روایات وارده دربارة فضیلت «جهاد و شهادت» از رسول اکرم(صلّی الله علیه و آله و سلّم) و سایر معصومین (علیهم السلام) بسیار زیاد است که در اینجا به ذکر پاره‌ای از انها بسنده می‌شود:
الف. رویَ اَنّ رَجُلاً أتی جَبَلاً لِیعبُدَ اللّهَ فیهِ فَجاءَ به أهلُهُ إلی الرّسوُلِ فَنّهاهُ عَن ذلکَ وَ قالَ إنّ صَبْرَ المُسلِمِ فی بَعضِ مَواطنِ الجِهادِ یَوما واحِداً خَیرُ لَهُ مِن عبادَهِ أَربَعینَ سنَةٍ.1
نقل شده که مردی خود را از زندگی منزوی نمود و د رکوهی مشغول عبادت شد و خانواده‌اش که از این عمل او رنج می‌بردند او را به محضر حضرت رسول اکرم آوردند حضرت او را از این کا رنهی نمود و فرمود صبر و تحمل یک روز مسلمان در یکی از سنگرها و پایگاههای جنگ بهتر از چهل سال عبادت است.
ب. عَن رَسول اللهِ (صلّی الله علیه و آله و سلّم) قال: وَ مَن خَرجَ مُرابِطاً فی سَبیلِ اللهِ اَو مُجاهِداً فَلَه بِکُلِّ خُطوَهٍ سَبعَمائه ألف حسَنَهٍ وَ یُمحی عَنهُ سَبعمائه ألفْ سَیّئه وَ کانَ فی ضَمانِ اللهِ حتّی یتوفّاهُ بِأیِّ حَتفٍ کانَ أو «شهیداً» و اِنْ رَجعَ مَغفوراً لَهُ مُستَجاباً دُعائهٌ.2
رسول خدا (صلّی الله علیه و آله و سلّم) فرمود کسی که از خانه خود به قصد نگهبانی مرزها و یا برای جنگ و جهاد در راه خدا بیرون آید بر هر قدمی که برمی‌دارد هفتصد هزار حسنه داده می‌شود و هفتصد هزار گناه از او بخشیده می‌گردد واو در ضمان و بر عهدة خدا خواهد بود به هر نحوی که بمیرد؛ چه با اجلش بمیرد و یا اینکه شهید شود و چنانچه برگردد بخشوده شده و پاک گشته و دعایش در پیشگاه خدا مستجاب خواهد بود.
ج. قالَ رَسوُلُ اللهِ (صلّی الله علیه و آله و سلّم) مَثَلُ المجاهدِینَ فی سبیلِ اللهِ کَمَثَلِ القائِمِ القانتِ لایَزالُ فی صَومِهِ وَ صَلَوتهِ حتّی یَرجعَ إلی أهلِهِ وقال (صلّی الله علیه و آله و سلّم) اِذا خَرَجَ الغازی مِن عَتَبَهِ بابِهِ بَعَث اللهُ مَلَکاً بِصَحِفَهِ سَیئاتِهِ فَطَمسَ سَیّئاتهُ.3
پیغمبر اکرم (صلّی الله علیه و آله و سلّم) فرمود: مثل کسی که جهد می‌کند در راه خدا مثل شخصی است که همواره با خضوع در حال نماز خواندن و روزه گرفتن است تا به خانه‌اش برگردد و فرمود کسی که از آستانة خانه‌اش برای جنگیدن در راه خدا قدم بیرون نهد خداوند ملکی را می‌فرستد تا همة گناهان را از پروندة اعمالش پاک کند.
د. قالَ کُلُ حَسَنات بَنی آدم تُحْصِیها الملائکهُ الّا حَسنات المُجاهدِینَ فانَّهم یَعجِزون عن عِلمِها ثَوابها.4
رسول اکرم (صلّی الله علیه و آله و سلّم) فرمود: تمام نیکیها و اعمال خوب بنی‌آدم را ملائکه‌ها می‌توانند ضبط و شمارش کنند مگر نیکیهای مجاهدین و جنگجویان در راه خدا که از آگاهی به مقدار ثواب آنها عاجزند.
