رهبری معنوی امام خمینی در دفاع مقدس
نویسنده : حسین شیدائیان
بررسی رفتار فردی و شیوه مدیریت و رهبری حضرت امام( رحمت الله علیه ) از جمله نكات جالب و ارزشمندی است كه به واسطه‌ی مطالعه رفتار و منش مدیریتی و رهبری ایشان به دست می‌آید و می‌تواند برای علم مدیریت موهبتی بزرگ باشد. همچنین مدیران و رهبران سیاسی و اجتماعی در تمامی سطوح می‌توانند از روش رفتاری ایشان بیاموزند. آن چه می‌خوانید نگاهی از زاویه دانش مدیریت به شخصیت رهبری حضرت امام( رحمت الله علیه ) است:
پدیده «رهبری» با پیدایش زندگی جمع‌زیستی انسان در كره خاكی پیوند دارد و تجربه‌های گوناگون سیاسی اجتماعی در طول تاریخ حیات بشریت، نیازمندی به رهبری را به اثبات رسانده است. از دیدگاه قرآن كریم كه گنجینه معارف الهی و كتاب هدایت بشریت است بعثت رسولان الهی و كیفیت دعوت آنان از مردم برای ایمان آوردن به خداوند متعال، مشحون از لطایف و نكات ظریف رهبری انبیای عظام است. در فرهنگ شیعی نیز به رهبری جامعه اهتمام خاصی شده و آن را یكی از نیازهای اصیل بشری قلمداد نموده است.
نكته مهم دیگر این كه از دیدگاه تشیع، رهبری إعمال ولایت خداوند در زمین است و رهبر باید حتماً از طرف خداوند متعال بی‌واسطه و یا با واسطه اذن داشته باشد تا در میان مردم به رهبری بپردازد و شیعه این مهم را پس از پیامبر اكرم(صلّی الله علیه و آله و سلّم ) در شجره طیبه اهل بیت(علیهم السلام ) منحصر می‌كند.
امام خمینی( رحمت الله علیه ) شخصیتی جامع در ابعاد مختلف علمی و عملی بود و یكی از كم‌نظیرترین حادثه‌های تاریخ اسلام را آفرید. از بارزترین جلوه‌های رهبری و نقش معنوی حضرت امام خمینی( رحمت الله علیه ) و تأثیر شگرف آن بر روحیه ملت و رزمندگان اسلام، هدایت و رهبری ایشان در هشت سال حماسه دفاع مقدس است. بزرگمردی كه حماسه رزمش آمیخته به بالاترین مراتب عرفان، فقهش متبلور در فلسفه عملی حكومت اسلامی، و حكمتش، شالوده سیاست‌های نظام اسلامی بود. حضرت آیت‌الله خامنه‌ای ( مدّظلّه العالی) درباره ویژگی‌های فرماندهی و رهبری حضرت امام( رحمت الله علیه ) در هدایت نیروهای رزمی و مسلح می‌فرماید:
غیر از دوران پیامبر (صلّی الله علیه و آله و سلّم ) و دوران خلافت امیر المومنین (علیه السلام ) و مدت کوتاهی از امام مجتبی(علیه السلام ) ، فرمانده كل قوای عارف و حكیم و عاشق و الهی در دنیا سراغ نداریم… ما در هیچ جای دنیا، نه امروز و نه در گذشته نیروی نظامی سراغ نداریم كه تحت فرماندهی انسانی معنوی و الهی و عارف و دارای رقیق‌ترین احساسات بشری و در عین حال با قاطعیت و صلابتی كه هیچ فرماندهی در دنیا از آن برخوردار نیست، به حراست و دفاع از ناموس و حیات شرافتمندانه ملت در مقابل تجاوزگران بپردازد.
شور و حال سلحشوری و رزمندگی، شوق به جهاد و استقامت رزمندگان و فتوحات عظیمی كه در نبرد با دشمنان اسلام به دست آورده‌اند، بیشتر مرهون تأثیرات معجزه‌گون شخصیت معنوی حضرت امام( رحمت الله علیه ) در رهبری دفاع مقدس است كه در این مقاله به اختصار ابتدا به ویژگی‌های رهبری، شیوه‌ها و سپس به ارتباط معنوی امام خمینی(رحمت الله علیه) با رزمندگان می‌پردازیم. ویژگی‌های رهبری امام خمینی(رحمت الله علیه) اخلاق فردی و مدیریتی و خصوصیات رهبری حضرت امام خمینی(رحمت الله علیه) در درجات بسیار عالی قرار داشت و از ایشان یك نمونه انسان كامل ساخته بود، كه سخن گفتن درباره هر كدام از خصوصیات اخلاقی و مدیریتی ایشان بحث مستقلی را می‌طلبد كه در این مقاله به برجسته‌ترین آنها در ارتباط با فرماندهی عالی و رهبری جنگ می‌پردازیم:
1. شجاعت:
در فرهنگ مبارزات سیاسی حضرت امام واژه ترس وجود ندارد در دوران قیام علیه طاغوت و رویارویی با آمریكا و رهبری هشت سال دفاع مقدس با شجاعت و دلیری وارد مبارزه شد او ترس را ترساند كه به دل‌های اولیای الهی راه نیابد ـ او هرگز نترسید و نترساند. هنگامی كه وزیر دفاع امریكا علناً تهدید كرده بود كه امریكا د راین جنگ هر زمانی كه صلاح بداند از دوستان عرب خود پشتیبانی خواهد كرد. حضرت امام(رحمت الله علیه) در پاسخ به این گونه تهدیدهای نظامی دشمنان فرمود: هر یك از اینها (حامیان رژیم عراق) بخواهند تعدی بكنند، ما تا آخرین نفرمان می‌ایستیم مقابلش. هنگامی كه امریكا ناوی های جنگی خود را برای حمایت از رژیم عراق به سوی منطقه خلیج‌فارس گسیل می‌داشت، مسئولان مملكتی در این باره با حضرت امام گفتگو كردند و نظر ایشان را جویا شدند. امام با شجاعت تمام فرمود: اگر من بودم، با ورود اولین ناو امریكایی به خلیج فارس، آن را هدف قرار می‌دادم!
2. طمأنینه:
دل آرام و قلب مطمئن حضرت امام(رحمت الله علیه) پیامد ایمان محكم و اعتقاد راسخ به دریای بیكران الطاف الهی بود. طمأنینه‌ای كه حوادث ناگوار و كمرشكن قادر به متزلزل كردن و در هم شكستن آن نبود. حضرت امام(رحمت الله علیه)، عالَم را محضر حق‌تعالی می‌دید و به الطاف و عنایات الهی اعماد داشت و مصداقی از آیه: الا بذكرالله تطمئن القلوب بود و این عنصر مهم تاثیری شگرف در تصمیم‌گیری‌های ایشان در رهبری دفاع مقدس داشت. عكس‌العمل ساده و آرام امام(رحمت الله علیه) در برابر هجوم سراسری دشمن به كشور ایران بارزترین نمونه این طمأنینه بود كه فرمود: «یك دزدی آمده یك سنگی انداخته و فرار كرده» فرماندهان و طراحان عملیات‌های جنگ پس از روزها مطالعه و شناسایی و بررسی امكانات و تجهیزات و تهیه راه‌كارهای عملیاتی و نظامی باز هم به هنگام اجرای عملیات‌های مهم اضطراب و نگرانی خویش را از سرانجام عملیات و عدم اطمینان از موفقیت آن را پنهان نمی‌كردند و به (نفس مطمئنه) امام پناه می‌جستند. رهنمودهای امام قبل از عملیات عملیات فتح‌المبین والفجر 8 به فرماندهان نمونه‌ای دیگر از آرامش و اطمینان قلبی حضرت امام(رحمت الله علیه) بود كه تأثیری عجیب در پیروزی رزمندگان اسلام داشت
3. تواضع و فروتنی:
شخصیت عظیم و معنوی حضرت امام، مهمترین عامل در تحول معنوی و روحی ملت ایران و رزمندگان جبهه‌های نور علیه ظلمت در هشت سال دفاع مقدس بود. حضور پرشور جوانان در عرصه جهاد و شهادت، گرایش توده مردم و نوجوانان به ارزش‌های انسان‌ساز و متعالی اسلام و شكوفایی این ارزش‌ها در جبهه‌های جنگ همه در پرتو رهنمودها و راهنمایی‌های پیامبرگونه عارف و عالمی وارسته و استكبارستیزی كه مراحل و مدارج عالی سیر و سلوك را پیموده صورت گرفته است؛ اما خصلت تواضع و فروتنی امام(رحمت الله علیه) هیچ‌گاه اجازه نمی‌داد كه از كار خود سخن به میان آورد و خویشتن را یك خدمتگزار معرفی می‌كرد و می‌فرمود: اگر به من خدمتگزار بگویند، بهتر از این است كه رهبر. هرگاه در جمع رزمندگان حضور می‌یافت خود را خجل زده معرفی می‌كرد و خود را از خیل مشتاقان جنگ و شهادت عقب مانده می‌دانست. اوج مرتبه و عالی‌ترین درجه تواضع و فروتنی امام(رحمت الله علیه) نسبت به رزمندگان، جمله معروفی است كه در وصف دلاوری نوجوان شهید، حسین فهمیده بیان نموده‌اند: رهبر ما آن طفل دوازده ساله‌ای است كه با قلب كوچك خود؛ كه ارزشش از صدها زبان و قلم ما بزرگتر است، با نارنجك خود را زیر تانك دشمن انداخت و آن را منهدم نمود و خود نیز شربت شهادت نوشید.
