نویسنده: احمد حاجی شریفی
خوابِ كافی برای سلامتی و حفظ فعالیت‌های عادی دستگاه عصبی لازم و ضروری است. در حقیقت خواب برای كمك به اعصاب است. در مدت خواب، اعصاب كاملاً آزاد شده و از فشار و خستگی بیش از حد رهایی می‌یابند. آزمایشات انجام شده ثابت كرده است كه اگر حیوانات از خواب محروم شوند زودتر از آن‌هایی كه از غذا محروم شده‌اند تلف می‌گردند.
خواب باید به اندازه‌ی كافی طولانی و عمیق باشد. خواب‌های ناآرام، سبك و آشفته، حتی اگر طولانی مدت هم باشند، تازگی و شادابی خواب عادی را عاید نمی‌سازند. اگر مدت خواب كم باشد صبح‌ها با خستگی، احساس سنگینی سر و گاهی با سردرد همراه است، در نتیجه در طول روز عقل، هوش، حافظه و تمركز حواس ضعیف عمل می‌كند و انسان نیز كم حوصله می‌شود.
مدت خواب برای افراد بالغ
مدت یا ساعاتی كه در یك شبانه روز افراد بالغ باید در خواب باشند كاملاً مشابه و یكسان نیست. از این نظر نیاز افراد به خواب متفاوت است. ولی به طور متوسط 8 ساعت خواب در هر شبانه روز برای افراد بالغ مناسب می‌باشد. متأسفانه بعضی افراد مدت خواب را به عنوان اوقات اضافه‌ی زندگی تلقی می‌كنند و چنین می‌پندارند كه از این وقت می‌توانند برای انجام كارهای مختلف استفاده كنند. هم‌چنین افرادی غافل از آن هستند كه استفاده از این ذخیره، عواقب خیلی بدی در بردارد.• كم‌خوابی مداوم باعث می‌شود كه در كار دستگاه مغز و اعصاب اختلال ایجاد شود.
• كم‌خوابی مداوم باعث می‌شود كه قابلیت كار انسان كاهش یابد.
• كم‌خوابی مداوم باعث می‌شود كه انسان دچار عصبانیت و بدخلقی، بهانه‌گیری و ناسازگاری گردد.
• كم‌خوابی مداوم باعث می‌شود كه خستگی در انسان افزایش یافته و بیش از پیش به ناراحتی‌های مختلف مبتلا گردد.
شرایط ایجاد خواب آرام و عمیق:
همان‌طوری كه در سطور بالا ذكر شده است خواب راحت و عمیق برای تأمین سلامتی اعصاب و در نتیجه سلامتی قلب و عروق لازم و ضروری است. برای رسیدن به این هدف باید نكات زیر را مورد توجه قرار داده و آن‌ها را به صورت یك عادت مفید و دائمی در زندگی اجرا كرد.• باید شام یا غذای شب حداقل، 2 تا 2/5 ساعت قبل از خواب صرف شود.
• باید كارهای فكری شدید حداقل 1 تا 1/5 ساعت قبل از خواب قطع شود.
• باید اطاق خواب به خوبی تهویه گردیده و بی سر و صدا و در موقع خوابیدن تاریك باشد.
• باید لباس خواب، گشاد و راحت باشد تا گردش خون در قسمت‌های مختلف بدن بدون وجود هیچ‌گونه مانع به خوبی انجام شود.
• نباید هرگز لحاف، پتو و امثال آن‌ها را بر سر كشید و نباید دَمَر (روی شكم) خوابید. زیرا این طرز خوابیدن تنفس عادی و ورود اكسیژن به بدن را مختل و انسان را دچار مشكل و ناراحتی می‌سازد.
• باید همیشه در ساعت معینی خوابید.
