بیماری ایدز و مقابله با آن

نویسنده: احمد حاجی شریفی

ایدز، معضلی پزشکی است که ابعاد پزشکی، اجتماعی، فرهنگی و اقتصادی آن بسیار گسترده است. ایدز مخفف کلمه‌ی نارسایی اکتسابی ایمنی است. عامل مولد بیماری ویروس HIV است که سبب می‌شود سلول‌های سیستم ایمنی بدن آسیب دیده و یا از بین می‌روند و در نتیجه توانایی بدن برای مبارزه با عفونت‌ها و سرطان‌ها کاهش پیدا کرده و مکانیسم ایمنی بدن مختل شود.
ایدز، بیمار خود را انتخاب نمی‌کند. عدم آگاهی افراد به خصوص جوانان از راه‌های انتقال HIV، شانس ورود این ویروس را به بدن آن‌ها بالا برده و شیوع آلودگی به آن را در جامعه افزایش می‌دهد.
ایدز، یک «بیماری» است، جرم نیست. لذا چه خوب است راه‌های پیش‌گیری و سرایت آن را یاد بگیرید و بدانید که چگونه خود را از آلوده شدن به آن محافظت کنید و در صورتی که با افراد آلوده به ویروس ایدز (HIV+) مواجه شدید، با آنان مانند یک بیمار و نه مانند یک مجرم رفتار کرده و بیاموزید که چگونه از گسترش این بیماری جلوگیری کنید.

در برابر گسترش ایدز پیشگام باشید

علایم آلودگی با HIV ممکن است دارای چند مرحله باشد که الزاماً همه‌ی آن‌ها در همه‌ی افراد آلوده مشاهده نمی‌شوند:

مرحله‌ی اول:

مرحله‌ی عفونت اولیه؛ که چند هفته طول می‌کشد و معمولاً با یک حالت شبیه سرماخوردگی نظیر تب، گلودرد، بزرگی غده‌ی لنفاوی، درد مفاصل و عضلات، سردرد، ضعف و بی‌حالی، بی‌اشتهایی، تهوع و استفراغ، کاهش وزن، اسهال و گاهی دانه‌های جلدی و یا تظاهرات عصبی همراه است. در این مرحله مقدار زیادی HIV در خون فرد وجود دارد و سیستم ایمنی با تولید پادتن‌ها شروع به پاسخ در برابر ویروس می‌کند. از هنگام ورود ویروس ایدز تا مثبت شدن نتیجه‌ی آزمایشگاهی که نشانگر آلودگی فرد است حدود 2 تا 12 هفته و حتی ممکن است تا 16 ماه طول بکشد.

مرحله‌ی دوم:

مرحله‌ی بدون علامت بالینی؛ که به طور متوسط 10 سال طول می‌کشد. سطح HIV در خون محیطی به سطح بسیار پایینی کاهش می‌یابد ولی بیماری همچنان مسری است و آنتی بادی HIV در خون وجود دارد.

مرحله‌ی سوم:

مرحله‌ی علامت‌دار عفونت HIV، که سیستم ایمنی، توان خود را از دست می‌دهد. با ایجاد نقض در سیستم ایمنی، علائم به وجود می‌آیند که در آغاز بسیاری از علایم خفیف هستند ولی با تحلیل سیستم ایمنی، علایم تشدید می‌شوند. با آسیب بیشتر سیستم ایمنی، بیماری به سمت بدتر شدن پیش می‌رود تا این که تشخیص ایدز مطرح شود.

