عناب و خواص آن

گیاهی است درختچه ای افراشته، منشعب گسترده و درختی كوچك به ارتفاع ۵ تا ۱۰ (به ندرت ۱۵) متر، برگ ها تخم مرغی كشیده با حاشیه ای دندان اره ای، بدون كرك با دمبرگی كوتاه. شاخه ها باریك و درهم پیچیده، گوشوارك ها خارمانند، شاخه های جوان و بدون كرك. گل ها به قطر ۳ تا ۴ میلی متر با گل آذین گرزن كه در هر یك ۲ تا ۵ گل وجود دارد. میوه ها شفت، بیضوی تا كروی به رنگ قرمز تیره یا متمایل به مشكی، گوشت میوه سفید و یا با هاله ای سبزفام، شیرین مزه و خوراكی. میوه
دوشنبه، 7 ارديبهشت 1388
تخمین زمان مطالعه:
موارد بیشتر برای شما
عناب و خواص آن
عناب و خواص آن
عناب و خواص آن

تهیه کننده : ناصر مکاری
منبع : راسخون



گیاهی است درختچه ای افراشته، منشعب گسترده و درختی كوچك به ارتفاع ۵ تا ۱۰ (به ندرت ۱۵) متر، برگ ها تخم مرغی كشیده با حاشیه ای دندان اره ای، بدون كرك با دمبرگی كوتاه. شاخه ها باریك و درهم پیچیده، گوشوارك ها خارمانند، شاخه های جوان و بدون كرك. گل ها به قطر ۳ تا ۴ میلی متر با گل آذین گرزن كه در هر یك ۲ تا ۵ گل وجود دارد. میوه ها شفت، بیضوی تا كروی به رنگ قرمز تیره یا متمایل به مشكی، گوشت میوه سفید و یا با هاله ای سبزفام، شیرین مزه و خوراكی. میوه گیاه بخش دارویی این گیاه را تشكیل می دهند، بوی آن ضعیف و طعمش لعابی و كمی شیرین و مطبوع است و دارای یك دانه كشیده و باریك است. میوه عناب را باید پس از رسیدن كامل در پاییز جمع آوری كرد. این درخت بومی نواحی مدیترانه و آسیای معتدله است و در منطقه وسیعی از ایران تا ژاپن می روید. عناب دارای لعاب فراوان، مواد قندی مختلف، ۴/۶ - ۷/۲ درصد مواد پروتئینی، املاح آلی و ویتامین ث است و وجود اسید زی زیفیك در میوه گیاه نیز گزارش شده است. عناب به عنوان ملین و آرام بخش مصرف می گردد همچنین در درمان آترواسكلروز، آسم و مقاوم سازی دندان ها در برابر پلاك و پوسیدگی مورد استفاده قرار می گیرد. در طب گذشته عناب به عنوان ملین، برطرف كننده سرفه و گرفتگی صدا توصیه شده و آن را جهت برطرف كردن گرفتگی صدا و دفع تشنگی مفید دانسته اند. میوه عناب را به تعداد ۱۰ - ۳ میوه به صورت دم كرده می توان مصرف كرد، میوه آن را باید در جای خشك و خنك و دور از نور نگهداری كرد.
عناب يکي از گونه هاي بي شمار ziziphus است که ميوه آن خوراکي است ، با اين حال تنها گونه ديگر ازziziphus ، عناب هندي حساس به سرما [z.mauritiana] نيزبه خاطر ميوه اش بسيار کشت ميشود . پراکنش طبيعي کنوني عناب از اروپاي جنوب شرقي تا چين را در برميگيرد وبه طور متناوبي در جنوب شرقي ايالات متحده کشت مي شود . محاسبات، تنوع دامنه کشت آن را نشان ميدهد ولي بشر آن را از خاور ميانه به روم انتقال داده که در آنجا به وسيله پليني شناخته شده است .به مدت چهار هزار سال درخت عناب در چيت کشت مي شده است .
توليد سالانه اين ميوه در چين 450 هزار تن است که درميزان آن در باغات 290 هزار هکتار عناب در چين به ميزان هکتار مرکبات در فلوريدا محاسبه ميشود.

ترکیبات شیمیایی:

عناب دارای لعاب فراوان ، مواد قندی مختلف،72/2 تا43/6 درصد است .c مواد پروتئینی املاح آلی و ویتامین
از عصاره آبی چوب آن ، یک ماده قابل تبلور به نام اسید زی زیفیک ، تاننی به نام اسید زی زیفوتانیک و نوعی ماده قندی به دست می آید .
هسته عناب دارای روغنی شامل اولئیک اسید ، اینولئیک اسید ، پالمتیک اسید ، فیتوسترول می باشد .