درمان بی‌خوابی
بی‌خوابی خود نوعی بیماری است كه به بعضی افراد عارض می‌شود. بهتر است علت آن را كشف و به درمان آن پرداخت. این بیماری در اكثر افراد ناشی از گرفتاری‌های روزانه است كه شب‌ها خود را نشان می‌دهد و گاهی نیز مربوط به قلب یا مغز یا اعصاب یا نوعی بیماری بوده و معمولاً علل دیگری ندارد. این بیماری فكر و خیال را زایل كرده و كم اشتهایی، كم ذهنی و ضعف حافظه ایجاد می‌كند و باعث ضعف، سستی و كوته فكری در طول روز می‌گردد.در صورتی كه دچار بی‌خوابی یا كم‌خوابی شده‌اید، هنگام استراحت و خواب در جایی كوچك، بی سر و صدا و تاریك به استراحت بپردازید. ضمناً بهتر است مقداری گلاب یا عطر گل محمدی اطراف خود بزنید.
ضمناً باید شب‌ها از مصرف چای، قهوه، كاكائو، دخانیات، تخم مرغ و گوشت پرهیز كنید و از خوراكی‌هایی از قبیل دوغ، خیار، زعفران، دارچین، آب لیمو، آش كدو، پیاز با شام شب، كاهو با شام شب، آب هویج، ترب یا تربچه با شام شب، شیر گرم قبل از خوابیدن، نان با ماست یا ماست همراه با شام یا بعد از شام، آب سیب درختی قرمز هنگام خواب، عرق بهار نارنج هنگام خواب، آب جوشانده‌ی كوكنار بعد از غذا، آب جوشانده‌ی گل شقایق بعد از غذا، شربت خشخاش پس از غذا، عرق بیدمشك هنگام خواب، روغن گل خشخاش با شام شب، تخم خشخاش، روغن بادام شیرین با شام شب، سیب زمینی ترشی (قلقاسی) سیر، گشنیز، قندق، شربت دارچین هر شب یك یا چند عدد از آن ها استفاده شود.
برای درمان آن می‌توانید هر شب پس از صرف شام سیب درختی قرمز كه با پوست رنده شده باشد را با عسل شیرین كنید و بخورید.
• شب 7 تا 10 مثقال مغز تخم كدو بخورید.
• آب كدو را بگیرید و با آب یا شیر بپزید و بخورید.
• شب‌ها موسیر كوبیده شده را در سوپ بپزید و بخورید.
• صد گرم سنبل الطیب را در یك لیتر آب گرم، دوازده ساعت بخیسانید. بعد در یخچال گذاشته و شب‌ها قبل از خوابیدن یك فنجان از آب صاف كرده‌ی آن را بنوشید.
• دوازده عدد گل شقایق را در یك لیتر آب 10 دقیقه بجوشانید، آب آن را صاف و شیرین كرده و پس از صرف شام بنوشید.
• پنجاه گرم میوه‌ی گل نسترن را در یك لیتر آب سرد 3 ساعت بخیسانید، سپس 5 دقیقه بجوشانید و حدود 15 دقیقه هم آن را دم كنید. پس از صاف كردن آن را شیرین كرده و در طول روز چند مرتبه هر بار مقداری از آن را بنوشید.
• ده گرم پوست خشخاش را در یك لیوان آب گرم بجوشانید، 10 دقیقه هم دم كنید و قبل از خواب آب صاف كرده‌ی آن را شیرین كرده و بنوشید.
• مقداری كاهو را بجوشانید و آب صاف كرده‌ی آن را هنگام خواب بنوشید.
• كف پا را گرم نگه دارید و سعی كنید هیچ‌گونه فكری را به مغز راه ندهید تا به خواب روید.
• صد گرم بذر رازیانه را نرم بكوبید و در یك لیتر آب سرد 2 دقیقه بجوشانید. بعد 10 دقیقه آن را دم كنید سپس آب آن را صاف و با شكر شیرین سازید. هر شب موقع خواب یك فنجان از آن را بنوشید. (نسخه فوق مخصوص خانم‌هاست)
• شب، هنگام خواب 3 یا 4 قاشق قهوه خوری سركه یا شراب سیب را در 200 گرم عسل مخلوط كرده و بخورید.
