عوارض جانبی استفاده از هورمون رشد انسانی

استفاده طولانی مدت از هورمون رشد جهت دستیابی به کاهش وزن، افزایش توده عضلانی، و معکوس ساختن علائم پیری، اغلب با عوارض جانبی همراه است که شامل درد مفاصل و عضلات، رشد غیر طبیعی استخوان، اِدم یا ورم بافت، متابولیسم تغییر یافته گلوکز و غیره می‌شود.
هورمون رشد به طور طبیعی در غده هیپوفیز تولید شده، و رشد کلی ذهنی و جسمی فرد را تحت تأثیر قرار می‌دهد. این هورمون، رشد اندامهای داخلی از جمله استخوانها را تحریک ساخته و نقش مهمی در مکانیسم هموستاتیک، فرآیندهای سیستم ایمنی بدن، تقسیم سلولی، سوخت و ساز چربی و قند خون، و چندین فرایند سلولی دیگر ایفاء می‌کند. این هورمون توسط بدن در طول سالهای رشد ترشح شده و در طول دوران بلوغ به حداکثر میزان خود می‌رسد. سطوح این هورمون پس از بلوغ جسمی و باروری شروع به کاهش می‌گذارد.
استفاده درمانی از هورمون رشد بی ضرر بوده و از نظر قانونی مورد تأیید قرار دارد. با این حال، کاربرد خارج از آزمایشگاهی و اوردوز یا مصرف بیش از حد آن جهت کاهش وزن، عضله سازی، خواص ضد پیری و غیره با عوارض جانبی خاصی همراه بوده است.

اثرات جانبی

کاهش وابسته به سن در سطح این هورمون منجر به کاهش در توده عضلانی، افزایش در محتوای چربی، و همچنین کاهش میل جنسی می‌شود. در واقع، چندین مطالعه صورت گرفته، از افزایش تجزیه چربی و معکوس شدن تحلیل ماهیچه به هنگام تجویز دوزهای درمانی هورمون رشد در بزرگسالان سالم خبر می‌دهند. با آنکه انجمن پزشکان در خصوص فوائد ضد پیری هورمون رشد اختلاف عقیده دارند، این تحقیق صورت گرفته افزایش استفاده از تزریق هورمون رشد، مکملها و مواد تحریک کننده‌ی هورمون رشد در معکوس ساختن پیری و همچنین جهت کاهش وزن و عضله سازی را به ارمغان آورد.
دوزهای درمانی هورمون رشد عموماً بی ضرر بوده و عوارض جانبی قابل توجهی در چنین مواردی مشاهده نشده است. واکنش محل تزریق یکی از عوارض جانبی گزارش شده در بسیاری از موارد است. با این حال استفاده طولانی مدت از هورمون رشد عوارض جانبی ذیل را با خود دارد:

آکرومگالی

آگرومگالی شایع‌ترین عارضه جانبی بلند مدت مشاهده شده است، و با رشد بیش از حد استخوان‌های صورت منجر به بیرون زدگی فک و استخوان ابرو مشخص می‌شود. همچنین رشد غیر طبیعی دست و پا و نیز افزایش موهای بدن را شامل می‌شود. بر خلاف ادعاهای گفته شده مبنی بر اینکه هورمون رشد به شما کمک کرده عمر طولانی‌تری داشته باشید، در واقع آکرومگالی طول عمر شما را کمتر کرده و ممکن است به پیری زودرس و مرگ بیانجامد. علائم و نشانه‌های آن عبارتند از:
• خستگی
• سردرد
• ضعف عضلانی
• آپنه خواب
• درد مفاصل
• تورم در اطراف مفاصل
• خشونت صدا
• تعرق زیاد
• پهن شدن انگشتان دست و پا

سندرم تونل کارپال‎

مطالعات صورت گرفته بر روی تغییرات ایجاد شده در ترکیب فیزیکی ناشی از دریافت هورمون رشد انسانی، بروز سندرم تونل کارپال را به عنوان یکی از بسیار عوارض جانبی هورمون رشد انسان آشکار ساخته است. این سندرم با تحت فشار قرار دادن عصب مدیان، که از ساعد به کف دست کشیده شده است، مشخص می‌شود. این وضعیت به موارد ذیل منجر می‌شود:
• ضعف در دست گرفتن اشیاء
• ضعف در دست
• حرکات شل و ناهماهنگ انگشتان
• درد آرنج
• درد انگشت و مچ دست
• بی حسی و یا سوزن سوزن شدن در دست

سایر عوارض جانبی‎

• بزرگ شدگی شکم
• درد مفاصل و عضلات
• افزایش موهای بدن
• افزایش گرسنگی
• سطوح بالای کلسترول
• توزیع غیر طبیعی چربی در بدن
• اِدم بافت
• خشکی و خارش پوست
• متابولیسم تغییر یافته گلوکز

خطرات‎

استفاده طولانی مدت از هورمون با افزایش خطراتی که در ادامه آمده همراه می‌باشد:
• دیابت
• آسیب کبدی
• کم کاری تیروئید
• بزرگ شدن قلب
• سخت شدن شریان‌ها
• ژنیکوماستی
عوارض جانبی ناشی از استفاده بی رویه‌ی هورمون رشد انسانی، در صورت مصرف محصولات تقلبی بدتر می‌شود. افرادی که از یک سرنگ مشترک جهت تزریق هورمون رشد به خود استفاده می‌کنند، در معرض خطر بالایی از انتقال ویروسهای منتقله از راه خون قرار دارند که مرگبارترین و شایع‌ترین آن ویروس نقص ایمنی انسان (اچ آی وی HIV) است.

