گلستان ملکه جنگل نشین

استان گلستان یکی از استانهای نوبنیاد اما با پیشینه تاریخی ایران است که طبیعت چشم نواز آن، مردمانی با زبان و فرهنگ گوناگون را در خود جای داده است. این استان تا سال ۱۳۷۶ بخشی از استان مازندران بود، اما در آن سال به صورت استانی مستقل درآمد و شهرستان گرگان به عنوان مرکز آن برگزیده شد. این استان با پهناوری۲۰۴۶۰/۷ کیلومتر مربع، از شمال به کشور ترکمنستان، از جنوب به استان سمنان، از غرب به استان مازندران و از شرق به استان خراسان شمالی می رسد. بیش از ۱/۵ میلیون نفر در این استان زندگی می کنند که بیشتر آنان کشاورزند.

جغرافیا و آب و هوا

استان گلستان بین ۳۵ درجه و ۴۷ دقیقه تا ۲۸ درجه و ۸ دقیقه عرض شمالی و ۵۳ درجه و ۳۰ دقیقه تا ۵۶ درجه و ۱۰ دقیقه طول شرقی از نصف النهار گرینویچ جای گرفته است. این استان به دلیل جایگاه جغرافیایی ویژه خود از آب و هوای گوناگونی برخوردار است. بخشی از رشته کوه البرز شرقی از غرب به سوی شرق استان کشیده شده که گرایش زیادی به سوی شمال شرقی دارد و رفته رفته از بلندی کوه های آن کاسته می شود. شاهوار با بلندی ۳۳۲۰ متر از سطح دریا، که بلندترین قله استان است، در جنوب غربی استان جای دارد. در پایه این بلندیها، به ویژه در جنوب و شرق استان، کوهپایه هایی از رسوب های دانه ریز و دانه درشت دیده می شود که سفره های آب زیرزمینی فراوانی را در خود دارند و به صورت چاه و قنات از آنها بهره برداری می شود.
بخش زیادی از پهنه استان گلستان به صورت جلگه است. در بخش جلگه ای دو گونه آب و هوا دیده می شود. بیش از دو سوم این جلگه آب و هوای خشک و نیمه خشک دارد که هر چه به سوی شمال و مرز ترکمنستان نزدیک می شویم بر خشکی آن افزوده می شود. یک سوم دیگر، که مانند نواری سبز بین بخش کوهستانی در جنوب و بخش خشک و نیمه خشک در شمال جای گرفته است، آب و هوای معتدلی دارد و از نظر کشاورزی بسیار پر بازده است. بیشتر شهرها و روستاهای استان نیز در این ناحیه سرسبز جای گرفته اند.
دو توده هوا در تعیین آب و هوای استان نقش مهمی دارند. توده شمالی از سیبری به استان وارد می شود و طی پاییز و زمستان با ریزش برف در بلندی های جنوبی و باران در کوهپایه ها و نوار معتدل میانی همراه می شود. توده دیگر، توده غربی از اقیانوس اطلس و دریای مدیترانه سرچشمه می گیرد و در زمستان به بارندگی و در تابستان به افزایش رطوبت و شرجی شدن هوای استان می انجامد. بنابراین، بیشترین بارندگی در ماه های زمستان و کمترین آن در ماه های تابستان دیده می شود. با این همه، نیمه شمالی استان، بخش نیمه خشک و خشک، از کمترین بارندگی بهره مند است و به دلیل تبخیر زیاد آب، زمین های شور و کم بازده نیز بسیار دارد.

