آنچه در سفر باید رعایت شود

در این مقاله نگاهى به سفر از ديد معارف اسلامى داريم، تا سفرهايمان هم مكتبى و خداپسندانه باشد.
بسيار سفر بايد، تا پخته شود خامى!
امام صادق(ع) در حديثى فرموده است:
مسافرت بايد براى يكى از اين سه امر باشد:
1 - تهيه توشه آخرت‏2 - تامين معاش و زندگى‏3 - لذت مباح و تفريح غير حرام‏بنابراين، در سفرها بايد آدابى را كه از پيشوايان دين نقل شده است، به عنوان رهنمود گرفتن از مكتب، رعايت كرد.
فوايد مسافرت بسيار است. كسب تجربه و پخته شدن، آشناييها و ارتباطات جديد، از آن جمله است.
سفر، آزموده كند مرد را هم از دل براند غم و درد را ز گيتى بدو نيك، بنمايدش وز آن گنج دانش بيفزايدش نگاهى به مجموعه روايات اسلامى، نكاتى را به عنوان «آداب سفر» به ما مى‏آموزد كه مهمترين آنها، آموختن «آيين همراهى و همسفرى‏» است. تاكيد شده است كه پيش از سفر، همسفر مناسبى پيدا كنيد. چرا كه مسافرت تنهايى مكروه است. رسول خدا(ص) از سه كس مذمت كرده است:
يكى آنكه غذايش را تنها مى‏خورد.
يكى آنكه در خانه‏اى تنها مى‏خوابد.
سوم آنكه تنها به مسافرتهاى دور و دراز مى‏رود.
آداب ديگر سفر را طبق تعاليم دينى، فهرست‏وار اين گونه مى‏يابيم:
1 - خداحافظى كردن از خانواده و بستگان از سوى مسافر، بدرقه كردن كسى كه به سفر مى‏رود، از سوى اهل خانه و بستگان.
2 - شروع كردن سفر با «صدقه‏»، جهت‏سلامتى و رفع و دفع بلاها.
3 - خواندن دو ركعت نماز، دعا كردن و جان و مال خانواده را به خدا سپردن و بر او توكل كرد.
4 - خواندن اين دعا: «بسم الله، آمنت‏بالله، توكلت على الله، ماشاء الله، لا حول و لا قوة الا بالله.»
5 - برداشتن عصا، يا وسيله‏اى جهت دفع شر و خطرات احتمالى و حمل ابزار دفاعى.
6 - همراه داشتن مسواك و شانه و لباس و ظرف.
7 - همراه برداشتن مواد غذايى و خوراكهاى مورد نياز و رهتوشه سفر.
8 - همراه داشتن داروهاى مورد نياز، سوزن، نخ، طناب و زيرانداز.
9 - رعايت اخلاق خوب با همسفر در طول مسافرت.
10 - در سفر، بار بر دوش ديگران نبودن، خرج خود را به گردن ديگران نينداختن.
11 - مراعات حال همسفر، در صورتى كه خسته يا مريض باشد.
12 - همكارى در كارها، برعهده گرفتن كارهاى سنگين در مسافرت.
13 - گوش كردن به حرف بزرگترها.
14 - مشورت با همسفران در انجام كارها و تصميم‏گيريها.
15 - مواظبت‏بر خواندن نماز در اول وقت.
16 - پس از سفر، نقل نكردن سختيها و ناملايمات مسافرت.
17 در بازگشت از سفر، براى اهل خانه، هديه و سوغات آوردن‏18 - هنگام مراجعت از مسافرت به وطن، خدا را شكر كردن و بر نعمت‏سلامتى، حمد كردن.
براى تك تك آنچه ياد شد، احاديث مكررى در متون دينى آمده است كه مجال طرح آنها نيست.
به علاوه، سفر وسيله شناخت است، هم شناخت‏خود، هم شناخت ديگران. چون رنجها و سختيهاى مسافرت و حالتهاى فوق‏العاده، جوهره انسان را مى‏نماياند و خصلتهاى درونى بروز مى‏كند. حتى انسان ميزان تحمل و مقاومت و كاردانى و تجربه خود را هم در سفر به محك مى‏تواند بزند.
از جمله سفرهاى پسنديده، مسافرت به شهرهاى مذهبى و زيارتگاهها و ديدن اماكن تاريخى و ديدار با بزرگان و شخصيتهاى علمى و اخلاقى است.
زيارت خانه خدا، مرقد حضرت رسول، قبور مطهر ائمه معصومين، مزار پاك شهداى راه حق، زيارت قبر انبيا و اوصياء و اوليا و صحابه و تابعين. ديدار از مرقد علماى بزرگ، فرزندان اهل بيت و قبور مؤمنان و صالحان، همه از مواردى است كه در متون دينى به آنها تشويق شده است و زيارت قبور امامان، نوعى تجديد عهد و پيمان با صاحبان ولايت است. امام سجاد(ع) بيست و پنج‏بار به سفر حج رفت.
به فرموده حضرت رضا(ع):
«هر امامى بر گردن دوستان و پيروانش، عهد و پيمانى دارد. از جمله امورى كه وفاى به اين عهد و پيمان است، زيارت قبور ائمه است.»
اميد است كه هر جا باشيد، چه در سفر و چه حضر، ايامى خجسته و روز و شبى پربركت داشته باشيد.
«سفر آخرت‏»، سفر ديگرى است كه همه در پيش داريم.
آن هم آداب و شرايط و پيش‏نياز و تهيه مقدمات و رهتوشه لازم دارد كه موضوعى جداست و نيازمند نگاهى دوباره و جدى.
ما ... همه مسافريم، و نيازمند آمادگى براى آن «سفر بى‏بازگشت‏».
على(ع)، ره توشه آن سفر را «تقوا» مى‏داند.
منبع: ماهنامه كوثر