اسباب بازي و فرهنگ

رسول اکرم اسلام صلي الله عليه و اله و سلم و ساير ائمه معصومين عليه السلام فرموده اند: «در هفت سال اول زندگي محور فعاليت هاي کودک را بازي تشکيل مي دهد.»
منظور از بازي کودکان، در واقع انجام تجارب بسيار روشن و دست اولي است که برانگيزنده ي تفکر کودک باشد. در بازي بايد به کودک اجازه داد که خود بينديشد و راه حل هاي متفاوت را آزمايش کند تا بدين وسيله صفاتي چون خلاقيت، اعتماد به نفس و ... در او تقويت شود. نتيجه مطالعات در اين زمينه نشان مي دهد که بهترين وسيله بازي لزوماً گرانترين آنها نيست، برعکس اسباب بازيها گران و پيچيده که در ساخت آنها، سازندگان تفکر بسياري را بکار برده اند، اجازه تفکر خلاق را از کودکان باز مي ستاند، يعني کودک مبهوت آن همه ابتکاراتي مي شود که در اين اسباب بازي لحاظ شده است. بنابراين به مربيان والدين توصيه مي شود در تهيه اسباب بازي براي کودکان يا دانش آموزان به اين نکته توجه داشته باشند:

1) سادگي اسباب بازي:

ويژگي بسيار مهم ساده بودن اسباب بازي است. هر چه اسباب بازي ساده ترباشد تحرک ذهني و ابتکاري کودک در موردآن بيشتر خواهد شد.

2) انعطاف پذيري يا بي شکلي اسباب بازي:

انعطاف پذيري سبب مي شود کودک بتواند تفکر خلاق وتوانايي ذاتي خلاقيت خودش را وسعت ببخشد و با تمرين هاي متفاوتي که با آن وسايل انجام مي دهد، آنها را به شکل هاي مختلفي دربياورد.

3) گوناگوني اسباب بازي:

انسان داراي توانمندي ها و استعدادهاي متعددي است، که هر يک از آنها براي بروز ظهور خود نيازمند راه کارها و ابزارهاي مختلفي است. بنابراين گوناگوني اسباب بازي سبب رشد و اعتلاي اين استعدادهاي مختلف است.

4) ايمني جسمي اسباب بازي:

وسايل بازي بايد ازجهات مختلفي چون: مواد، ساختمان و ... براي سلامت جسمي کودک زيان آور نباشد.

5) ايمني رواني اسباب بازي:

بازي و وسايل آن نبايد در تحريک کودک به اعمالي چون: پرخاشگري، حسادت، خصومت و ... نقش داشته باشد، بلکه اسباب بازي بايد به گونه اي طراحي شود که بهره گيري از آنها سبب تسکين روان و آرامش خاطر کودک شود.

6) اقتصادي بودن اسباب بازي:

اسباب بازي نبايد يک بار مصرف باشد، بلکه به گونه اي باشد که چند کودک بتوانند دوران کودکي خود را با آنها بگذرانند.

7) تجانس سني اسباب بازي:

وسايل بازي بايستي از نظر وزن ، اندازه و .... با ويژگي هاي فيزيکي سن کودک سازگار باشد.

8) تجانس ذهني اسباب بازي :

کودکان در مراحل مختلف سني به لحاظ درک مفاهيم ذهني، متفاوت عمل مي کنند. لذا، توجه به اين امر مهم در تهيه وسايل بازي و يا طراحي بازي هاي کودکان بسيار حائز اهميت است. زيرا غفلت از آن احتمالاً سبب مي شود که بکارگيري يک وسيله بازي و يا انجام يک بازي به جاي پرورش استعدادها موجب خاموشي وکسالت آنها شود.

9) رنگ اسباب بازي:

با توجه به اينکه کودکان دوران جوانه زدن و آغاز بهار زندگي خود را طي مي کنند، انتخاب رنگهاي شاد و نشاط آور براي اسباب بازي ها ونه رنگ هايي که سبب افسردگي و دلمردگي مي شود حائز اهميت است.

10) تجانس فرهنگي و ارزشي اسباب بازي:

توصيه مي شود در انتخاب اسباب بازي کودکان را در تضاد با ارزشهاي فرهنگي و اجتماعي قرار ندهيد. به عبارت ديگر اسباب بازي بايستي به گونه اي باشد که ارزشهاي جامعه را تقويت و تحکيم کند و در ستيز با آنها قرار نگيرد، زيرا، يکي از فوايد اين تجانس فرهنگي و ارزشي اسباب بازي فراهم سازي آرامش رواني و عاطفي براي کودک است.
منبع: «پيامدهاي فرهنگي اسباب بازي، با حمايت معاونت پژوهشي و آموزشي وزارت ارشاد، صص 13،18»
/س