اهمیت مطالعه و نحوه درست آن

رشد و شکوفایی استعدادها، توانایی ها و دانش هر انسان به کمیت و کیفیت مطالعه او بستگی دارد. اگر به دقت بررسی کنیم خواهیم دید که یکی از دلایل افت تحصیلی برخی از دانش آموزان این است که شیوه مطالعه آنها بر طبق روشها و اصول صحیح مطالعه نیست و نه اینکه لزوماً کم مطالعه می کنند.

رعایت نکردن اصول و بهداشت مطالعه موجب پایین آمدن سطح کارآیی و بازدهی انسان، تضعیف روحیه، کاهش اعتماد به نفس و خستگی و دلزدگی از مطالعه می شود. واقعیت این است که در دنیای امروز که عصر اطلاعات و نبرد اندیشه ها و مغزهاست و انسان با انبوه فزاینده اطلاعات اعم از کتاب، مجله، روزنامه و .... مواجه است، نمی توان با همان روش‌های قدیمی پیش رفت.

در جهان امروز مطالعه، ضرورتِ پیشرفت است.

بهداشت مطالعه

بهداشت مطالعه و کتابخوانی می‌تواند بسیار مفید باشد و برای حفظ سلامتی ذهنی و جسمی بسیار اهمیت دارد.

در زیر به برخی از مزایای بهداشت مطالعه و کتابخوانی اشاره خواهم کرد:

کاهش استرس: مطالعه و خواندن کتاب‌ها می‌تواند به کاهش استرس و اضطراب کمک کند.

افزایش تمرکز: با مطالعه و خواندن کتاب‌ها، می‌توانید تمرکز خود را افزایش دهید و این قابلیت را بهبود بخشید.

افزایش دانش: خواندن کتاب‌ها می‌تواند به شما کمک کند تا دانش خود را افزایش دهید و با مباحث مختلف آشنا شوید.

تحریک مغز: مطالعه و خواندن کتاب‌ها می‌تواند به تحریک مغز و بهبود عملکرد ذهنی کمک کند.

پیشگیری از بیماری آلزایمر: برخی مطالعات نشان داده‌اند که خواندن کتاب‌ها و مطالعه مطالب جدید می‌تواند در پیشگیری از بیماری آلزایمر موثر باشد.

بهبود خواب: خواندن کتاب‌ها می‌تواند به بهبود خواب کمک کند.
در کل، بهداشت مطالعه و کتابخوانی می‌تواند به بهبود سلامتی جسمانی و ذهنی کمک کند و به افزایش کیفیت زندگی کمک کند.

در اینجا به ذکر پیشنهادها و توصیه هایی می پردازیم که رعایت آنها در هنگام مطالعه تقریباً برای همه افراد مفید و ضروری به نظر می رسد.

1-هدف:

قبل از شروع مطالعه، حتماً هدف را مشخص کنید. هدف از مطالعه می تواند شامل لذت بردن از یک داستان، فهمیدن یک مطلب، شرکت در کنکور یا آمادگی برای امتحان و .... باشد.

2-اعتماد:

اعتماد به خود و اعتقاد به توانستن، موفقیت و کامروایی را به ارمغان می آورد. به خود اعتماد کنید و معتقد باشید که قادر به انجام هر کاری هستید. هنگامی که شما حافظه خود را ضعیف می دانید، به خود تلقین کرده اید که همه چیز را فراموش کنید.

3-برنامه ریزی:

برای کارهای روزمره و تصمیمهای خود برنامه داشته باشید. برنامه ریزی، همت و پشتکار، پله های موفقیت را تشکیل می دهند. بر طبق برنامه عمل کنید و از اینکه نتوانستید کل برنامه را در مدت مقرر تمام کنید مایوس نشوید.

4-خونسردی:

دلهره و اضطراب، عدم موفقیت را در بر دارد و شما را به سوی شکست خواهد کشاند. به شکست فکر نکنید و هرگونه دلهره و اضطراب را با ایجاد افکار مثبت و اعتماد به نفس از بین ببرید.

5-علاقه:

علاقه در مطالعه، نقش مهمی ایفا می کند. اگر مطالب را با علاقه برای فهمیدن و یا برای یک هدف مشخص بخوانید، آنها را بهتر درک می کنید و بیشتر به خاطر خواهید سپرد.

6-تفکر و اندیشه مثبت:

به همه مسایل و موضوعهای زندگی خود با نظر مثبت بنگرید. به آنچه هست فکر کنید، نه به آنچه نیست. تفکر منفی آثار زیانباری دربرخواهد داشت.