خواص دارویی :

عناب تازه مانند میوه های دیگر مصرف می شود و اثر ملین دارد .
عناب خشک بهتر از عناب تازه است و طبیعت معتدل متمایل به سرد دارد .
خاصیت غذایی عناب کم است ولی در عوض حرارت را فرو می نشاند و خنک است، خون را صاف کرده و پاک ولطیف سالم می سازد و به عنوان برطرف کننده سرفه و گرفتگی صدا توصیه می شود .
حضرت علی (ع) فرموده اند : عناب خواب آور است و بی خوابی را برطرف می کند و تب را می برد هسته عناب خواب آور است خستگی شدید را برطرف می کند رشد موی سر را زیاد می کند.
آب عنا ب با کاهو برای درمان سرطان مفید است برگهای آن بند آورنده خون و تب بر هستند .
ریشه گیاه در درمان سوءهاضمه مفید است .
جویدن برگ تازه عناب به دلیل وجود ماده ساپونین در برگها حس چشایی را موقتا مختل می کند و از این خاصیت برای عدم احساس مزه نامطبوع بعضی داروها می توان استفاده کرد .
عناب از نظر طب قديم ايران معتدل است . البته ابو علي سينا اعتقاد داشت که عناب کمي سرد است عناب هم ميوه اي خوشمزه است وهم دارويي گياهي موثري به شمار ميرود . اين ميوه به افزايش وزن بدن کمک ميکند ، قدرت ماهيچه ها را زياد نموده و بنيه بدن را افزايش ميدهد .در داروهاي چيني اين ميوه به عنوان ماده اي مقوي در فعال ساختن جگر و درمان کم خوني استفاده ميشود .
در يک آزمايش پزشکي در چين به 12 بيمار که از ناراحتي جگر شکايت داشتند عناب تجويز شد و به همراه آن بادام زميني وشکر سرخ،شبانه خورانده شد ، عملکرد جگر اين افراد طي 4 هفته بهبود يافت .همچنين اين گياه به طور گسترده در چين براي درمان سوختگي به کار ميرود.
برخي از خواص عناب در ادامه بيان مي شود:
1. ميوه هاي خشک شده آرامبخش ،ضد سرطان ،ضر بيماري هاي تنفسي ،تب بر ،مسکن ، اشتها آور ، بند آورنده خون ومقوي هستند . تصفيه کننده خون بوده و به هضم غذا کمک ميکند .آنها در درمان نامرتب بودن ضربان قلب ،بيخوابي ،خستگي اعصاب ،عرق شبانه وتعرق زياد بدن استفاده ميشوند .
2. عناب بدليل داشتن لعاب زياد نرم کننده سينه است
3. ملين است مخصوصا اگر آنرا با آب و يا شير بجوشانيد
4. عناب آرام کننده اعصاب است
5. خواب آور است و بيخوابي را برطرف مي کند بخصوص هسته عناب خواب آرو است
6. جوشانده پوست درخت عناب داروي ضد اسهال است
7. آسم وتنگي نفس را برطرف مي کند
8. ريشه گياه در درمان سوء هاضمه مفيد است .
9. جوشانده ريشه به پودر تبديل مي شود وبراي زخم ها ودمل هاي کهنه مفيد هستند.
10. خستگي شديد را برطرف مي کند
11. برگهاي آن بند آورنده خون وتب بر هستند . گفته ميشود که اين برگ ها رشد موها را تسريع مينمايند.
12. برگهاي آن به شکل ضماد در درمان ادرار بندي به کار گرفته ميشود.
13. جوشانده عناب گرفتگي صدا را برطرف مي کند
14. جوشانده عناب براي سرفه و درد سينه مفيد است
15. براي برطرف کردن ورم چشم ، عناب را به چشم بماليد
16. دستگاه هاضمه را تقويت مي کند
17. حافظه را تقويت مي کند
18. کم اشتهايي را برطرف مي کند
19. هرگاه که احساس غمگيني کرده و رگيه يم کنيد يک فنجان دم کرده عناب لبخند به لبهاي شما مي آرود
20. براي درمان سرطان آب عناب را با کاهو بخوريد .