ادعاها و اختلافات‎

به ادعای گروه تولید کننده‌ی هورمون رشد، این هورمون جهت رفع چندین مشکل مرتبط با سلامت مفید می‌باشد. استفاده از مکملهای هورمون رشد در چند دهه‌ی گذشته به دلایل مختلفی افزایش یافته و تبلیغات زیادی حول این موضوع می‌چرخیده که هورمون رشد معجون جادویی با توانایی درمان انواعی از بیماریها است. هواخواهان هورمون رشد، مدعی بوده که این محصولات موجب بوجود آمدن موارد ذیل می‌شوند:
• افزایش استقامت
• کاهش چربی بدن
• افزایش توده عضلانی
• افزایش ایمنی
• کاهش چین و چروک
• بهبود بافت پوست
• بهبود بینایی
• بهبود حافظه
• سریعتر ساختن روند بهبود زخم
• افزایش حیات جنسی
• بهبود سلامت استخوان
• رویش مجدد مو در سر طاس شده
بسیاری از افراد به خاطر عضله سازی، خواص ضد پیری و افزایش استقامتِ ادعا شده توسط هورمون رشد به آن متوسل می‌شوند. با این حال، سئوالات بسیاری در خصوص قابلیت اعتماد یا اطمینان به مکملهای هورمون رشد وجود دارد که بایستی به آن پاسخ داده شود. متخصصین امر پزشکی استفاده از محصولات هورمون رشد انسانی را به دلیل عدم شواهد علمی معتبر در اثبات ادعاهای فوق‌الذکر منع می‌کنند. این امر خصوصاً در مورد محصولات هورمون رشد هومیوپاتی صدق می‌کند که مشخص گردید حاوی آب و سایر موادی هستند که هیچ گونه هورمون رشدی را شامل نمی‌شود. به علاوه مطالعات علمی صورت گرفته استفاده‌ی درمانی از هورمون رشد که شامل واکنسهای هورمون رشد خالص می‌شود را مورد تأیید قرار داده و از آن حمایت می‌کنند. از اینرو، این گزارشات و مطالعات نمی‌توانند به عنوان شاهدی بر تصدیق اسپری‌ها و قطره‌های هومیوپاتی در نظر گرفته شوند.
این بحث وجود دارد که تمامی این ادعاها تلاشی در جهت رونق بخشیدن بر بازار فروش محصولات تقلبی به منظور کسب پول بیشتر می‌باشد. در سال 2005 کمیسیون تجارت فدرال گروهی از شرکتها را به جهت تولید و فروش محصولات تقلبی هورمون رشد و روغن پونه کوهی از طریق تبلیغات و ادعاهای دروغین مورد پیگرد قانونی قرار داد. این شرکتها مجبور به پرداخت بیش از 20 میلیون دلار به عنوان جبران خسارت به مصرف کنندگان شدند.

استفاده‌ی تأیید شده هورمون رشد انسانی‎

سطوح مطلوب هورمون رشد انسانی برای تنظیم چندین فرایند متابولیک بدن و همچنین رشد و تکامل فرد حیاتی می‌باشد. تولید و ترشح این هورمون توسط عوامل مختلفی از جمله استرس، ورزش و همچنین برخی اختلالات ژنتیکی و غیر ژنتیکی تحت تأثیر قرار می‌گیرد.
کاربرد درمانی هورمون رشد توسط سازمان غذا و داروی ایالات متحده (FDA) جهت کمبود هورمون رشد (GHD) در کودکان و بزرگسالان، کوتاه قدی ایدیوپاتیک، سندرم ترنر، و غیره از نظر قانونی به تأیید رسیده است. به علاوه، استفاده درمانی از هورمون رشد در سایر اختلالات ژنتیکی که بر رشد تأثیر می‌گذارند در حال تحقیق و بررسی است.
درمان توسط هورمون رشد انسان برای افرادی که مبتلا به چندین اختلال می‌باشند یک مزیت به حساب می‌آید، اما چنین استفاده‌ی برونی از هورمون رشد برای مصارف طولانی مدت غیر درمانی بی ضرر نخواهد بود. عوارض جانبی ناشی از هورمون رشد ممکن است در بعضی افراد خفیف باشد اما در بعضی دیگر بر طول عمر فرد تأثیر گذارد. هرگونه اقدام شدید علیه فرایندهای طبیعی بدن، اغلب با چندین عارضه‌ی جانبی همراه است. برگزیدن ورزش منظم و یک رژیم غذایی کامل به منظور برخورداری از سلامت همواره راه بی خطرتری است.
سلب مسئولیت: اطلاعات ارائه شده در این مقاله صرفاً جنبه‌ی آموزشی داشته و نبایستی به منظور جایگزین توصیه‌های پزشک متخصص در نظر گرفته شود.