تاریخ آلمان
نويسنده:مینا نوید
كشور آلمان در نيمكره شمالي و در قلب اروپا يا به عبارتي، در اروپا مركزي قرار دارد و با كشورهاي دانمارك، هلند، بلژيك، لوكزامبورگ، فرانسه، سويس، اتريش، جمهوري چك و لهستان همسايه مي‌باشد. مساحت آلمان در حدود 357 هزار و 99 كيلومتر مربع است و جمعيت آلمان 83 ميليون نفر است. پايتخت آن از سال 1990 برلين مي‌باشد كه حدود 5/3 ميليون نفر جمعيت دارد.
شهرهاي مهم آلمان برلين، دوسلدورف، هامبورگ، فرانكفورت، مونيخ، كلن و هانوور است. كشور آلمان از نظر صنعتي بعد از آمريكا و ژاپن در مقام سوم قرار دارد. اين كشور عضو سازمان ملل متحد، جامعه اروپا، پيمان آتلانتيك شمالي (ناتو)، كنفرانس امنيت و همكاري در اروپا، اتحاديه اروپاي غربي، گروه هفت، سازمان همكاري اقتصادي و توسعه و شوراي اروپا است.
زبان آلماني، زبان اصلي كشورهاي آلمان، اتريش، سوئيس، لوكزامبورگ و ليختن اشاين است. تعداد آلماني زبانها در اروپاي مركزي حدود 120 ميليون نفر است و براي 50 ميليون نفر از اروپائيان نيز زبان آلماني دومین زبان به شمار می آید. همچنین زبان رسمي اتحاديه اروپايي آلمانی است.
حكومت آلمان، پس از پيمان وحدت 2 آلمان در 31 اوت 1990«جمهوري فدرال آلمان» نام گرفت و اين پيمان از سوم اكتبر همان سال به اجرا درآمد.
جمهوري فدرال آلمان از 16 ايالت تشكيل شده است. هر ايالت از يك قانون اساسي، يك مجلس و يك هيات دولت مركب از نخست‌وزير وزيران برخوردار است. در آلمان ايالت‌ها و حكومت مركزي از هم جدا نيستند بلكه با يكديگر همكاري مي‌كنند. هيچ صدراعظمي اجازه ندارد به ضرر نخست‌وزير يك ايالت علمي انجام دهد و حكومت محلي نيز حق ندارد عملي عليه دولت مركزي صورت دهد.
دولت آلمان بر اين اعتقاد است كه انجام فعاليت‌هاي مذهبي تا اندازه‌ايي كه حقوق اساسي ديگران را مورد تعدي قرار ندهد، مجاز مي‌باشد. و چنانچه فرقه‌ايي از اين حدود تجاوز نمايد، حكومت مي‌تواند در برابر خطرها هشدار داده و از عضويت افراد در چنين فرقه‌ايي جلوگيري به عمل آورد.
قريب 55 ميليون نفر، نزديك به دو سوم جمعيت آلمان فدرال پيرو يكي از مذاهب مسيحي هستنند. 26/6 ميليون نفر كاتوليك رومي و 26/3 ميليون نفر پيرو ساير مذاهب مسيحي مي‌باشند. يك سوم بقيه يا پيرو هيچ ديني نيستند و يا پيرو اديان غيرمسيحي مانند اسلام و يهوديت هستند.
فعاليت‌هاي اجتماعي و خيريه كليساها بخش مهمي از زندگي عمومي پيروان را تشكيل مي‌دهد. همچنين فعاليت كليساها در بيمارستان‌ها، خانه‌هاي سالمندان، مشاوره و سرپرستي در كليه مراحل زندگي در مدارس و مراكز آموزشي و فعاليت‌هاي روشنگرانه در مورد فرقه‌ها در سطح ناحيه و منطقه چشمگير است.
مسيحيان آلمان به طور عمده پيرو دو مذهب پروتستان و كاتوليك هستند. پروتستان‌ها كه حدود 35 درصد كل جمعيت آلمان را تشكيل مي‌دهند بيشتر در شمال آلمان و در شهرهاي برلين، هامبورگ، لوبك، كيل، برمن، هانوور، مونستر، ازنابروك، كاسل، گوتينگن و شورين ساكن هستند.
كليساي پروتستان آلمان (EKO) مجموعه‌ايي از 24 انجمن كليساي مستقل لوتري، متحد و اصلاحي مي‌باشد. شوراي كليسايي پروتستان عاليترين مرجع قانونگذار و بالاترين سازمان رهبري «اداره كليسا» مي‌باشد كه هر دو در شهر هانوور مركز ايالت «یندرساكسن» قرار دارند. هر سال كنفرانس اسقف‌هاي كليساي پروتستان در اين شهر تشكيل مي‌شود و در پايان اجلاس درباره مسائل مورد بحث يك اعلاميه صادر مي‌كنند. همچنين كليساي پروتستان آلمان عضو شوراي يگانگي مسيحيت يا شوراي جهاني كليساها مي‌باشد و با كليساهاي روم همكاري نزديك دارد. همچنين كليساهاي ايالتي از طريق كنفرانس كليساها در تصميم گيريها شركت مي‌كنند. سازمان امور خيريه پروتستان‌ها، موسسه «دياكونيگ» نام دارد.
كاتوليك‌ها حدود 34 درصد كل جمعيت كشور آلمان را بر مي‌گيرند. كاتوليك‌هاي اين كشور بيشتر در جنوب و مركز، و در شهرهاي مونيخ، نورنبرگ و فرايبورگ، ساربروكن، اشتوتگارت، كارلسروهه، ماينس، كوبلنز، كلن، بن و دوسلدورف اقامت دارند. در بخش شرقي آلمان حدود 2 ميليون نفر كاتوليك هستند.