4. محبت و صمیمیت امام(رحمت الله علیه) با رزمندگان:
همان‌گونه كه رزمندگان اسلام خداجویان جبهه‌های نبرد به ساحت مقدس شخصیت معنوی رهبرشان عشق می‌ورزیدند، امام عاشقان نیز علاقه و محبتی خاص نسبت به فرزندان معنوی خویش اظهار می‌كردند. و در حقیقت ارادت و علاقه بین مرید و مراد یك پیوند دو جانبه بود، جلوه‌های الفت و صمیمیت و محبت امام(رحمت الله علیه) نسبت به رزمندگان در گفتار و كردارش به طور كامل نمایان بود. جملاتی همانند: اینجانب دست یكایك شما را می‌فشارم؛ من بین خود و شما فاصله‌ای نمی‌بینم؛ گویای عمق و ارادت و محبت قلبی امام به دلاوران دفاع مقدس بود. بی‌پیرایگی رفتار امام(رحمت الله علیه) در جمع فرماندهان و رزمندگان جبهه‌ها و برداشتن مانع‌های احترامات رسمی و رایج میان یك رهبر و فرمانده عالی جنگ با نیروهای تحت امر در ملاقات‌های خصوصی تصویرگر گوشه‌ای از محبت و صمیمیت قلبی امام(رحمت الله علیه) به رزمندگان بود و صحنه‌های دیدارهای خصوصی امام(رحمت الله علیه) با رزمندگان مشحون از صحنه‌های دل‌پذیر و ارتباط عاطفی و محبت و صمیمیت است.
5. قاطعیت:
در دوران مبارزه با رژیم ستم‌شاهی قاطعیت امام راه‌گشای برنامه‌ها و سیاست‌های مبارزه بود كه حتی اطرافیان و شاگردان ایشان به شگفتی و كار ساز بودن آن اعتراف داشتند. در امور رهبری و فرماندهی عالی جنگ هم قاطعیت امام گره‌های كور و بن‌بست‌های ایجاد شده در برنامه‌ریزی‌های رزمی و نظامی را باز می‌كرد. از مهمترین جلوه‌های قاطعیت امام دستور شكست حصر آبادان، آزادسازی سوسنگرد و عزل فرماندهی نیروهای مسلح بود.
6. سازش‌ناپذیری و استقامت در مبارزه:
ظلم‌ستیزی و پایداری امام در برابر توطئه‌های دشمنان، روحیه‌ای سازش‌ناپذیر و مقاوم از ایشان پدید آورده بود. حضرت امام در سیره عملی و روش مبارزاتی خود به آیات شریفه لا تظلمون و لا تظلمون 18 و فاستقم كما امرت و من تاب معك 19تاسی می‌جست و هیچ‌گاه نقشه‌های ظالمانه و سلطه‌طلبانه و تحمیلی دشمن را برنمی‌تافت. فشارهای شدید نظامی، تبلیغاتی و روانی حامیان دشمن در كمك‌های تسلیحاتی به رژیم بعث عراق برای پذیرفتن خواسته‌های استكبار جهانی هیچ تأثیری در روحیه مقاوم و سازش‌ناپذیر امام نداشت و می‌فرمود: ما تا آخرین نفر و تا آخرین منزل و تا آخرین قطره خون برای اعتلای كلمه الله ایستاده‌ایم. این روحیه و صفت مطلوب حضرت امام(رحمت الله علیه) تأثیر عجیبی در رزمندگان اسلام داشت به گونه‌ای كه شیرمردان عرصه پیكار در شرایط سخت نبرد با تمام توان و اراده خویش پایداری می‌كردند و دشمن مجهز به سلاح‌های پیشرفته را به استیصال می‌كشاندند.
7 .نیرنگ شناسی:
دشمن در موقعیت و زمان‌های مختلف حیله‌های متفاوت و گوناگونی را به كار می‌بست و با بهره‌گیری از شیوه‌های جنگ روانی تلاش می‌كرد تا انگیزه‌های اسلامی را در رزمندگان از بین ببرد و اراده آنان را در دفاع مقدس از میهن اسلامی سست نماید. مظلوم‌نمایی و تظاهر به مسلمان بودن از جمله اقداماتی بود كه برای فریب ملت سلحشور ایران از سوی رژیم بعث صورت می‌گرفت، اما هوشیاری و زیركی منحصر به فرد حضرت امام(رحمت الله علیه) با موضع‌گیری‌های دقیق و سنجیده خویش تمام این توطئه‌های فریبنده دشمن را خنثی نمود.
از این رو حامیان رژیم بعث عراق و سیاستگزاران استكبار جهانی برای پیش‌گیری از پیروزی‌های مداوم ظفرمندان جبهه‌های نبرد كه از شكست حصر آبادان تا فتح بستان و نبرد چزابه تا عملیات مهم فتح‌المبین و نیز فتح معجزه‌آسای خرمشهر ضربات كوبنده خود را بر پیكر رژیم بعث وارد آورده بودند. حیله‌ای جدید اندیشیدند تا افكار مجامع بین‌المللی و رسانه‌های خبری و ملت و كشورهای اسلامی و به خصوص رزمندگان دلاور اسلامی را از جبهه‌های جنگ ایران و عراق به نقطه‌ای دیگر معطوف كنند. این توطئه بزرگ، طرح‌ریزی و تهاجم وحشیانه و غافلگیرانه اسرائیل غاصب به كشور لبنان بود و می‌رفت كه این حیله كارساز شود، اما با موضع‌گیری هوشیارانه و صریح حضرت امام(رحمت الله علیه) درباره چگونگی پشتیبانی رزمندگان از مردم بی‌پناه لبنان و فلسطین این توطئه نیز خنثی شد.
حضرت امام(رحمت الله علیه) فرمود: ما راهنمان این است كه باید از راه شكست عراق دنبال لبنان برویم نه مستقلاً. شیوه‌ها و تدابیر رهبری امام خمینی(رحمت الله علیه) حضرت امام خمینی(رحمت الله علیه) به عنوان رهبر و فرمانده كل قوا و فرماندهی عالی جنگ، تعیین و هدایت استراتژی جنگ را بر عهده داشت و در این مدت با بهره‌گیری از شیوه‌ها و تدابیر خاص خویش هشت سال دفاع مقدس را رهبری نمود و اعجاب و شگفتی سیاستمداران دشمن را برانگیخت.
1. بسیج همگانی و سازماندهی مردم و نیروهای مسلح تحت دو یگان عمده رزمی و پشتیبانی برای آنكه كلیه نیروهای داوطلب بتوانند در حد توانایی‌ها و استعدادهای خویش در این امر مهم سهیم باشند، اما اقدام به این مهم نمودند و در این رابطه فرمودند: هر كس می‌تواند جبهه باید برود و هر كه نمی‌تواند در پشت جبهه كمك كند.
