سرويكس:
سرويكس بخش باريك تحتاني رحم است. رحم ارگان تو خالي گلابي شكل است كه در قسمت تحتاني شكم زنان بين مثانه و ركتوم واقع مي شود. دهانه ي رحم كانالي است كه به واژن باز مي شود و از آن طريق به خارج بدن راه مي يابد.
وضعيت هاي پيش سرطاني و سرطان سرويكس:
سلول هاي پوششي دهانه ي رحم گاهي اوقات غيرطبيعي مي شوند اما سرطاني نيستند. دانشمندان معتقدند كه بعضي تغييرات در سلول هاي دهانه ي رحم اولين قدم در يك سري از تغييرات تدريجي هستند كه بعدا به سرطان تبديل خواهند شد. بعضي تغييرات غيرطبيعي پيش سرطاني هستند كه ممكن است با گذشت زمان سرطاني شوند. با گذشت سالها پزشكان از اصطلاحات مختلفي براي اين تغييرات غيرطبيعي در سلول هاي سطحي دهانه ي رحم استفاده كردند. يك اصطلاح كه اكنون استفاده مي شود ضايعات اينتراپي تليالي سنگفرشي است. اينتراپي تليال يعني اينكه ضايعات فقط در لايه ي سطحي دهانه ي رحم هستند. تغييرات اين سلول ها را مي توان به دو دسته تقسيم بندي كرد:
ـ SIL درجه پايين به تغييرات اوليه گفته مي شود كه در اندازه و شكل و تعداد سلول هاي پوشش سطحي دهانه ي رحم رخ مي دهد. بعضي ضايعات درجه پايين در افراد برطرف مي شوند. اما بقيه ممكن است با مرور زمان بزرگ تر يا غيرطبيعي تر شوند و يك ضايعه ي درجه بالا را به وجود آورند. چنين تغييرات اوليه اي در دهانه ي رحم اغلب در سنين 25 تا 35 سالگي ظاهر مي شوند اما امكان دارد كه در گروه هاي سني ديگر هم ظاهر شوند.
ـ SIL درجه بالا به اين معني است كه تعداد زيادي از سلول هاي پيش سرطاني وجود دارد كه بسيار متفاوت تر از سلول هاي طبيعي به نظر مي رسند. مثل SIL درجه پايين اين تغييرات پيش سرطاني هم فقط سلول هاي پوشش سطحي دهانه ي رحم را درگير مي كنند. اين سلول ها ماه ها و حتي سال ها سرطاني نخواهند شد و به لايه هاي زيرين دهانه ي رحم حمله نخواهند كرد. آنها اغلب در زنان بين سنين 30 تا 40 ساله بيشترين فراواني را دارند. هر چند ممكن است در سنين ديگر هم ديده شود. اگر سلول هاي غيرطبيعي به عمق دهانه ي رحم يا بافت ها و اعضاي ديگر گسترش يابند بيماري را سرطان دهانه ي رحم يا سرطان مهاجم دهانه ي رحم مي نامند كه اغلب در زنان بالاي 40 سال رخ مي دهد.
تشخيص اوليه:
اگر همه ي خانم ها معاينات لگن و آزمايش پاپ اسمير را به طور منظم انجام دهند بيشتر وضعيت هاي پيش سرطاني را مي توان قبل از اينكه سرطاني شوند شناخت و درمان كرد. هر سرطان مهاجم را مي توان در يك مرحله ي اوليه ي قابل درمان تشخيص داد. در يك معاينه ي لگن پزشكان رحم، واژن، تخمدان ها، لوله هاي رحم، مثانه و ركتوم را معاينه مي كنند. پزشك هر گونه ناهنجاري را در اندازه و شكل اين ارگان ها تشخيص مي دهد.آزمايش پاپ اسمير يك آزمايش بدون درد نمونه گيري است كه سلول هاي غيرطبيعي را در دهانه ي رحم و اطراف آن مشخص مي كند. هر زن بايد اين تست را زماني كه عادت ماهانه نيست انجام دهد. بهترين زمان براي اين آزمايش بين ده تا بيست روز پس از اولين قاعدگي است.
علائم:
تغييرات پيش سرطاني معمولا دردناك نيستند. در واقع آنها معمولا هيچ نشانه اي ندارند و شناخته نخواهند شد مگر اينكه زني معاينه ي لگن و آزمايش پاپ انجام دهد. علائم معمولا تا زماني كه سلول هاي غير طبيعي دهانه ي رحم سرطاني شوند و به بافت هاي اطراف حمله كنند ظاهر نخواهند شد. اما در اين زمان شايع ترين شكايت و نشانه ي خونريزي غيرطبيعي است. به طور طبيعي خونريزي بايد بين دوره هاي منظم قاعدگي شروع و تمام شود. در اين موارد خونريزي قاعدگي ممكن است طولاني تر شود و شدت آن از هميشه بيشتر باشد. افزايش ترشحات واژن يكي ديگر از علائم سرطان دهانه ي رحم است.