7-احساس رضایت:

سعی کنید که پس از مطالعه هر مطلب، خود را تقویت و تشویق نمایید و احساس رضامندی و خود ارزشمندی کنید.

8-تمرکز حواس:

برای به خاطر سپردن و یا به یاد آوردن هر مطلب باید تمرکز حواس داشته باشید. به عبارت دیگر، در حالی که حواس شما به چیز دیگری است، حافظه نمی تواند مطلبی را به خاطر بسپرد یا به یاد آورد.

9-طبقه بندی مطالب:

هرقدر نکات به یاد سپرده شده به هم مرتبط تر باشند و منظم تر طبقه بندی شوند بهتر در خاطر می مانند و به یاد آوردن آنها راحت تر و سریعتر خواهد بود.

10-فهمیدن مطالب:

حتی الامکان سعی کنید که مطالب را بفهمید و به خاطر بسپارید، زیرا مطالبی که طوطی وار حفظ شده اند، خیلی زود فراموش خواهند شد.

11-فعال بودن:

در هنگام مطالعه باید فعال بود. یادداشت برداری، حاشیه نویسی، طبقه بندی و سازمان دادن، برجسته و بارز کردن نکات مهم مطالب مورد نظر، به زبان خود تکرار کردن مطالب و ... از جمله فنونی هستند که انسان را در هنگام مطالعه فعال نگه می دارند.

12-فشار نیاوردن به حافظه:

از فشار آوردن به حافظه خود و متراکم کردن زمان فراگیری جداً بپرهیزید و در فعالیتهای ذهنی بین هر 30 تا 40 دقیقه یک بار به مدت 5 دقیقه استراحت و تنفس عمیق داشته باشید.

حافظه انسان مانند سایر عضویت های بدنی است که به استراحت و نوسانات زیاد حساس هستند. استفاده طولانی مدت و پیوسته از حافظه بدون استراحت، می‌تواند منجر به خستگی و سردرد شود و ممکن است درازمدت باعث کاهش عملکرد حافظه شود.

به همین دلیل، بهتر است که در طول مطالعه و یادگیری، به حافظه خود استراحت کافی بدهید. به طور مثال، پس از هر بیست دقیقه تلاش برای یادگیری و حفظ اطلاعات، باید حداقل پنج دقیقه استراحت کنید تا حافظه شما از خستگی و استرس آزاد شود.

همچنین، انجام تمرینات شناوری، مدیتیشن و یوگا نیز می‌تواند به بهبود حافظه و کاهش استرس کمک کند. در نهایت، تعداد ساعات خواب کافی نیز برای حفظ سلامت حافظه بسیار مهم است.

13-اجتناب از مطالعه اجباری:

هنگامی که بسیار خسته هستید و یا بعد از مدتی مطالعه خسته شده اید و تمرکز حواس خود را از دست داده اید، بهتر است سعی نکنید مطالعه خود را به طور اجباری ادامه دهید، زیرا این امر باعث دلزدگی شما از مطالعه خواهد شد.

14-استراحت مطلق پس از مطالعه علمی:

میزان از دست دادن مطالب و فراموشی حافظه، در خواب به مراتب کمتر از بیداری است. بنابراین بعد از آموختن یک مطلب علمی و مشکل (به خصوص قبل از امتحان) مدتی استراحت مطلق داشته باشید.

15-به خاطر سپردن:

در به خاطر سپردن مطالب سعی کنید مطلب را بفهمید و خلاصه آن را در ذهن خود تکرار کنید.

16-تکرار:

تکرار مهمترین و اساسی ترین مرحله در یادگیری درست است.

17-تحرک و ورزش:

برای رسیدن به اهداف خود در زندگی تلاش کنید روزها را با ورزش آغاز کنید و برای تقویت روحیه خود، اهدافتان را در ذهن تجسم کنید و هرگونه تردید در رسیدن به آنها را دور بریزید که تردیدها بازدارنده هستند.

18-مکان مطالعه:

استفاده از یک مکان مشخص برای مطالعه به تمرکز حواس کمک می کند. حتی الامکان بهتر است در محل به خصوصی مطالعه کنید و مکان مطالعه خود را کمتر تغییر دهید.

19-مکان یا محل مطالعه:

محل مطالعه باید عاری از سر و صدا باشد و عوامل و محرکهایی که منجر به حواس پرتی می شوند به حداقل ممکن کاهش یابند.

20-نور و حرارت مکان مطالعه:

باید مناسب باشد. دمای 20 درجه و نور متوسط که نه خیلی زیاد باشد و نه کم، مفید خواهد بود.

