افت تحصيلي و روش هاي مقابله با آن
نویسنده : اميرعباس ميرزاخاني
كاربرد اصطلاح افت تحصيلي يا اتلاف در آموزش و پرورش، از زبان اقتصاددانان گرفته شده و آموزش و پرورش را به صنعتي تشبيه مي‌كند كه بخشي از سرمايه و مواد اوليه را كه بايد به محصول نهايي تبديل مي‌شد، تلف كرده و نتيجه مطلوب و مورد انتظار را به بار نياورده است. البته كاربرد اصطلاح قصور و واماندگي در تحصيل مطلوب‌تر است.
وقتي صحبت از افت تحصيلي مي‌شود، منظور تكرار پايه تحصيلي در يك دوره و ترك تحصيل پيش از پايان دوره است. به عبارت ديگر افت تحصيلي شامل جنبه‌هاي مختلف شكست تحصيلي، چون غيبت مطلق از مدرسه، ترك تحصيل قبل از موعد مقرر، تكرار پايه تحصيلي، نسبت ميان سال‌هاي تحصيلي دانش‌آموز و سال‌هاي مقرر آموزش و كيفيت نازل تحصيلات مي‌شود.
منظور از افت تحصيلي كاهش عملكرد تحصيلي و درسي دانش‌آموز از سطح رضايت بخش و سطح نامطلوب است. افت تحصيلي يعني دانش‌آموز در هنگام تحصيل بعد از يك دوره موفقيت تحصيلي يا متوسط، به تدريج ظرفيت يادگيري او كاهش يافته و يا تكرار پايه تحصيلي داشته باشد. به طور كلي نمرات او نسبت به ماه قبل يا سال‌هاي قبل سير نزولي محسوس از خود نشان مي‌دهد.
افت تحصيلي به عنوان شاخص اتلاف آموزشي، از نظر مفهوم عام به هرگونه ضعف در سوادآموزي و يا وجود بيسوادي گفته مي‌شود اما از نظر مفهوم خاص عبارت از محقق نشدن انتظارات آموزشي و شكست در اهداف آموزشي است.
بعضي‌ها دچار ضعف شنوايي هستند و بعضي ضعف بينايي دارند. مسأله ديگر گرسنگي كودكان است. تحقيقات نشان داده است دانش‌آموزاني كه از تغذيه مناسب برخوردارند، كمتر دچار افت تحصيلي مي‌شوند.
امروزه روانشناسان معتقدند نبايد صرفاً به دنبال سنجش هوش كودكان بود بلكه، بايد ظرفيت يادگيري آنها را به دست آورد، زيرا همواره ظرفيت يادگيري بچه‌ها بسيار بيشتر از آن است كه مي‌آموزند.
2- عوامل خانوادگي: شامل روابط خانوادگي، فقر مالي و اقتصادي، فقر فرهنگي والدين.
3- علل آموزشي مدرسه: شامل شيوه تدريس معلم، برنامه درسي مدرسه، پيشداوري معلم، شرايط فيزيكي كلاس و ارزيابي‌هاي نادرست معلمان از عملكرد دانش‌آموزان.
الف) برنامه‌هاي درازمدت يا بنيادي: اين برنامه‌ها تدابير زيربنايي است كه يك سياست كلي را در نظام آموزشي مي‌طلبد. برخي از جزئيات اين روش‌ها عبارتند از:
تجديدنظر در نظام ارزشيابي.
كاهش تعداد دانش‌آموزان هر كلاس.
ارزيابي هوشي دانش‌آموزان قبل از دبستان.
فراهم كردن امكانات آموزش و پرورش.
ب) برنامه‌هاي كوتاه مدت: جزئيات اين برنامه‌ها به شرح زير است:
تهيه به موقع كتاب‌هاي درسي و فراهم آوردن وسايل كمك آموزشي.
همكاري نزديك اوليا، مدرسه و والدين.
ارزيابي عملكرد معلمان و تشويق معلمان كارآمد.
تقويت انگيزه‌هاي دروني دانش‌آموزان.
الف) اتلاف هزينه‌هاي جاري اداره مؤسسات آموزشي توسط دولت.
ب) اتلاف سرمايه‌گذاري‌هاي ثابت براي ساخت و تجهيز فضاهاي آموزشي و پرورشي.
2- هزينه‌هاي تحميل شده بر خانواده شامل:
الف: اتلاف هزينه‌هاي مستقيم خانواده مثل پرداخت حق ثبت نام و هزينه لوازم‌التحرير.
ب: اتلاف هزينه‌هاي حمل و نقل. ارتباطات براي رفت و آمد دانش‌آموزان به مدرسه.
3- خسارت‌هاي وارده به دانش‌آموزان شكست خورده شامل:
الف) هزينه فرصت از دست رفته بر اثر ديرتر راه يافتن به بازار كار.
ب) خسارت‌هاي ديگري كه بر فرد وارد مي‌شود مثل هزينه واقعي سرخوردگي، احساس حقارت و بي‌كفايتي و خودپنداري منفي.
تحقيقات انجام شده نشان مي‌دهد در كشور ما شكست تحصيلي زياد و پرحجم بوده و از همان سال اول ابتدايي گريبانگير برخي از دانش‌آموزان مي‌شود. تحليل‌هاي آماري نشان مي‌دهند كه اين پديده در ايران نيز همانند ساير جوامع گزينشي بوده و همه طبقات به يك نسبت با آن مواجه نيستند.
اين امر در مناطق محروم و روستايي و در ميان حاشيه‌نشينان شهر ما بسيار عميق‌تر است.