• پنجاه گرم شكوفه‌های بِه را در یك لیتر آب جوش دم كنید. آب صاف كرده‌ی آن را با مقداری عرق بهارنارنج مخلوط كرده و بنوشید.
• یك مشت برگ‌های تازه‌ی بِه را در یك لیتر آب 10 دقیقه بجوشانید. به مدت 10 دقیقه هم آن را دم كنید. سپس آب آن را صاف و با بهار نارنجی كه نرم ساییده شده مخلوط كرده و در جای خنك مانند یخچال نگه دارید. شب‌ها هنگام خواب نیم فنجان از آن را بنوشید.
• هر شب موقع خوابیدن مقداری ناخنك نیم كوب شده را با مقداری بادرنجبویه بجوشانید و آب آن را صاف و شیرین نموده بنوشید.
• یك مشت گل افسنطین را در یك لیتر سركه 15 دقیقه بجوشانید. آب آن را صاف و در بطری بریزید و در یخچال نگه دارید. هرگاه دچار بی‌خوابی یا كم‌خوابی شدید آن را روی شقیقه‌ها كمپرس كنید تا به خواب بروید.
• بیست گرم گل اسطوخدوس هندی را در یك لیتر آب جوش 15 دقیقه دم كنید و در یخچال نگه دارید. هر روز یك فنجان از آن را بعد از ناهار و یك فنجان پس از صرف شام بنوشید.
• شب‌ها هنگام خواب شیر مادری كه نوزاد دختر از او متولد شده است یا شیر الاغ را در بینی بچكانید.
• سی گرم تیول خشك را در یك لیتر آب جوش به مدت 10 دقیقه دم كنید. سپس آب آن را صاف و با عسل شیرین كرده و هر صبح، ظهر و شب بعد از هر غذا یك فنجان از آن را بنوشید.
• شش مثقال برگ خشك پرتقال را در یك لیتر آب جوش به مدت 15 دقیقه دم كنید. سپس آب آن را با عسل یا شكر شیرین سازید و موقع خواب یك فنجان از آب آن را با سه قاشق سوپ خوری عرق بهارنارنج مخلوط كرده و بنوشید.
• شب موقع خواب 2 یا 3 عدد سیب درختی قرمز را با پوست بجوید و بخورید یا یك لیوان آب سیب درختی بنوشید.
• سی گرم ساقه‌های گلدار آویشن شیرازی را در یك لیتر آب جوش 12 دقیقه دم كنید. سپس آب آن را صاف و شیرین كرده و در یخچال نگه دارید. هر روز 5 مرتبه و هر مرتبه 1 فنجان از آن را بنوشید. (حتماً فنجان پنجم قبل از خواب شب نوشیده شود)
• در صورتی كه فشار خون نداشته باشید شب یك قاشق چای خوری پودر عصاره‌ی شیرین بیان را در یك فنجان آب گرم بریزید و بنوشید.
• چهل گرم آب گشنیز تازه را با شكر شیرین كرده و قبل از خواب بنوشید.
• هنگام شام گشنیز تازه‌ی پخته شده را با نان و ماست بخورید.
• پنجاه گرم گل بادرنجبویه را در یك لیتر آب بجوشانید و 10 دقیقه هم آن را دم كنید. آب آن را صاف و شیرین كرده و هر صبح، ظهر و شب هر مرتبه یك فنجان بنوشید (فنجان سوم بعد از شام باشد)
• سی گرم برگ و گل سیب زمینی را در یك لیتر آب بجوشانید، آب آن را صاف و بعد از شام شب بنوشید.
• پنجاه گرم پوست نارنج را خرد و در یك لیتر آب 5 دقیقه بجوشانید و 20 دقیقه هم آن را دم و سپس صاف كنید، آب آن را با عسل شیرین كرده و در یخچال نگه دارید. هر شب قبل از خواب یك فنجان از آن را با نیم فنجان عرق بهارنارنج مخلوط كرده و بخورید.
• سی گرم برگ خرفه را دم كنید و آب آن را شب بعد از شام بنوشید.
• خرفه را بپزید و بعد چرخ كنید و شب با نان و ماست بخورید.