ه. قال صلی اللهُ علیهِ وآلهِ: یَومُ فی سبیلِ اللهِ خَیرُ مِن ألفِ یَومٍ فِیما دون.5
رسول گرامی فرمود یک روز در میدان جهاد در راه خدا بودن بهتر و ارزشمندتر از هزار روز است در غیر آن.
و. عنهُ (صلّی الله علیه و آله و سلّم) مَنْ رَمی بِسَهمِ فی سبیلِ اللهِ فَبَلَغَ خطاءَ أو أصابَ کانَ سَهمُهَ ذلکَ کَعَدلِ رَقَبهٍ. 6
پیغمبر اسلام فرمود: کسی که یک تیر در راه خدا با دقت رها کند خواه به هدف برسد و یا خطا رود ثواب آن معادل آزاد ساختن یک بنده است.
ز. عَن أبی جَعفر(علیه السّلام) عَن أبیهِ قالَ: قالَ رَسولُ اللهِ(صلّی الله علیه و آله و سلّم) لِلجَنّتهِ بابُ یُقالُ لَهُ بابُ المجاهِدینْ یَمضُون إلیهِ فاذا هوَ مَفتوحُ وَ همْ متقلدونَ بِسُیُفیهم والجمع فی الموقفِ والملائکَهُ تُرحبُ بهمْ فَمَن تَرَک الجهادَ ألبسَهُ اللهُ ذُلاً وَ فقراًً فی مَعیشَتِهِ َمحقاً فی دینِهِ إنَّ اللهَ أعزّ أمثی بِسنابکِ الخیلِ وَ مَراکزِ رماحِها.7
از امام باقر از پدر بزرگوارش از پیغمبر اکرم(صلّی الله علیه و آله و سلّم) فرمود: بهشت را دری است به نام باب المجاهدین که جهادگران در راه خدا به سمت آن حرکت می‌کنند و در گشوده می‌شود در حالی که اسلحة خود را بگردن آویخته‌اند و مردم در محشر جمعند و ملائکه به مجاهدین تهنیت و تبریک می‌گویند. کسی که جهاد را ترک کند خداوند لباس خواری وفقر در معیشت به او می‌پوشاند و موجب از بین رفتن دینش می‌شود خداوند با سلسله‌های وسائل جنگی و سنگرهای تیراندازی به امت من عزت بخشیده است.
ح. عَن أبی عَبدالله(علیه السّلام) قال إنّ اللهَ بَعثَ رسولهُ بالاسلام إلی الناسِ عَشرَ سِنینَ فأبوا أَنِ یَقبلوُا (وآذُوا و فَتَنوا) حتّی أمرَهُ بالقتالِ فالخَیرُ فی السّیفِ وَ تحتَ ظلِّ السّیفِ وَ الأمرُ یَعودُ کَما بَدَأ.8
امام صادق فرمودند خداوند عزوجل پیغمبر اکرم را به اسلام مبعوث داشت که پیام حق را به همة‌مردم برساند ده سال این مأموریت الهی ادامه داشت و مشرکین نپذیرفتند و آزار و فتنه برای مسلمانان فراهم آوردند تا اینکه فرمان «جهاد» نازل شد خیر در شمشیر است و در سایة آن و دوباره اسلام به حال اول باز می‌گردد.