آبهای استان

میزان بارندگی در استان گلستان هر چند از دو استان شمالی مازندران و گیلان کمتر است، اما نسبت به استانهای دیگر بسیار بهتر است و میانگین بارش سالانه آن ۳ برابر میانگین بارش سالانه کشور است. مجموع حجم آبهای سطحی و زیرزمینی استان بیش از ۲۴۰۰ میلیون متر مکعب است که ۵۲ درصد آن را آبهای سطحی و ۴۸ درصد آن را آبهای زیرزمینی تشکیل می دهند. آبهای سطحی در بیش از ۴۰ شاخه رود جاری هستند که بیشتر آنها از جنوب به شمال و از شرق به غرب جریان دارند. رود اترک، گرگانرود و رود قره سو، سه رود مهم استان گلستان هستند.
۱) رود اترک: این رود از کوههای هزارمسجد خراسان سرچشمه می گیرد و نزدیک به ۱۲۰ کیلومتر آن، مرز آبی ایران و ترکمنستان را می سازد. این رود سرانجام در خلیج حسین قلی به دریای خزر می ریزد.
۲) گرگانرود. این رود از دامنه های شمالی البرز شرقی و دامنه های غربی بلندی های خراسان سرچشمه می گیرد و پس از گذشتن از شهرهای گنبد کاووس و آق قلا، در غرب روستای خواجه نفس با تشکیل دلتای بزرگی به دریای خزر می ریزد. رودهای کوچک زیادی، مانند زاو، دوغ، تیل آباد، رامیان و محمدآباد، به گرگان رود می پیوندند و آن را رود بزرگی می سازند. تا کنون سدهای وشمگیر(گرگان) و گلستان ۱ و ۲، که هر سه از گونه سدهای خاکی هستند، روی این رود و شاخه های آن ساخته شده است که در بهبود کشاورزی استان سودمند بوده اند.
۳- رود قره سو: این رود از کوههای النگ در کوههای البرز شرقی سرچشمه می گیرد و رودهای نومل، زیارت، گرمابدشت، ناهارخوران و چند رود کوچک دیگر به آن می پیوندند و سرانجام به خلیج گرگان می ریزد.
استان گلستان به دلیل بارندگی مناسب از سفره های آب زیرزمینی سرشاری بهره مند است. این آبها را از راه چاه و قنات به سطح زمین می آورند یا خود به صورت چشمه به بیرون راه پیدا می کنند. نزدیک به ۴ هزار چاه عمیق، ۱۰ هزار چاه نیمه عمیق، بیش از ۲۶۰ قنات و ۳۸۴ چشمه در استان وجود دارد که از آب آنها برای کشاورزی، پرورش ماهی و آب نوشیدنی شهرها و روستاهای استان بهره برداری می شود. از ۳ تالاب مهم استان، تالاب آلماگل، تالاب آجیگل و تالاب آلاگل نیز در زمان پرآبی برای کشاورزی و پرورش ماهی بهره برداری می شود.

کشاورزی و دامپروری

استان گلستان بیش از ۶۰۰ هزار هکتار زمین، آبی و دیم، زیر کشت دارد. گندم، جو، پنبه و آفتابگردان از فرآورده های کشاورزی اصلی این استان است. بیش از۵۰ درصد از پنبه و ۱۰ درصد گندم کشور از این استان به دست می آید. در سال کشاورزی ۸۳-۱۳۸۲ یک میلیون و دویست هزار تن گندم در استان برداشت شد. برنج، سویا، بادام زمینی، سبزیها، به ویژه خیار و کاهو، کلزا، زیتون و دیگر دانه های روغنی نیز در استان کشت می شود. بیش از ۴۰ در صد دانه های روغنی کشور از زمین های این استان به دست می آید و از این نظر رتبه نخست را در کشور دارد.
دامپروری هم به روش دیرین و هم به روش نوین انجام می شود. این استان دارای سرزمین های ییلاقی و قشلاقی مناسبی است ییلاقها در بخش های کوهستانی جنوب استان و قشلاقها در بخش های شمال و شمال شرقی هستند. طایفه های کرد بیشترین کوچرونده های استان را می سازند که بیشتر آنها از استان خراسان هستند. آنها همراه با دامداران سمنان و شاهرود قشلاق خود را در شهرستان های گنبد کاووس و کلاله می گذرانند. بخش اندکی از ترکمن های استان نیز شیوه کوچ نشینی گذشتگان خود را نگه داشته اند و در چادرهایی به نام آلاچیق زندگی می کنند. این کوچ نشینان از دو طایفه بزرگ ترکمن هستند: گوکلانها که در شرق گنبد تا مرز خراسان شمالی و یموتها که در غرب گنبد کاووس تا دریای خزر دیده می شوند.آنها در کنار گوسفندان خود به پرورش شتر نیز به شمار اندک می پردازند.
پرورش ماکیان، به ویژه مرغ، پرورش کرم ابریشم و پرورش ماهی نیز در استان انجام می شود. پرورش ماکیان در مرغداری های نوین در جای جای استان انجام می شود. پرورش کرم ابریشم بیشتر در شهرهای شرقی استان، به ویژه شهرستان مینودشت، دیده می شود. نوغانداران این استان در سال ۱۳۸۴ بیش از ۲۷۲ هزار کیلوگرم پیله کرم ابریشم به دست آوردند. ماهیگیری در خلیج گرگان و بخش های غربی دریای خزر انجام می شود و پرورش ماهی در دریاچه های مصنوعی، که به آب بند شناخته می شوند، در کنار رودخانه ها و نیز دشت هایی که برای کشاورزی مناسب نیستند، به ویژه در بخش های شمالی شهرستان گنبد کاووس، انجام می شود. دو مرکز پرورش ماهیان خاویاری و یک مرکز پرورش ماهیان استخوانی در استان به کار تولید بچه ماهی می پردازند و این استان در تولید ماهیان گرمابی جایگاه چهارم را در کشور دارد. طرح پرورش ماهی قزل آلا در کشتزارها نیز در حال انجام است.