2. توسعه تشكیلاتی نظامی و فرمان بر تشكیل نیروهای سه‌گانه سپاه این امر موجب شد تا سپاه بتواند با هماهنگی بیشتر با نیروهای ارتش، در عرصه‌های نبرد حضور قوی‌تری داشته باشند.
3. هماهنگی و انسجام در نیروهای مسلح همان‌گونه كه در اندیشه سیاسی امام(رحمت الله علیه) وحدت و یكپارچگی اقشار مختلف ملت و احزاب گوناگون عامل پیروزی ملت ایران به شمار می‌آید. انسجان نیروهای نظامی را نیز ضامن اقتدار نیروهای مسلح در دفاع مقدس می‌دانست. از این رو امام(رحمت الله علیه) به نیروهای ارتش، سپاه و بسیج فرمود: همه در هم ذوب شوید و تو و من را از میان بردارید و چون ید واحده و قدرت واحده به دشمن بتازید.
4. هماهنگی و به كارگیری امكانات پشت جبهه امام نیروهای پشت جبهه اعم از دستگاه‌های اجرایی و تبلیغی و سیاسی را به هماهنگی با یكدیگر و توجه به مسائل جنگ دعوت می‌كردند و كلیه فعالیتهای سیاسی، تبلیغی و اقتصادی پشت جبهه را با دفاع مقدس مرتبط می‌ساختند و همواره ارگان‌ها و سازمانهای دولتی را در جهت تقویت و آمادگی رزمی مردم و پشتیبانی از جنگ به كار می‌گرفتند و می‌فرمودند: به پشتیانی مادی و معنوی خود از جبهه‌های نبرد و رزمندگان ادامه دهند و سپاهیان نور را حمایت كنند.
5. مقابله با عوامل بازدارنده داخلی و تبلیغات دشمن در دوران دفاع مقدس حوادث گوناگونی پدید می‌آمد، برخی از این حوادث مانند رقابت‌های جناح‌های مختلف در كشور معلول شرایط سیاسی داخلی كشور بود كه بعضاً فضای سیاسی كشور را ملتهب می‌ساخت، برخی از پیشامدها را عوامل آگاه و مزدور دشمن پدید می‌آوردند و برخی دیگر نتیجه اعمال گروه‌های ناآگاه داخلی بود و هر كدام از این حوادث به طور مستقیم با غیرمستقیم می‌توانست در حضور رزمندگان اسلام در جبهه‌ها برای ادامه دفاع مقدس مشكل ایجاد نماید. اما حضرت امام(رحمت الله علیه) با شیوه‌های در خود تحسین رهبری خویش، تأثیر منفی و شكننده هر یك از این حوادث را بر عرصه‌های نبرد و روحیه رزمی و معنوی رزمندگان اسلام را خنثی می‌كرد. دشمن بعثی نیز با در اختیار داشتن امكانات تبلیغی استكبار جهانی و به تعبیری امپراتوری خبری و رسانه‌ای با كمك كارشناسان و مشاوران خارجی و بهره‌وری از امكانات و شیوه‌های گوناگون، جنگ روانی خود را برای مشوش جلوه دادن چهره جمهوری اسلامی در میان مسلمانان جهان جلب حمایت‌های منطقه‌ای برای تقویت رژیم عراق به راه انداخته بود. در این جنگ روانی هم حضرت امام(رحمت الله علیه) با درایت و ژرف‌نگری تمام، با این شیوه‌های تبلیغی و روانی دشمن مقابله نمود.
6. رعایت اصول تصمیم‌گیری حضرت امام(رحمت الله علیه) اطلاعات و اخبار كافی و لازم را از طریق نمایندگان خود در نیروهای مسلح و یگان‌های رزمی و فرماندهان قرارگاه‌ها به دست می‌اوردند. امام(رحمت الله علیه) مبنای تصمیم‌گیری‌های مهم خود را براساس اطلاعات دقیق از وضعیت جنگ و مشورت با مسئولان لشگری و كشوری بنیان می‌نهاد، رهنمودهای حضرت امام(رحمت الله علیه) بر اجرای عملیات‌های نظامی و دفاعی و ورود به خاك عراق، اقدامات مقابله به مثل در جنگ شهرها و قبول قطعنامه 598 سازمان ملل بر همین اصل و اساس استوار بود.
7. تفویض اختیارات گستردگی و تخصصی بودن امور جنگ باعث شده بود كه حضرت امام(رحمت الله علیه) مسئولیت برخی از مسائل اجرایی و كارشناسی مرتبط با جنگ را به مسئولان كشور تفویض نماید و خودشان سیاست كلی و راهبردی دفاع مقدس را ترسیم و بر انجام آنها نظارت می‌كردند از این رو، مسئولیت را بدین گونه تفویض و تعیین فرمودند: الف ـ شورای عالی دفاع و قرارگاه خاتم‌الانبیا و جانشینی فرماندهی كل قوا در برنامه‌ریزی‌های نظامی ب ـ شورای عالی پشتیبانی جنگ برای جذب نیرو و تهیه امكانات ج ـ تشكیل ستاد مناطق بمباران شده د ـ تعیین وزارت امور خارجه جمهوری اسلامی برای تبیین سیاست‌های دفاعی ایران در مجامع بین‌المللی ه ـ تشكیل شورای عالی بازسازی مناطق جنگی
8. تشویق به نبرد هنر مدیریت و رهبری امام(رحمت الله علیه)، نفوذ معنوی ایشان در قلب میلیون‌ها انسان مخلص و متعهد و شیفته به ولایت و رهبری بود. هرگاه پیام‌های حماسی و شورآفرین حضرت امام(رحمت الله علیه) همانند جمله‌های: امروز روز حضور در حجله جهاد و شهادت و میدان نبرد است؛ روز نشاط عاشقان خداست صادر می‌شد، همه جبهه‌های نبرد را از جوانان پرشور و با اخلاص آكنده می‌ساخت و هم در گرماگرم نبرد، چون آّشار نور بر دل‌های تشنه و مشتاق جهاد و شهادت جاری می‌گشت و توان رزم آنان را دو چندان می‌ساخت و در یك كلام معجزه می‌آفرید.
9. تقویت روحیه رزمندگان كلمات دلنشین و نافذ و روح‌بخش پیام‌ها و سخنان حضرت امام(رحمت الله علیه) در دل و جان رزمندگان اثر شگرفی می‌گذاشت، سخنرانی‌های ایشان در جمع فرماندهان قرارگاه‌ها و رزمندگان دلاور و پیام‌هایی كه به مناسبت‌های مختلف برای رزمندگان صادر می‌گردید، قوت قلبی برای دلاورمردان جبهه‌ها بود. پیام امام(رحمت الله علیه) به فرماندهان جبهه پس از عملیات بدر، بارزترین نمونه تاثیر معنوی پیام‌های امام(رحمت الله علیه) در تقویت روحیه رزمندگان و فرماندهان در بحرانی‌ترین شرایط جنگ است.
10. توجه دادن رزمندگان به معنویت حضرت امام(رحمت الله علیه) دائماً رزمندگان و فرماندهان قرارگاه‌ها را به مسائل معنوی توجه می‌داد تا حماسه‌سازی رزم‌آوران عرصه پیكار با عرفان دینی و الهی آمیخته باشد. توجه دادن رزمندگان به اراده و قدرت خداوند تبارك و تعالی در پیروزی و جنگ، تذكر به اعتماد و اعتقاد به نصرت الهی، تاكید بر ذكر خداوند و تهجد در جبهه‌ها، پرهیز دادن از غرور و توجه دادن نیروها به توانایی‌های قدرت ایمان و اخلاص در رزمندگان در مقابلت جهیزات دشمن از جمله تذكرات امام(رحمت الله علیه) به رزمندگان بود. اصولاً در اندیشه و سیره حضرت امام هرگونه تلاش و اقدامات سیاسی، فرهنگی و نظامی بدون در نظر گرفتن بعد الهی و معنوی فاقد هرگونه ارزش اسلامی است، از این رو به رزمندگان اسلام آمیختگی عمل ظاهری را به معنویت دینی و الهی تذكر داد و فرمود: زدن و پیروز شدن و فتح كردن و همه اینها اگر آن بعد معنوی‌اش نباشد همه‌اش شكست است.
