گزارشی از: علیرضا خورسند
پس از بیانات رهبر معظم انقلاب در دیدار با معلمان پیرامون سند آموزشی ۲۰۳۰، سرانجام اجرای این سند آموزشی در جلسه‌ی (۱۳۹۶/۰۳/۲۴) شورای عالی انقلاب فرهنگی لغو شد. اما این سند، تنها بخشی از یک برنامه جامع و فراگیر بوده است. همان‌طور که رهبر معظم انقلاب در دیدار با اساتید دانشگاه نیز به آن اشاره کرده و فرمودند: «این جزئی از یک سند بالادستیِ سازمان ملل -سند توسعه‌ی پایدار- است که یک بخش آن همین سند ۲۰۳۰ مربوط به آموزش‌‌وپرورش است. در واقع آنچه اینها در این سند توسعه‌ی پایدار -که از جمله این سند ۲۰۳۰ در آن هست- طرّاحی دارند میکنند و دست‌اندرکار هستند، این است که یک منظومه‌ی فکری و فرهنگی و عملی برای همه‌ی دنیا دارند جعل میکنند.» بر همین اساس روز چهارشنبه (۱۳۹۶/۰۴/۱۴)، نشستی با هدف بررسی سند توسعه‌ی ۲۰۳۰، ماهیت و هدف از ترویج و تبلیغ آن توسط سازمانها و نهادهای بین‌المللی نظیر سازمان ملل متحد و یونسکو و اثرات اجرایی شدن آن در کشور، در مؤسسه‌ی پژوهشی فرهنگی انقلاب اسلامی، با حضور صاحب‌نظرانی چون حجت‌السلام دکتر پارسانیا، دکتر عادل پیغامی، دکتر انتظاری، دکتر کرمی، دکتر سماواتی و سرکار خانم دکتر روح‌افزا و سرکار خانم دکتر آیت‌اللهی برگزار شد. در ادامه، گزارشی مشروح از این نشست ارائه می‌شود.
نفوذ با شعارهای زیبا
در ابتدای این نشست، آقای حجت‌الاسلام‌و‌المسلمین دکتر علی ذوعلم، معاون پژوهش و آموزش مؤسسه‌ی پژوهشی- فرهنگی انقلاب اسلامی، به عنوان مدیر نشست پس از خیر مقدم به اساتید مدعو و فعالان رسانه‌ای، هدف نشست را اینگونه بیان کرد: این جلسه یک نشست علمی و پژوهشی است درباره‌ی سند توسعه‌ی پایدار ۲۰۳۰ که در جلسه‌ی مجمع عمومی سازمان ملل در سال ۲۰۱۵ به تائید اعضا رسانده شده است.ایشان در ادامه درباره‌ی بررسی‌های صورت گرفته درباره‌ی این سند گفت: بررسی محتوا، رویکرد و اهداف این سند نشان می‌دهد که نظام سلطه به دنبال تعمیق و تثبیت نفوذ همه جانبه‌ی خود در کشورهای جهان است و برای مداخله در الگوی سیاست‌گذاری آن‌ها برای توسعه، یک راهبرد و رویکرد جامع و جدیدی را در پیش گرفته است تا بتواند جایگاه برتر خود را در عرصه‌های فرهنگی، سیاسی، اقتصادی، زیست محیطی، اجتماعی و غیره حفظ کند.»
ایشان پس از آن به شعار سند با عنوان «دگرگون ساختن جهان ما» اشاره کرد که هدف سند هم مداخله‌ی نرم در کشورها با استفاده از شعارهای جذاب و زیبا است. آقای ذوعلم همچنین به اهمیت هوشیار‌سازی و آگاه‌سازی مردم و مسئولان اشاره کرد که این وظیفه متوجه متفکران و اندیشمندان است و آن‌ها باید جامعه را بیدار کنند. ایشان از همه‌ی متفکران و اندیشمندان انقلابی و غیر وابسته به غرب دعوت کردند که درباره‌ی این سند تحقیق و تفکر کنند و در آخر از دیگر اساتید حاضر در جلسه دعوت به صحبت و تبادل نظر کرد که پس از این دعوت، آقای دکتر علی کرمی به عنوان نخستین سخنران مدعو، سخنان خود را آغاز کرد.
