اسفراين
اين شهر تاريخ بسيار كهن دارد . نام قديم آن اسبراين يا سپهر آيين بود و گويند كه زادگاه انوشيروان نيز بوده است . پس از حمله ي مغول و تيمور اين شهر ويران شده و مردم به محل فعلي كه قبلا ميان آباد ناميده مي شد كوچ كردند . آثار و بناهاي تاريخي و ديدني آن شامل خرابه هاي شهر بلقيس ، امامزاده احمد بن موسي ، خرابه هاي استين و قريه ي انوشيروان مي باشد.
بيرجند
اين شهر در فاصله ي 500 كيلومتري جنوب مشهد و در مسير مشهد به زاهدان قرار دارد . آب و هواي آن خشك و گرم است و در گذشته به قهستان نيز معروف بوده است . نقاط ديدني و مهم آن شامل مسجد جامع ، آرامگاه شاعر سعد الدين حكيم نزاري ، ساختمان اكبريه مقبره ي ابن حسام خوسفي و غار چنشت مي باشد .
بجنورد
اين شهر در 250 كيلومتري شمال غربي مشهد قرار دارد ، از شمال با تركمنستان هم مرز است . نقاط ديدني و مهم آن شامل آيينه خانه ي مفخم ، مقبره ي بابا توكل ، بقعه ي سلطان سيد عباس برادر حضرت رضا ( ع ) در محلي به نام معصوم زاده در جنوب شهر بجنورد ، بابا امان در مسير راه مشهد و بجنورد و بش قارداش كه در هفت كيلومتري بجنورد واقع شده و داراي آب گوگردي است مي باشد .
تربت جام
اين شهر در 150 كيلومتري شرق مشهد و در مسير شاهراه آسيايي قرار دارد . داراي آب و هواي نيمه صحرائي با تابستان هاي گرم و خشك و زمستان هاي سرد مي باشد . نقاط ديدني و مهم آن شامل مزار خانقاه پير ژنده پوش شيخ الاسلام احمد جامي عارف مشهور كه از قرن هشتم باقي مانده و آرامگاه شاه قاسم انور در 24 كيلومتري غرب تربت جام مي باشد .
تربت حيدريه
اين شهر در 140 كيلومتري جنوب مشهد قرار دارد . وجه نامگذاري آن وجود يكي از عرفا به نام قطب الدين حيدر توني است و نقاط تاريخي و ديدني آن شامل مسجد و مزار قطب الدين حيدر توني ( قرن نهم هجري ) بازه هور در رباط سفيد كه احتمالا از آتشكده هاي دوره ي ساساني است مي باشد .
درگز
اين شهر در 270 كيلومتري شمالي ترين نقطه مشهد قرار دارد و از شمال با تركمنستان هم مرز مي باشد . در گذشته محمد آباد ناميده مي شد . آثار و ابنيه ي تاريخي و ديدني اين شهر شامل مقبره ي ابوالفتح محمد بن ابوالقاسم عبدالكريم معروف به شهرستاني از علماي قرن ششم هجري مي باشد .
سبزوار
اين شهر در فاصله ي 250 كيلومتري مشهد در حاشيه ي كوير قرار دارد . اين شهر در گذشته به بيهق معروف بود و كانون فعاليتهاي تجاري و توليدي خراسان به شمار مي رود و همه ساله مقدار زيادي پنبه ، ابريشم ، غله ، زيره و كتيرا از اين شهر صادر مي شود . آثار و ابنيه ي تاريخي و ديدني آن شامل مسجد جامع سبزوار ( قرن هفتم هجري ) ، مسجد پامنار ( متعلق به دوره ي سربداران ) ، منار خسرو گرد ، آرامگاه حاج ملا هادي سبزواري و امامزاده شعيب مي باشد .
سرخس
اين شهر در فاصله ي 180 كيلومتري شرق مشهد و در مرز ايران و تركمنستان قرار دارد . آثار تاريخي و ديدني آن شامل مقبره ي بابا لقمان و رباط شرف كه از قديمي ترين رباط هاي ايران و درياچه بزنگان مي باشد .
شيروان
اين شهر در 193 كيلومتري مشهد در سر راه بجنورد و مشهد قرار دارد . آثار و ابنيه ي تاريخي و ديدني آن شامل بقعه ي امامزاده حمزه رضا در 5 كيلومتري غرب شهر مي باشد .