ط. عَن ابی عَبداللهِ (علیه السّلام) قالَ النّبی(صلّی الله علیه و آله و سلّم): أَخبَرنی جِبرئیل بأمرٍ قُرّت بِهِ عَینی وَ فَرَح بِه قَلبی قالَ یا مُحمّد مَن غَزامِن اُمَّتکَ فی سَبیلِ اللهِ فَما أصابتهٌ قَطرَةُ مِنَ لسّماءِ أو صُداعُ کَتَبَ اللهُ لَهُ الشَّهادَهَ.9
امام صادق (علیه السّلام) از پیغمبر اسلام نقل می‌فرماید که فرمود: فرشتة‌وحی خبری آورد که دیدگانم روشن و دلم شاد شد که ای محمد هر کدام از امت تو برای جهاد در راه خدا بیرون رود و قطرة بارانی بر سرش ببارد و سردرد بگیرد برای ا و اجر «شهادت» می‌نویسد.
ی. عَن ابی عبدالله(علیه السّلام)قال: قال النبی(صلی الله علیه و آله و سلّم) أغزُوا تُورِثُوا أبناءَکُم مجداً.10
امام صادق می‌فرماید که پیغمبر گرامی فرمود: دیدگان همه در روز قیامت گریان خواهد بود مگر سه دیده؛ دیده‌ای که شب هنگام در راه خدا به خواب نرود و دیده‌ای که از ترس خدا گریان شود و دیده‌ای که از محارم خدا چشم بربندد.
ل. عَن جَعفر بن مُحمد عَن ابیهِ آبائِهِ أن رسولَ اللهِ قالَ ثَلاثه یَشفَعونَ إلی اللهِ یومَ القیامَهِ فَیَشفَعَهم؛ الأنبیاء ثُمَّ العُلماء ثُمّ شهداء.12
امام صادق (علیه السّلام) از رسول خدا فرمود: سه طایفه در روز قیامت شفاعت می‌کنند و شفاعتشان پذیرفته می‌شود، پیغمبران علما و شهدا.
م. عَن ابی عَبدالله (علیه السّلام) قال: قالَ رسُولُ اللهِ (صلّی الله علیه و آله و سلّم) مَن اغتابَ مُؤمناً غازیاً أو آذاهُ أو خَلفهُ فِی أهلهِ بِسوءٍ نصبَ لهُ یَومَ القیامَهِ فَلیستَغرِق حسَناته ثم یُرمی فی النّارِ إذا کانَ فی طاعهِ اللهِ.13
حضرت صادق از پیغمبر اکرم نقل می‌فرماید که فرمود: کسی که از مؤمنی که در جبهة جنگ است غیبت کند یا او را بیازارد و یا با خانواده‌اش بدرفتاری کند روز قیامت در هنگام حساب اعمال حسناتش معادل با این بدی گشته به آتش انداخته می‌شود و این در صورتی است که جنگجوی مؤمن در اطاعت و مسیر رضای خدا باشد.
ن. عَن ابی عَبدالله مَن جَهز حاجّا أو غازیاً أو خَلفهُ فی أهلهِ أو فطرصائماً لَه مثل أجره مِن غیرِ أن یَنقصَ مِن أجرهِ شَیءُ.14
امام صادق فرمود: کسی که تجهیزات و وسایل شخصی را برای حج و یا برای جهاد فراهم سازد یا به جای آنها به خانوادة آنان رسیدگی کند و یا روزه‌داری را افطاری دهد بر اوست اجر هرکدام آنها بدون اینکه از اجر خود آنها کم شود.
ص. عَن ابی عَبدالله(علیه السّلام) قال: قال رسول الله : مُبلّغُ رساله غازٍ کان کمن أعتَقَ رقبهَ و هو شریکه فی ثواب غزوته.15
از امام صادق (علیه السّلام) که رسول خدا فرموده کسی که نامه و پیام سرباز جهاگر را برساند مانند آن است که غلامی را برای خدا آزاد کرده است و او شریک ثواب جهاد خواهد بود.