آقای دکتر علی کرمی در ابتدا تخصص خود را که بیوتکنولوژی پزشکی و مهندسی ژنتیک است یادآور شد که با نگاه تخصصی خود سند جامع ۲۰۳۰ را مطالعه نموده است و به نکات نگران‌کننده‌ای رسیده است. او در ابتدا به چند پهلویی اسناد و معاهدات بین‌المللی به‌ویژه اسناد سازمان ملل اشاره کرد که در ظاهر خیرخواهانه اما در باطن بسیار خطرناک است و پروژه‌هایی نظیر کنترل جمعیت، جهانی‌سازی، نظم نوین جهانی و غیره را مثال زد. دکتر کرمی با بیان هدف دوم از اهداف هفده‌گانه‌ی سند توسعه‌ی ۲۰۳۰ با عنوان «پایان گرسنگی، امنیت غذایی، افزایش سطح تغذیه و توسعه‌ی کشاورزی پایدار» به برنامه‌ریزی سازمان ملل برای دخالت در سلامت و تغذیه‌ی ملت‌ها اشاره کرد که با این دخالت‌ها امنیت غذایی و سلامت ملت ایران به خطر خواهد افتاد.
لزوم ایفای نقش فعال
پس از پایان صحبت‌های دکتر کرمی، فرصت به آقای دکتر عادل پیغامی، اقتصاد‌دان و استاد دانشگاه رسید تا به طرح نظرات خود درباره‌ی سند بپردازد. دکتر پیغامی در ابتدا به این نکته پرداخت که نباید بیش از اندازه به یک مصداق با نام سند آموزش ۲۰۳۰ و یک موضوع به نام سند توسعه‌ی ۲۰۳۰ محدود شد، زیرا از هدف اصلی که حکمرانی جهانی است، غافل می‌شویم.دکتر پیغامی با تشریح شیوه‌های استعمار غربی‌ها در طول تاریخ، امروز را دوران استعمار فرانوین دانست که با شبکه‌ای تارعنکبوتی امکان حکمرانی جهانی برای نظام سلطه فراهم شده است. به طور مثال ما در نظام اقتصادی، بانکی و پولی جهان با سازمانی به ظاهر مردم نهاد به نام FATF مواجه هستیم که به نحوی حکمرانی جهانی را به شیوه‌ای نرم در جهان پیاده سازد. یا با کنوانسیون‌هایی مانند «برن» یا پیمان «کیوتو»، آینده‌ی اقتصادی برای کشورهایی مثل ایران که به دنبال استقلال است، پیچیده و مسئله‌زا خواهد شد.
دکتر پیغامی با بیان اینکه سازمان‌های بین‌المللی استانداردها و شاخص‌هایی را می‌سازند گفت: این سازمانها با نگارش این اسناد، در حقیقت سایر کشورها را محروم، محدود و حتی محکوم میکنند. این استاد دانشگاه در ادامه دو مسئله و چالش حال حاضر را این چنین شرح داد: «ما باید گستردگی این شبکه‌ی تارعنکبوتی را به خوبی بشناسیم، زیرا به گونه‌ای است که اگر از یک نقطه‌ای رها شویم در نقطه‌ی دیگر گرفتار می‌شویم. این نظام قدرت را که می‌خواهد با تضعیف نقاط قوت ما، به سلطه‌ی خود ادامه دهد، باید بشناسیم. نکته‌ی دوم راهکار زیستن در چنین دنیایی است. ما مسئله‌ی حاکمیت ملی و استقلال را با مرز فهمیدیم، اما اگر به روز نشویم و مفهوم استقلال را در دنیای فرامرزی و چند ملیتی و تعریف کنیم، قطعا در این شبکه‌ی تارعنکبوتی گیر خواهیم کرد. شرایط به گونه‌ای است که حتی نحوه و زمان برگزاری مسابقات ورزشی و فوتبال هم از عهده‌ی حاکمیت خارج است و ما در مسیر فروریختن مرزهای ملی هستیم.»
این محقق اقتصادی در آخر، چند راهکار را به منظور مقابله با تهدید استعمار فرانوین ارائه داد: اولین راهکار این است که ما نباید حالت انزوا بگیریم، انزوا یعنی شکست و فنا، درون‌زایی مهم است همان‌طور که رهبر معظم انقلاب فرمودند، اما درون‌زایی را نباید معادل انزوا بدانیم. اینکه ما اسناد بین‌المللی را هم نفوذ می‌دانیم به معنای عدم حضور در دنیای جهانی نیست، هم اکنون جهان در حال راه‌اندازی G۲۰ است و در حالی که اندونزی، عربستان و قطر در آن حضور دارند چرا ایران نباید در آن حضور داشته باشد؟ دومین راهکار، راه‌اندازی نهضتی جهانی است که در دو بخش جهان اسلام و غیر اسلام، در سطح بین‌الملل مشارکت داشته باشیم و چند بعدی فکر کردن را به سازمان‌های سلطه‌گر تحمیل کنیم. سومین راهکار این است حتی پس از تصویب قوانین بین‌المللی، می‌توانیم با مشارکتی فعال در اجرای آن نقش و تأثیر داشته باشیم و در مسیری که سلطه‌گران ترسیم کرده‌اند، آن‌چیزی را که می‌خواهیم اجرا کنیم. نکته‌ی چهارم ابداع اسناد رقیب در عرصه‌ی جهانی است که ما می‌توانیم با مشارکت با کشورهای استقلال طلب و آزادی‌خواه به این هدف دست یابیم. آخرین نکته هم این است که ما وارد فضای بین‌المللی شده‌ایم، پس نیاز است تا سواد تعامل بین‌المللی را به مردم آموزش دهیم.»