كلات
اين شهر در شمال شرقي مشهد و در ميان ارتفاعات نسبتا بلند قرار دارد . آثار تاريخي و ديدني آن شامل كاخ خورشيد ، مسجد كبود ، گنبد و كتيبه ي نادر مي باشد .
كاشمر
اين شهر در فاصله 220 كيلومتري مشهد قرار دارد و در گذشته ترشيز خوانده مي شد . آثار تاريخي و ديدني آن شامل آرامگاه امامزاده حمزه بن موسي كاظم ، باغ مزار ، بقعه ي سيد مرتضي مقبره ي سيد حسن مدرس ، برج علي آباد و مناره فيروز آباد مي باشد .
قائنات
اين شهر در 403 كيلومتري مشهد و در سر راه زاهدان قرار گرفته و بزرگترين توليد كننده زعفران در جهان مي باشد . مهمترين بناي تاريخي اين شهر مسجد جامع قائن مي باشد .
تايباد
اين شهر در 250 كيلومتري مشهد و در كنار مرز افغانستان قرار دارد . تايباد به معناي جاي پاكان و نيكان و مردان نيكوست . آثار و بناهاي تاريخي آن شامل آرامگاه مولانا زين الدين ابوبكر تايبادي ( قرن نهم هجري ) و برج كرات كه مربوط به دوره ي سلجوقي است مي باشد .
گناباد
اين شهر در 300 كيلومتري مشهد قرار دارد . در گذشته نام قديم آن جويمند بوده است و داراي قنوات فراواني براي آبياري زمينهاي كشاورزي بوده كه عمق بعضي از آنها به 400 متر مي رسيده و داراي كانالهايي به طول 30 كيلومتر بوده است . آثار و بناهاي تاريخي و ديدني آن شامل مسجد جامع گناباد ، مقبره ي امامزاده سلطان محمد بن عابد برادر امام رضا (علیه السلام) و آرامگاه جغتاي از خوانين مغول مي باشد .
فردوس
اين شهر در 370 كيلومتري مشهد در جنوب خراسان در مسير طبس ، يزد و كرمان قرار دارد .
نام قديم آن تون مي باشد . آثار و ابنيه ي تاريخي و ديدني آن شامل مدرسه ي حبيبيه ( قرن نهم هجري ) ، مسجد كوشك و قلعه حسن آباد ( دوره ي اسماعيليان ) و مسجد جامع فردوس ( دوره ي سلجوقيان ) مي باشد .
قوچان
اين شهر در 130 كيلومتري مشهد قرار دارد . در گذشته به نام خبوشان خوانده مي شده است و قبل از اسلام قديمي ترين پايتخت پارت ها بوده است .
از وقايع مهمي كه در آن رخ داده يكي قتل نادر شاه افشار است و ديگري زلزله ي مهيبي كه در گذشته آنرا ويران نموده است .
رودخانه اترك از وسط اين شهر مي گذرد . ابنيه ي تاريخي و ديدني آن شامل مزار امامزاده ابراهيم تپه بام و تپه نادر مي باشد .
نيشابور
اين شهر در 150 كيلومتري مشهد و در دامنه ي رشته كوه بينالود قرار دارد . از شهرهاي تاريخي و كهن سال ايران است و روزگاري مركز خراسان بوده است . شهرتش بيشتر از اين جهت است كه بزرگاني چون عمر خيام و شيخ فريد الدين عطار از آنجا بر خاسته اند .
نيشابور به شهر فيروزه هاي درشت نيز معروف است . آثار تاريخي و ديدني آن شامل مسجد جامع نيشابور ، قبه ي امامزاده محروق ، فضل بن شاذان ( شاه فضل ) آرامگاه كمال الملك نقاش ( محمد غفاري ) و بقعه ي قدمگاه ( در 30 كيلومتري جاده ي نيشابور ـ مشهد ) مي باشد .
شهرهاي ديگر استان خراسان عبارتند از :
بردسكن ، چناران ، خواف ، فريمان و نهبندان كه هر يك داراي آثار و ابنيه ي تاريخي خاص خود مي باشند .
