اذان، شعار بزرگ اسلام

درس اخلاق حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی(دامت برکاته)

متن حديث
يَا عَلِىُّ: اِذَا وُلِدَ لَكَ غُلامٌ أوْ جَارِيَةٌ فَأَذِّنْ فِى أُذنِه الُْيمْنى وَ أقِم فِى الْيُسْرى فَاِنَّهُ لاَ يَضُرُّهُ الشَّيْطانُ اَبَداً.

ترجمه:

اى على چون فرزندى نصيبت شود، در گوش راستش اذان و در گوش چپش اقامه بگو تا هرگز شيطان به او آسيبى نرساند.

شرح حديث:

مناسب است بحث مختصرى درباره اذان داشته باشيم.

اذان شعار بزرگ اسلام:

هر ملّتى در هر عصر و زمانى براى برانگيختن عواطف و احساسات افراد خود و دعوت آنها به وظايف فردى و اجتماعى شعارى داشته و اين موضوع در دنياى امروز به صورت گسترده ترى ديده مى شود.
مسيحيان در گذشته وامروز با نواختن صداى ناموزون ناقوس پيروان خود رابه كليسا دعوت مى كنند، ولى در اسلام براى اين دعوت از شعار اذان استفاده مى شود كه به مراتب رساتر ومؤثّرتر است، جذابيّت و كشش اين شعار اسلامى به قدرى است كه به قول نويسنده «تفسير المنار» بعضى از مسيحيان متعصّب هنگامى كه اذان اسلامى را مى شنوند، به عمق و عظمت تأثير آن در روحيه شنوندگان اعتراف مى كنند.
سپس نامبرده نقل مى كند كه در يكى از شهرهاى مصر جمعى از نصارى را ديده اند كه به هنگام اذان مسلمين اجتماع كرده تا اين نغمه آسمانى را بشنوند.
چه شعارى از اين رساتر كه با نام خداى بزرگ آغاز مى گردد و به وحدانيّت و يگانگى آفريدگار جهان و گواهى به رسالت پيامبر و ياد خدا پايان مى پذيرد، با نام خدا «الله» شروع و به نام «الله» پايان مى پذيرد، جمله ها موزون، عبارات كوتاه، محتويات روشن، مضمون سازنده و آگاه كننده است; و لذا در روايات اسلامى روى مسأله اذان گفتن تأكيد زيادى شده است. در حديث معروفى از پيامبر(صلى الله عليه وآله)نقل شده كه اذان گويان در روز رستاخيز از ديگران به اندازه يك سرو گردن بلندترند.
اين بلندى در حقيقت همان بلندى مقام رهبرى و دعوت كردن ديگران به سوى خدا و به سوى عبادتى همچون نماز است كه در مواقع مختلف از مأذنه هاى شهرهاى اسلامى طنين افكن مى شود و مانند نداى آزادى و نسيم حيات بخش استقلال و عظمت، گوشهاى مسلمانان راستين را نوازش مى دهد و بر جان بدخواهان رعشه و اضطراب مى افكند، و يكى از رموز بقاى اسلام است. شاهد اين گفتار، اعتراف صريح يكى از رجال معروف انگلستان است كه در برابر جمعى از مسيحيان چنين اظهار مى داشت: «تا هنگامى كه نام محمّد(صلى الله عليه وآله) در مأذنه ها بلند است و كعبه پابرجاست و قرآن رهنما و پيشواى مسلمانان است امكان ندارد پايه هاى سياست ما در سرزمينهاى اسلامى استوار و برقرار گردد»(1).
امّا بيچاره و بينوا بعضى از مسلمانان كه گفته مى شود اخيراً اين شعار بزرگ اسلامى را كه سندى است بر ايستادگى آيين و فرهنگ آنان در برابر گذشت قرون واعصار، از دستگاههاى فرستنده خود برداشته و به جاى آن برنامه هاى مبتذلى گذاشته اند، خداوند آنها را هدايت كند و به صفوف مسلمان بازگرداند.
بديهى است همان طور كه باطن اذان و محتويات آن زيباست، بايد كارى كرد كه به صورتى زيبا و صدايى خوب ادا شود، نه اين كه حُسن باطن به خاطر نامطلوبى ظاهر آن پايمال گردد(2).

پي نوشت :

1. گوينده اين سخن «گلادستون» است كه از سياستمداران طراز اوّل انگليس در عصر خودش بود.
2. تفسير نمونه، ج4. ص 437.

منبع: پایگاه حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی(دامت برکاته)