دیگر کاربرد هاي دارويي اين گياه

عناب هم ميوه اي خوشمزه است وهم دارويي گياهي موثري به شمار ميرود . اين ميوه به افزايش وزن بدن کمک ميکند ، قدرت ماهيچه ها را زياد نموده و بنيه بدن را افزايش ميدهد . ر داروهاي چيني اين ميوه به عنوان ماده اي مقوي در فعال ساختن جگر استفاده ميشود .
در يک آزمايش پزشکي در چين به 12 بيمار که از ناراحتي جگر شکايت داشتند عناب تجويز شد و به همراه آن بادام زميني وشکر سرخ،شبانه خورانده شد ، عملکرد جگر اين افراد طي 4 هفته بهبود يافت .
از عناب به عنوان پادزهر، زياد کننده ادرار ،داروي ملين و خلط آور استفاده ميشود.برگهاي آن بند آورنده خون وتب بر هستند . گفته ميشود که اين برگ ها رشد موها را تسريع مينمايند.انها به شکل ضماد در درمان ادرار بندي به کار گرفته ميشود.
ميوه هاي خشک شده آرامبخش ،ضد سرطان ،ضر بيماري هاي تنفسي ،تب بر ،مسکن ، اشتها آور ، بند آورنده خون ومقوي هستند . تصفيه کننده خون بوده و به هضم غذا کمک ميکند .آنها در درمان نامرتب بودن ضربان قلب ،بيخوابي ،خستگي اعصاب ،عرق شبانه وتعرق زياد بدن استفاده ميشوند .
ريشه گياه در درمان سوء هاضمه مفيد است . جوشانده ريشه به پودر تبديل مي شود وبراي زخم ها ودمل هاي کهنه مفيد هستند گياه درماني براي کم خوني، کشيدگي عضلات ، تورم کليه وبيماري هاي عصبي محسوب ميشود اين گياه به طور گسترده در چين براي درمان سوختگي به کار ميرود.
استفاده هاي بيشتر گياهان کمي هستند که مانند عناب چند منظوره باشند . اول اينکه خود چوب آن ارزشمند است چوب درخت که محکم ، بادوام وصاف است در کارخانجات سازنده آلات موسيقي کاربرد دارد وبه کار ،کارهاي هنري {نجاري، کشتي سازي و اقلام متفرقه } مي آيد . همچنين اين چوب با کمي انجام کار هنري روي آن روي آن به دسته دنده اتومبيل وکلاه کاسکت تبديل مي شود.

داروی به دست آمده از عناب :

داروی اولناکرات به شکل پودر ، پایین آورنده فشار خون است در این دارو میوه عناب به همراه برگ پونه برگ زیتون ، میوه سرخ استفاده شده است.

پراکنش :

درخت عناب بومی مناطق گرم است که از چند هزار سال قبل در کشورهایی مانند چین و هندوستان کشت می شده است .
عناب در ایران در سواحل دریای خزر ، مینو دشت ، کردستان ، گرگان ، خراسان و کرمان به طور خودرو می روید .

روش تکثیر :

بذر عناب را پس از شستشوی کامل به منظور عمل سرما دهی درماه آبان یا آذر درماسه مرطوب و در دمای حدود 4 درجه سانتیگراد قرار می دهند در بهار بذر سرما دیده را در خزانه درفواصل 4 تا5 سانتیمتری بر روی ردیف و 70 سانتیمتر و به عمق 3تا4 سانتیمتری کشت کرده و بلا فاصله آبیاری می نمایند و نهالها را می توان در محل دیگری کشت کرد .

پاجوش :

عناب پاجوشهای زیادی را تولید می کند که می توان آن را در پاییز یا بهار از پایه مادری جدا کرد .

قلمه :

قلمه های خشبی عناب را از شاخه های یک ساله با طول حدود 30 سانتیمتر تهیه کرده سپس در خزانه به فاصله 5 و عمق 25 سانتیمتر می کارند و بلا فاصله آبیاری می کنند .

پیوند :

برای عمل پیوند می توان از نهال های بذری و با پاجوشهای ریشه دار استفاده کرد بدین منظور باید فاصله بین ردیف برای کشت بذور و پاجوشها طوری در نظر گرفته شود که عمل پیوند با مشکل مواجه نشود.