كليساي كاتوليك به هفت قلمرو اسقف اعظم و بيست اسقف نشين تقسيم شده است در راس سازمان كليساي كاتوليك آلمان «كنفرانس اسقف‌ها» قرار دارد. هر سال در بهار و پاييز اسقف‌هاي اعظم، اسقف‌ها و دستياران آنان، در مجموع بيش از 70 تن در مجمع عمومي كنفرانس اسقف‌هاي آلمان گرد هم مي‌آيند که دبيرخانه اين كنفرانس در شهر بن است.
مديريت كليساي كاتوليك آلمان با كميته مركزي است كه آن هم در بن واقع مي‌باشد. پاپ ژان پل دوم، رهبر كاتوليك‌هاي جهان در سالهاي 1980 و 1987 با سفر به آلمان جنبش يگانگي مسيحيت و گفتگو ميان دولت و كليسا را به اهميت خاصی قرار داد.
لازم به ذكر است، بعد از اولين شوراي واتيكان (در سال 1870) اسقف‌نشين كاتوليكي در دوره كاتوليكی كهن به وجود آمد. اعضاي اين گرايش مذهبي به دليل رد عقيده پاپ و حق پاپ كه بالاترين شخصيت كليسا از كليسا طرد شدند.
دومين شوراي واتيكان پيشنهادهايي جهت مشاركت پيروان كاتوليك به كليسا ارائه داده است. كه توسط نمايندگان آنها جامعه عمل پوشانده مي‌شود. اين نمايندگان با 140 اتحاديه و نهاد در كميته مركزي كاتوليك‌هاي آلمان گرد‌آمده هم آمده‌اند.
امروزه حدود 30 هزار آلماني پيرو كليساي كاتوليك كهن در 58 منطقه كليسايي به سر مي‌برند. انجمن «كاريتاس» آلمان فعاليت‌هاي نوع دوستانه كليساي كاتوليك را برعهده دارد.
هر دو كليساي بزرگ مسيحي، كليساي پروتستان و كاتوليك، پس از 1945 با تلاش در حكومت و جامعه سهم به سزايي در احياي ساختارهاي دمكراتيك داشته‌اند. آنها و به ويژه كليساي پروتستان در دوره پاياني حيات جمهوري دمكراتيك آلمان نقش مهمي را ايفا كردند. آن زمان، در جمهوري دمكراتيك آلمان بسياري از گروه‌هاي مخالف در كليسا تجمع مي‌كردند، زيرا در سال 1989 كليساي پروتستان و كاتوليك براي امكان‌پذير ساختن اعتراضات مسالمت‌آميز و مباحثات درهاي خود را به روي مخالفان گشوده بودند.
همچنين هر دو كليسا به توسعه كشورهاي جهان سوم كمك مي‌كنند و مخارج نهادهاي خيريه بزرگ كليسايي با هدايايي داوطلبانه نیکوکار تامين مي‌شود. علاوه بر اين در آن آلمان ساير مذاهب مسيحي نظير ارتدوكس، متوديست، باپتسیت و سپاه نجات وجود دارند. در آلمان همچنين 430 هزار نفر پيرو «كليساي انجيلي جدي» كه در سال 1865 به وجود آمد و پيروان آن خود را مسيحي واقعي مي‌دانند، 350 هزار نفر پيرو كليساي يونان، 151 هزار نفر پيرو مكتب «شاهدان يهود» كه در سال 1874 توسط كشيش «روسل» تاسيس شد، پيروانش روي كتاب انجيل كار مي‌كنند و در انتظار استقرار حكومت الهي هستند، و 150 هزار نفر پيرو كليساي ارتدوكس صربستان مي‌باشند.
در سال 1992 تعداد 553 هزار نفر از كليسا خارج و بي‌مذهب شدند كه 361 هزار نفر پروتستان و 192 هزار نفر كاتوليك بودند. مقامات كليساي پروتستان علت آن را وحدت دو آلمان مي‌دانند زيرا در آلمان شرقي كه حكومت كمونيستي داشت تعداد افراد بي‌دين، به مراتب بيشتر از افراد دين‌دار بود. آنها عوامل ديگري را نيز مانند رشد كم جمعيت، مهاجرت آلماني‌ها به خارج از كشور و افزايش تعداد خارجيان در ازدياد افراد غيرمذهبي دخيل مي‌دانند.
بنابر آمار مذكور بيش از 95 درصد مسلمان آلمان خارجي‌اند. حدود يك صد هزار نفر از مسلمانان داراي تابعيت آلمان مي‌باشند كه از اين تعداد نيز تقريبا نيمي از آنان آلماني تبار هستند. از كل خارجيان مسلمان مقيم آلمان حدود 76 درصد ترك، 4درصد ايراني، 3 درصد مراكشي، 2 درصد لبناني، يك درصد تونسي و يك درصد پاكستاني‌اند، مسلمانان بوسني، آلباني، بلغارستان و مصر نيز هر يك كمتر از يك درصد مسلمانان آلمان را تشكيل مي‌دهند. بخش بزرگي از مسلمانان آلمان حدود 2 ميليون نفر از مهاجر از كشور تركيه مي‌باشند كه سني مذهبي‌اند در حدود 400 هزار نفر ترك، علوي مذهب هستند. از شروع جنگ در يوگسلاوي سابق حدود 350 هزار نفر مسلمانان بوسنيايي به شكل آواره و پناهنده در آلمان زندگي مي‌كنند. فرقه‌هاي مذهبي مسلمانان آلمان عبارتند از 25/2 ميليون نفر سني، 400 هزار نفر علوي، 100 هزار نفر شيعه، 10 هزار نفر احمديه، 300 هزار نفر اسماعيليه و حدود 66 هزار مسلمان داراي گذرنامه آلماني هستند.
تعداد اماكن مذهبي مسلمانان، نه الزاما به صورت مسجد حدود 900 باب برآورده شده است. بزرگترين مركز مذهبي مسلمانان آلمان در شهر مونيخ قرار دارد و مراكز ديگر در آخن، كلن و هامبورگ واقع شده‌اند.