فردوسي مجموعـه آرامگاه و موزه و بقعه هارونيه
آرامگاه حكيم ابوالقاسم فردوسي زيارتگاه مشتاقان ادب پارسي است و توس شهرت و معروفيت خود را مديون آثار و شخصيت شامخ اوست .
بر ديوار هاي داخل آرامگاه فردوسي حجارهايي كه هر يك روايتي از شاهنامهاست ، به چشم مي خورند . يكي از زيباترين اين حجاري ها قيام كاوه ي آهنگر است كه اشعار فردوسي را به تصوير كشيده است .
آرامگاه حكيم توس تجلي غرور افتخار آفرين ايران است و در طلوع هر سپيده دم ، پذيراي مشتاقان بسياري است كه به رنج هاي صبورانه ي شاعر پارسي گوي خود ، چون سرزمين صبور خراسان اداي احترام مي كنند .
هارونيه كه به مقبره ي هارون الرشيد ، نقاره خانه ي زندان هارون و مسجد نيز معروف است در كنار جاده ي مشهد به شهر توس و در نزديكي آرامگاه فردوسي بنا گرديده است .
بناي مزبور كه شباهت زيادي به آرامگاه سنجر در مرو دارد ، از آجر ساخته شده و گنبدئ دو پوشه داشته ؛ اما پوشش خارجي آن ويران گشته و در سالهاي اخير بازسازي شده است .
اين دو مجموعه نزديك به هم با فضاهاي سبز موجود در اطراف آن باعث گرديده است كه گردشگران از سراسر ايران و جهان در سفر به شهر مقدس مشهد اين نقطه فرهنگي و تاريخي را نيز ديدن نمايند .
آرامگاه و موزه ي نادر
آرامگاه و موزه ي نادر كه با فاصله 500 متر از حرم مطهر امام رضا ( ع ) در چهار راه شهدا واقع گرديده است .
هنگامي كه ايران با انقراض صفويه و تسلط محمود و اشراف افغان روزگار تباهي را مي گذراند ، نادر از خطه ي خراسان بر خاست وي در زمان حكومت خود فتوحات بسياري انجام داد .
در زمان حكومت احمد قوام ( قوام السلطنه ) بناي ديگري بر آرامگاه نادر شاه ساخته شد كه آنهم مدتي بعد در معرض آسيب و خرابي قرار گرفت و به صورت نامناسبي در آمد .
بناي جديد در سال 1336 آغاز شد و در سال 1340 ه ـ ق خاتمه يافت كه مشتمل بر اتاق آرامگاه و دو تالار ، موزه ، ايوان ها ، راهرو ها ، پايه ي مجسمه و دفتر امضاي بازديد كنندگان است .
آرامگاه سرهنگ محمد تقي خان پسيان هم در محل مناسبي در باغچه ي شمالي باغ آرامگاه نادر قرار دارد و لوحي سنگي بر آن نصب شده است .
آرامگاه خواجه ربيع
آرامگاه با شكوه خواجه ربيع در 4 كيلومتري شمال مشهد در انتهاي خيابان خواجه ربيع واقع گرديده است و شامل بقعه اي هشت ضلعي با چهار ايوان بزرگ در وسط ضلع هاي چهارگانه ي اصلي و چهار ايوان پشت بسته ي كوچك تر تزئيني در چهار گوشه ي پخ ( بر آمده ) بناست .
نماي خارجي بنا ، از تزئينات جالب و چشمگيري برخوردار است كه عمده ي تزئينات آن به صورت مقعر انجام شده است . در منابع تاريخي ، از خواجه ربيع به نام ربيع بن خشيم ( بر وزن قريش ) ياد شده است . شخصيت مزبور از تابعين و يكي از هشت تن زاهدان نامدار تاريخ اسلام است . او دوست و تربيت يافته ابن مسعود ، صحابي مشهور پيامبر اسلام (صلّی الله علیه و آله و سلّم) است كه در آغاز خلافت حضرت علي (علیه السّلام) در ري حكومت داشت .