جنگل و منابع طبیعی

نزدیک به ۱۸ درصد از سطح این استان را جنگلها پوشانده اند، اما چرای بی رویه دام ها، گسترش زمین های کشاورزی، برداشت بی رویه از جنگل، آتش سوزی و سیلاب هایی که در این چند ساله در استان رخ داد، آسیب زیادی به جنگلهای استان وارد کرده است. بلوط، ممرز، راش، توسکا، لرگ و انجیلی از گونه های درختی جنگلهای استان هستند که از بلندی ۳۰۰ متری تا ۲۵۰۰ متری رویش دارند. در بلندی های بیش از ۲۵۰۰ متر نیز درختان سرو کوهی(اورس) به صورت پراکنده دیده می شوند. در بخش های بازسازی شده زمین های جنگلی، گونه هایی از کاج و درختان میوه دار، مانند گردو و زیتون، نیز کاشته شده است.
نزدیک به ۵۰ درصد از سطح استان را مرتع ها پوشانده اند که دامداران کوچنده، روستاییان گله دار و دامداران کوهستانی از آنها بهره برداری می کنند. بیش از ۷۳ درصد مرتع های استان از نوع فقیر، نزدیک ۱۵ درصد متوسط و کم تر از ۱۲ درصد از نوع خوب است. سالانه بیش از ۲/۵ میلیون واحد دامی در مرتعهای استان چرا می کنند. چرای بی رویه آسیب زیادی به مرتع های استان زده و میزان مرتع فقیر را افزایش داده است. این در حالی است که مرتع های این استان گونه های گیاهی باارزشی را در خود دارند.