• پنجاه گرم گل و برگ بید مشك خشك را در یك لیتر آب 10 دقیقه بجوشانید و 10 دقیقه هم دم كنید. آب آن را صاف و شیرین كرده و هر صبح، ظهر و شب هر بار یك فنجان بنوشید. (فنجان سوم بعد از شام نوشیده شود).
بی‌خوابی در نوزادان:
بی‌خوابی در نوزادان به خصوص در ماه‌های اول زندگی مشكل‌ساز است. این بی خوابی‌ها در سن زیر 12 ماهگی شایع‌تر است و محیط پر سر و صدا یك عامل خطر در این موارد خواهد بود. زمان و ساعات خواب نوزادان با والدین متفاوت می‌باشد. در خیلی از نوزادان برای تثبیت الگوی خوابی كه با خواب والدین سازگار باشد زمان لازم است. الگوی خواب نوزاد به تعداد دفعات نیاز او به تغذیه بستگی دارد. نوزادهای نارس اغلب بیشتر از نوزادان رسیده تمایل به تغذیه دارند. بنابراین مدت زمان خواب كوتاه‌تری دارند. در شیرخواران بزرگ‌تر ممكن است مشكلات به واسطه‌ی خُلق، محیط استرس‌زا یا پر سر و صدا یا بیماری ساده‌ای مثل سرماخوردگی، دل درد، گوش درد، سردرد، سوزش پا، كم طاقتی در برابر سرما یا گرما ایجاد شوند. بعضی از مشكلات خواب كودك اجتناب ناپذیر است كه می‌تواند برای والدین ناراحت كننده باشد. و در صورت عاجز ماندن از مشكل باید به پزشك مراجعه شود.اگر در ابتدا الگوی خواب نوزاد شما نامنظم است اقداماتی می‌توان انجام داد كه ممكن است مفید باشند. در طی روز به میزان فراوان كودك‌تان را تحریك كنید تا بیدار بماند و هنگامی كه خوابیده است سعی كنید شما نیز بخوابید. وقتی سن كودك‌تان حدوداً به 10 هفته رسید به تثبیت زمان خواب او اقدام كنید. به كودك در یك اتاق تاریك و خلوت شیر دهید و كنترل كنید كه او راحت باشد، گرسنه نباشد و قبل از گذاشتن در بستر یك پوشك نرم و تمیز برای او بگذارید. با تیك تیك ساعت یا تكان دادن كودك، همراه با موسیقی به خوابیدن او كمك كنید. در حین تغذیه‌ی شب با او بازی نكنید. اگر فكر می‌كنید بیداری كودك ناشی از بیماری است با پزشك مشورت كنید. در اكثر كودكان بی‌خوابی شب هنگام، به مرور زمان بهتر خواهد شد. با وجود این ممكن است مشكلات خواب در آینده نیز مجدداً ایجاد شود.
بی‌خوابی كهنسالان:
كهنسالان كه دچار بی‌خوابی یا كم‌خوابی می‌شوند باید از خوردن چای، قهوه، كاكائو و دخانیات پرهیز كنند. به عنوان درمان هر شب سیب درختی قرمز را با پوست آب بگیرند و هنگام خواب یك لیوان بنوشند. اگر امكان دسترسی به سیب نبود، از آب پرتقال یا دوغ یا شیر گرم نیز می‌توان استفاده كرد.بی‌خوابی در اثر عطش:
در صورتی كه بی‌خوابی بر اثر تشنگی یا عطش ایجاد شد، شیره‌ی تخم كدو را با آب یا شیر مخلوط بپزید و بخورید.بی‌خوابی در اثر تب:
اگر در اثر تب مبتلا به بی‌خوابی شدید 30 گرم مغز تخم كدو را بسیار نرم بسایید و با 5 گرم پوست خشك شده‌ی شاخه‌های جوان بید و مقداری شیر بجوشانید بعد صاف كرده و بنوشید.بی‌خوابی در مزاج‌های گرم:
بی‌خوابی در مزاج‌های گرم علایمی چون سبكی سر، كم حواسی، وجود عطش، خشكی چشم‌ها، بینی، زبان و دهان و گرمی سر، غمگینی، طنین صدا در سر و گوش‌ها و طویل بودن مدت بی‌خوابی دارد.برای درمان آن ابتدا حجامت كنید و نیز موقع خوابیدن شربت نیلوفر بنوشید و روغن بنفشه بادام یا روغن بادام شیرین یا روغن كدو یا روغن گل سرخ را بر سر بمالید.
• برگ كاهو، بزرالبنج، گشنیز تازه و گل نیلوفر را بجوشانید و با آب آن قبل از خوابیدن پاشویه كنید.
• گل نیلوفر، گل بنفشه، گل محمدی و تخم كاهو از هركدام 4 مثقال. برگ گشنیز خشك 8 مثقال همه را نیم كوب و به 15 قسمت مساوی تقسیم كنید. هر قسمت آن را چند ساعت در 3 لیوان آب جوش بخیسانید بعد در همان آب بجوشانید، سپس آب آن را صاف و شیرین و به 3 قسمت تقسیم كنید. هر صبح، ظهر و شب هر مرتبه یك قسمت از آن را بنوشید. روزی 3 نوبت هم با كمی گلاب پوست سر را ماساژ دهید و در طول روز نیز می‌توانید چند مرتبه گل بنفشه یا گل نیلوفر را بو كنید.
ضمناً خوردن كاهو، كدو، مرزنجوش، گشنیز تازه، خیار، جوجه كبوتر پخته با ماش مفید خواهد بود. بعد از شام شب دوش گرفتن نیز مفید است. از خوردن غذاهایی كه ثقیل، بد هضم و سنگین است یا یبوست ایجاد می‌كند باید پرهیز كنید.
• در حمام با آب جوشانده‌ی برگ سیر یا آب برگ گشنیز یا آب جوشانده‌ی بزرالبنج یا آب جوشانده‌ی بادرنجبویه یا آب جوشانده‌ی مغز ناخنك سر را بشویید و مدتی روی سر بماند. هم چنین اگر 10 گرم بزرالبنج ساییده را در آب گشنیز تازه مخلوط كنید و بر سر بمالید مؤثر خواهد بود.
سنگین كردن خواب
برای این كه خواب‌تان سنگین‌تر و عمیق شود، بعد از شام شب یك لیوان آب نارنگی بنوشید.• چهل گرم رازیانه‌ی كوبیده شده را در یك لیتر آب سرد ریخته و 10 دقیقه بجوشانید. به مدت 10 دقیقه هم آن را دم كنید. سپس آب آن را صاف و با عسل شیرین كرده و در یخچال نگه دارید و شب‌ها پس از صرف شام شب یك فنجان آن را بنوشید (این نسخه مخصوص خانم‌هاست).
وقفه‌ی تنفسی در خواب
وقفه‌ی تنفسی در حین خواب موقتی و تكرار شونده می‌باشد. این بیماری در كودكان و بالغین (در سنین 40 تا60 سالگی) و در مردان نیز شایع‌تر است. عامل ژنتیكی نیز در این مورد بی تأثیر نیست. باید بدانید كه اضافه وزن، مصرف الكل و سیگار نیز از عوامل خطر می‌باشند. در این بیماری تنفس در هنگام خواب برای حداقل 10 ثانیه و حداقل 5 بار در یك ساعت متوقف می‌شود. نوع خفیف وقفه‌ی تنفسی در خواب و علایم و عوارض كمی دارد اما حالت شدید آن ممكن است باعث كمبود اكسیژن شود كه می‌تواند عوارض خطرناكی داشته باشد. این بیماری در افرادی كه سیگاری یا الكلی هستند و یا دارای اضافه وزن می‌باشند شایع‌تر است. در ارتفاعات بلند نیز گاهی این حالت بروز می‌كند.وقفه‌ی تنفسی در حین خواب می‌تواند به دو قسمت اصلی تقسیم شود:
وقفه‌ی انسدادی خواب (1) كه رایج‌تر و دلیل آن بسته شدن مسیر هوا است. دیگری وقفه‌ی تنفسی مركزی خواب كه نادر بوده و به دلیل اختلال در اعصابی كه تنفس را كنترل می‌كنند به وجود می‌آید. در بعضی حالات تركیبی از هر دو حالت بیماری بروز می‌كند.
