خانواده؛ تجمل گرايي و اسراف
نويسنده: طاهره جعفري
ان ربک يبسط الرزق لمن يشاء و يقدر انه کان بعباده خبيرا بصيرا. (اسراء:30)
از اين آيه بر مي آيد که خداوند بزرگ بر اثر زمينه سازي بندگانش، زندگي برخي را وسعت مي بخشد و رزق و روزي آنها را بيشتر مي کندو بعضي ديگر رادر سختي و تنگنا قرار مي دهد.
درآياتي از قرآن کريم آمده است که عده اي از مردم زندگي راحت و خوبي داشتند و در جاهاي آباد و سرسبز زندگي مي کردند، ولي به دليل کارهاي ناشايست و خلاف ، به عذاب و قهر خداوند دچار شدند و زندگي آنان به آوارگي ، نابودي و تباهي کشيده شد.با توجه به اين آيات در مي يابيم علت برخي از عذاب ها، چيزي جز زياده خواهي و ناسپاسي بر اثر اسراف نيست .کساني که به نعمت هاي خداوند و به روزي خود، قانع هستند و شکر و سپاس پروردگار را به اندازه توان به جاي مي آورند، سزاوار دريافت پاداش الهي مي شوند.درمقابل ، کساني که به داده ها و روزي مقدر خداوند،خرسند نيستند و زيادتر از آن مي خواهند، به ناچار مي کوشند از هر راهي بر ثروت و تجملات زندگي خود بيفزايند ودر پرتو اين عقيده وبا پيش گرفتن اين راه، از هيچ کاري پرهيز ندارند .آنان به سبب گناهاني که مرتکب مي شوند، در همين دنيا ، به انواع عذاب ها گرفتار مي آيندو گاه امور زندگي شان چنان تنگ مي شود و فشار مي آورد که مجبور مي شوند همه ثروت کلاني را که به ناحق به دست آورده اند، به صاحبان حقيقي شان برگردانند.
واذا تاذن ربکم لئن شکرتم لازيدنکم و لئن کفرتم ان عذابي لشديد.(ابراهيم : 7)
و پروردگارتان اعلام کرد که اگر شکر کنيد، روزي شما را زياد مي کنم و اگر کفران نعمت کنيد، شما را عذاب مي کنم .
دردسر تجمل گرايي
پس انسان بايد به اندازه اي به دنيا رو کند که نياز روزانه او تامين شود؛ زيرا زيادتر از آن ، اسراف است و اسراف ، يعني بخشي از درآمد خود را بيهوده هدر دادن. از اين رو، حضرت علي(ع) مي فرمايد:«الاسراف يفني الجزيل؛زياده روي، بسيار را از بين مي برد. »(1) همچنين مي فرمايد:»الاقتصاد ينمي القليل؛ ميانه روي، کم را زياد مي کند»(2).
بهره گيري از نعمت هاي الهي
پروردگار متعال در آيه اي، بندگانش را چنين خطاب مي کند:
يا بني آدم خذوا زينتکم عند کل مسجد وکلوا و اشربوا و لا تسرفوا انه لايحب المسرفين .(اعراف:32).
اي پسران آدم، زينتتان را نزد هر مسجدي برداريدوبخوريد و بياشاميد و اسراف نکنيد.به درستي که او مسرفان را دوست ندارد.
تجمل گرايي، کم يا زياد
اسراف ، دوستي با شيطان
ولا تجعل يدک مغلوله الي عنقک و لا تبسطها کل البسط فتقعد ملوما محسورا.
(اسراء:29).
نه خسيس باش ونه ول خرجي کن، به گونه اي که همه آنچه د ربساط داري ، تمام شود که سرزنش شوي واز اينکه چيزي در بساطت نمانده است، غمگين شوي.
همين آيه به خوبي راه چگونه مصرف کردن را به انسان ها مي آموزد.
امام علي(ع) نيز مي فرمايد:«الحازم من تجنب التبذير و عاف السرف؛ دورانديش کسي است که از زياده روي دوري گزيند و اسراف را کنار گذارد.»(3)
ودر جاي ديگر مي فرمايد:«الاسراف مذموم في کل شيءالا في افعال البر؛ اسراف در هر چيزي نکوهيده است، مگر در کارهاي نيکو.»(4)
يکي از چيزهايي که موجب شادي شيطان مي شود وخشم خدا را پديد مي آورد، تجمل گرايي و در کنارآن ،اسراف آدميان است؛ زيرا همان گونه که گفته شد، تجمل گرايي، انسان را از ياد خدا و آخرت غافل مي سازد وراه را براي وارد شدن به بسياري از گناهان براي آدمي باز مي کند. در دنياي کنوني که فقر يکي از عوامل مهم مرگ و مير انسان هاست، گاه برخي افرادي که ايمان کافي ندارند، براي عبوراز اين تنگنا و بحران، دست به برخي اقدام هاي غير انساني مي زنند. مال اندوزي ودر پي آن،اسراف و تبذير کردن نيز رايج است.در اين صفت ناپسند، خبري از انسان دوستي نيست واين جز دوستي با شيطان نيست که نعمت هاي خدا را که با تلاش و زحمت فراوان توليد شده اند ، با خيال آسوده و بدون دور انديشي روانه سطل هاي زباله مي کنيم.
ابر وباد و مه و خورشيد و فلک در کارند
تا توناني به کف آري و به غفلت نخوري
*منبع اصلي احاديث: غررالحکم و دررالکلم.
پي نوشت:
1. دو هزار حديث از امام علي(ع)، گردآورنده: جواد جانفدا، ص43، حديث شماره 546.
2. همان، ص29، حديث شماره 386.
3. همان، ص133، حديث1517.
4. همان، ص 193، حديث 1932.
/ن