11. تقویت بنیه دفاعی اهتمام فراوان حضرت امام بر تقویت بنیه دفاعی و حمایت‌های ایشان از بالا بردن كیفت و كمیت امكانات و تجهیزات نظامی و تامین بودجه‌های جنگ و دفاع مقدس از خصوصیات تدبیر رهبری ایشان در دفاع مقدس بود. این اهتمام حضرت امام(رحمت الله علیه) تا روزهای پایانی جنگ نیز ادامه داشت و طی دستورالعملی به مسئولان سیاسی نظامی فرمود: باید... در تجهیز كلیه آحاد و افراد این كشور براساس اصول و فرمول خاص دفاع همه جانبه تا رسیدن به تشكل واقعی و حقیقی بسیج و ارتش بیست میلیونی كوشش نمود. به فرماندهان نظامی نیز فرمود: نیروهای نظامی ما هرگز نباید از كید و مكر دشمنان غافل بمانند و در هر شرایطی باید بنیه دفاعی كشور در بهترین وضعیت باشد.
تاثیر ارتباط معنوی امام خمینی(رحمت الله علیه) با رزمندگان در هشت سال دفاع مقدس رزمندگان اسلام، حضرت امام خمینی(رحمت الله علیه) در خطوط نبرد جبهه‌های جنگ حضور فیزیكی نداشتند، اما شخصیت پر نفوذ و معنوی وعرفانی ایشان هر روز در تمام نقاط جبهه حكمفرما بود و تاثیرات عمیق و شگرف این حضور معنوی در روحیه و عملكرد رزمندگان كاملاً مشهود و ملموس بود. این موضوع شگفتی صاحب‌نظران، راویان و گزارشگران حاضر در جبهه را برانگیخته بود. یكی از خبرنگاران غیر ایرانی كه از جبهه‌های جنگ بازدید كرده و روحیات رزمندگان اسلام را از نزدیك مشاهده كرده است در گزارش خود می‌نویسد: گویی خود آیت‌الله خمینی(رحمت الله علیه) شخصاً هر روز اینجا (جبهه‌ها) حاضر شده و آنها را به جهاد دعوت می‌كند. ارتباط طلایه‌داران فتح با امام امت، همان رابطه مرید با مراد، سالك الی الله با پیر و مرشد، و محب با محبب است. رفتار و حالاتی كه رزمندگان اسلام در صحنه‌های مختلف و عرصه‌های پیكار دفاع مقدس نسبت به حضرت امام(رحمت الله علیه) از خود نشان داده‌اند، رمز و رازی از حدیث دلدادگی و دلباختگی عاشقان شیفته است كه كارنامه جهاد و دفاع آنان با معیار عشق محك خورده است.
در این بخش از مقاله به برخی از این موارد اشاره خواهید داشت:
1. عشق رزمندگان به امام؛ علاقه و محبت شدید و زایدالوصف رزمندگان به امام(رحمت الله علیه) بارزترین جلوه از تاثیر عمیق شخصیت معنوی امام بر رزمندگان است: محبتی كه تجلی عشق عرفانی و معنوی است و ریشه و سرمنشاء بسیاری از تاثیرات دیگر است. آری اینجا صحبت عشق است و عشق و قلم از ترسیمش بر خود می‌شكافد. نذر برای سلامتی حضرت امام(رحمت الله علیه) و طول عمر ایشان؛ اظهار عشق و علاقه در سخت‌ترین شرایط خط مقدم جبهه در حال مجروحیت و هنگام اسارت گوشه‌هایی از ارادت رزمندگان به حضرت امام(رحمت الله علیه) است.
2. عشق خانواده ایثارگران به امام؛ بازماندگان شهیدان و ایثارگران، بالندگی و رشد و سلامتی مكتب حیاتبخش اسلام و خط امام را در گرو قربانی شدن و فدایی دادن در این راه می‌دانستند و جوانان و نونهالان به خون خفته خویش را قربانیان این راه قلمداد می‌نمودند. در یكی از دیدارهای خانواده شهدا با امام خمینی(رحمت الله علیه)، مادری با لهجه خرمشهری فریاد می‌زد: ای امام! سه پسر داشتم و هر سه شهید شدند دیگر فرزندی ندارم تا در راه اسلام قربانی كنم، خدا مرا فدای تو كند.
3. اطاعت پذیری عاشقانه؛ تفاووت رهبری امام در دفاع مقدس با سایر رهبران و فرماندهان جنگها در تاریخ و جهان را باید در نفوذ معنوی شخصیت امام و تاثیر آن در رفتار و عملكرد نیروهای رزمی جستجو كرد. بسیاری از نیروهای مسلح كشورها در شرایط سخت و بحرانی جنگ به جهت دفاع از آب و خاك و نوامیس كشور و یا رعایت سلسله مراتب و اجرای مقررات نظامی آن كشور و یا احیاناً دریافت پاداش و ترس از مجازات، از فرمانده خود اطاعت می‌كنند و انگیزه‌های دیگری در اطاعت‌پذیری آنها دخالت ندارد. ولی رزم‌جویان عرصه پیكار و دفاع مقدس جمهوری اسلامی ایران دیدگاهشان نسبت به اجرای دستورات حضرت امام(رحمت الله علیه) بالاتر از اطاعت از یك فرمانده كل قوا بود. آنان دستورات امام(رحمت الله علیه) را با عشق و علاقه و ارادتی خاص انجام می‌دادند و هدفشان رضایت خاطر امام(رحمت الله علیه) بود. رزمندگان تمام سختی‌ها و زحمات طاقت‌فرسای عملیات را برای یك لحظه خوشحالی امام(رحمت الله علیه) تحمل می‌كردند. سردار باكری در جمع نیروهایی كه برای آموزش نظامی و آمادگی رزمی جهت شركت در عملیات خیبر به جبهه‌ها آمده بودند گفت: عزیزان من! شما نمایندگان لشگر عاشورائید، سعی كنید مأموریت خود را به نحو احسن انجام دهید بلكه بتوانیم در عملیات آینده دل امام(رحمت الله علیه) را شاد كنیم.
4. یاد امام؛ در جمع رزمندگان با ارتباط و انس دائمی و ناگستنی كاروانیان نور با شخصیت معنوی امام(رحمت الله علیه) موجب شده بود كه نام و یاد و تصویر امام (رحمت الله علیه) همواره در سراسر جبهه‌ها حضور داشته باشد. رزمندگان پس از نام مبارك ائمه معصومین(علیهم السلام ) با ذكر و یاد امام(رحمت الله علیه) و عطر سلام و صلوات به مرادشان مشام جان را خوشبو می‌ساختند و شعار برای سلامتی امام(رحمت الله علیه) صلوات از پرطرفدارترین شعارهایی بود كه در سراسر جبهه گوش جان را نوازش می‌داد. بهره‌گیری از كلمات قصار امام(رحمت الله علیه) درباره جنگ در تابلو نوشته‌ها و استناد به آنها و گفتگوی رزمندگان از جمله عبارت‌هایی بود كه فضای جبهه‌ها را عطرآگین می‌ساخت.
5. اشتیاق به دیدار امام؛ دیدار (جمال جانان) بهترین و بیشترین آرزوی مشتاقان و شیفتگان و دلباختگان (حسن روی) حضرت امام بود. آنان برای دستیابی به وصال و لقای محبوب خویش لحظه‌شماری می‌كردند و گفتگوی خصوصی‌شان اظهار علاقه به ملاقات با امام(رحمت الله علیه) بود. هرگاه رزمندگان، همسنگری را می‌دیدند كه احتمال داشت به خدمت حضرت امام(رحمت الله علیه) برسد، سلام خالصانه و لبریز از عشق و محبت خویش را به حضور آن بزرگوار تقدیم می‌داشتند و دیگر سخنی از خانواده و یا مشكلات خوش به زبان می‌راندند. به راستی كه سیمای جذاب و دلربای امام(رحمت الله علیه) جلوه‌ای از جمال جمیل الهی بود كه عاشقانش در سخت‌ترین شرایط عملیات به یاد چهره ملكوتی و زیبای امام(رحمت الله علیه) و وعده دیدارش جانی تازه در كالبدشان دمیده می‌شد.