همچنين امروزه بزرگترين تشكيلات اسلامي آلمان داراي تعداد بي‌شماري انجمن زير مجموعه اتحاديه اسلامي – تركي امور ديني (DITIB) مي‌باشد. بنا به اظهارات مسوولان آن، اتحاديه مذكور از اواسط سال 1999، 779 انجمن را در سراسر آلمان تحت پوشش قرار داده است. و در سالهاي اخير نيز تعداد بي‌شماري سازمان اسلامي در آلمان تشكيل شده است. اين سازمان‌ها مساجد را اداره و به امور مذهبي اعضاي خود رسيدگي مي‌كنند. اما تنها اقليتي از 3/2 ميليون مسلمان در انجمن‌ها و اتحاديه‌ها گرد آمده‌اند. از اين رو هيچ يك از انجمن‌هاي موجود در آلمان نمي‌تواند مدعي نمايندگي اسلام يا اكثريت مسلمانان اين كشور باشند.
شوراي اسلامي جمهوري فدرال آلمان در 1986 و شوراي مركزي مسلمانان در 1994 با هدف ايجاد تشكيلات واحد مسلمانان به وجود آمدند. شوراي اسلامي داراي 30 سازمان عضو و تحت نظارت انجمن افراطي «ميلي گوروس» است و شوراي مركزي مسلمانان داراي 19 سازمان عضو است و در مجموع تقريبا 200 مسجد را در بر مي‌گيرد. از سوي ديگر علوي‌ها به عنوان يك گروه ويژه با 100 انجمن در فدراسيون انجمن‌هاي علوي آلمان (AABF) گرد هم آمده‌اند. بزرگترين گروه مسلمانان را به ترتیب مسلمانان ترك، يوگسلاوي سابق، كشورهاي غربي و كشورهاي جنوب و جنوب شرقي آسيا تشكيل مي‌دهند.
از سال2000 ميلادي مسلمانان مذكور در 19 مسجد به طور رسمي در آلمان فعاليت مي‌كنند كه از آن جمله مي‌توان مساجد شهرهاي مونيخ؛ هامبورگ، برلين،مانهايم، كلن، دورتموند، فرانكفورت و زيگن را نام برد. ايجاد مسجد بايد از طرف شهرداري محل مورد تصويب قرار گيرد.
مهمترين مراكز اسلامي در آلمان و وابستگي خارجي آن عبارتند از: جمعيت اسلامي جماعه النور (تركيه) در كلن، كنگره جهاني اسلام در آلمان (پاكستان) در بن، اتحاديه مركزي جوانان مسلمان (تركيه) در كلن، مسجد اسلامي مراكش (مغرب) در دوسلدورف، انجمن مسلمانان ترك در آلمان (تركيه) در برلين، مجتمع بوسنيايي‌ها (بوسني هرزه‌گوين) در فرانكفورت،جمعيت اسلامي ملي گوروش (تركيه) در كلن، مسجد عمر ابن خطاب (عرب) در دورتموند، اين انجمن اسلامي كلن (تركيه) در كلن، مركز اسلامي آخن – مسجد بلال (عربستان سعودي) در آخن، مركز اسلامي هامبورگ – مسجد امام علي (ع) (ايران) در هامبورگ، مسجد اسلامي (كويت) در فرانكفورت، مسجد سنت (عرب) در هانور، مجمع مساجد (عرب) در بن، اتحاد تركي – اسلامي امور ديني (تركيه) در كلن، مركز اسلامي مونيخ (مصر) در مونيخ،مسجد جامع ما نهايم (عربستان سعودي) در ما نهايم، مسجد مركزي (عرب) در هاگن، انجمن اسلامي كارگردان ترك (تركيه) در دويسبورگ، فدراسيون اسلامي بادن ورتمبرگ (تركيه) در اشتوتگارت، فدراسيون اسلامي هامبورگ (تركيه – آلمان) در هامبورگ، فدراسيون اسلامي برلين (تركيه – آلمان) در برلين و انجمن‌هاي صوفي در آلمان (آلمان)
اهم فعاليت‌هاي اين مراكز عبارت از تعليم قرآن مجيد، تشكيل كلاس‌هاي مذهبي به زبان‌هاي تركي، عربي و آلماني، تشريح فقه و معارف اسلامي، نظارت به ذبح اسلامي، ترجمه و تاليف كتاب‌هاي اسلامي و اقامه نماز جماعت است.
در سالهاي اخير يهوديان بسياري از كشورهاي اتحاد جماهير شوروي سابق به آلمان مهاجرت كردند. بزرگترين اجتماع يهوديان به ترتيب در شهر برلين داراي 11 هزار و 200 عضو، در مونيخ 7 هزار و 200 و در فرانكفورت 6 هزار و ششصد عضو است. و گفته مي‌شود، تعداد اعضاي جامعه يهوديان هم‌چنان در حال افزايش مي‌باشد، زيرا پس از وحدت دو آلمان حيطه‌هاي سنت جامعه يهوديان شرق آلمان نظير «درسدن» و «لاينپريگ» توانستند فعاليت انجمن‌ها را توسعه دهند.
شوراي مركزي يهوديان آلمان، سازمان مركز يهوديان است. اين سازمان در سال 2003 براي همكاري مستمر و مطمئن با دولت آلمان قراردادي منعقد كرد. شوراي مذكور حفظ و نگهداري ميراث فرهنگي آلمان – يهودي، ايجاد يك جامعه يهودي و وظايفي كه جهت ادغام در جامعه آلمان و خدمات اجتماعي را برعهده دارند، و سالانه كمكي بالغ بر 3 ميليون يورو از دولت دريافت مي‌كند. از سوي ديگر شوراي مركزي يهوديان در مسايل مربوط به مهاجرت و ادغام يهوديان از دولت حمايت مي‌كند، همچنين براي ايجاد انجمن‌هاي جديد خدمات مشاوره به مهاجران ارايه مي‌دهد.
فعاليت اين مركز در خدمت امور اجتماعي، جوانان و سالمندان قرار دارد و برنامه و ويژه‌اي براي ادغام يهوديان در دستور كار خود قرار داده است. از جمله ديگر وظايف اين شورا توسعه مدارا و مبارزه با نژادپرستي و گرايش‌هاي يهود ستيزانه است.