بحران بی‌هویتی
پس از دکتر پیغامی نوبت به خانم دکتر روح‌افزا معاون فرهنگی و اجتماعی زنان در شورای‌عالی انقلاب فرهنگی رسید. دکتر روح‌افزا به بررسی الگوهای زنانه و خانواده‌ی غربی و ترویج آنان پرداخت. از مهم‌ترین نکات انتقادی ایشان به سند ۲۰۳۰، بحران هویت و ترویج بی‌هویتی به نسل جوان بود. الزام به گزارش‌دهی منظم و خروج اطلاعات مهم اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی از کشور، دومین نکته‌ی انتقادی بود.این پژوهشگر حوزه‌ی خانواده در ادامه با بیان این نکته که هدف سند ۲۰۳۰ تغییر جهان است که این تغییر با تغییر و اضمحلال بنیان خانواده صورت می‌گیرد و اصرار سند بر تساوی و برابری جنسی نیز به همین دلیل است، درحقیقت با تغییر هویت جنس زن و اختلال در نقش‌های آن، خود به خود تغییر در بنیان خانواده اتفاق می‌افتد.
دکتر روح‌افزا همچنین گفت: سند ۲۰۳۰ مانند یک هشت‌پایی است که به همه‌ی شئون زندگی اجتماعی ورود پیدا می‌کند. متأسفانه در ایران همتی وجود دارد تا این سند و مفاد آن اجرایی شود، تنها کافی است تا به مشکلات اجتماعی و خانوادگی غرب نظیر کودک‌کشی توسط والدین، طلاق، بحران هویت فرزندان، آمار بالای سقط جنین و غیره نگاه کنیم تا ببنیم دستاورد این الگوی غربی چیست؟
۲۰۳۰ یک سند الزام‌آور است
با پایان یافتن صحبت‌های دکتر روح‌افزا، نیمی از مدعوین جلسه نقد‌ها و نظرات خود را نسبت به سند توسعه‌ی ۲۰۳۰ بیان کردند. پس از آن، حجت‌الاسلام ذوعلم از آقای دکتر امیر سماواتی، حقوقدان و استاد دانشگاه دعوت کرد تا از منظر حقوقی سند توسعه‌ی ۲۰۳۰ را بررسی و شرح دهد.این پژوهشگر و مدرس حوزه‌ی حقوق در ابتدا به روند تصویب چنین اسنادی انتقاد کرد و در ادامه به ارشادی معرفی کردن و در نتیجه کم اهمیت دانستن این سند، اعتراض کرد و معیار ارشادی یا الزامی بودن اسناد را، نحوه‌ی انشای بند‌های آن اسناد دانست، که با توجه به نوع انشاء و الفاظ به کار برده در آن باید اظهار نظر شود.
آقای سماواتی با توجه به نوع انشاء سند توسعه‌ی ۲۰۳۰ و نحوه‌ی خطاب به کشورها، ماهیت این سند را الزام‌آور دانست و در ادامه حق تحفظ ایران را در سند ۲۰۳۰ که یک مجموعه‌ی واحد است، بی اثر بیان کرد. زیرا در صورتی حق تحفظ اعمال می‌گردد که در قوانین داخلی کشور مابه‌ازای آن قوانین خارجی وجود داشته باشد و اصولا حق تحفظ برای امر عدمی امکان پذیر نیست.
خطای استراتژیک
پس از آن، دکتر انتظاری دبیر پیشین شواری‌عالی فضای مجازی به عنوان سخنران بعدی، از ابزارهای جدید حکمرانی که شبکه‌های مجازی و میزبانی فضای اینترنتی است، سخن گفت و اینکه این موارد می‌تواند در تولید و توزیع فرهنگ در سطح بین‌المللی بسیار نقش‌آفرین باشند.خانم دکتر آیت‌اللهی به عنوان دومین بانوی سخنران، پس از صحبت‌های آقای انتظاری با دعوت آقای ذوعلم سخنرانی خود را آغاز کرد. دکتر آیت‌اللهی در ابتدا پیرامون سابقه‌ی همکاری سازمانها و نهادهای کشور با سازمان ملل و نهادهای اقماری آن و افزایش همکاری‌ها در سال‌های اخیر صحبت کرد.