پیشینه تاریخی

استان گلستان از ۱۰ هزار سال پیش آرامشگاه مردمان گوناگونی بوده است. پژوهش های تازه نشان داده است که منطقه گرگان از ۶ هزار سال پیش تمدن پیش از آریایی ها را در خود جای داده بوده است. کهن ترین آثار دوره نوسنگی ایران از غار کمربند و غار هیتو در نزدیکی به شهر پیدا شده است. این آثار از آشنایی مردمان آن زمان به سفالگری، هنر بافتن، اهلی کردن جانورانی مانند بز کوهی و ساخت ابزارهای سنگی صیقلی حکایت دارد. کاوش های تورنگتپه، در نزدیکی گرگان، نیز نشان داده است که این منطقه دارای روستاهای پر جمعیت، سفالگری انبوه و شبکه آبیاری کشاورزی بوده است و دیرینگی آن دست کم به اندازه شهر سوخته در سیستان است.
نام این سرزمین در سنگ نوشته های هخامنشی، از جمله سنگ نوشته داریوش در بیستون، به صورت ورگانه و در نوشته های پهلوی به صورت گورکان آمده است. تاریخ نگاران یونانی از آن با نام هیرکانی یاد کرده اند. پدر داریوش هخامنشی زمانی فرمانروای این منطقه بوده است. اسب سواران گرگانی همواره مورد توجه هخامنشی ها بودند و داریوش برخی از گرگانی های دلاور را در سپاه جاویدان وارد کرد. می گویند شهر باستانی استرآباد را خشایارشاه به یادبود زن یهودی خود، که او را استر(ستاره) نام نهاده بود، ساخت.
در زمان اردوان دوم اشکانی(۱۲۸-۱۲۴ پیش از میلاد) هیرکانی و کارمانیا(کرمان) زیر فرمان خاندان گودرز بود و جانشینان گودرز تا سده دوم پس از میلاد به طور مستقل آن را اداره کردند. این سرزمین خوش آب و هوا از آرامشگاه های بهاری و تابستانی شاهان اشکانی بود. در همین دوران بود که ساختن دیوار بزرگ گرگان، که نابه جا به سد سکندر شناخته می شود، آغاز شد تا از یورش هونها به خاک ایران جلوگیری کند. کار ساختن این دیوار، که درازای آن را از ۱۵۵ تا ۱۷۰ و گاهی ۳۰۰ کیلومتر نوشته اند، در دوره ساسانی نیز پیگیری شد و می گویند که انوشیروان به بازسازی آن فرمان داد. در همین دوره ساسانی بناهای محکمی در مرز و در جای جای منطقه برای پایداری در برابر یورشگران ساخته شد.
خاندان آل زیار شناخته شده ترین فرمانروایان این منطقه هستند که از آغاز سده چهارم(۳۱۶ قمری) تا میانه سده پنجم(۴۳۵ یا ۴۴۱ قمری) در منطقه گرگان، طبرستان و گیلان فرمانروایی کردند و گاهی تا ری، اصفهان، همدان و دینور را نیز در فرمان خود داشتند. مرداویج، بنیانگذار این دودمان، ریشه خود را به شاهان گذشته ایران می رساند و در سر داشت بغداد را به چنگ آورد و پادشاهی ایرانیان را بار دیگر بنیان گذارد. با این همه، نه تنها او بلکه فرمانروایان پس از او نیز نتوانستند به چنین آرزوهای بزرگی دست پیدا کنند و سلجوقیان به فرمانروایی آنها پایان دادند.
قابوس بن وشمگیر، شناخته شده ترین فرمانروایان آل زیار است که آوازه دانش دوستی اش باعث شده بود بزرگانی چون ابوریحان بیرونی و ابن سینا به سوی گرگان بروند. بیرونی برخی از پژوهش های خود را در پیرامون شهر گرگان انجام داد و نخستین کتاب مهم خود، به نام آثار الباقیه عن قرون الخالیه، را به نام قابوس نوشت. از خود قابوس کتابی با نام قابوسنامه برجای مانده است که از آثار ادبی و اخلاقی مهم ایران به شمار می آید. بنای برج قابوس، در شهر گنبدکاووس نیز به فرمان او ساخته شده است که بزرگترین بنای آجری جهان به شمار می آید.

شهرها و روستاها

استان گلستان تا سال ۱۳۱۶ با عنوان ایالت یا ولایت گرگان(استرآباد) نامیده می شد که البته سرزمین پهناورتری را در بر می گرفت. سپس، از سال ۱۳۱۶ همراه با استانهای کنونی تهران، مازندران، قم و سمنان بخشی از استان دوم ایران به شمار آمد. این استان تا سال ۱۳۷۶ بخشی از استان مازندران بود و در این سال به صورت استانی مستقل درآمد و شهر گرگان به عنوان مرکز آن برگزیده شد. این استان دارای ۱۱ شهرستان، ۲۱ بخش، ۵۰ دهستان، ۱۰۷۵ روستا و ۱۸ شهر کوچک و بزرگ است. بیشتر شهرهای کنونی استان از دیرینگی چندانی برخوردار نیستند و از بزرگ شدن روستاها به وجود آمده اند و به عبارتی روستاشهر به شمار می آیند. با این همه، شهرهای گرگان و گنبدکاووس ریشه در تاریخ دارند.
روستاهای استان گلستان به صورت متمرکز و نزدیک به هم هستند. این روستاها در راستای جاده ها و رودها به صورت طولی و در بخش های کوهستانی به صورت پله ای هستند. روستاییان برای ساختن خانه های خود، بسته به محیط جغرافیایی که در آن به سر می برند، از سنگ و چوب و آجر بهره گرفته اند و داشتن سقف شیروانی در آنها بسیار دیده می شود. پس از انقلاب اسلامی، بیشتر این روستاها دارای راه ارتباطی مناسب و شبکه آب، برق و ارتباط از راه دور شده اند. روستاییان به کار کشاورزی، باغداری، دامپروری، زنبورداری، پرورش کرم ابریشم، صنایع دستی، ماهیگیری و پرورش ماهی می پردازند و برخی از آنها نیز در کار جنگلداری به سازمانهای مربوطه یاری می رسانند.