لازم به ذكر است، دولت آلمان به دليل مسووليت تاريخي ويژه‌اش از نهادهاي مركزي جامعه يهوديان آلمان حمايت و از گورستان‌هاي انجمن‌هاي سابق يهودي در آلمان مراقبت مي‌كند.
همچنين دولت فدرال آلمان در اين راستا از توسعه گفتگو بين اديان و ايجاد موسسات تحقيقاتي فرامنطقه‌ايي حمايت مي‌كند، در مباحث بسيار در بين اديان شركت مي‌جويد، در جستجوي تفاهم با سازمان‌هاي اسلامي طرفدار گفتگو برمي‌آيد و آنها را در برنامه‌هايي مانند اتحاد براي دمكراسي و مدارا و پرهيز از خشونت و بيگناه ستيزي سهيم مي‌سازد.
دولت فدرال همچنين از سازمان‌هايي كه در راستاي همكاري و تفاهم بين مسيحيان و يهوديان فعاليت مي‌كنند، به ويژه از شوراي هماهنگي جهت همكاري بين جوامع يهودي، مسيحي و شوراي بين‌المللي يهوديان و مسيحيان حمايت مي‌كند.
و اكنون، در سال 2005 ميلادي گفتگوي اسلام و مسيحيت جدي تر دنبال مي‌شود. «كارل لهمان»، رئيس همايش اسقف‌هاي آلمان طي سخناني ابراز كرد: كليساي كاتوليك بايد با دامن زدن به گفتگويي ژرف‌تر با اسلام، جلوي بسياري از چالش‌ها را بگيرد. وي افزود: گفتگوي جدي با اسلام بسياري از تعصبات نابجا را از ميان برمي‌دارد. درك تفاوت‌هاي ميان مسلمانان و مسيحيان درباره موضوعاتي چون: حقوق بشر، خشونت در دين و شيوه‌هاي حل اختلاف و تعارضات بسيار سودمند تلقي مي‌شود.
از سويي ديگر، پاپ بنديكت شانزدهم در سخناني، اسلام را بعنوان يك فرهنگ مجزا از اروپاي مسيحي در نظر گرفته است. همچنين شوراي مركزي مسلمانان آلمان از مدتها پيش بر روي اين نگرش توجه ويژه‌اي داشته است كه صبر و شكيبايي و صلح ميان جوامع معتقد از قبيل يهوديان، مسيحيان و مسلمانان را حاكم گرداند. همچنين اين شورا سعي بر اين دارد بين اديان مذهبي داراي كتاب (مسلمان، مسيحي، يهودي) ارتباط برقرار كند.
از سويي ديگر، پاپ بنديك شانزدهم طي سخنراني اين در كينه كلن در ميان رهبران يهودي، كشتار يهوديان توسط نازيها را جرمي غيرقابل تصور توصيف كرد. وي همچنين خواستار گفتگوي صميمانه و حقيقي ميان يهوديان و مسيحيان شد، به نحوي كه به تفاوت‌هاي ميان اين دو دين توحيدي پرداخته نشود. پاپ در ادامه سخنان خود گفت: همكاري ميان اين دو دين طي 40 سال گذشته بهبود يافته است، اما اقدامات بسياري بايد در اين راستا صورت گيرد و ما بايد يكديگر را بهتر بشناسيم.
آن زمان، همه چيز از جمله زمين‌ها و موقوفات در اختيار كليسا بود، و پادشاهان محلي از اين امر ناراضي بودند در چنين جامعه‌ايي شرايط براي ظهور يك رهبر به منظور تغيير دادن اوضاع فراهم گرديد. شخصي كه نهضت پروتستان را آغاز كرد. «مارتين لوتر» (1546 – 1483) نام داشت. در سال 1517 پاپ لئون هم به بهانه اتمام ساختمان كليساي «سن پيتر» توسط نماينده‌ايي اقدام به فروش عفونامه كرد و اين امر خشم لوتر را برانگيخت. در آن زمان رسم بود كه هركس صادقانه به گناه خود اعتراف مي‌كرد. كليسا در مقابل دريافت پول سندي به نام «عفو نامه» به او مي‌داد. و به موجب آن، گناه شخصي آمرزيده محسوب مي‌شد. لوتر در راستاي مخالفت خود با پاپ 95 موضوع نوشت و براي اطلاع مردم آن را بر در كليساي شهر «وي تنبرگ» آويخت. و به اين ترتيب كشمكش ميان دو فرقه مذهبي به مدت 30 سال در آلمان ادامه يافت.
از اقدامات مهم ديگر كوتر، انجيل را از يوناني به آلماني ترجمه كرد تا همه مسيحيان بتوانند از مطالب كتاب مقدس آگاهي يابند. اين اقدام لوتر سبب وحدت مردم آلمان شد و او با اين كار خدمت بسيار بزرگي به كشور آلمان كرد.
همچنين لوتر با رد خرافات و دستورات كليسا مي‌گفت كه بايد به اصل مسيحيت بازگشت و به انجيل رجوع نمود. او پيشنهاد نمود كه پادشاه هر كشور بايد در قلمرو خود رئيس كليسا باشد. و از پاپ اطاعت نكند و به كليساي رم هيچگونه مالياتي پرداخت نشود و مارتين لوتر در سال 1546 درگذشت اما نهضت او تا 1555 ادامه يافت. و در اين سال معاهده صلح «اوگسبورگ» بين كاتوليك‌ها و پروتستان‌ها بسته شد كه به موجب آن مذهب پروتستان رسميت يافت.
در سال 1732 «فريدريش دوم» پادشاه پروس دستور داد در «پوتسرام» براي سربازان مسلمان ترك مامور در گارد «پروس»، مسجد بسازند.
پس از جنگ جهاني دوم به موجب توافق‌نامه‌ايي كه در سال 1961 به امضا رسيد، كارگران مسلمان ترك به عنوان بخشي از نيروي كار خارجي در آلمان عازم اين كشور شدند. در حال حاضر آلمان پس از فرانسه دومين مركز مسلمان نشين اروپاي غربي است.