اين نشانه ها ممكن است به علت سرطان و يا مشكلات ديگر سلامتي باشند.
تشخيص:
معاينه و آزمايش پاپ به پزشك كمك مي كند كه تغييرات غيرطبيعي دهانه ي رحم را تشخيص دهد. اگر آزمايش، عفونت نشان دهد پزشك عفونت را درمان خواهد كرد. اگر آزمايش هاي پاپ بيانگر چيزي بيش از عفونت باشد آزمايش هاي ديگري براي پي بردن به بيماري درخواست مي شود.
كولبوسكوبي
اين روشي است كه در بررسي نواحي غير طبيعي رحم استفاده مي شود و در اين روش محلول سركه مانندي براي دهانه استفاده مي شود و پس از آن به كمك ابزاري به نام كولبوسكوب به دقت دهانه ي رحم ديده مي شود. بعد مقدار كمي از بافت دهانه ي رحم براي مطالعه ي پاتولوژي نياز است. اين كار در واقع نمونه برداري از بافت زنده است كه بيوپسي نام دارد. روش ديگر نمونه برداري به نام برش به وسيله ي حلقه ي الكتروسرزيكال است. در اين روش يك قطعه ي نازك و گرد از بافت بريده مي شود. در روشي به نام كورتاژ از يك كورت براي برداشتن بافت از درون دهانه ي رحم استفاده مي شود.
معالجه ي سرطان دهانه ي رحم
جراحي
جراحي يك درمان موضعي براي برداشتن بافت غير طبيعي درون يا اطراف دهانه ي رحم است. اگر سرطان فقط روي سطح دهانه ي رحم باشد سلول هاي سرطاني را به روش هايي نظير روش هاي كاربردي در معالجات ضايعات پيش سرطاني درمان مي كنند. اگر بيماري به لايه هاي عميق تر دهانه ي رحم حمله كرده باشد اما به زير دهانه ي رحم نرسيده باشد، با يك عمل جراحي تومور را برمي دارند اما رحم و تخمدان ها را باقي مي گذارند. گاهي اوقات لازم است تخمدان ها و لوله هاي فالوپ هم برداشته شوند. ممكن است غده هاي لنفاوي كه در نزديك رحم قرار دارند برداشته شوند تا مشخص شود كه آيا سرطان به ارگان هاي ديگر بدن گسترش يافته يا نه.
پرتودرماني:
پرتو درماني نياز به اشعه ي پر انرژي دارد تا سلول هاي سرطاني را تخريب كرده و رشد آنها را متوقف نمايد.
شيمي درماني:
شيمي درماني استفاده از داروهايي است كه سلول هاي سرطاني را مي كشد. شيمي درماني بيشتر اوقات هنگامي استفاده مي شود كه سرطان دهانه ي رحم به ساير نقاط بدن گسترش پيدا كرده.
درمان بيولوژيك:
درمان بيولوژيك استفاده از موادي است كه سيستم ايمني بدن را براي دفاع در برابر بيماري هموار مي كند. ممكن است از اين روش در مورد سرطاني كه به ساير بخش هاي بدن گسترش يافته است استفاده شود. اينترفرون شايع ترين فرم درمان بيولوژيك در اين بيماري است.
عوارض جانبي درمان:
محدود كردن اثرات درماني به سلول هاي سرطاني و تخريب يا برداشتن آنها به تنهايي كار سختي است زيرا درمان باعث تخريب سلول ها و بافت هاي سالم هم مي شود و اغلب عوارض جانبي ناخواسته اي دارد. عوارض جانبي درمان سرطان معمولا به نوع ميزان درمان بستگي دارد.
تغذيه ي بيماران سرطاني:
خوب غذا خوردن در خلال درمان سرطان به معني دريافت كالري و پروتئين كافي به منظور كمك به پيشگيري از كاهش وزن و حفظ قوا است. بيماراني كه خوب غذا مي خورند احساس بهتر و انرژي بيشتري دارند. به علاوه آنها ممكن است بهتر بتوانند عوارض جانبي درمان را تحمل كنند.
منبع:ماهنامه ي تخصصي دنياي سلامت، شماره ي 51
/ن