كلات نادر ( قصر خورشيد )
حصار كلات كه در فاصله ي180 كيلومتري شمال مشهد واقع شده است ، مانند دره اي است كه توسط دو رشته كوه مرتفع محاصره گرديده باشد . آثار باستاني اين منطقه به دوره ي نادر شاه تعلق دارند و عبارت اند از :
برج هاي ديده باني اطراف شهر كلات كه در فاصله ي سالهاي 1155 و 1160 هجري قمري ساخته اند و برخي از آنها باقي مانده اند . كتيبه ي نادري واقع در خارج از قلعه ي نادري ( در بند نفتي ) به زبان تركي و به خط نستعليق در بدنه ي كوه ؛ دروازه ي ورودي ، دروازه ي ، دروازه ي چوب بست ، دروازه ي گشتانه ، دروازه ي نفتي ، دربند ارغون شاه ، عمارت خورشيد و دربندي نفتي ، تخت دختر نيز در مجموعه ي بنايي بوده كه بر روي تپه اي نزديك به دروازه ي نفتي و به امر نادر شاه ساخته شده و اكنون آثاري پراكنده از آن بنا بر جاي مانده است .
اخلمد ( آبشار )
اين روستاي ييلاقي در كيلومتر 60 جاده مشهد ـ قوچان واقع است .
يكي ديگر از گردشگاه هاي طبيعي حومه ي مشهد ، تفريحگاه اخلمد است .
روستاي اخلمد پوشيده از باغ هاي درختان ميوه است كه به طروات آن صد چندان افزوده است . ميوه ي درختان سيب و گلابي اين ناحيه شهرت بسياري دارد . در فاصله ي 3 كيلومتري جنوب روستا ، آبشاري به ارتفاع 23 متر جريان دارد كه از مناظر بسيار ديدني اين تفرجگاه محسوب مي شود
حكيم عمر خيام نيشابوري
يكي از ديدني ترين باغ هاي ايراني ، باغي است كه بناي آرامگاه حكيم عمر خيام ، در ميان آن قرار گرفته است . اين باغ به خود وي تعلق داشته است . حكيم ابوالمفتح عمر بن ابراهيم ، معروف به خيام نيشابوري فيلسوف ، رياضي دان ، منجم و شاعر ايران در اواخر قرن ششم ه.ق مي زيسته است و گويا بين سالهاي 530 ـ 506 ه ـ ق وفات يافته است . آرامگاه اين فيلسوف ، در شرق آرامگاه امامزاده محمد محروق و ابراهيم قرار دارد .
شيخ عطار نيشابوري
فريد الدين ابو حامد محمد بن ابوبكر ابراهيم بن اسحاق عطار نيشابوري شاعر و عارف نامي ايران در حدود سال 540 متولد شد و در 618 ه – ق جهان را بدرود گفت . مقبره ي عطار نيشابوري در فاصله ي 6 كيلومتري شرق نيشابور در نزديكي امامزاده محروق و آرامگاه خيام واقع گرديده است
سد كارده
اين سد از نوع بتني بوده و در شمال مشهد در كيلومتر 35 جاده ي كلات نادر واقع گرديده است و بخشي از آب شرب شهر مشهد را تامين مي كند .
سد طرق
اين سد در كيلومتر 20 جاده ي مشهد ـ نيشابور واقع شده و از نوع بتني مي باشد و بخشي از آب شرب شهر مشهد را تامين مي كند . تعطيلات آخر هفته و همچنين ايام تابستان از مهمترين تفرجگاه هاي مشهد محسوب مي شود .
سد گلستان
واقع در جاده ي طرقبه مي باشد و از تفرجگاه هاي مهم و ديدني مشهد مي باشد . در ايام تابستان در صورت وجود آب در پشت سد محل مناسبي براي قايقراني و سرگرمي و تفريح خانواده ها مي باشد .
شانديز
روستاي ييلاقي شانديز محل مناسبي براي گذران اوقات فراغت و خريد از بازارهاي سنتي آن مي باشد كه در كيلومتر 30 غرب مشهد واقع است .
درياچه ي بزنگان
درياچه ي بزنگان تنها درياچه ي استان خراسان است . اين درياچه حدود 80 هكتار وسعت و 12 متر عمق دارد و در جنوب رشته كوه هاي هزار مسجد در 130 كيلومتري جاده ي مشهد ـ سرخس قرار دارد . درياچه از بارندگي هاي سالانه و چشمه هاي كوچك تامين مي شود و مركز پرورش ماهي قزل آلا ( رنگين كمان ) است .
ارسال مقاله توسط عضو محترم سایت با نام کاربری : abolfazl0362
/س