منابع:
سايت ساجد
سایت نوید شاهد
منبع:
پدیده «رهبری» با پیدایش زندگی جمع‌زیستی انسان در كره خاكی پیوند دارد و تجربه‌های گوناگون سیاسی اجتماعی در طول تاریخ حیات بشریت، نیازمندی به رهبری را به اثبات رسانده است. از دیدگاه قرآن كریم كه گنجینه معارف الهی و كتاب هدایت بشریت است بعثت رسولان الهی و كیفیت دعوت آنان از مردم برای ایمان آوردن به خداوند متعال، مشحون از لطایف و نكات ظریف رهبری انبیای عظام است. در فرهنگ شیعی نیز به رهبری جامعه اهتمام خاصی شده و آن را یكی از نیازهای اصیل بشری قلمداد نموده است.
نكته مهم دیگر این كه از دیدگاه تشیع، رهبری إعمال ولایت خداوند در زمین است و رهبر باید حتماً از طرف خداوند متعال بی‌واسطه و یا با واسطه اذن داشته باشد تا در میان مردم به رهبری بپردازد و شیعه این مهم را پس از پیامبر اكرم(صلّی الله علیه و آله و سلّم ) در شجره طیبه اهل بیت(علیهم السلام ) منحصر می‌كند.
امام خمینی( رحمت الله علیه ) شخصیتی جامع در ابعاد مختلف علمی و عملی بود و یكی از كم‌نظیرترین حادثه‌های تاریخ اسلام را آفرید. از بارزترین جلوه‌های رهبری و نقش معنوی حضرت امام خمینی( رحمت الله علیه ) و تأثیر شگرف آن بر روحیه ملت و رزمندگان اسلام، هدایت و رهبری ایشان در هشت سال حماسه دفاع مقدس است. بزرگمردی كه حماسه رزمش آمیخته به بالاترین مراتب عرفان، فقهش متبلور در فلسفه عملی حكومت اسلامی، و حكمتش، شالوده سیاست‌های نظام اسلامی بود. حضرت آیت‌الله خامنه‌ای ( مدّظلّه العالی) درباره ویژگی‌های فرماندهی و رهبری حضرت امام( رحمت الله علیه ) در هدایت نیروهای رزمی و مسلح می‌فرماید:
غیر از دوران پیامبر (صلّی الله علیه و آله و سلّم ) و دوران خلافت امیر المومنین (علیه السلام ) و مدت کوتاهی از امام مجتبی(علیه السلام ) ، فرمانده كل قوای عارف و حكیم و عاشق و الهی در دنیا سراغ نداریم… ما در هیچ جای دنیا، نه امروز و نه در گذشته نیروی نظامی سراغ نداریم كه تحت فرماندهی انسانی معنوی و الهی و عارف و دارای رقیق‌ترین احساسات بشری و در عین حال با قاطعیت و صلابتی كه هیچ فرماندهی در دنیا از آن برخوردار نیست، به حراست و دفاع از ناموس و حیات شرافتمندانه ملت در مقابل تجاوزگران بپردازد.
شور و حال سلحشوری و رزمندگی، شوق به جهاد و استقامت رزمندگان و فتوحات عظیمی كه در نبرد با دشمنان اسلام به دست آورده‌اند، بیشتر مرهون تأثیرات معجزه‌گون شخصیت معنوی حضرت امام( رحمت الله علیه ) در رهبری دفاع مقدس است كه در این مقاله به اختصار ابتدا به ویژگی‌های رهبری، شیوه‌ها و سپس به ارتباط معنوی امام خمینی(رحمت الله علیه) با رزمندگان می‌پردازیم. ویژگی‌های رهبری امام خمینی(رحمت الله علیه) اخلاق فردی و مدیریتی و خصوصیات رهبری حضرت امام خمینی(رحمت الله علیه) در درجات بسیار عالی قرار داشت و از ایشان یك نمونه انسان كامل ساخته بود، كه سخن گفتن درباره هر كدام از خصوصیات اخلاقی و مدیریتی ایشان بحث مستقلی را می‌طلبد كه در این مقاله به برجسته‌ترین آنها در ارتباط با فرماندهی عالی و رهبری جنگ می‌پردازیم:
1. شجاعت:
در فرهنگ مبارزات سیاسی حضرت امام واژه ترس وجود ندارد در دوران قیام علیه طاغوت و رویارویی با آمریكا و رهبری هشت سال دفاع مقدس با شجاعت و دلیری وارد مبارزه شد او ترس را ترساند كه به دل‌های اولیای الهی راه نیابد ـ او هرگز نترسید و نترساند. هنگامی كه وزیر دفاع امریكا علناً تهدید كرده بود كه امریكا د راین جنگ هر زمانی كه صلاح بداند از دوستان عرب خود پشتیبانی خواهد كرد. حضرت امام(رحمت الله علیه) در پاسخ به این گونه تهدیدهای نظامی دشمنان فرمود: هر یك از اینها (حامیان رژیم عراق) بخواهند تعدی بكنند، ما تا آخرین نفرمان می‌ایستیم مقابلش. هنگامی كه امریكا ناوی های جنگی خود را برای حمایت از رژیم عراق به سوی منطقه خلیج‌فارس گسیل می‌داشت، مسئولان مملكتی در این باره با حضرت امام گفتگو كردند و نظر ایشان را جویا شدند. امام با شجاعت تمام فرمود: اگر من بودم، با ورود اولین ناو امریكایی به خلیج فارس، آن را هدف قرار می‌دادم!
2. طمأنینه:
دل آرام و قلب مطمئن حضرت امام(رحمت الله علیه) پیامد ایمان محكم و اعتقاد راسخ به دریای بیكران الطاف الهی بود. طمأنینه‌ای كه حوادث ناگوار و كمرشكن قادر به متزلزل كردن و در هم شكستن آن نبود. حضرت امام(رحمت الله علیه)، عالَم را محضر حق‌تعالی می‌دید و به الطاف و عنایات الهی اعماد داشت و مصداقی از آیه: الا بذكرالله تطمئن القلوب بود و این عنصر مهم تاثیری شگرف در تصمیم‌گیری‌های ایشان در رهبری دفاع مقدس داشت. عكس‌العمل ساده و آرام امام(رحمت الله علیه) در برابر هجوم سراسری دشمن به كشور ایران بارزترین نمونه این طمأنینه بود كه فرمود: «یك دزدی آمده یك سنگی انداخته و فرار كرده» فرماندهان و طراحان عملیات‌های جنگ پس از روزها مطالعه و شناسایی و بررسی امكانات و تجهیزات و تهیه راه‌كارهای عملیاتی و نظامی باز هم به هنگام اجرای عملیات‌های مهم اضطراب و نگرانی خویش را از سرانجام عملیات و عدم اطمینان از موفقیت آن را پنهان نمی‌كردند و به (نفس مطمئنه) امام پناه می‌جستند. رهنمودهای امام قبل از عملیات عملیات فتح‌المبین والفجر 8 به فرماندهان نمونه‌ای دیگر از آرامش و اطمینان قلبی حضرت امام(رحمت الله علیه) بود كه تأثیری عجیب در پیروزی رزمندگان اسلام داشت
3. تواضع و فروتنی:
شخصیت عظیم و معنوی حضرت امام، مهمترین عامل در تحول معنوی و روحی ملت ایران و رزمندگان جبهه‌های نور علیه ظلمت در هشت سال دفاع مقدس بود. حضور پرشور جوانان در عرصه جهاد و شهادت، گرایش توده مردم و نوجوانان به ارزش‌های انسان‌ساز و متعالی اسلام و شكوفایی این ارزش‌ها در جبهه‌های جنگ همه در پرتو رهنمودها و راهنمایی‌های پیامبرگونه عارف و عالمی وارسته و استكبارستیزی كه مراحل و مدارج عالی سیر و سلوك را پیموده صورت گرفته است؛ اما خصلت تواضع و فروتنی امام(رحمت الله علیه) هیچ‌گاه اجازه نمی‌داد كه از كار خود سخن به میان آورد و خویشتن را یك خدمتگزار معرفی می‌كرد و می‌فرمود: اگر به من خدمتگزار بگویند، بهتر از این است كه رهبر. هرگاه در جمع رزمندگان حضور می‌یافت خود را خجل زده معرفی می‌كرد و خود را از خیل مشتاقان جنگ و شهادت عقب مانده می‌دانست. اوج مرتبه و عالی‌ترین درجه تواضع و فروتنی امام(رحمت الله علیه) نسبت به رزمندگان، جمله معروفی است كه در وصف دلاوری نوجوان شهید، حسین فهمیده بیان نموده‌اند: رهبر ما آن طفل دوازده ساله‌ای است كه با قلب كوچك خود؛ كه ارزشش از صدها زبان و قلم ما بزرگتر است، با نارنجك خود را زیر تانك دشمن انداخت و آن را منهدم نمود و خود نیز شربت شهادت نوشید.