وقفه‌ی تنفسی انسدادی خواب:
این وضعیت به طور اساسی در مردان بین سنین 40 تا 60 سالگی بروز می‌كند OSA زمانی ایجاد می‌شود كه مسیرهای بالایی هوا در سیستم تنفسی هنگام خواب بسته می‌شوند. به طور بسیار رایج این انسداد بر اثر سست شدن بافت‌های نرم حنجره و بسته شدن مسیر هوا به وجود می‌آید. این انسداد مانع از تنفس می‌شود تا زمانی كه كم شدن میزان اكسیژن در خون، فرد را به واكنش واداشته و از خواب بیدار می‌كند و این كار با خرخر شدید و عمیق انجام می‌گیرد. اضافه وزن (به خصوص در اطراف ناحیه‌ی گردن) و یا داشتن زبان بزرگ یا دهانی كوچك نیز می‌تواند این حالت را به وجود آورده یا تشدید كند. در كودكان لوزه‌های بزرگ شده و یا آدنوئیدهای بزرگ شده اصلی‌ترین دلایل انسداد است كه می‌تواند OSA را به وجود آورد.وقفه‌ی تنفسی مركزی خواب:
در این نوع نادر از بیماری، ناحیه‌ای در مغز و اعصاب كه تنفس را تنظیم می‌كند به طور عادی كار نمی‌كند و باعث تنفس نامنظم می‌گردد. دلایل این نوع بیماری عبارتند از آسیب مغزی به دلیل ضربه‌ی مغزی و یا سكته.علائم OSA به تدریج به وجود می‌آید و ممكن است همسر فرد یا اعضای خانواده‌اش اولین بار به او هشدار دهند. نوع دوم بیماری OSA به طور ناگهانی بروز می‌كند و بسته به دلیل آن می‌باشد. علائم و عوارض هر دو نوع بیماری عبارتند از:
-خواب همراه با ناراحتی
- عدم توانایی در خوابیدن روز
-حافظه‌ی ضعیف و عدم تمركز
-سردرد در هنگام صبح
- خرخر كردن با صدای بلند
- تغییرات شخصیتی
- تكرر در دفع ادرار در مدت شب
- در مردان ناتوانی جنسی
در حالت‌های شدید عدم توانایی برای خوابیدن، در روز ممكن است منجر به سوانحی مانند تصادفات رانندگی شود. مصرف داروهای خواب آور و مصرف الكل می‌توانند علائم و عوارض را تشدید كنند. اگر این حالت درمان نشود مشكلاتی مانند ضربان قلب نامنظم و یا فشار خون ریوی به وجود می‌آید. احتمال خطر شدید به وجود آمدن فشار خون نیز وجود دارد. حالت شدید این بیماری ممكن است تهدیدی برای زندگی باشد.
اگر پزشك شما به این بیماری مشكوك باشد می‌تواند بینی و حلق را از نظر انسداد تنفس بررسی كند. شما می‌توانید آندوسكوپی بینی و حلق و یا عكس‌برداری با اشعه X و یا سی تی اسكن سر و گردن انجام دهید. برای اطمینان از تشخیص بیماری ممكن است از شما خواسته شود كه آزمایشات خواب را كه در آن متغیرهایی مانند تنفس، سطوح اكسیژن در خون و ضربان قلب اندازه‌گیری می‌شوند را وقتی كه خوابیده‌اید انجام دهید. آزمایشات خواب می‌توانند میزان و شدت بیماری را تعیین كنند.
