گازهای تک اتمی یافت شده و از نظر شیمیایی واکنش‏پذیری کمی دارند.
غیر فلزات: یک طبقه از عناصر شیمیایی که خواص مواد فلزی را ندارند.
پیوند غیر قطبی: یک نوع پیوند کوالانسی که در آن بار الکتریکی به طور یکنواختی توزیع می‏شود.
انرژی هسته‏ای: انرژی تولید شده در نتیجه‏ی تقسیم یا ادغام هسته.
شکافت هسته‏ای: یک نوع واکنش هسته‏ای که در آن هسته‏های عناصر سنگین به هسته‏های سبک‏تر تقسیم شده و تعداد زیادی از الکترون‏های آزاد و اشعه‏های گاما در این فرایند آزاد می‏شود.
ادغام هسته‏ای: یک نوع واکنش هسته‏ای که در آن هسته‏ی دو اتمی که سبک وزن هستند به منظور تشکیل یک هسته‏ی سنگین‏تر با هم ترکیب شده که منجر به انتشار مقدار زیادی انرژی می‏گردد.
واکنش هسته‏ای: پدیده‏ای که درباره‏ی تغییر در هسته‏ی یک اتم بوده و توسط تغییر انرژی در مقیاس بزرگ اتفاق می‏افتد را به عنوان واکنش هسته‏ای می‏نامند.
نوکلئون: آن دسته از ذرات بوده که تشکیل هسته‏ی اتم را می‏دهند. به عبارت دیگر، پروتون‏ها و نوترون‏ها در مجموع به عنوان نوکلئون شناخته می‏شوند.
هسته: چگال‏ترین بخش یک اتم که در مرکز واقع بوده و حاوی پروتون‏ها و نوترون‏ها می‏باشد، به عنوان هسته نامیده می‏شود.
قاعده‏ی هشتایی: مطابق با این قاعده: در طول تشکیل یک پیوند شیمیایی، اتم‏های عناصر ترکیب شونده تمایل به رسیدن به بالاترین میزان الکترون در بیرونی‏ترین لایه‏ی خود دارند.
فیبر الفین: یک زنجیره‏ی بزرگ از ترکیبات هیدروکربنی تهیه شده توسط پلیمریزاسیون آلکن‏ها می‏باشد. این ماده در تولید لباس، پارچه و غیره مورد استفاده قرار می‏گیرد.
اوربیتال: یک اربیتال بخش خاصی در یک اتم بوده که در آن یک جفت الکترون با چرخش‏های مخالف هم حضور دارند.
ترکیب آلی: یک طبقه از ترکیبات شیمیایی بوده که شامل هیدروکربن‏ها می‏باشد.
اسمز: فرایندی بوده که در آن مولکول‏های حلال یک محلول از یک منطقه با غلظت بالاتر یه یک منطقه با غلظت پایین‏تر، از طریق یک غشاء نیمه تراوا حرکت می‏کنند.
فرایند استوالد: روشی مورد استفاده برای تولید اسید نیتریک صنعتی با استفاده از آمونیاک و اکسیژن می‏باشد.
نیمه واکنش اکسیداسیون: نیمی از یک واکنش ردوکس که در آن از دست دادن الکترون‏ها اتفاق می‏افتد. در این نیمه، عدد اکسیداسیون اتم‏های واکنش دهنده افزایش می‏یابد.
عدد اکسیداسیون: به حالت اکسیداسیون نیز اشاره دارد. این عدد نشان دهنده‏ی مقدار اکسیداسیون هر اتم معین در یک ترکیب می‏باشد.
عامل اکسید کننده: یک ماده‏ی شمییایی که به منظور اکسید واکنش دهنده‏ی دیگر در طول یک واکنش شیمیایی کاهش می‏یابد، به عنوان عامل اکسید کننده شناخته می‏شود.
فشار جزئی: در یک مخلوط گازی، فشار جزئی توسط یک گاز منفرد هنگامی که کل حجم آن را اشغال می‏کند، اعمال می‏شود.
اصل طرد پائولی: این اصل بیان می‏کند که هیچ دو الکترونی از یک اتم چهار عدد کوانتوم آنها مشابه نیست.
قانون تناوبی: مطابق با قانون تناوبی، همچنان که عدد اتمی عناصز افزایش می‏یابد، رفتار خاصی تمایل به تکرار سیستماتیک بعد از فواصل منظمی دارند.
جدول تناوبی: در یک جدول تناوبی، عناصر مطابق با افزایش عدد اتمی خود مرتب شده‏اند. این جدول تمام اطلاعات مورد نیاز مربوط به عناصر را در اختیار ما قرار می‏دهد.
روند تناوبی: همچنان که ما از یک طرف جدول تناوبی به طرف دیگر حرکت می‏کنیم، عناصر تمایل به تغییر خواص مشخص خود دارند.
pH: مقیاسی مورد استفاده به منظور اندازه گیری خواص اسید و باز یک محلول مشخص.
فوتو شیمی: مطالعه‏ی واکنش‏های شیمیایی که با کمک نور اتفاق می‏افتد را فوتو شیمی می‏نامند.
فوتون: ذره‏ی اولیه که تشکیل واحدهای اساسی از اشکال مختلف تابش الکترومغناطیس از جمله نور می‏دهد را فوتون می‏نامند. این فوتون خواص دوگانه‏ای از هر دوی موج و همچنین ذره را نشان می‏دهد.
خواص فیزیکی: آن جنبه از هر ماده که می‏تواند بدون هیچ گونه تغییر در ساختار شیمیایی آن مورد ارزیابی قرار گیرد را خواص فیزیکی می‏نامند.
ثابت پلانک: این ثابت از نظر عددی ثابتی بوده که به منظور بیان ارتباط بین انرژی و فرکانس یک تابش الکترومغناطیس مورد استفاده قرار می‏گیرد.
پیوند قطبی: یک نوع پیوند کوالانسی بوده که در آن یک توزیع غیر یکنواخت از بارها وجود دارد.