منبع:شبستان
/خ
شهرهاي مهم آلمان برلين، دوسلدورف، هامبورگ، فرانكفورت، مونيخ، كلن و هانوور است. كشور آلمان از نظر صنعتي بعد از آمريكا و ژاپن در مقام سوم قرار دارد. اين كشور عضو سازمان ملل متحد، جامعه اروپا، پيمان آتلانتيك شمالي (ناتو)، كنفرانس امنيت و همكاري در اروپا، اتحاديه اروپاي غربي، گروه هفت، سازمان همكاري اقتصادي و توسعه و شوراي اروپا است.
زبان آلماني، زبان اصلي كشورهاي آلمان، اتريش، سوئيس، لوكزامبورگ و ليختن اشاين است. تعداد آلماني زبانها در اروپاي مركزي حدود 120 ميليون نفر است و براي 50 ميليون نفر از اروپائيان نيز زبان آلماني دومین زبان به شمار می آید. همچنین زبان رسمي اتحاديه اروپايي آلمانی است.
حكومت آلمان، پس از پيمان وحدت 2 آلمان در 31 اوت 1990«جمهوري فدرال آلمان» نام گرفت و اين پيمان از سوم اكتبر همان سال به اجرا درآمد.
جمهوري فدرال آلمان از 16 ايالت تشكيل شده است. هر ايالت از يك قانون اساسي، يك مجلس و يك هيات دولت مركب از نخست‌وزير وزيران برخوردار است. در آلمان ايالت‌ها و حكومت مركزي از هم جدا نيستند بلكه با يكديگر همكاري مي‌كنند. هيچ صدراعظمي اجازه ندارد به ضرر نخست‌وزير يك ايالت علمي انجام دهد و حكومت محلي نيز حق ندارد عملي عليه دولت مركزي صورت دهد.
اديان و مذاهب مختلف در آلمان و پيروان هر یک
دولت آلمان بر اين اعتقاد است كه انجام فعاليت‌هاي مذهبي تا اندازه‌ايي كه حقوق اساسي ديگران را مورد تعدي قرار ندهد، مجاز مي‌باشد. و چنانچه فرقه‌ايي از اين حدود تجاوز نمايد، حكومت مي‌تواند در برابر خطرها هشدار داده و از عضويت افراد در چنين فرقه‌ايي جلوگيري به عمل آورد.
قريب 55 ميليون نفر، نزديك به دو سوم جمعيت آلمان فدرال پيرو يكي از مذاهب مسيحي هستنند. 26/6 ميليون نفر كاتوليك رومي و 26/3 ميليون نفر پيرو ساير مذاهب مسيحي مي‌باشند. يك سوم بقيه يا پيرو هيچ ديني نيستند و يا پيرو اديان غيرمسيحي مانند اسلام و يهوديت هستند.
كليسا و مسيحيت در آلمان
فعاليت‌هاي اجتماعي و خيريه كليساها بخش مهمي از زندگي عمومي پيروان را تشكيل مي‌دهد. همچنين فعاليت كليساها در بيمارستان‌ها، خانه‌هاي سالمندان، مشاوره و سرپرستي در كليه مراحل زندگي در مدارس و مراكز آموزشي و فعاليت‌هاي روشنگرانه در مورد فرقه‌ها در سطح ناحيه و منطقه چشمگير است.
مسيحيان آلمان به طور عمده پيرو دو مذهب پروتستان و كاتوليك هستند. پروتستان‌ها كه حدود 35 درصد كل جمعيت آلمان را تشكيل مي‌دهند بيشتر در شمال آلمان و در شهرهاي برلين، هامبورگ، لوبك، كيل، برمن، هانوور، مونستر، ازنابروك، كاسل، گوتينگن و شورين ساكن هستند.
كليساي پروتستان آلمان (EKO) مجموعه‌ايي از 24 انجمن كليساي مستقل لوتري، متحد و اصلاحي مي‌باشد. شوراي كليسايي پروتستان عاليترين مرجع قانونگذار و بالاترين سازمان رهبري «اداره كليسا» مي‌باشد كه هر دو در شهر هانوور مركز ايالت «یندرساكسن» قرار دارند. هر سال كنفرانس اسقف‌هاي كليساي پروتستان در اين شهر تشكيل مي‌شود و در پايان اجلاس درباره مسائل مورد بحث يك اعلاميه صادر مي‌كنند. همچنين كليساي پروتستان آلمان عضو شوراي يگانگي مسيحيت يا شوراي جهاني كليساها مي‌باشد و با كليساهاي روم همكاري نزديك دارد. همچنين كليساهاي ايالتي از طريق كنفرانس كليساها در تصميم گيريها شركت مي‌كنند. سازمان امور خيريه پروتستان‌ها، موسسه «دياكونيگ» نام دارد.
كاتوليك‌ها حدود 34 درصد كل جمعيت كشور آلمان را بر مي‌گيرند. كاتوليك‌هاي اين كشور بيشتر در جنوب و مركز، و در شهرهاي مونيخ، نورنبرگ و فرايبورگ، ساربروكن، اشتوتگارت، كارلسروهه، ماينس، كوبلنز، كلن، بن و دوسلدورف اقامت دارند. در بخش شرقي آلمان حدود 2 ميليون نفر كاتوليك هستند.
كليساي كاتوليك به هفت قلمرو اسقف اعظم و بيست اسقف نشين تقسيم شده است در راس سازمان كليساي كاتوليك آلمان «كنفرانس اسقف‌ها» قرار دارد. هر سال در بهار و پاييز اسقف‌هاي اعظم، اسقف‌ها و دستياران آنان، در مجموع بيش از 70 تن در مجمع عمومي كنفرانس اسقف‌هاي آلمان گرد هم مي‌آيند که دبيرخانه اين كنفرانس در شهر بن است.
مديريت كليساي كاتوليك آلمان با كميته مركزي است كه آن هم در بن واقع مي‌باشد. پاپ ژان پل دوم، رهبر كاتوليك‌هاي جهان در سالهاي 1980 و 1987 با سفر به آلمان جنبش يگانگي مسيحيت و گفتگو ميان دولت و كليسا را به اهميت خاصی قرار داد.
لازم به ذكر است، بعد از اولين شوراي واتيكان (در سال 1870) اسقف‌نشين كاتوليكي در دوره كاتوليكی كهن به وجود آمد. اعضاي اين گرايش مذهبي به دليل رد عقيده پاپ و حق پاپ كه بالاترين شخصيت كليسا از كليسا طرد شدند.
دومين شوراي واتيكان پيشنهادهايي جهت مشاركت پيروان كاتوليك به كليسا ارائه داده است. كه توسط نمايندگان آنها جامعه عمل پوشانده مي‌شود. اين نمايندگان با 140 اتحاديه و نهاد در كميته مركزي كاتوليك‌هاي آلمان گرد‌آمده هم آمده‌اند.
امروزه حدود 30 هزار آلماني پيرو كليساي كاتوليك كهن در 58 منطقه كليسايي به سر مي‌برند. انجمن «كاريتاس» آلمان فعاليت‌هاي نوع دوستانه كليساي كاتوليك را برعهده دارد.
هر دو كليساي بزرگ مسيحي، كليساي پروتستان و كاتوليك، پس از 1945 با تلاش در حكومت و جامعه سهم به سزايي در احياي ساختارهاي دمكراتيك داشته‌اند. آنها و به ويژه كليساي پروتستان در دوره پاياني حيات جمهوري دمكراتيك آلمان نقش مهمي را ايفا كردند. آن زمان، در جمهوري دمكراتيك آلمان بسياري از گروه‌هاي مخالف در كليسا تجمع مي‌كردند، زيرا در سال 1989 كليساي پروتستان و كاتوليك براي امكان‌پذير ساختن اعتراضات مسالمت‌آميز و مباحثات درهاي خود را به روي مخالفان گشوده بودند.
همچنين هر دو كليسا به توسعه كشورهاي جهان سوم كمك مي‌كنند و مخارج نهادهاي خيريه بزرگ كليسايي با هدايايي داوطلبانه نیکوکار تامين مي‌شود. علاوه بر اين در آن آلمان ساير مذاهب مسيحي نظير ارتدوكس، متوديست، باپتسیت و سپاه نجات وجود دارند. در آلمان همچنين 430 هزار نفر پيرو «كليساي انجيلي جدي» كه در سال 1865 به وجود آمد و پيروان آن خود را مسيحي واقعي مي‌دانند، 350 هزار نفر پيرو كليساي يونان، 151 هزار نفر پيرو مكتب «شاهدان يهود» كه در سال 1874 توسط كشيش «روسل» تاسيس شد، پيروانش روي كتاب انجيل كار مي‌كنند و در انتظار استقرار حكومت الهي هستند، و 150 هزار نفر پيرو كليساي ارتدوكس صربستان مي‌باشند.
در سال 1992 تعداد 553 هزار نفر از كليسا خارج و بي‌مذهب شدند كه 361 هزار نفر پروتستان و 192 هزار نفر كاتوليك بودند. مقامات كليساي پروتستان علت آن را وحدت دو آلمان مي‌دانند زيرا در آلمان شرقي كه حكومت كمونيستي داشت تعداد افراد بي‌دين، به مراتب بيشتر از افراد دين‌دار بود. آنها عوامل ديگري را نيز مانند رشد كم جمعيت، مهاجرت آلماني‌ها به خارج از كشور و افزايش تعداد خارجيان در ازدياد افراد غيرمذهبي دخيل مي‌دانند.
اسلام در آلمان يا (اسلام و انجمن‌هاي اسلامي)
بنابر آمار مذكور بيش از 95 درصد مسلمان آلمان خارجي‌اند. حدود يك صد هزار نفر از مسلمانان داراي تابعيت آلمان مي‌باشند كه از اين تعداد نيز تقريبا نيمي از آنان آلماني تبار هستند. از كل خارجيان مسلمان مقيم آلمان حدود 76 درصد ترك، 4درصد ايراني، 3 درصد مراكشي، 2 درصد لبناني، يك درصد تونسي و يك درصد پاكستاني‌اند، مسلمانان بوسني، آلباني، بلغارستان و مصر نيز هر يك كمتر از يك درصد مسلمانان آلمان را تشكيل مي‌دهند. بخش بزرگي از مسلمانان آلمان حدود 2 ميليون نفر از مهاجر از كشور تركيه مي‌باشند كه سني مذهبي‌اند در حدود 400 هزار نفر ترك، علوي مذهب هستند. از شروع جنگ در يوگسلاوي سابق حدود 350 هزار نفر مسلمانان بوسنيايي به شكل آواره و پناهنده در آلمان زندگي مي‌كنند. فرقه‌هاي مذهبي مسلمانان آلمان عبارتند از 25/2 ميليون نفر سني، 400 هزار نفر علوي، 100 هزار نفر شيعه، 10 هزار نفر احمديه، 300 هزار نفر اسماعيليه و حدود 66 هزار مسلمان داراي گذرنامه آلماني هستند.
تعداد اماكن مذهبي مسلمانان، نه الزاما به صورت مسجد حدود 900 باب برآورده شده است. بزرگترين مركز مذهبي مسلمانان آلمان در شهر مونيخ قرار دارد و مراكز ديگر در آخن، كلن و هامبورگ واقع شده‌اند.
همچنين امروزه بزرگترين تشكيلات اسلامي آلمان داراي تعداد بي‌شماري انجمن زير مجموعه اتحاديه اسلامي – تركي امور ديني (DITIB) مي‌باشد. بنا به اظهارات مسوولان آن، اتحاديه مذكور از اواسط سال 1999، 779 انجمن را در سراسر آلمان تحت پوشش قرار داده است. و در سالهاي اخير نيز تعداد بي‌شماري سازمان اسلامي در آلمان تشكيل شده است. اين سازمان‌ها مساجد را اداره و به امور مذهبي اعضاي خود رسيدگي مي‌كنند. اما تنها اقليتي از 3/2 ميليون مسلمان در انجمن‌ها و اتحاديه‌ها گرد آمده‌اند. از اين رو هيچ يك از انجمن‌هاي موجود در آلمان نمي‌تواند مدعي نمايندگي اسلام يا اكثريت مسلمانان اين كشور باشند.
شوراي اسلامي جمهوري فدرال آلمان در 1986 و شوراي مركزي مسلمانان در 1994 با هدف ايجاد تشكيلات واحد مسلمانان به وجود آمدند. شوراي اسلامي داراي 30 سازمان عضو و تحت نظارت انجمن افراطي «ميلي گوروس» است و شوراي مركزي مسلمانان داراي 19 سازمان عضو است و در مجموع تقريبا 200 مسجد را در بر مي‌گيرد. از سوي ديگر علوي‌ها به عنوان يك گروه ويژه با 100 انجمن در فدراسيون انجمن‌هاي علوي آلمان (AABF) گرد هم آمده‌اند. بزرگترين گروه مسلمانان را به ترتیب مسلمانان ترك، يوگسلاوي سابق، كشورهاي غربي و كشورهاي جنوب و جنوب شرقي آسيا تشكيل مي‌دهند.
از سال2000 ميلادي مسلمانان مذكور در 19 مسجد به طور رسمي در آلمان فعاليت مي‌كنند كه از آن جمله مي‌توان مساجد شهرهاي مونيخ؛ هامبورگ، برلين،مانهايم، كلن، دورتموند، فرانكفورت و زيگن را نام برد. ايجاد مسجد بايد از طرف شهرداري محل مورد تصويب قرار گيرد.
مهمترين مراكز اسلامي در آلمان و وابستگي خارجي آن عبارتند از: جمعيت اسلامي جماعه النور (تركيه) در كلن، كنگره جهاني اسلام در آلمان (پاكستان) در بن، اتحاديه مركزي جوانان مسلمان (تركيه) در كلن، مسجد اسلامي مراكش (مغرب) در دوسلدورف، انجمن مسلمانان ترك در آلمان (تركيه) در برلين، مجتمع بوسنيايي‌ها (بوسني هرزه‌گوين) در فرانكفورت،جمعيت اسلامي ملي گوروش (تركيه) در كلن، مسجد عمر ابن خطاب (عرب) در دورتموند، اين انجمن اسلامي كلن (تركيه) در كلن، مركز اسلامي آخن – مسجد بلال (عربستان سعودي) در آخن، مركز اسلامي هامبورگ – مسجد امام علي (ع) (ايران) در هامبورگ، مسجد اسلامي (كويت) در فرانكفورت، مسجد سنت (عرب) در هانور، مجمع مساجد (عرب) در بن، اتحاد تركي – اسلامي امور ديني (تركيه) در كلن، مركز اسلامي مونيخ (مصر) در مونيخ،مسجد جامع ما نهايم (عربستان سعودي) در ما نهايم، مسجد مركزي (عرب) در هاگن، انجمن اسلامي كارگردان ترك (تركيه) در دويسبورگ، فدراسيون اسلامي بادن ورتمبرگ (تركيه) در اشتوتگارت، فدراسيون اسلامي هامبورگ (تركيه – آلمان) در هامبورگ، فدراسيون اسلامي برلين (تركيه – آلمان) در برلين و انجمن‌هاي صوفي در آلمان (آلمان)
اهم فعاليت‌هاي اين مراكز عبارت از تعليم قرآن مجيد، تشكيل كلاس‌هاي مذهبي به زبان‌هاي تركي، عربي و آلماني، تشريح فقه و معارف اسلامي، نظارت به ذبح اسلامي، ترجمه و تاليف كتاب‌هاي اسلامي و اقامه نماز جماعت است.
يهوديان آلماني
در سالهاي اخير يهوديان بسياري از كشورهاي اتحاد جماهير شوروي سابق به آلمان مهاجرت كردند. بزرگترين اجتماع يهوديان به ترتيب در شهر برلين داراي 11 هزار و 200 عضو، در مونيخ 7 هزار و 200 و در فرانكفورت 6 هزار و ششصد عضو است. و گفته مي‌شود، تعداد اعضاي جامعه يهوديان هم‌چنان در حال افزايش مي‌باشد، زيرا پس از وحدت دو آلمان حيطه‌هاي سنت جامعه يهوديان شرق آلمان نظير «درسدن» و «لاينپريگ» توانستند فعاليت انجمن‌ها را توسعه دهند.
شوراي مركزي يهوديان آلمان، سازمان مركز يهوديان است. اين سازمان در سال 2003 براي همكاري مستمر و مطمئن با دولت آلمان قراردادي منعقد كرد. شوراي مذكور حفظ و نگهداري ميراث فرهنگي آلمان – يهودي، ايجاد يك جامعه يهودي و وظايفي كه جهت ادغام در جامعه آلمان و خدمات اجتماعي را برعهده دارند، و سالانه كمكي بالغ بر 3 ميليون يورو از دولت دريافت مي‌كند. از سوي ديگر شوراي مركزي يهوديان در مسايل مربوط به مهاجرت و ادغام يهوديان از دولت حمايت مي‌كند، همچنين براي ايجاد انجمن‌هاي جديد خدمات مشاوره به مهاجران ارايه مي‌دهد.
فعاليت اين مركز در خدمت امور اجتماعي، جوانان و سالمندان قرار دارد و برنامه و ويژه‌اي براي ادغام يهوديان در دستور كار خود قرار داده است. از جمله ديگر وظايف اين شورا توسعه مدارا و مبارزه با نژادپرستي و گرايش‌هاي يهود ستيزانه است.
لازم به ذكر است، دولت آلمان به دليل مسووليت تاريخي ويژه‌اش از نهادهاي مركزي جامعه يهوديان آلمان حمايت و از گورستان‌هاي انجمن‌هاي سابق يهودي در آلمان مراقبت مي‌كند.