در ادامه این عضو شورای فرهنگی اجتماعی زنان و مدیر گروه مطالعات زنان و خانواده‌ی پژوهشگاه فرهنگ و معارف اسلامی از تشکیل کمیته‌ی ملی توسعه‌ی پایدار ۲۰۳۰ در دولت به ریاست خانم ابتکار در تاریخ (۱۳۹۴/۰۳/۰۱) و تشکیل کمیته‌ی تخصصی تحقق هدف پنجم سند توسعه‌ی پایدار ۲۰۳۰ در معاونت زنان ریاست جمهوری خبر داد. ابلاغ شاخص‌‌های هدف پنجم سند ۲۰۳۰ به سازمان‌های دولتی و ترویج این شاخص‌ها از جمله فعالیت‌هایی است که معاونت زنان ریاست جمهوری در راستای تحقق این هدف انجام داده است.
این کارشناس حوزه‌ی زنان به لزوم معنی یابی دقیق واژگان سند توسعه و اهداف آن و همچنین لزوم تحقیق پیرامون عملکرد سازمان ملل در جهان و ارائه‌ی آن به عموم مردم کشور سخن گفت. در پایان دکتر آیت‌اللهی هم به توانایی بالقوه‌ی ایران برای تدوین و تصویب سند رقیب در چنین مواردی و لزوم نقش آفرینی فعال در این زمینه اشاره کرد.
آقای ذوعلم با اشاره به صحبت‌های آقای پارسانیا در دیدار رهبر معظم انقلاب با استادان، نخبگان و پژوهشگران دانشگاه در ماه مبارک رمضان، از ایشان دعوت کرد تا به عنوان پایان‌بخش نشست نقد و بررسی سند توسعه ۲۰۳۰ با ارائه‌ی جمع‌بندی راهکارهای مقابله با این سند، سخنان خود را آغاز کنند.
حجت‌الاسلام‌و‌المسلمین دکتر حمید پارسانیا، استاد و عضو هیئت علمی دانشگاه، در ابتدا پیرامون ماهیت‌های سند توسعه‌ی ۲۰۳۰ و سند آموزش ۲۰۳۰ و سند ۲۰۳۰ مصوب داخل کشور توضیحاتی را ارائه داد. دکتر پارسانیا درباره‌ی اجرایی شدن سند ۲۰۳۰ در ایران گفت: بنده احساس می‌کنم که بیش از آنکه مربوط به اسناد سازمان ملل باشد، مشکل داخلی ما است. گویی عده‌ای می‌خواهند اهدافی در کشور عملی شود و به دنبال بهانه‌هایی در اسناد سازمان ملل هستند تا عملی شدن این اهداف را به جبر به سازمان ملل مربوط کنند. این مشکلی شدید‌تر از خود سند است. به همین دلیل سند آموزش ۲۰۳۰ را به عنوان کانون برنامه‌ریزی و اقدام و عمل آموزش جمهوری اسلامی قرار داده شده بود. حرکتی که از بسیاری از کشورهای دیگر شاهد نبودیم. پس از آن، اسناد داخلی که سیاست‌های اصلی آموزش کشور را مشخص میکنند به عنوان اسناد حاشیه‌ی سندآموزش ۲۰۳۰ در نظر گرفته شده است تا فرصت‌ها و تهدید‌های اجرایی شدن سند ۲۰۳۰ مشخص شوند. این اقدامات ربطی به سند ندارد و به اقدامات داخل کشور مرتبط است.
این محقق حوزه‌ی انقلاب اسلامی و غرب‌شناسی به تحمیلی نبودن بسیاری از اقدامات و مصوبات در کشور اشاره کرد و آن‌ها را در رقابت با اسناد مهندسی کشور دانست و آن را خطای استراتژیک قلمداد کرد. در پایان از سوی این استاد دانشگاه به نبود سازوکار نظارت و ورود به تعهدهای بین‌المللی که موجب فشار و متعهد شدن جمهوری اسلامی ایران در عرصه‌ی جهانی می‌شود اشاره و انتقاد شد که مجمع تشخیص مصلحت باید در زمینه‌ی تعهد ۲۰۳۰ ورود پیدا می‌کرد.
پس از پایان صحبت‌های حجت‌الاسلام پارسانیا، تعدادی از حاضران و مستمعین، پرسش‌ها و نکات خود را بیان کردند و در پایان آقای ذوعلم با بیان این نکته که همچنان در آغاز راه الگوی اسلامی ـ ایرانی پیشرفت قرار داریم، ابراز امیداوری کرد تا این غفلت عظیم با غلبه‌ی گفتمان انقلاب اسلامی جبران شود.
منبع : Khamenei.ir
