ممنوعیت پوشش صورت در دانمارک

چکیده:
دانمارک آخرین کشوری است (سال 2018) که پوشیدن برقع و نقاب را در اماکن عمومی ممنوع کرده است. برقع همان چادری است که سرتاسر بدن و حتی سر و صورت را می­پوشاند. از این قانون چنین برداشت می­شود که پوشش‌­های اسلامی مانند نقاب و برقع شامل این قانون می­شوند. چنین قوانینی در فرانسه، بلژیک، هلند، بلغارستان و اتریش نیز وضع شده است. چنین چالش­‌هایی در استرالیا و در استان کبک کانادا نیز پیش آمده است. اگرچه بعضی از ویژگی­‌های این الگو در همه کشورهای مذکور به یک شکل اتفاق نیفتاده است اما برخی از آنها مانند فرانسه، کبک کانادا و اتریش قوانینی وضع کرده­‌اند که بسیار شبیه قانون سختگیرانه اخیر در دانمارک می­باشد.

تعداد کلمات : 1188  تخمین زمان مطالعه : 5 دقیقه

نویسنده: Sigal Samuel, August 3, 2018
مترجم: حسین باقری

برای وضع چنین قوانینی، روال کار این گونه­ است که در ابتدای امر سیاستمداران کشور وارد عرصه شده و ممنوعیت پوشش صورت را مطرح می­کنند. تنها عده معدودی از زنان مسلمان هستند که صورت­های خود را می­‌پوشانند. آنها این کار را بر اساس تفسیری از دستورهای الهی که در قرآن ذکر شده است انجام می­دهند. این فرمان این گونه است: «پوشش داشته باشید و با حیا باشید». اما سیاستمداران در عوض ادعا می­کنند که چنین ممنوعیتی باعث تقویت یکپارچگی و امنیت اجتماعی می­شود. از آن سو مدعی می­شوند که پوشش صورت با ارزش­های ملی کشورشان مانند برابری جنسیتی سازگاری ندارد. در مرحله بعد کارشناسان و قانون­گذاران با صدای رسا در خصوص این امر صحبت می­کنند و چنین بحثی به صورت گسترده در رسانه­‌های جمعی مورد نقد قرار می­گیرد. سپس برخی از آنها درخواست صدور قانون در این مورد را خواهند کرد. نهایتا ممنوعیت پوشش صورت تبدیل به قانون می­شود.

ممنوعیت پوشش در دانمارک
در دانمارک، پس از تصویب این قانون، مسلمانان به همراه غیرمسلمان­ها در خیابان­ها شروع به تظاهرات کردند. برخی از افراد غیرمسلمان به نشانه اتحاد و همبستگی با مسلمانان روسری بر سر کردند. مجددا بحث و نظر در این خصوص در رسانه­‌ها بالا گرفت. گزارش­های حاکی از این قضیه است که تبعیض علیه مسلمانان در حال گسترش است. بسیاری از زنان مسلمان نسبت به عقاید دینی خود مصمم‌­تر شدند و سایر آنها که قبل از این ممنوعیت، روسری بر سر نمی­کردند به نشانه اعتراض حجاب بر سر کردند. البته عده­ای نیز بودند که ترجیح دادند در منزل بمانند. تعیین میزان دقیق این افراد امکان­پذیر نیست.

اگر این قانون واقعا در صدد است تا باعث تقویت برابری جنسیتی شود پس چرا نتیجه معکوس داده است؟
نه سال پیش بود که جناح سیاسی راست­گرای دانمارک برای اولین بار تقاضای ممنوعیت پوشش کامل صورت را در اماکن عمومی درخواست کرد. کار به اینجا ختم نشد. این جنبش در ادامه از سوی طیف­های سیاسی دیگر نیز مورد حمایت قرار گرفت. اخیرا مارکوس نوث، یکی از متصدیان جناح لیبرال ونستر، مدعی شد که پوشش کامل صورت «به شدت ظالمانه» است. وزیر دادگستری، به نام سورن پیپ پولسن، چنین پوششی را که همان نقاب خوانده می­شود «ناسازگار با ارزش­های جامعه دانمارک» دانست. این قانون در ماه می سال جاری (2018) به تصویب رسید. با اجباری شدن عدم پوشش صورت، صدها مسلمان با پوشش­‌هایی که اکنون غیرقانونی بود در روز چهارشنبه تظاهرات کردند. بسیاری از غیرمسلمانان نیز برای ابراز همدردی با آنها با پوشش­هایی بر صورت – از نقاب گرفته تا ماسک­های صورت – در این تظاهرات شرکت کردند.
 