همچنين دولت فدرال آلمان در اين راستا از توسعه گفتگو بين اديان و ايجاد موسسات تحقيقاتي فرامنطقه‌ايي حمايت مي‌كند، در مباحث بسيار در بين اديان شركت مي‌جويد، در جستجوي تفاهم با سازمان‌هاي اسلامي طرفدار گفتگو برمي‌آيد و آنها را در برنامه‌هايي مانند اتحاد براي دمكراسي و مدارا و پرهيز از خشونت و بيگناه ستيزي سهيم مي‌سازد.
دولت فدرال همچنين از سازمان‌هايي كه در راستاي همكاري و تفاهم بين مسيحيان و يهوديان فعاليت مي‌كنند، به ويژه از شوراي هماهنگي جهت همكاري بين جوامع يهودي، مسيحي و شوراي بين‌المللي يهوديان و مسيحيان حمايت مي‌كند.
اسلام، مسيحيت و يهوديت
و اكنون، در سال 2005 ميلادي گفتگوي اسلام و مسيحيت جدي تر دنبال مي‌شود. «كارل لهمان»، رئيس همايش اسقف‌هاي آلمان طي سخناني ابراز كرد: كليساي كاتوليك بايد با دامن زدن به گفتگويي ژرف‌تر با اسلام، جلوي بسياري از چالش‌ها را بگيرد. وي افزود: گفتگوي جدي با اسلام بسياري از تعصبات نابجا را از ميان برمي‌دارد. درك تفاوت‌هاي ميان مسلمانان و مسيحيان درباره موضوعاتي چون: حقوق بشر، خشونت در دين و شيوه‌هاي حل اختلاف و تعارضات بسيار سودمند تلقي مي‌شود.
از سويي ديگر، پاپ بنديكت شانزدهم در سخناني، اسلام را بعنوان يك فرهنگ مجزا از اروپاي مسيحي در نظر گرفته است. همچنين شوراي مركزي مسلمانان آلمان از مدتها پيش بر روي اين نگرش توجه ويژه‌اي داشته است كه صبر و شكيبايي و صلح ميان جوامع معتقد از قبيل يهوديان، مسيحيان و مسلمانان را حاكم گرداند. همچنين اين شورا سعي بر اين دارد بين اديان مذهبي داراي كتاب (مسلمان، مسيحي، يهودي) ارتباط برقرار كند.
از سويي ديگر، پاپ بنديك شانزدهم طي سخنراني اين در كينه كلن در ميان رهبران يهودي، كشتار يهوديان توسط نازيها را جرمي غيرقابل تصور توصيف كرد. وي همچنين خواستار گفتگوي صميمانه و حقيقي ميان يهوديان و مسيحيان شد، به نحوي كه به تفاوت‌هاي ميان اين دو دين توحيدي پرداخته نشود. پاپ در ادامه سخنان خود گفت: همكاري ميان اين دو دين طي 40 سال گذشته بهبود يافته است، اما اقدامات بسياري بايد در اين راستا صورت گيرد و ما بايد يكديگر را بهتر بشناسيم.
تاريخچه رشد هر يك از اديان و مذاهب
آن زمان، همه چيز از جمله زمين‌ها و موقوفات در اختيار كليسا بود، و پادشاهان محلي از اين امر ناراضي بودند در چنين جامعه‌ايي شرايط براي ظهور يك رهبر به منظور تغيير دادن اوضاع فراهم گرديد. شخصي كه نهضت پروتستان را آغاز كرد. «مارتين لوتر» (1546 – 1483) نام داشت. در سال 1517 پاپ لئون هم به بهانه اتمام ساختمان كليساي «سن پيتر» توسط نماينده‌ايي اقدام به فروش عفونامه كرد و اين امر خشم لوتر را برانگيخت. در آن زمان رسم بود كه هركس صادقانه به گناه خود اعتراف مي‌كرد. كليسا در مقابل دريافت پول سندي به نام «عفو نامه» به او مي‌داد. و به موجب آن، گناه شخصي آمرزيده محسوب مي‌شد. لوتر در راستاي مخالفت خود با پاپ 95 موضوع نوشت و براي اطلاع مردم آن را بر در كليساي شهر «وي تنبرگ» آويخت. و به اين ترتيب كشمكش ميان دو فرقه مذهبي به مدت 30 سال در آلمان ادامه يافت.
از اقدامات مهم ديگر كوتر، انجيل را از يوناني به آلماني ترجمه كرد تا همه مسيحيان بتوانند از مطالب كتاب مقدس آگاهي يابند. اين اقدام لوتر سبب وحدت مردم آلمان شد و او با اين كار خدمت بسيار بزرگي به كشور آلمان كرد.
همچنين لوتر با رد خرافات و دستورات كليسا مي‌گفت كه بايد به اصل مسيحيت بازگشت و به انجيل رجوع نمود. او پيشنهاد نمود كه پادشاه هر كشور بايد در قلمرو خود رئيس كليسا باشد. و از پاپ اطاعت نكند و به كليساي رم هيچگونه مالياتي پرداخت نشود و مارتين لوتر در سال 1546 درگذشت اما نهضت او تا 1555 ادامه يافت. و در اين سال معاهده صلح «اوگسبورگ» بين كاتوليك‌ها و پروتستان‌ها بسته شد كه به موجب آن مذهب پروتستان رسميت يافت.
اسلام
در سال 1732 «فريدريش دوم» پادشاه پروس دستور داد در «پوتسرام» براي سربازان مسلمان ترك مامور در گارد «پروس»، مسجد بسازند.
پس از جنگ جهاني دوم به موجب توافق‌نامه‌ايي كه در سال 1961 به امضا رسيد، كارگران مسلمان ترك به عنوان بخشي از نيروي كار خارجي در آلمان عازم اين كشور شدند. در حال حاضر آلمان پس از فرانسه دومين مركز مسلمان نشين اروپاي غربي است.
يهود
منبع:شبستان
/خ