ایجاد باغ و رسیدگی به آن :

درخت عناب دوستدار آب وهوای گرم است با این حال به سرما مقاوم است و تا دمای 21- درجه سانتیگراد را تحمل می کند .
همچنین به خشکی و خاکهای شور مقاوم است .
قبل از احداث باغ زمین مورد نظر را شخم زده و گودالهای به ابعاد 50 در 50 در50 سانتیمتر حفر می کنند. و حدود 10 الی15 کیلوگرم کود دامی پوسیده به خاک آن اضافه می کنند .
زمان مناسب برای کاشت نهال از اواخر پاییز تا اواخر زمستان می باشد .
بعد ا ز کاشت باید بلافاصله نهال ها را آبیاری کرد .
بهتر است برای اضافه کردن کودهای شیمیایی به باغ با توجه به آزمایش خاک صورت گیرد و به ازای هر هکتار سالانه 180 کیلوگرم ازت 120 کیلوگرم فسفر و 90 کیلوگرم کلسیم به زمین اضافه کرد .
نتایج حاصل از بررسی ها نشان داده است که عناب در استان گلستان پراکنش نسبتا خوبی دارد و در مناطقی مانند کردکوی ، گرگان ، مینودشت ، کلاله رویش دارد .
ریزش برگها نیز از اواخر مهرماه آغاز و در اواخر پاییز گیاه کاملا عاری از برگ شده و به خواب زمستانی می رود.
درخت عناب معمولا در سنین 15 الی20 سالگی به حداکثر بازدهی می رسد و هر درخت عناب به اندازه متوسط سالانه قادر به تولید 20 الی 40 کیلوگرم عناب تازه است .

کشت ونگهداری :

اگر چه اين گياه در مناطق خشک بهتر با شرايط کنار مي آيد با اين حال هر نوع وضعيت آب وهوايي تحمل مي نمايد . عناب در هر نوع خاکي پرورش مي يابد ونسبت به قليايي بودن ونمکدار بودن زمين مقاوم است . نياز به خنکي کمتري دارد اگر چه سرماي شديد را تحمل ميکند .
دوره خفتگي به آن اجازه ميدهد که يخبندان هاي دير هنگام بهاري و دوره زياد خفتگي را تحمل کند وفايده زيادي براي زنبورداران دارد . بعضي از گونه ها همه ساله فراوان ميوه ميدهند .ازسوي ديگر کشت عناب کاملا بي نياز ازمراقبت نيست :
1- درخت بالقوه باعث بروز علفهاي هرز ميشود ، چون پاجوش ريشه ايي آن زياد است .
2- در بعضي ازمناطق آب وهوايي بعضي ازميوه ها شکاف برميدارند و بعلاوه قسمتي ازميوه ها قبل از رسيدن مي پوسند
3- ميوه عناب ميزبان بسياري ازمگس هاي کارائيبي ميباشد که در بخشهاي محدوده ايالات متحده زندگي ميکنند.

آفت و بیماری ها :

آفت ها و بیماری های عناب کمتر مورد توجه قرار گرفته است و در منابع فقط به مگس عناب اشاره شده است .
این حشره میوه ها را قبل از رسیدن سوراخ کرده درون آنها تخم ریزی می کند و لاروها پس از بیرون آمدن از تخم از گوشت میوه تغذیه می کنند .
طرز استفاده:جوشانده عناب : 50 گرم عناب را در یک لیتر آب ریخته و بجوشانید تا حجم آن دو سوم شود.جوشانده عناب و جو : 14 دانه عناب را با 25 گرم جو پوست کنده مخلوط کرده و در 2 لیتر آب ریخته و آنقدر بجوشانید تا جو باصطلاح شکفته شود و 1/5لیتر آّب باقی بماند . این جوشانده را بگذارید تا ته نشین شود . سپس روی آنرا بردارید و بنوشید .
خیس کرده عناب : تعداد 20 دانه عناب را با 30 دانه مویز دانه گرفته و 30 دانه سپستان و 17 گرم شاخه گلدار بنفشه در نیم لیتر آب خیس کنید و بگذارید تا صبح بماند سپس آنرا صاف کرده و با 50 گرم شیر خشت و 50 گرم ترنجبین مخلوط کنید تا کاملا حل شود سپس قدری گلاب به آن اضافه کرده و بنوشید .
مضرات : عناب در اشخاص سرد مزاج تولید گاز و نفخ می کند . اینگونه اشخاص باید عناب را با شکر و مویز بخورند . ضمنا عناب نیروی جنسی را کم می کند بنابراین باید با غذاهای محرک مانند عسل خورده شود .
منابع :
عناب http://aftab.ir
عناب و خواص آن http://noruzi.parsiblog.com
عناب «داروئی» http://daneshnameh.roshd.ir
عناب http://www.iranmania.com
عناب Jujube Tree http://www.irteb.com
عناب http://agrianjoman.blogfa.com/





ارسال نظر
با تشکر، نظر شما پس از بررسی و تایید در سایت قرار خواهد گرفت.
متاسفانه در برقراری ارتباط خطایی رخ داده. لطفاً دوباره تلاش کنید.
مقالات مرتبط