روز پنجشنبه، خانم 21 ساله مسلمانی که نقاب پوشیده بود و در شهر کوپنهاگن زندگی می­کرد در گفتگویی ابراز کرد که این قانون باعث نگرانی او شده است. این قانون سبب می­شود که زنان مسلمانی که صورت خود را می­‌پوشانند منزوی گردند. سابینا که به علت مسائل امنیتی نخواست نام خانوادگی­‌اش فاش شود گفت: «در تمام روز بیرون نمی­روم. چون همیشه باید این نگرانی را داشته باشم که آیا بیرون رفتن از منزل ارزش جریمه شدن را دارد یا خیر. الان احساس خطر می­کنم زیرا هر دفعه که از منزل خارج شوم یک جنایتکار تلقی می­شوم.» فرد خاطی برای اولین بار مبلغی حدود 150 یورو جریمه می­شود. وی افزود که او و سایر زنان مسلمان از برداشتن روسری خود امتناع خواهند کرد. «نقاب بخش بسیار مهمی از هویت من است. این یک انتخاب معنوی است. همچنین نشانه اعتراض نیز هست. کاملا اعتقاد دارم که هرگاه سیاستمداران چنین قوانین تبعیض‌­آمیزی را وضع کنند ما قوی­‌تر می­شویم. این ممنوعیت ما را یک‌­صداتر، شجاع­تر و نیرومندتر کرده است. اکنون زنان بیشتری را به پوشیدن نقاب ترغیب می­کنیم. این امر باعث شده است که در عقایدم مصمم‌­تر شده و نقاب را به صورت جدی­‌تری استفاده کنم».

در فرانسه
فرانسه در سال 2004 استفاده از پوشش سر و هر گونه نماد آشکار مذهبی را در مدارس دولتی برای مسلمانان ممنوع اعلام کرد. در سال 2010 نیز پوشش کامل صورت را در اماکن عمومی قدغن نمود. نیکولاس سارکوزی، رئیس جمهور وقت فرانسه گفت: «پوشش صورت موجب هتک آزادی و شأن زنان است. برقع یک پوشش دینی نیست بلکه نشانه انقیاد و سلطه­‌پذیری زنان است.» اما برخی زنان مسلمان، در عوض، نارضایتی خود از جامعه فرانسه و ممنوعیت پوشش سر را با تظاهرات به نمایش گذاشتند.

ناظران در دانمارک مدعی هستند که پوپولیست­ها یا همان عوام فریبان نقش اصلی – اما نه همه آن – را در این ممنوعیت داشته­‌اند.
 

 
اگنه دی فئو جامعه شناسی است که 10 سال از عمر خود را به مطالعه حجاب زنان مسلمان در اروپا سپری کرده است بیان کرد که این ممنوعیت­ها می­تواند عواقب خطرناکی را در پی داشته باشد. او گفت: «این اقدامات باعث ایجاد تبعیض و خود منزوی­گری می‌­شود.» این خانم جامعه شناس ادامه داد: «از آنجایی که این زنان احساس می­کنند که از حضور در جامعه محروم شده‌­اند، بیشتر از جامعه دوری خواهند گزید. اعتراضاتی که به این قانون شده است بازخورد بدی ایجاد کرده است که نه تنها زنانی را که نقاب بر صورت می­‌کنند تحت تأثیر قرار خواهد داد بلکه تمام جامعه مسلمان را تهدید می­کند. زیرا مسلمانان با چنین اقداماتی احساس خواهند کرد که چنین تبلیغات و هیاهویی علیه عده معدودی از آنها (تنها 50 الی 200 زن مسلمان در دانمارک از نقاب استفاده می­کردند)، روشی برای بیان این مطلب است که مسلمانان بیگانه و خارجی هستند.»فرانسه در سال 2004 استفاده از پوشش سر و هر گونه نماد آشکار مذهبی را در مدارس دولتی برای مسلمانان ممنوع اعلام کرد. در سال 2010 نیز پوشش کامل صورت را در اماکن عمومی قدغن نمود. نیکولاس سارکوزی، رئیس جمهور وقت فرانسه گفت: «پوشش صورت موجب هتک آزادی و شأن زنان است. برقع یک پوشش دینی نیست بلکه نشانه انقیاد و سلطه‌­پذیری زنان است.» اما برخی زنان مسلمان، در عوض، نارضایتی خود از جامعه فرانسه و ممنوعیت پوشش سر را با تظاهرات به نمایش گذاشتند.

گروه­های حامی حقوق بشر نیز این قانون جدید دانمارک را محکوم کردند. فلوتیس فیلیپو، رئیس نمایندگان عفو بین‌­الملل در اروپا، اظهار داشت: «این ممنوعیت همگانی نه تنها لزومی برای آن نبود بلکه متناسب با زنان نیز نیست. همچنین حقوق زنان در آزادی بیان و مذهب را نقض می­کند. اگر این قانون در نظر داشت که از حقوق زنان دفاع کند باید بدانند که در عوض باعث سرافنکدگی آنان شده است.»


با وجود چنین اظهار نظرهایی و همچنین اثرات سوئی که این قانون بر مسلمانان برجا گذاشته است به نظر نمی­رسد که این قانون تغییر کند. دادگاه حقوق بشر اروپا همنوا با دولت­های فرانسه در سال 2014 و بلژیک در سال 2017 از این ممنوعیت­ها حمایت کرده است. آنها مدعی هستند که باید به هر کشور آزادی عمل قابل توجهی در تصمیم­ سازی داده شود تا بتوانند امنیت عمومی و انسجام اجتماعی خود را حفظ کنند. چرخه حیات برقع به نظر نمی­رسد که در آینده نزدیک دچار تغییر شود.