جاهای دیدنی

استان گلستان به دلیل آب و هوا، پوشش گیاهی و پارک های طبیعی زیبایی، مانند پارک ملی گلستان، از مرکزهای مهم گردشگری ایران به شمار میآید. برخی از مهمترین جاذبه های گردشگری استان به شرح زیر است:

۱) پارک ملی گلستان

این پارک جنگلی کوهستانی در ۵۵ کیلومتری شرق شهر گنبدکاووس جای دارد و نخستین پارک ملی ایران به شمار می آید. پهناوری آن بیش از ۹۰ هزار هکتار است و چشم انداز جنگلی، آب و هوای خوشایند، چشمه ها و آبشارها و گوناگونی زیستی آن گردشگران زیادی را به سوی خود می خواند.

۲) پارک جنگلی ناهارخوران

این پارک در ۵ کیلومتری جنوب شهر گرگان جای دارد و از نظر آرامشگاه ها، رستوران ها، شبکه آبرسانی بهداشتی و دیگر امکانات رفاهی از پارکهای شناخته شده و پرجاذبه برای گردشگران است. بیشتر مسافرانی که به سوی مشهد مقدس می روند، ساعت هایی را در این پارک می گذرانند.

۳) برج قابوس بن وشمگیر.

این برج در سال ۳۹۷ قمری به فرمان شمس المعالی قابوس بن وشمگیر ساخته شد و اکنون در درون شهر گنبدکاووس جای دارد. این برج با بلندی ۶۰ متر بر بالای تپه ای ساختگی به بلندی ۱۵ متر بر پا شده است و بزرگترین بنای آجری جهان به شمار می آید.

۴) آبشار لوه

این مجموعه آبشار در ۲۵ کیلومتری شهر گالیکش، در میان درختان و کوه های غرب پارک ملی گلستان و در کنار روستای لوه جای دارد. بلندی برخی از آبشارهای این مجموعه تا ۱۵ متر هم میرسد و حوضچه های زیبا و خنک آن گردشگران بسیاری را در تابستان به خود فرا می خوانند.

۵ ) مسجد جامع گرگان

بنای آغازین این مسجد به روزگار سلجوقیان باز می گردد که تنها منارهایی از آن بنای آغازین برجای مانده است. بازسازی و گسترش این بنا در دوره تیموری و صفوی ادامه یافته و در سالهای کنونی نیز مورد توجه بوده است. کتیبه های آجری به خط کوفی، منارهای از دوران سلجوقی، در و منبر چوبی منبت کاری شده، از جاذبه های این مسجد باشکوه است.

۶) پارک ملی گلستان:

این پارک در ۱۵۰ کیلومتری شرق گرگان واقع شده است و مساحت آن ۹۱۸۹۵ هکتار است. پارک ملی گلستان نخستین پارکی است که در ایران عنوان پارک ملی را به خود اختصاص داده است. این پارک با داشتن اقلیم های متفاوت و مناطق زیستی متنوع جنگلی، استپی و چشم اندازها و مناظر متبوع طبیعی از جمله جاذبه های گردشگری استان گلستان محسوب می گردد. اهمیت آن از نظر محققین و دانش پژوهان به لحاظ دست نخوردگی جوامع زیستی، گیاهی و جانوری و اکوسیستم های طبیعی، به عنوان میراث طبیعی و تنوع ژنتیکی بسیار زیاد است.

۷) پارک جنگلی النگ دره:

این پارک در جنوب غربی شهر گرگان به فاصله ۳ کیلومتری شهر واقع شده است. پارک جنگلی النگ دره در دامنه جنگل های انبوه شمالی از پوشش درختان منحصرا جنگلی برخوردار بوده و رودخانه ای از وسط آن می گذرد.

۸) پارک جنگلی دلند:

پارک جنگلی دلند در ۱۱ کیلومتری غرب آزادشهر و در کنار جاده اصلی گرگان - مشهد واقع شده است. این پارک پوشیده از درختان با ارزش جنگل های شمال مانند بلوط، آزاد، افرا و انجیلی است و از امکانات تفرجگاه مانند آب آشامیدنی، سرویس بهداشتی و کمپ چوبی برخوردار است.

۹) پارک جنگلی کردکوی:

این پارک در ۴ کیلومتری جنوب شهر کردکوی واقع شده و مساحت آن ۵۴ هکتار است. از ویژگی های آن داشتن آب و هوای مناسب و نسبتا خنک در تابستان و همچنین وجود رودخانه پلنگ پا می باشد.

۱۰) پارک جنگلی قرق:

این پارک در ۲۳ کیلومتری شرق گرگان در کنار جاده اصلی ترانزیت واقع شده و مساحت آن ۶۵۰ هکتار است. بخش اعظم پارک جنگلی قرق در محیط جلگه ای قرار گرفته و دارای امکانات تفرجی است. این پارک محل نگهداری گوزن های بومی جنگل های شمال ایران است.