منبع: باشگاه اندیشه
/س
وقتي صحبت از افت تحصيلي مي‌شود، منظور تكرار پايه تحصيلي در يك دوره و ترك تحصيل پيش از پايان دوره است. به عبارت ديگر افت تحصيلي شامل جنبه‌هاي مختلف شكست تحصيلي، چون غيبت مطلق از مدرسه، ترك تحصيل قبل از موعد مقرر، تكرار پايه تحصيلي، نسبت ميان سال‌هاي تحصيلي دانش‌آموز و سال‌هاي مقرر آموزش و كيفيت نازل تحصيلات مي‌شود.
منظور از افت تحصيلي كاهش عملكرد تحصيلي و درسي دانش‌آموز از سطح رضايت بخش و سطح نامطلوب است. افت تحصيلي يعني دانش‌آموز در هنگام تحصيل بعد از يك دوره موفقيت تحصيلي يا متوسط، به تدريج ظرفيت يادگيري او كاهش يافته و يا تكرار پايه تحصيلي داشته باشد. به طور كلي نمرات او نسبت به ماه قبل يا سال‌هاي قبل سير نزولي محسوس از خود نشان مي‌دهد.
افت تحصيلي به عنوان شاخص اتلاف آموزشي، از نظر مفهوم عام به هرگونه ضعف در سوادآموزي و يا وجود بيسوادي گفته مي‌شود اما از نظر مفهوم خاص عبارت از محقق نشدن انتظارات آموزشي و شكست در اهداف آموزشي است.
مباني روانشناختي
شرايط اجتماعي و اقتصادي:
شرايط آموزشي و امكانات مطلوب تحصيلي:
شرايط فيزيولوژيك ياد گيرنده:
بعضي‌ها دچار ضعف شنوايي هستند و بعضي ضعف بينايي دارند. مسأله ديگر گرسنگي كودكان است. تحقيقات نشان داده است دانش‌آموزاني كه از تغذيه مناسب برخوردارند، كمتر دچار افت تحصيلي مي‌شوند.
شرايط رواني و حركتي:
سازش نايافتگي رفتاري:
شرايط عاطفي و رواني:
امروزه روانشناسان معتقدند نبايد صرفاً به دنبال سنجش هوش كودكان بود بلكه، بايد ظرفيت يادگيري آنها را به دست آورد، زيرا همواره ظرفيت يادگيري بچه‌ها بسيار بيشتر از آن است كه مي‌آموزند.
عمده‌ترين دلائل افت تحصيلي
2- عوامل خانوادگي: شامل روابط خانوادگي، فقر مالي و اقتصادي، فقر فرهنگي والدين.
3- علل آموزشي مدرسه: شامل شيوه تدريس معلم، برنامه درسي مدرسه، پيشداوري معلم، شرايط فيزيكي كلاس و ارزيابي‌هاي نادرست معلمان از عملكرد دانش‌آموزان.
راهكارها
الف) برنامه‌هاي درازمدت يا بنيادي: اين برنامه‌ها تدابير زيربنايي است كه يك سياست كلي را در نظام آموزشي مي‌طلبد. برخي از جزئيات اين روش‌ها عبارتند از:
تجديدنظر در نظام ارزشيابي.
كاهش تعداد دانش‌آموزان هر كلاس.
ارزيابي هوشي دانش‌آموزان قبل از دبستان.
فراهم كردن امكانات آموزش و پرورش.
ب) برنامه‌هاي كوتاه مدت: جزئيات اين برنامه‌ها به شرح زير است:
تهيه به موقع كتاب‌هاي درسي و فراهم آوردن وسايل كمك آموزشي.
همكاري نزديك اوليا، مدرسه و والدين.
ارزيابي عملكرد معلمان و تشويق معلمان كارآمد.
تقويت انگيزه‌هاي دروني دانش‌آموزان.
خسارت ها
الف) اتلاف هزينه‌هاي جاري اداره مؤسسات آموزشي توسط دولت.
ب) اتلاف سرمايه‌گذاري‌هاي ثابت براي ساخت و تجهيز فضاهاي آموزشي و پرورشي.
2- هزينه‌هاي تحميل شده بر خانواده شامل:
الف: اتلاف هزينه‌هاي مستقيم خانواده مثل پرداخت حق ثبت نام و هزينه لوازم‌التحرير.
ب: اتلاف هزينه‌هاي حمل و نقل. ارتباطات براي رفت و آمد دانش‌آموزان به مدرسه.
3- خسارت‌هاي وارده به دانش‌آموزان شكست خورده شامل:
الف) هزينه فرصت از دست رفته بر اثر ديرتر راه يافتن به بازار كار.
ب) خسارت‌هاي ديگري كه بر فرد وارد مي‌شود مثل هزينه واقعي سرخوردگي، احساس حقارت و بي‌كفايتي و خودپنداري منفي.
نتيجه‌گيري
تحقيقات انجام شده نشان مي‌دهد در كشور ما شكست تحصيلي زياد و پرحجم بوده و از همان سال اول ابتدايي گريبانگير برخي از دانش‌آموزان مي‌شود. تحليل‌هاي آماري نشان مي‌دهند كه اين پديده در ايران نيز همانند ساير جوامع گزينشي بوده و همه طبقات به يك نسبت با آن مواجه نيستند.
اين امر در مناطق محروم و روستايي و در ميان حاشيه‌نشينان شهر ما بسيار عميق‌تر است.
منبع: باشگاه اندیشه
/س
