اصطلاحات علم شیمی

شیمی یکی از دانش‌های بنیادین است که به مطالعه و بررسی ساختار، خواص، ترکیبات، و دگرگونی ماده می‌پردازد. گستره زیاد این دانش باعث شده است تا تعریف یکپارچه برای آن مشکل گردد.
در این‏جا با برخی از اصطلاحات شیمی آشنا خواهیم شد.
تعادل ترمودینامیکی: یک سیستم زمانی در یک حالت تعادل ترمودینامیکی قرار دارد که انرژی به دست آمده توسط آن از محیط اطراف به طور کامل برابر با انرژی از دست داده به محیط باشد. به عبارت دیگر، در یک شرایط متعادل ترمودینامیکی، دمای یک سیستم ثابت باقی می‏ماند.
قانون سوم ترمودینامیک: این قانون بیان می‏کند که در دمای صفر مطلق، آنتروپی یک عنصر در قالب یک بلور صفر می‏باشد.
تیتر کننده: تیتر کننده یک معرف شیمیایی با غلظت مشخص بوده که به ماده‏ی مورد تجزیه در طول فرایند تیتراسیون به منظور محاسبه‏ی غلظت ماده‏ی مورد تجزیه در محلول افزوده می‏شود.
تیتراسیون: یک تکنیک معمول آزمایشگاهی بوده که برای محاسبه‏ی غلظت یک واکنش دهنده در انواع مختلف واکنش‏های شیمیایی مورد استفاده قرار می‏گیرد.
حالت گذرا: نظریه‏ی حالت گذرا فرض می‏کند که در طول یک واکنش شیمیایی، واکنش دهنده‏ها ابتدا به یک حالت گذرا بسیار فعال تغییر کرده و سپس به یک محصول نهایی تبدیل می‏شوند.
پیوند سه گانه: یک نوع پیوند کوالانسی بوده که در آن سه جفت الکترون بین اتم‏های پیوند به اشتراک گذاشته شده‏اند.
تریتیوم: یک ایزوتوپ از هیدروژن بوده که دارای هسته‏ی ناپایدار می‏باشد و از این رو خواص رادیواکتیو را از خود نشان می‏دهد. تریتیوم یک هسته‏ی سنگین داشته که حاوی دو نوترون و یک پروتون می‏باشد.
اثر تیندال: هنگامی که اشعه‏ی نوری از یک ماده‏ی کلوئیدی عبور می‏کند، این اشعه توسط ذرات کوچک معلق کلوئیدی پراکنده می‏شود. این اثر پراکندگی به نام اثر تیندال معروف می‎‏باشد.
واکنش تک مولکولی: یک نوع واکنش شیمیایی بوده که در آن تنها یک مولکول دخالت دارد. این مولکول معمولا به واسطه‏ی این فرایند تحت تجزیه یا ایزومراسیون و یا بازآرایی قرار می‏گیرد.
سلول واحد: یک آرایش ساده از اتم‏ها یا مولکول‏ها که به منظور توسعه‏ی یک ساختار بلوری جامد تکرار شده است را سلول واحد می‏نامند.
اسپسن جفت نشده: این اسپین اشاره به یک الکترون تنها داشته که یک اوربیتال یک اتم را پر می‏کند. خواص یک اسپین جفت تشده این است که بسیار ناپایدار بوده و تمایل به واکنش با یک الکترون جفت شده دارند.
هیدروکربن‏های اشباع نشده: یک نوع از ترکیب آلی بوده که شامل یک یا چند پیوند دوگانه یا سه گانه بین اتم‏های کربن خود می‏باشد.
ظرفیت: ظرفیت یک خاصیت شیمیایی یک عنصر بوده که به عنوان بالاترین تعداد پیوندهایی که اتم آن می‏تواند با اتم‏های یک ظرفیتی مانند هیدروژن، کلر و غیره داشته باشد، تعریف می‏شود.
نظریه‏ی ظرفیت پیوند: این نظریه تشکیل یک پیوند در یک مولکول را توصیف می‏کند. این نظریه بیان می‏کند که اوربیتال‏های اتمی تا حدی پرشده از اتم‏های مختلف به منظور تشکیل پیوندهای کوالانسی با همدیگر همپوشانی دارند.
الکترون‏های لایه‏ی ظرفیت: آن دسته از الکترون‏ها هستند که در بیرونی‏ترین لایه‏ی یک اتم وجود داشته و در تشکیل پیوندهای شیمیایی شرکت می‏کنند.
لایه‏ی ظرفیت: بیرونی‏ترین اوربیتال الکترون یک اتم به عنوان لایه‎ی ظرفیت شناخته می‏شود. الکترون‏های لایه‏ی ظرفیت در واکنش‏های شیمیایی به منظور تشکیل پیوند شرکت می‏کنند.