21-زمان مطالعه:

سعی کنید زمان مشخصی برای مطالعه در هر روز در نظر بگیرید، به طوری که در آن زمان به هیچ کار دیگری نپردازید و آمادگی کامل برای مطالعه داشته باشید. با توجه به اینکه تحقیقات نشان داده است مطالعه در هنگام شب (قبل از خواب) و صبح زود کارآمدتر است، بیشتر در این مواقع مطالعه کنید.

22-وضعیت بدن در هنگام مطالعه:

نشستن پشت میز مطالعه بهترین وضعیت مطالعه است، لذا از دراز کشیدن بپرهیزید که تمرکز حواس را از بین می برد و موجب خواب آلودگی می شود.

23-یادداشت برداری و خلاصه نویسی:

با یادداشت برداری و خلاصه نویسی می توانید مطالبی را که نیاز به اندیشه و تفکر بیشتری دارند و یا باید آنها را حفظ کنید راحت تر به خاطر بسپارید.

24-تندخوانی:

سعی کنید تندخوانی را بیاموزید و تمرین کنید که تند بخوانید، تندخوانی باعث صرفه جویی در وقت و تمرکز حواس می شود. شما می توانید با توجه به اهداف خود، برای مطالعه مطالب گوناگون از روش های مختلف استفاده کنید.

25-حداکثر استفاده از تجربیات:

بکوشید به مطالب مطالعه شده معنایی شخصی بدهید و از روشهایی که به تجربه دریافته اید و بیشترین بازدهی را برای شما دارد، حداکثر استفاده را بکنید.

26-برقراری پیوند بین مطالب آموخته شده:

بین مطلب جدیدی که می خواهید یاد بگیرید و مطلبی که قبلاً یاد گرفته اید، پیوند برقرار کنید.

بیشتر بخوانید:« عادت های غلط در مطالعه»

27-تصویرسازی ذهنی و تجسم عینی:

در هنگام مطالعه برای یادگیری مطالب از تصویرسازی ذهنی و تجسم عینی استفاده کنید. این تصاویر در بازیابی و به خاطر آوردن مطالب نقش بسزایی دارند.

28-خط کشیدن زیر عبارات مهم:

خط کشیدن زیر عبارات مهم و مطالب مهم در بازخوانی و تمرکز بیشتر موثر است.

29-بیان مطالب:

سعی کنید مطالبی که مطالعه می کنید برای خود بیان و تکرار کنید، زیرا یادآوری مطالب خوانده شده باعث یادگیری بهتر می شود.

30-وقت کافی برای مطالعه:

میزان یادگیری با مدتی که صرف آن می شود، رابطه نزدیکی دارد. بنابراین، توصیه می شود که برای مطالعه وقت کافی در نظر بگیرید.

31-از برخواندن:

از برخواندن مطلبی که قبلاً یاد گرفته اید برای شخص دیگری که بتواند اشتباهات شما را اصلاح و جا افتادگیهای آن را گوشزد کند، بسیار مفید است.

32-برگه نکته ها:

استفاده از برگه نکته ها (نوشتن نکات مهم و دارای اهمیت خاص و دادن تعریفی از آن به زبان خودتان بر روی دیگر آن) نیز می تواند شگردی موثر در مطالعه باشد.

33-استفاده از نقشه ها و تصاویر:

سعی کنید از نقشه ها، تصاویر و نمودارهای کتابها حداکثر استفاده را بکنید و خوب به آنها دقت نمایید.

34-تقسیم مطالب:

مطالب دشوار را به قسمتهای ساده تر و کوچکتری تقسیم کنید.

35-تمرکز نیرو:

برای آنکه بر خویش مسلط شوید باید بتوانید نیروی خود را متمرکز کنید و آن را در مسیر هدف از پیش تعیین شده به کار بیاندازید.

36-تغذیه مناسب اعم از غذا و اکسیژن:

ذهن آدمی همچون دیگر اعضای بدن برای فعالیتهای روزانه خود به مواد غذایی و اکسیژن کافی نیازمند است. باید با تغذیه مناسب، انرژی مورد نیاز مغز را تامین کنید. همچنین تغذیه مناسب، یکی از مهمترین عوامل موثر در افزایش کارآیی حافظه است.

37-سلامت و آرامش ذهنی و عاطفی:

وجود سلامت و آرامش ذهنی و عاطفی شرط اصلی مطالعه خوب است. بنابراین باید تلاش کنید که در آرامش فکری هر چه بیشتر به مطالعه بپردازید و در پی ایجاد آرامش فکر و بهداشت روانی باشید.