اگر شما دچار OSA خفیف هستید بایستی مصرف داروهای خواب‌آور و الكل را كنار بگذارید. اگر اضافه وزن دارید وزن را كم كنید. بایستی سعی كنید به پهلو بخوابید تا علایم و عوارض را كاهش دهد. اگر این حالت به سبب ارتفاع به وجود آید به محض این كه به ارتفاع پایین‌تر برگردید برطرف می‌شود.
خواب وحشتناك دیدن
برای این كه خواب‌های وحشتناك نبینید شب‌ها یك یا دو ساعت قبل از خواب غذا بخورید و از غذاهای سبك و زود هضم استفاده كنید و از خوردن تره و لوبیا پرهیز كنید و شب‌ها هنگام خوابیدن یك فنجان آب دم كرده‌ی سنبل الطیب را بنوشید.میل شدید به خواب (ناركولپسی)
افراد مبتلا به ناركولپسی (2) در هر زمانی از روز ممكن است به خواب روند كه اغلب در هنگام انجام كارهای یكنواخت این وضعیت پدید می‌آید. خوابیدن این افراد ممكن است در زمان‌های غیرمناسب رخ دهد. (مثلاً هنگام غذا خوردن) این افراد را می‌توان به راحتی از خواب بیدار كرد اما دوباره به خواب می‌روند. وضعیت ناركولپسی، می‌تواند به طور جدی باعث اختلال در زندگی روزمره‌ی فرد شود.بعضی از افراد مبتلا به ناركولپسی، بلافاصله قبل از این كه به خواب بروند دچار توهم‌های مشخصی هم می‌شوند. بعضی دیگر از این افراد اظهار می‌دارند كه وقتی در حال به خواب رفتن هستند و یا وقتی كه در حال از خواب بیدار شدن هستند قادر به انجام هیچ حركتی نیستند كه به این وضعیت اصطلاحاً فلج خواب (3) گفته می‌شود. حدود 70 درصد مبتلایان به ناركولپسی هم چنین دچار كاتاپلكسی (4) نیز هستند. یعنی به طور موقت قدرت دست‌ها و پاهایشان از بین رفته و باعث می‌شود كه فرد به زمین بیفتد. وضعیت كاتاپلكسی گاهی اوقات بر اثر حالت‌های هیجانی مثل ترس یا خندیدن ایجاد می‌شود. علت بروز ناركولپسی هنوز مشخص نشده است اما این مشكل در بعضی خانواده‌ها بیشتر دیده می‌شود. و معمولاً نیز قبل از سن 20 سالگی ایجاد می‌شود.
وقتی به پزشك مراجعه می‌كنید، او احتمالاً قادر خواهد بود از توضیحاتی كه شما راجع به وضعیت‌تان می‌دهید تشخیص ناركولپسی را بدهد. او ممكن است برای شما درخواست گرفتن نوار مغزی EEG كند تا فعالیت الكتریكی مغزتان را بررسی كند. این نوار مغزی وقتی كه شما در خواب هستید گرفته خواهد شد. افراد مبتلا به ناركولپسی باید برنامه‌ی منظم روزانه برای چندین بار خواب‌های كوتاه مدت (چرت زدن) در طول روز داشته باشند و در مواقعی كه بیدار هستند خود را سرگرم و مشغول نگه دارند و شب‌ها به موقع و به اندازه‌ی كافی بخوابند. پزشك ممكن است برای این افراد داروهای آمفتامین (5) تجویز كند تا به بیدار ماندن آن‌ها كمك كند.
اگر میل شدید به خواب دارید، اول تنقیه و بعد 10 گرم جُند بید استر را نرم بسایید و بخورید و از خوراك‌هایی كه طبیعت گرم دارند بیشتر استفاده كنید.
رفع خواب زیاد از صفرا:
اگر به علت غلبه‌ی صفرا خواب‌تان زیاد شده است داروهایی كه برای رفع صفرا مفید است مصرف كنید.برای درمان این نوع بی‌خوابی پوست هلیله‌ی زرد و مغزهای تخم خیار را بكوبید بعد با مقداری شكر در آب بجوشانید و هر صبح،ظهر و شب هر بار كمی از آن را بخورید. یك مثقال بوره ارمنی و نمك را با كمی آب جوشانده‌ی غلیظ بادیان سرشته و به صورت خمیر و سپس به شكل شیاف درآورید و شبی یك عدد هنگام خواب استعمال شود.