الف. رویَ اَنّ رَجُلاً أتی جَبَلاً لِیعبُدَ اللّهَ فیهِ فَجاءَ به أهلُهُ إلی الرّسوُلِ فَنّهاهُ عَن ذلکَ وَ قالَ إنّ صَبْرَ المُسلِمِ فی بَعضِ مَواطنِ الجِهادِ یَوما واحِداً خَیرُ لَهُ مِن عبادَهِ أَربَعینَ سنَةٍ.1
نقل شده که مردی خود را از زندگی منزوی نمود و د رکوهی مشغول عبادت شد و خانواده‌اش که از این عمل او رنج می‌بردند او را به محضر حضرت رسول اکرم آوردند حضرت او را از این کا رنهی نمود و فرمود صبر و تحمل یک روز مسلمان در یکی از سنگرها و پایگاههای جنگ بهتر از چهل سال عبادت است.
ب. عَن رَسول اللهِ (صلّی الله علیه و آله و سلّم) قال: وَ مَن خَرجَ مُرابِطاً فی سَبیلِ اللهِ اَو مُجاهِداً فَلَه بِکُلِّ خُطوَهٍ سَبعَمائه ألف حسَنَهٍ وَ یُمحی عَنهُ سَبعمائه ألفْ سَیّئه وَ کانَ فی ضَمانِ اللهِ حتّی یتوفّاهُ بِأیِّ حَتفٍ کانَ أو «شهیداً» و اِنْ رَجعَ مَغفوراً لَهُ مُستَجاباً دُعائهٌ.2
رسول خدا (صلّی الله علیه و آله و سلّم) فرمود کسی که از خانه خود به قصد نگهبانی مرزها و یا برای جنگ و جهاد در راه خدا بیرون آید بر هر قدمی که برمی‌دارد هفتصد هزار حسنه داده می‌شود و هفتصد هزار گناه از او بخشیده می‌گردد واو در ضمان و بر عهدة خدا خواهد بود به هر نحوی که بمیرد؛ چه با اجلش بمیرد و یا اینکه شهید شود و چنانچه برگردد بخشوده شده و پاک گشته و دعایش در پیشگاه خدا مستجاب خواهد بود.
ج. قالَ رَسوُلُ اللهِ (صلّی الله علیه و آله و سلّم) مَثَلُ المجاهدِینَ فی سبیلِ اللهِ کَمَثَلِ القائِمِ القانتِ لایَزالُ فی صَومِهِ وَ صَلَوتهِ حتّی یَرجعَ إلی أهلِهِ وقال (صلّی الله علیه و آله و سلّم) اِذا خَرَجَ الغازی مِن عَتَبَهِ بابِهِ بَعَث اللهُ مَلَکاً بِصَحِفَهِ سَیئاتِهِ فَطَمسَ سَیّئاتهُ.3
پیغمبر اکرم (صلّی الله علیه و آله و سلّم) فرمود: مثل کسی که جهد می‌کند در راه خدا مثل شخصی است که همواره با خضوع در حال نماز خواندن و روزه گرفتن است تا به خانه‌اش برگردد و فرمود کسی که از آستانة خانه‌اش برای جنگیدن در راه خدا قدم بیرون نهد خداوند ملکی را می‌فرستد تا همة گناهان را از پروندة اعمالش پاک کند.
د. قالَ کُلُ حَسَنات بَنی آدم تُحْصِیها الملائکهُ الّا حَسنات المُجاهدِینَ فانَّهم یَعجِزون عن عِلمِها ثَوابها.4
رسول اکرم (صلّی الله علیه و آله و سلّم) فرمود: تمام نیکیها و اعمال خوب بنی‌آدم را ملائکه‌ها می‌توانند ضبط و شمارش کنند مگر نیکیهای مجاهدین و جنگجویان در راه خدا که از آگاهی به مقدار ثواب آنها عاجزند.
ه. قال صلی اللهُ علیهِ وآلهِ: یَومُ فی سبیلِ اللهِ خَیرُ مِن ألفِ یَومٍ فِیما دون.5
رسول گرامی فرمود یک روز در میدان جهاد در راه خدا بودن بهتر و ارزشمندتر از هزار روز است در غیر آن.
و. عنهُ (صلّی الله علیه و آله و سلّم) مَنْ رَمی بِسَهمِ فی سبیلِ اللهِ فَبَلَغَ خطاءَ أو أصابَ کانَ سَهمُهَ ذلکَ کَعَدلِ رَقَبهٍ. 6
پیغمبر اسلام فرمود: کسی که یک تیر در راه خدا با دقت رها کند خواه به هدف برسد و یا خطا رود ثواب آن معادل آزاد ساختن یک بنده است.
ز. عَن أبی جَعفر(علیه السّلام) عَن أبیهِ قالَ: قالَ رَسولُ اللهِ(صلّی الله علیه و آله و سلّم) لِلجَنّتهِ بابُ یُقالُ لَهُ بابُ المجاهِدینْ یَمضُون إلیهِ فاذا هوَ مَفتوحُ وَ همْ متقلدونَ بِسُیُفیهم والجمع فی الموقفِ والملائکَهُ تُرحبُ بهمْ فَمَن تَرَک الجهادَ ألبسَهُ اللهُ ذُلاً وَ فقراًً فی مَعیشَتِهِ َمحقاً فی دینِهِ إنَّ اللهَ أعزّ أمثی بِسنابکِ الخیلِ وَ مَراکزِ رماحِها.7
از امام باقر از پدر بزرگوارش از پیغمبر اکرم(صلّی الله علیه و آله و سلّم) فرمود: بهشت را دری است به نام باب المجاهدین که جهادگران در راه خدا به سمت آن حرکت می‌کنند و در گشوده می‌شود در حالی که اسلحة خود را بگردن آویخته‌اند و مردم در محشر جمعند و ملائکه به مجاهدین تهنیت و تبریک می‌گویند. کسی که جهاد را ترک کند خداوند لباس خواری وفقر در معیشت به او می‌پوشاند و موجب از بین رفتن دینش می‌شود خداوند با سلسله‌های وسائل جنگی و سنگرهای تیراندازی به امت من عزت بخشیده است.
ح. عَن أبی عَبدالله(علیه السّلام) قال إنّ اللهَ بَعثَ رسولهُ بالاسلام إلی الناسِ عَشرَ سِنینَ فأبوا أَنِ یَقبلوُا (وآذُوا و فَتَنوا) حتّی أمرَهُ بالقتالِ فالخَیرُ فی السّیفِ وَ تحتَ ظلِّ السّیفِ وَ الأمرُ یَعودُ کَما بَدَأ.8
امام صادق فرمودند خداوند عزوجل پیغمبر اکرم را به اسلام مبعوث داشت که پیام حق را به همة‌مردم برساند ده سال این مأموریت الهی ادامه داشت و مشرکین نپذیرفتند و آزار و فتنه برای مسلمانان فراهم آوردند تا اینکه فرمان «جهاد» نازل شد خیر در شمشیر است و در سایة آن و دوباره اسلام به حال اول باز می‌گردد.
ط. عَن ابی عَبداللهِ (علیه السّلام) قالَ النّبی(صلّی الله علیه و آله و سلّم): أَخبَرنی جِبرئیل بأمرٍ قُرّت بِهِ عَینی وَ فَرَح بِه قَلبی قالَ یا مُحمّد مَن غَزامِن اُمَّتکَ فی سَبیلِ اللهِ فَما أصابتهٌ قَطرَةُ مِنَ لسّماءِ أو صُداعُ کَتَبَ اللهُ لَهُ الشَّهادَهَ.9
امام صادق (علیه السّلام) از پیغمبر اسلام نقل می‌فرماید که فرمود: فرشتة‌وحی خبری آورد که دیدگانم روشن و دلم شاد شد که ای محمد هر کدام از امت تو برای جهاد در راه خدا بیرون رود و قطرة بارانی بر سرش ببارد و سردرد بگیرد برای ا و اجر «شهادت» می‌نویسد.
ی. عَن ابی عبدالله(علیه السّلام)قال: قال النبی(صلی الله علیه و آله و سلّم) أغزُوا تُورِثُوا أبناءَکُم مجداً.10
امام صادق می‌فرماید که پیغمبر گرامی فرمود: دیدگان همه در روز قیامت گریان خواهد بود مگر سه دیده؛ دیده‌ای که شب هنگام در راه خدا به خواب نرود و دیده‌ای که از ترس خدا گریان شود و دیده‌ای که از محارم خدا چشم بربندد.
ل. عَن جَعفر بن مُحمد عَن ابیهِ آبائِهِ أن رسولَ اللهِ قالَ ثَلاثه یَشفَعونَ إلی اللهِ یومَ القیامَهِ فَیَشفَعَهم؛ الأنبیاء ثُمَّ العُلماء ثُمّ شهداء.12
امام صادق (علیه السّلام) از رسول خدا فرمود: سه طایفه در روز قیامت شفاعت می‌کنند و شفاعتشان پذیرفته می‌شود، پیغمبران علما و شهدا.
م. عَن ابی عَبدالله (علیه السّلام) قال: قالَ رسُولُ اللهِ (صلّی الله علیه و آله و سلّم) مَن اغتابَ مُؤمناً غازیاً أو آذاهُ أو خَلفهُ فِی أهلهِ بِسوءٍ نصبَ لهُ یَومَ القیامَهِ فَلیستَغرِق حسَناته ثم یُرمی فی النّارِ إذا کانَ فی طاعهِ اللهِ.13
حضرت صادق از پیغمبر اکرم نقل می‌فرماید که فرمود: کسی که از مؤمنی که در جبهة جنگ است غیبت کند یا او را بیازارد و یا با خانواده‌اش بدرفتاری کند روز قیامت در هنگام حساب اعمال حسناتش معادل با این بدی گشته به آتش انداخته می‌شود و این در صورتی است که جنگجوی مؤمن در اطاعت و مسیر رضای خدا باشد.
ن. عَن ابی عَبدالله مَن جَهز حاجّا أو غازیاً أو خَلفهُ فی أهلهِ أو فطرصائماً لَه مثل أجره مِن غیرِ أن یَنقصَ مِن أجرهِ شَیءُ.14
امام صادق فرمود: کسی که تجهیزات و وسایل شخصی را برای حج و یا برای جهاد فراهم سازد یا به جای آنها به خانوادة آنان رسیدگی کند و یا روزه‌داری را افطاری دهد بر اوست اجر هرکدام آنها بدون اینکه از اجر خود آنها کم شود.
ص. عَن ابی عَبدالله(علیه السّلام) قال: قال رسول الله : مُبلّغُ رساله غازٍ کان کمن أعتَقَ رقبهَ و هو شریکه فی ثواب غزوته.15
از امام صادق (علیه السّلام) که رسول خدا فرموده کسی که نامه و پیام سرباز جهاگر را برساند مانند آن است که غلامی را برای خدا آزاد کرده است و او شریک ثواب جهاد خواهد بود.
پی نوشت :
1و2. جامع أحادیث الشیعه، ج 13، ص 7؛ عقاب الأعمال صدوق، ص 335.
3و4. جامع أحادیث الشیعه، ج 13، ص 8.
5و6و7و8. جامع أحادیث الشیعه، ج13، ص 8و12.
9. جامع أحادیث الشیعه، ج13، ص 12.
10. أمالی شیخ صدوق، ص 364.
11. أصول کافی، ج 2، ص 80.
12. جامع أحادیث الشیعه، ج13، ص 16.
13و14و15. جامع أحادیث الشیعه، ج 13، صص 16، 20، 21.