نظریه‏ی دافعه‏ی جفت الکترون لایه‏ی ظرفیت: این نظریه یک مدل بوده که با شکلی که یک مولکول بعد از تشکیل یک پیوند شیمیایی به دست می‏آورد سروکار دارد. این نظریه بیان می‏کند که اتم‏های یک مولکول به منظور حفظ حداکثر فاصله بین جفت الکترون‏ها یک شکل فرضی را خواهند داشت، به طوری که نیروهای دافعه‏ی بین آن‏ها می‏تواند به حداقل برسد.
نیروی واندر والسی: این نیروی جاذبه یا دافعه‏ی موجود بین بخش‏های غیر پیوندی یک مولکول می‏باشد. برای مثال، نیروی بین دوقطبی – دو قطبی می‏باشد.
فشار بخار: فشار اعمال شده توسط بخار یک ماده، هنگامی که در تعادل با فازهای غیر بخار قرار دارد.
انجماد: فشار موجود در تبدیل یک ماده از حالت بلوری به ساختار شیشه‏ای با ساختار آمورف به عنوان انجماد نامیده می‏شود.
سلول‏های ولتاژ: یک نوع از سلول الکتروشیمیایی بوده که در آن دو فلز مختلف به هم متصل شده و در یک مایع با هدایت الکتریکی بالا غرق شده‏اند. سلول‏های والتاژ برق را به کمک واکنش‏های شیمیایی تولید می‏کنند.
وولکانش: یک فرایند شیمیایی خاص که در آن لاستیک با سولفور و مواد شیمیایی خاص دیگر تحت دمای بالا تیمار می‏گردد، به طوری که آن‏ها به منظور افزایش قدرت و خاصیت ارتجاعی لاستیک با آن‏ها ترکیب می‏شوند.
آب: آب یک ماده‏ی مایع شفاف، بی‏رنگ و بی‏بو می‏باشد. این مولکول از دو اتم هیدروژن و یک اتم اکسیژن ساخته شده است آب به عنوان یک حلال مناسب عمل کرده و اغلب به عنوان یک حلال جهانی شناخته می‏شود.
گاز آب: یک نوع سوخت گازی ساخته شده از هیدروژن و مونوکسید کربن می باشد. این ماده بسیار قابل احتراق بوده و در هنگام جابجایی باید بسیار دقت کرد.
سختی آب (یا آب سخت): هنگامی که آب با یک میزان بالایی از کاتیون‏های فلزات مختلف مانند منیزیم، کلسیم و غیره در حالت محلول آلوده می‏شود، را آب سخت می‏نامند آب سخت اغلب در دیگ‏های بخار، لوله‏های آب و غیره تشکیل می‏شود. این آب اثر پاک کنندگی صابون و مواد شوینده را نیز کاهش می‏دهد.
آب متبلور: آبی که همراه با بلورهای جامد یافت شده، اما از نظر شیمیایی با هیچ یون یا مولکولی از این بلورها پیوند نداده است، به عنوان آب متبلور شناخته می‏شود.
آب نرم کننده: مواد شیمیایی که هنگامی که به آب اضافه می‏شوند، به حذف یون‏هایی که باعث سختی آب می‏شوند، کمک می‏کند. سدیم کربنات یک نرم کننده‏ی عالی آب می‏باشد. این مواد شیمیایی در سیستم‏های نرم کنندگی آب مورد استفاده قرار می‏گیرد.
موم: موم یک ماده‏ی مایع بوده که از زنجیره‏هایی طویل از انواع زیادی از ترکیبات هیدروکربن ساخته شده است. آن‏ها شامل آلکن‏ها، الکل‏ها، استرها، اسیدهای چرب و غیره می‏باشند. به واسطه‏ی حضور استر در آن، موم نقطه‏ی جوش بسیار پایینی دارد.
اسید ضعیف: یک اسید ضعیف اسیدی بوده که به طور کامل در آنیون‏ها و یون‏های هیدروژن در محلول خود حل نمی‏شود.
باز ضعیف: یک ماده‏ی بازی که تنها تا حدی در محلول‏های آبی یونیزه می‏شود، به عنوان باز ضعیف نامیده می‏شود.
الکترولیت ضعیف: ماده‏ای بوده که یون‏های آزاد کافی در فرم محلول خود تولید نمی‏کند، چون یون‏ها به طور کامل جدا نمی‏شوند. در نتیجه، یک الکترولیت ضعیف در فرم محلول یا حالت مذاب، رسانای خوب الکترسیته نیست.
واکنش ورتز: این یک واکنش بوده که در آن جفت شدن دو مولکول هالیدهای آلکیل اتفاق می‏افتد، هنگامی که با سدیم واکنش داده و یک آلکان جدید تشکیل می‏شود.
گروه X: در یک ترکیب آلی، گروه X به عنوان حضور یک گروه هالوژن در آن تعریف می‏شود و این گروه به منظور تعیین فرمول ساختاری ترکیب مورد استفاده قرار می‏گیرد.
زنون: یک عنصر گاز نجیب بوده که عدد اتمی آن 54 می‏باشد. از نظر شیمیایی، آن‏ها توسط نماد Xe مشخص می‏شوند. این عنصر یک گاز سنگین بوده و هیچ رنگ و بویی ندارد.