4. محبت و صمیمیت امام(رحمت الله علیه) با رزمندگان:
همان‌گونه كه رزمندگان اسلام خداجویان جبهه‌های نبرد به ساحت مقدس شخصیت معنوی رهبرشان عشق می‌ورزیدند، امام عاشقان نیز علاقه و محبتی خاص نسبت به فرزندان معنوی خویش اظهار می‌كردند. و در حقیقت ارادت و علاقه بین مرید و مراد یك پیوند دو جانبه بود، جلوه‌های الفت و صمیمیت و محبت امام(رحمت الله علیه) نسبت به رزمندگان در گفتار و كردارش به طور كامل نمایان بود. جملاتی همانند: اینجانب دست یكایك شما را می‌فشارم؛ من بین خود و شما فاصله‌ای نمی‌بینم؛ گویای عمق و ارادت و محبت قلبی امام به دلاوران دفاع مقدس بود. بی‌پیرایگی رفتار امام(رحمت الله علیه) در جمع فرماندهان و رزمندگان جبهه‌ها و برداشتن مانع‌های احترامات رسمی و رایج میان یك رهبر و فرمانده عالی جنگ با نیروهای تحت امر در ملاقات‌های خصوصی تصویرگر گوشه‌ای از محبت و صمیمیت قلبی امام(رحمت الله علیه) به رزمندگان بود و صحنه‌های دیدارهای خصوصی امام(رحمت الله علیه) با رزمندگان مشحون از صحنه‌های دل‌پذیر و ارتباط عاطفی و محبت و صمیمیت است.
5. قاطعیت:
در دوران مبارزه با رژیم ستم‌شاهی قاطعیت امام راه‌گشای برنامه‌ها و سیاست‌های مبارزه بود كه حتی اطرافیان و شاگردان ایشان به شگفتی و كار ساز بودن آن اعتراف داشتند. در امور رهبری و فرماندهی عالی جنگ هم قاطعیت امام گره‌های كور و بن‌بست‌های ایجاد شده در برنامه‌ریزی‌های رزمی و نظامی را باز می‌كرد. از مهمترین جلوه‌های قاطعیت امام دستور شكست حصر آبادان، آزادسازی سوسنگرد و عزل فرماندهی نیروهای مسلح بود.
6. سازش‌ناپذیری و استقامت در مبارزه:
ظلم‌ستیزی و پایداری امام در برابر توطئه‌های دشمنان، روحیه‌ای سازش‌ناپذیر و مقاوم از ایشان پدید آورده بود. حضرت امام در سیره عملی و روش مبارزاتی خود به آیات شریفه لا تظلمون و لا تظلمون 18 و فاستقم كما امرت و من تاب معك 19تاسی می‌جست و هیچ‌گاه نقشه‌های ظالمانه و سلطه‌طلبانه و تحمیلی دشمن را برنمی‌تافت. فشارهای شدید نظامی، تبلیغاتی و روانی حامیان دشمن در كمك‌های تسلیحاتی به رژیم بعث عراق برای پذیرفتن خواسته‌های استكبار جهانی هیچ تأثیری در روحیه مقاوم و سازش‌ناپذیر امام نداشت و می‌فرمود: ما تا آخرین نفر و تا آخرین منزل و تا آخرین قطره خون برای اعتلای كلمه الله ایستاده‌ایم. این روحیه و صفت مطلوب حضرت امام(رحمت الله علیه) تأثیر عجیبی در رزمندگان اسلام داشت به گونه‌ای كه شیرمردان عرصه پیكار در شرایط سخت نبرد با تمام توان و اراده خویش پایداری می‌كردند و دشمن مجهز به سلاح‌های پیشرفته را به استیصال می‌كشاندند.
7 .نیرنگ شناسی:
دشمن در موقعیت و زمان‌های مختلف حیله‌های متفاوت و گوناگونی را به كار می‌بست و با بهره‌گیری از شیوه‌های جنگ روانی تلاش می‌كرد تا انگیزه‌های اسلامی را در رزمندگان از بین ببرد و اراده آنان را در دفاع مقدس از میهن اسلامی سست نماید. مظلوم‌نمایی و تظاهر به مسلمان بودن از جمله اقداماتی بود كه برای فریب ملت سلحشور ایران از سوی رژیم بعث صورت می‌گرفت، اما هوشیاری و زیركی منحصر به فرد حضرت امام(رحمت الله علیه) با موضع‌گیری‌های دقیق و سنجیده خویش تمام این توطئه‌های فریبنده دشمن را خنثی نمود.
از این رو حامیان رژیم بعث عراق و سیاستگزاران استكبار جهانی برای پیش‌گیری از پیروزی‌های مداوم ظفرمندان جبهه‌های نبرد كه از شكست حصر آبادان تا فتح بستان و نبرد چزابه تا عملیات مهم فتح‌المبین و نیز فتح معجزه‌آسای خرمشهر ضربات كوبنده خود را بر پیكر رژیم بعث وارد آورده بودند. حیله‌ای جدید اندیشیدند تا افكار مجامع بین‌المللی و رسانه‌های خبری و ملت و كشورهای اسلامی و به خصوص رزمندگان دلاور اسلامی را از جبهه‌های جنگ ایران و عراق به نقطه‌ای دیگر معطوف كنند. این توطئه بزرگ، طرح‌ریزی و تهاجم وحشیانه و غافلگیرانه اسرائیل غاصب به كشور لبنان بود و می‌رفت كه این حیله كارساز شود، اما با موضع‌گیری هوشیارانه و صریح حضرت امام(رحمت الله علیه) درباره چگونگی پشتیبانی رزمندگان از مردم بی‌پناه لبنان و فلسطین این توطئه نیز خنثی شد.
حضرت امام(رحمت الله علیه) فرمود: ما راهنمان این است كه باید از راه شكست عراق دنبال لبنان برویم نه مستقلاً. شیوه‌ها و تدابیر رهبری امام خمینی(رحمت الله علیه) حضرت امام خمینی(رحمت الله علیه) به عنوان رهبر و فرمانده كل قوا و فرماندهی عالی جنگ، تعیین و هدایت استراتژی جنگ را بر عهده داشت و در این مدت با بهره‌گیری از شیوه‌ها و تدابیر خاص خویش هشت سال دفاع مقدس را رهبری نمود و اعجاب و شگفتی سیاستمداران دشمن را برانگیخت.
1. بسیج همگانی و سازماندهی مردم و نیروهای مسلح تحت دو یگان عمده رزمی و پشتیبانی برای آنكه كلیه نیروهای داوطلب بتوانند در حد توانایی‌ها و استعدادهای خویش در این امر مهم سهیم باشند، اما اقدام به این مهم نمودند و در این رابطه فرمودند: هر كس می‌تواند جبهه باید برود و هر كه نمی‌تواند در پشت جبهه كمك كند.
2. توسعه تشكیلاتی نظامی و فرمان بر تشكیل نیروهای سه‌گانه سپاه این امر موجب شد تا سپاه بتواند با هماهنگی بیشتر با نیروهای ارتش، در عرصه‌های نبرد حضور قوی‌تری داشته باشند.