۱۱) تالاب های آلاگل، آجی گل و آلما گل:

این تالاب ها در ۶۰ کیلومتری شمال گرگان و در نواحی مرزی استان گلستان با کشور ترکمنستان واقع شده است. مساحت آن به ترتیب ۲۵۰۰، ۳۵۰ و ۲۰۷ هکتار بوده که به صورت نگینی در صحرا نمایان است. وجود پوشش درختچه های گزونی و چگن در حاشیه این تالاب ها در یک منطقه صحرایی جلوه خاصی را به آن ها بخشیده است. در تمامی فصول به ویژه در فصل زمستان با حضور پرندگان مهاجر از انواع فلامینگوها، قوها، اردک ها، پرستوهای دریایی، غزها باکلان و انواع دیگر پرندگان آبزی و کنار آبزی هیاهوی خاصی به این تالاب ها داده می شود.

۱۲) سواحل جنوب شرقی دریای خزر:

وجود خلیج گرگان با وسعت ۶۸۸۰۰ هکتار که به طول ۶/۵ کیلومتر از دریا منفک گردیده از مهمترین محورهای دارای قابلیت توریستی است. سواحل جنوبی و شرقی دریای خزر برخلاف سواحل شمالی آن هیچگاه دوره یخبندان ندارد، لذا پیوسته شرایط جلب توریست داشته و آماده انجام همه گونه ورزش آبی است. خلیج گرگان به همراه شبه جزیره میانکاله به عنوان پناهگاه حیات وحش به علت داشتن اهمیت زیستی زیاد یکی از ذخیره گاه های زیست کره در جهان به ثبت رسیده است. جزیره آشوراده نیز یکی از مکان های مهم جلب توریست در ساحل شرقی دریای خزر است. ضمنا این جزیره یکی از مهمترین مراکز خاویار در شمال کشور می باشد.

۱۳) آبشار گلستان:

یکی از آبشارهای مهم پارک ملی گلستان است. این آبشار در تفرجگاه آبشار پارک واقع شده است و دارای ۱۹/۵ متر ارتفاع است و از آبشارهای صخره ای پر جاذبه ای که محیط اطراف آن را پوشش درختان جنگلی پهن برگ خزری پوشیده است.

۱۴) آبشار کبود وال:

این آبشار در ۵ کیلومتری جنوب شهر علی آباد در محل تفرجگاه عمومی شهر واقع شده است. این تفرجگاه با داشتن امکاناتی برای جلب توریست، از مهم ترین محلهای تفرج استان گلستان محسوب می شود.

۱۵) آبشارهای شیرآباد:

آبشارهای شیرآباد در ۶ کیلومتری جنوب شهر خان به بین در میان جنگل های انبوه واقع شده اند. این آبشارها ۷ عدد و دارای ارتفاع متفاوت می باشند. بلندترین آن ها با ارتفاع قریب به ۲۰ متر در میان پوشش سبز جنگل های پهن برگ قرار دارد و آب با درخشندگی خاصی به صورت پودر وارد استخر پای آبشار می گردد. در بالای آخرین آبشار غار معروفی با جاذبه خاص وجود دارد.

۱۶) باران کوه:

یکی از نقاط بسیار دیدنی و جذاب واقع در جنگل شصت کلاته است که در جنوب شرقی شهر گرگان واقع شده است.

۱۷) گل رامیان:

یک استخر طبیعی بیضی شکل است که طول آن ۹۰ متر، عرض آن ۸۰ متر و عمق آن بین ۴۴ تا ۸۰ متر می باشد. گل رامیان در ۵ کیلومتری جنوب شهر رامیان واقع شده است. آب آن که از عمق می جوشد به علت داشتن عمق زیاد منظره زیبایی ایجاد نموده است. گل رامیان که در میان جنگل های انبوه پهن برگ به ویژه گونه های با ارزش زربین واقع شده دارای چشم انداز زیبایی است.

۱۸) چشمه آب گرم زیارت:

در ۱۲ کیلومتری جنوب شهر گرگان روستای ییلاقی زیارت واقع شده است که چشمه آب گرم آن یکی از جاذبه های گردشگری شهر گرگان است. بازسازی اخیر آب گرم، آن را قابل بهره گیری عموم نموده است.