كم كردن خواب:
برای این كه خواب كم شود و به طور كلی بتوانید بی‌خوابی را تحمل كنید، مغز زاغ سیاه را با سرمه مخلوط و در چشم بكشید. تا زمانی كه اثر آن در چشم است خواب‌تان نخواهد گرفت.خُر و پُف كردن
خُر و پُف كردن عبارت است از تنفس با صدا در هنگام خواب كه ممكن است علامتی برای یك نارسایی جدی‌تر به نام وقفه‌ی تنفسی در خواب باشد. هم چنین اضافه وزن، مصرف الكل و سیگار كشیدن عوامل خطر هستند. خُرخُر كردن صدایی است كه بر اثر لرزش بافت‌های نرم در انتهای دهان به وجود می‌آید. هرچند معمولاً مشكل حادی در نظر گرفته نمی‌شود اما ناراحتی و مشكلاتی كه برای خوابیدن ایجاد می‌كند، بر خود شخص و اطرافیانش تأثیر منفی می‌گذارد. خُرخُر كردن بلند می‌تواند علامت اولیه وقفه‌ی تنفسی در خواب نیز باشد. این حالت گاهی معمولاً در كودكان و اكثراً در بالغین بین سنین 40 تا 60 سالگی و تقریباً مردان شایع‌تر است.لرزش سطح نرم ممكن است به سبب انسداد یا باریك شدن نازوفارنكس (مسیری كه از پشت حفره‌ی بینی به حلق می‌رسد) باشد. اگر شما اضافه وزن داشته باشید، ممكن است این ناحیه مسدود گردد. خوابیدن بر روی پشت می‌تواند خُرخُر كردن را بدتر كند كه به باریك شدن این مسیر می‌انجامد، خُرخُر كردن به علت سستی و یا التهاب بافت‌های نرم انتهای دهان كه ممكن است به سبب مصرف الكل یا آرام بخش‌ها باشد، ایجاد می‌شود. التهاب هم‌چنین ممكن است به سبب عفونت حلق یا تحریك ناحیه‌ی نرم این قسمت به دلیل مصرف سیگار باشد.
خُرخُر كردن هم‌چنین می‌تواند به سبب احتناق به وجود آمده در اثر سرماخوردگی باشد. گاهی اوقات یك حالت غیرعادی مانند انحراف دیواره‌ی بینی ممكن است باعث خُرخُر كردن شود. در كودكان این حالت معمولاً به دلیل لوزه‌های بزرگ و آدنوئید می‌باشد.
اگر شما عوارض و علائم دیگری نیز مانند نخوابیدن در روز یا كمبود تمركز داشتید بایستی با پزشك خود مشورت كنید. در غیر این صورت یك سری كمك‌های شخصی می‌تواند شما را كمی تسكین دهد. شما می‌توانید با سخت كردن حالت خوابیدن بر روی پشت از خُرخُر كردن جلوگیری كنید، مثلاً یك توپ تنیس را در پشت لباس خواب خود قرار دهید. اگر اضافه وزن دارید وزن خود را كم و سیگار كشیدن را ترك كنید. مصرف الكل را كم و یا به طور كامل قطع كنید. از مصرف داروهای آرام بخش یا الكل لااقل قبل از خوابیدن خودداری شود. ضمناً می‌توانید با ضخیم كردن یا باریك كردن سطح بالش، خُرخُر را كاهش دهید. هم چنین به پهلو خوابیدن گاهی مؤثر واقع می‌شود.
پی‌نوشت‌ها:
1.Obstructive Sleep apnoea (OSA)
2.Narcolepsy
3.Sleep Paralysis
4.Cataplexy
5.Amphetamines
حاجی شریفی، احمد، (1395)، دائرةالمعارف گیاه درمانی ایران، تهران: انتشارات حافظ نوین، چاپ پانزدهم.