3. هماهنگی و انسجام در نیروهای مسلح همان‌گونه كه در اندیشه سیاسی امام(رحمت الله علیه) وحدت و یكپارچگی اقشار مختلف ملت و احزاب گوناگون عامل پیروزی ملت ایران به شمار می‌آید. انسجان نیروهای نظامی را نیز ضامن اقتدار نیروهای مسلح در دفاع مقدس می‌دانست. از این رو امام(رحمت الله علیه) به نیروهای ارتش، سپاه و بسیج فرمود: همه در هم ذوب شوید و تو و من را از میان بردارید و چون ید واحده و قدرت واحده به دشمن بتازید.
4. هماهنگی و به كارگیری امكانات پشت جبهه امام نیروهای پشت جبهه اعم از دستگاه‌های اجرایی و تبلیغی و سیاسی را به هماهنگی با یكدیگر و توجه به مسائل جنگ دعوت می‌كردند و كلیه فعالیتهای سیاسی، تبلیغی و اقتصادی پشت جبهه را با دفاع مقدس مرتبط می‌ساختند و همواره ارگان‌ها و سازمانهای دولتی را در جهت تقویت و آمادگی رزمی مردم و پشتیبانی از جنگ به كار می‌گرفتند و می‌فرمودند: به پشتیانی مادی و معنوی خود از جبهه‌های نبرد و رزمندگان ادامه دهند و سپاهیان نور را حمایت كنند.
5. مقابله با عوامل بازدارنده داخلی و تبلیغات دشمن در دوران دفاع مقدس حوادث گوناگونی پدید می‌آمد، برخی از این حوادث مانند رقابت‌های جناح‌های مختلف در كشور معلول شرایط سیاسی داخلی كشور بود كه بعضاً فضای سیاسی كشور را ملتهب می‌ساخت، برخی از پیشامدها را عوامل آگاه و مزدور دشمن پدید می‌آوردند و برخی دیگر نتیجه اعمال گروه‌های ناآگاه داخلی بود و هر كدام از این حوادث به طور مستقیم با غیرمستقیم می‌توانست در حضور رزمندگان اسلام در جبهه‌ها برای ادامه دفاع مقدس مشكل ایجاد نماید. اما حضرت امام(رحمت الله علیه) با شیوه‌های در خود تحسین رهبری خویش، تأثیر منفی و شكننده هر یك از این حوادث را بر عرصه‌های نبرد و روحیه رزمی و معنوی رزمندگان اسلام را خنثی می‌كرد. دشمن بعثی نیز با در اختیار داشتن امكانات تبلیغی استكبار جهانی و به تعبیری امپراتوری خبری و رسانه‌ای با كمك كارشناسان و مشاوران خارجی و بهره‌وری از امكانات و شیوه‌های گوناگون، جنگ روانی خود را برای مشوش جلوه دادن چهره جمهوری اسلامی در میان مسلمانان جهان جلب حمایت‌های منطقه‌ای برای تقویت رژیم عراق به راه انداخته بود. در این جنگ روانی هم حضرت امام(رحمت الله علیه) با درایت و ژرف‌نگری تمام، با این شیوه‌های تبلیغی و روانی دشمن مقابله نمود.
6. رعایت اصول تصمیم‌گیری حضرت امام(رحمت الله علیه) اطلاعات و اخبار كافی و لازم را از طریق نمایندگان خود در نیروهای مسلح و یگان‌های رزمی و فرماندهان قرارگاه‌ها به دست می‌اوردند. امام(رحمت الله علیه) مبنای تصمیم‌گیری‌های مهم خود را براساس اطلاعات دقیق از وضعیت جنگ و مشورت با مسئولان لشگری و كشوری بنیان می‌نهاد، رهنمودهای حضرت امام(رحمت الله علیه) بر اجرای عملیات‌های نظامی و دفاعی و ورود به خاك عراق، اقدامات مقابله به مثل در جنگ شهرها و قبول قطعنامه 598 سازمان ملل بر همین اصل و اساس استوار بود.
7. تفویض اختیارات گستردگی و تخصصی بودن امور جنگ باعث شده بود كه حضرت امام(رحمت الله علیه) مسئولیت برخی از مسائل اجرایی و كارشناسی مرتبط با جنگ را به مسئولان كشور تفویض نماید و خودشان سیاست كلی و راهبردی دفاع مقدس را ترسیم و بر انجام آنها نظارت می‌كردند از این رو، مسئولیت را بدین گونه تفویض و تعیین فرمودند: الف ـ شورای عالی دفاع و قرارگاه خاتم‌الانبیا و جانشینی فرماندهی كل قوا در برنامه‌ریزی‌های نظامی ب ـ شورای عالی پشتیبانی جنگ برای جذب نیرو و تهیه امكانات ج ـ تشكیل ستاد مناطق بمباران شده د ـ تعیین وزارت امور خارجه جمهوری اسلامی برای تبیین سیاست‌های دفاعی ایران در مجامع بین‌المللی ه ـ تشكیل شورای عالی بازسازی مناطق جنگی
8. تشویق به نبرد هنر مدیریت و رهبری امام(رحمت الله علیه)، نفوذ معنوی ایشان در قلب میلیون‌ها انسان مخلص و متعهد و شیفته به ولایت و رهبری بود. هرگاه پیام‌های حماسی و شورآفرین حضرت امام(رحمت الله علیه) همانند جمله‌های: امروز روز حضور در حجله جهاد و شهادت و میدان نبرد است؛ روز نشاط عاشقان خداست صادر می‌شد، همه جبهه‌های نبرد را از جوانان پرشور و با اخلاص آكنده می‌ساخت و هم در گرماگرم نبرد، چون آّشار نور بر دل‌های تشنه و مشتاق جهاد و شهادت جاری می‌گشت و توان رزم آنان را دو چندان می‌ساخت و در یك كلام معجزه می‌آفرید.
9. تقویت روحیه رزمندگان كلمات دلنشین و نافذ و روح‌بخش پیام‌ها و سخنان حضرت امام(رحمت الله علیه) در دل و جان رزمندگان اثر شگرفی می‌گذاشت، سخنرانی‌های ایشان در جمع فرماندهان قرارگاه‌ها و رزمندگان دلاور و پیام‌هایی كه به مناسبت‌های مختلف برای رزمندگان صادر می‌گردید، قوت قلبی برای دلاورمردان جبهه‌ها بود. پیام امام(رحمت الله علیه) به فرماندهان جبهه پس از عملیات بدر، بارزترین نمونه تاثیر معنوی پیام‌های امام(رحمت الله علیه) در تقویت روحیه رزمندگان و فرماندهان در بحرانی‌ترین شرایط جنگ است.
10. توجه دادن رزمندگان به معنویت حضرت امام(رحمت الله علیه) دائماً رزمندگان و فرماندهان قرارگاه‌ها را به مسائل معنوی توجه می‌داد تا حماسه‌سازی رزم‌آوران عرصه پیكار با عرفان دینی و الهی آمیخته باشد. توجه دادن رزمندگان به اراده و قدرت خداوند تبارك و تعالی در پیروزی و جنگ، تذكر به اعتماد و اعتقاد به نصرت الهی، تاكید بر ذكر خداوند و تهجد در جبهه‌ها، پرهیز دادن از غرور و توجه دادن نیروها به توانایی‌های قدرت ایمان و اخلاص در رزمندگان در مقابلت جهیزات دشمن از جمله تذكرات امام(رحمت الله علیه) به رزمندگان بود. اصولاً در اندیشه و سیره حضرت امام هرگونه تلاش و اقدامات سیاسی، فرهنگی و نظامی بدون در نظر گرفتن بعد الهی و معنوی فاقد هرگونه ارزش اسلامی است، از این رو به رزمندگان اسلام آمیختگی عمل ظاهری را به معنویت دینی و الهی تذكر داد و فرمود: زدن و پیروز شدن و فتح كردن و همه اینها اگر آن بعد معنوی‌اش نباشد همه‌اش شكست است.