راه‌های مختلف ابتلا به ویروس ایدز

- رابطه‌ی جنسی بدون محافظت با فرد آلوده؛ ویروسی که در ترشحات جنسی فرد آلوده وجود دارد می‌تواند به طور مستقیم به بدن طرف مقابل منتقل شود.
- تماس با خون آلوده؛ اگر خون به میزان کافی از فرد آلوده به بدن فرد غیر آلوده وارد شود ویروس را به او منتقل می‌کند.
- سرایت از مادر حامله و آلوده به جنین در داخل رحم او و یا از شیر مادر آلوده به کودک؛ ویروس HIV از مادر آلوده به کودک ممکن است در دوران حاملگی، هنگام وضع حمل یا کمی بعد از زایمان انتقال یابد. HIV می‌تواند در شیر پستان زن آلوده وجود داشته باشد و به نوزادش منتقل شود.
- استفاده از محصولات خونی آلوده؛ در گذشته بسیاری از افراد از طریق انتقال خون و فرآورده‌های خونی آلوده، به ویروس HIV مبتلا می‌شدند، اما خوشبختانه در حال حاضر خطر کمتری در این زمینه وجود دارد.
- وسایل مشترک یا استفاده‌ی اشتراکی از سرنگ آلوده یا ابزارهایی که برای سوراخ کردن اعضای بدن استفاده می‌شوند و آلوده هستند (سوزن، سرنگ، خالکوبی).
- استریل نکردن ابزارهای دندانپزشکی و جراحی (شامل: ختنه، سوراخ کردن گوش و...)

بیشتر بخوانید:علائم اولیه ی ویروس HIV در مردان

اقدامات پیش گیری از ابتلا به ویروس ایدز:

* استفاده از کاندوم به هنگام برقراری رابطه‌ی جنسی.
* آموزش رفتار جنسی سالم به مردم و دوری از تماس‌های جنسی غیرمعمول.
* آموزش همگانی در مورد ویروس HIV و ایدز و رفتارهای پرخطر مرتبط با آن به عموم مردم.
* بررسی سالانه‌ی اماکن پرخطر (مراکز ترک اعتیاد) و بررسی بیماران خاص و غیره برای یافتن افراد بیمار.
* تأمین سلامت خون و فرآورده‌های خونی.
* استفاده از سوزن و سرنگ یک بار مصرف فقط جهت یکبار تزریق و نیز استفاده از وسایل شخصی جهت رعایت بهداشت فردی به ویژه در آرایشگاه‌ها و تزریقاتی‌ها و...
* ارائه‌ی مشاوره برای پیش‌گیری و حمایت روانی و اجتماعی جهت گروه‌های در معرض خطر بیشتر.
* آموزش جامعه در خصوص پرهیز از اعتیاد و مواد مخدر.
* رعایت احتیاط همه جانبه در مشاغل بهداشتی و درمانی.

بیشتر بخوانید:پیشگیری از ایدز

ایدز از چه راه‌هایی سرایت نمی‌کند؟

این ویروس از طریق تماس‌های معمول: دست دادن، بغل کردن و در آغوش گرفتن، بوسه، عطسه، سرفه، تماس در اتوبوس یا قطار و وسایل نقلیه انتقال نمی‌یابد.
از طریق نیش حشرات و یا تماس با حیوانات منتقل نمی‌شود (چرا که ویروس HIV در بدن حشرات قادر به زیست نمی‌باشد بنابراین بر اثر گزش حشرات مانند پشه و... منتقل نمی‌شود).
بر اثر پوشیدن لباس در فروشگاه‌ها، لمس دستگیره‌ی درب‌ها، پول و یا سایر اشیایی که افراد مبتلا به آن دست زده‌اند، انتقال صورت نمی‌گیرد.
استفاده‌ی شریکی از تلفن، وسایل حمام، توالت‌های عمومی، نوشیدن آب از شیر آب و یا شنا در استخری که افراد مبتلا در آن شنا کرده‌اند؛ استفاده از توالت فرنگی، رختخواب، غذا یا ظروف غذاخوری فرد مبتلا نیز باعث مبتلا شدن فرد دیگر نمی‌شود.
تنفس هوای آلوده و خوردن غذای آلوده نیز فرد را مبتلا نمی‌سازد حتی به طور مشترک غذا خوردن، استفاده از لوازم آشپزخانه‌ی یکدیگر، وسایل آرایش و حتی مسواک نیز تاکنون موجب ابتلای افراد به عفونت HIV نشده است.
تاکنون هیچ گزارشی مبنی بر سرایت ویروس HIV از کودکان مبتلا به دیگر هم‌کلاسان دیگر بر اثر تماس‌های غیر جنسی به دست نیامده است و حتی کارمندانی که مبتلا به عفونت مزبور هستند با تماس‌های غیرجنسی موجب ابتلای دیگر افراد نخواهند شد.
از طریق اشک یا بزاق دهان نیز آلودگی منتقل نمی‌شود.