11. تقویت بنیه دفاعی اهتمام فراوان حضرت امام بر تقویت بنیه دفاعی و حمایت‌های ایشان از بالا بردن كیفت و كمیت امكانات و تجهیزات نظامی و تامین بودجه‌های جنگ و دفاع مقدس از خصوصیات تدبیر رهبری ایشان در دفاع مقدس بود. این اهتمام حضرت امام(رحمت الله علیه) تا روزهای پایانی جنگ نیز ادامه داشت و طی دستورالعملی به مسئولان سیاسی نظامی فرمود: باید... در تجهیز كلیه آحاد و افراد این كشور براساس اصول و فرمول خاص دفاع همه جانبه تا رسیدن به تشكل واقعی و حقیقی بسیج و ارتش بیست میلیونی كوشش نمود. به فرماندهان نظامی نیز فرمود: نیروهای نظامی ما هرگز نباید از كید و مكر دشمنان غافل بمانند و در هر شرایطی باید بنیه دفاعی كشور در بهترین وضعیت باشد.
تاثیر ارتباط معنوی امام خمینی(رحمت الله علیه) با رزمندگان در هشت سال دفاع مقدس رزمندگان اسلام، حضرت امام خمینی(رحمت الله علیه) در خطوط نبرد جبهه‌های جنگ حضور فیزیكی نداشتند، اما شخصیت پر نفوذ و معنوی وعرفانی ایشان هر روز در تمام نقاط جبهه حكمفرما بود و تاثیرات عمیق و شگرف این حضور معنوی در روحیه و عملكرد رزمندگان كاملاً مشهود و ملموس بود. این موضوع شگفتی صاحب‌نظران، راویان و گزارشگران حاضر در جبهه را برانگیخته بود. یكی از خبرنگاران غیر ایرانی كه از جبهه‌های جنگ بازدید كرده و روحیات رزمندگان اسلام را از نزدیك مشاهده كرده است در گزارش خود می‌نویسد: گویی خود آیت‌الله خمینی(رحمت الله علیه) شخصاً هر روز اینجا (جبهه‌ها) حاضر شده و آنها را به جهاد دعوت می‌كند. ارتباط طلایه‌داران فتح با امام امت، همان رابطه مرید با مراد، سالك الی الله با پیر و مرشد، و محب با محبب است. رفتار و حالاتی كه رزمندگان اسلام در صحنه‌های مختلف و عرصه‌های پیكار دفاع مقدس نسبت به حضرت امام(رحمت الله علیه) از خود نشان داده‌اند، رمز و رازی از حدیث دلدادگی و دلباختگی عاشقان شیفته است كه كارنامه جهاد و دفاع آنان با معیار عشق محك خورده است.
در این بخش از مقاله به برخی از این موارد اشاره خواهید داشت:
1. عشق رزمندگان به امام؛ علاقه و محبت شدید و زایدالوصف رزمندگان به امام(رحمت الله علیه) بارزترین جلوه از تاثیر عمیق شخصیت معنوی امام بر رزمندگان است: محبتی كه تجلی عشق عرفانی و معنوی است و ریشه و سرمنشاء بسیاری از تاثیرات دیگر است. آری اینجا صحبت عشق است و عشق و قلم از ترسیمش بر خود می‌شكافد. نذر برای سلامتی حضرت امام(رحمت الله علیه) و طول عمر ایشان؛ اظهار عشق و علاقه در سخت‌ترین شرایط خط مقدم جبهه در حال مجروحیت و هنگام اسارت گوشه‌هایی از ارادت رزمندگان به حضرت امام(رحمت الله علیه) است.
2. عشق خانواده ایثارگران به امام؛ بازماندگان شهیدان و ایثارگران، بالندگی و رشد و سلامتی مكتب حیاتبخش اسلام و خط امام را در گرو قربانی شدن و فدایی دادن در این راه می‌دانستند و جوانان و نونهالان به خون خفته خویش را قربانیان این راه قلمداد می‌نمودند. در یكی از دیدارهای خانواده شهدا با امام خمینی(رحمت الله علیه)، مادری با لهجه خرمشهری فریاد می‌زد: ای امام! سه پسر داشتم و هر سه شهید شدند دیگر فرزندی ندارم تا در راه اسلام قربانی كنم، خدا مرا فدای تو كند.
3. اطاعت پذیری عاشقانه؛ تفاووت رهبری امام در دفاع مقدس با سایر رهبران و فرماندهان جنگها در تاریخ و جهان را باید در نفوذ معنوی شخصیت امام و تاثیر آن در رفتار و عملكرد نیروهای رزمی جستجو كرد. بسیاری از نیروهای مسلح كشورها در شرایط سخت و بحرانی جنگ به جهت دفاع از آب و خاك و نوامیس كشور و یا رعایت سلسله مراتب و اجرای مقررات نظامی آن كشور و یا احیاناً دریافت پاداش و ترس از مجازات، از فرمانده خود اطاعت می‌كنند و انگیزه‌های دیگری در اطاعت‌پذیری آنها دخالت ندارد. ولی رزم‌جویان عرصه پیكار و دفاع مقدس جمهوری اسلامی ایران دیدگاهشان نسبت به اجرای دستورات حضرت امام(رحمت الله علیه) بالاتر از اطاعت از یك فرمانده كل قوا بود. آنان دستورات امام(رحمت الله علیه) را با عشق و علاقه و ارادتی خاص انجام می‌دادند و هدفشان رضایت خاطر امام(رحمت الله علیه) بود. رزمندگان تمام سختی‌ها و زحمات طاقت‌فرسای عملیات را برای یك لحظه خوشحالی امام(رحمت الله علیه) تحمل می‌كردند. سردار باكری در جمع نیروهایی كه برای آموزش نظامی و آمادگی رزمی جهت شركت در عملیات خیبر به جبهه‌ها آمده بودند گفت: عزیزان من! شما نمایندگان لشگر عاشورائید، سعی كنید مأموریت خود را به نحو احسن انجام دهید بلكه بتوانیم در عملیات آینده دل امام(رحمت الله علیه) را شاد كنیم.
4. یاد امام؛ در جمع رزمندگان با ارتباط و انس دائمی و ناگستنی كاروانیان نور با شخصیت معنوی امام(رحمت الله علیه) موجب شده بود كه نام و یاد و تصویر امام (رحمت الله علیه) همواره در سراسر جبهه‌ها حضور داشته باشد. رزمندگان پس از نام مبارك ائمه معصومین(علیهم السلام ) با ذكر و یاد امام(رحمت الله علیه) و عطر سلام و صلوات به مرادشان مشام جان را خوشبو می‌ساختند و شعار برای سلامتی امام(رحمت الله علیه) صلوات از پرطرفدارترین شعارهایی بود كه در سراسر جبهه گوش جان را نوازش می‌داد. بهره‌گیری از كلمات قصار امام(رحمت الله علیه) درباره جنگ در تابلو نوشته‌ها و استناد به آنها و گفتگوی رزمندگان از جمله عبارت‌هایی بود كه فضای جبهه‌ها را عطرآگین می‌ساخت.
5. اشتیاق به دیدار امام؛ دیدار (جمال جانان) بهترین و بیشترین آرزوی مشتاقان و شیفتگان و دلباختگان (حسن روی) حضرت امام بود. آنان برای دستیابی به وصال و لقای محبوب خویش لحظه‌شماری می‌كردند و گفتگوی خصوصی‌شان اظهار علاقه به ملاقات با امام(رحمت الله علیه) بود. هرگاه رزمندگان، همسنگری را می‌دیدند كه احتمال داشت به خدمت حضرت امام(رحمت الله علیه) برسد، سلام خالصانه و لبریز از عشق و محبت خویش را به حضور آن بزرگوار تقدیم می‌داشتند و دیگر سخنی از خانواده و یا مشكلات خوش به زبان می‌راندند. به راستی كه سیمای جذاب و دلربای امام(رحمت الله علیه) جلوه‌ای از جمال جمیل الهی بود كه عاشقانش در سخت‌ترین شرایط عملیات به یاد چهره ملكوتی و زیبای امام(رحمت الله علیه) و وعده دیدارش جانی تازه در كالبدشان دمیده می‌شد.
منابع:
سايت ساجد
سایت نوید شاهد
منبع:
