![بعضی از القاب حضرت فاطمه زهراء (س) بعضی از القاب حضرت فاطمه زهراء (س)](https://rasekhoon.net/_files/thumb_images700/article/8e1c6fd0-184e-44ba-a961-a328fa2de658.jpg)
مقدمه:
برای بانو حضرت صدیقه طاهره (سلاماللهعلیها) نامها و القابی است که برخی آسمانیاند و از سوی آفریدگار تعیین شده و بعضی از سوی برگزیدگان الهی تعیین شده است.
بس که در زمین، غربت خود را با آسمان تقسیم کرد فاطمه، نامش، نامی شد که تکرارش، آسمان را به گریه انداخت؛ آه ای بانو! زمین حرمت نامت را نگه نداشت؛ تو به حرمت نامت مارا ببخش.
گرچه زمین تاب کشیدن این همه عظمت را نداشت، وجود آسمانی ات ای بانو! چه جای زمینیان را تنگ کرده بود که این وسعت عُظمی را با سیلی، سپاس گفتند. آه ای بانو! زمین حرمت نامت را نگه نداشت؛ تو به حرمت نامت مارا ببخش. از همان روز که ای بانو! سفر کردی، به دنبال غروب غمگین نبودنت، اشک در پلک به خون خفته اسلام خشکید و غمت هیزم دل ها شد.
مهم ترین القاب حضرت فاطمه زهراء (سلام اللَّهعلیها) که با توجه به احادیث مربوطه به شرح آنها می پردازیم عبارتند از: انسیه، بتول، تقیه، حبیبه، حُرَّة، حوراء، حوریه، راکعه، رشیده، رضیه، ریحانه، زهره، ساجده، سیده ، شهیده، صابره، صادقه، صدوقه، طیبه، عارفه، عالیه، عزیز، علیمه، عدیله، فاضله، فریده، کریمه، کوثر، کوکب، مبشره، محموده، مطهره، معصومه، ملهمه، ممتحنه، منصوره، مهدیه، مؤمنه، ناعمه، نقیّه، والهه، وحیده.
القاب حضرت فاطمه زهراء (علیهاالسلام)
انسیه : فاطمه زهراء (س) انسانى بهشتى
حضرت فاطمه زهرا (علیهاالسلام) الگوی تمامی انسانها از زن و مرد بوده و هست، زیرا در انسانیت به تمام درجات کمال رسیده بودند، اما چون نصیبی از بهشت داشت، او را حوراء انسیه میگویند، یعنی انسانی فرشته صفت.
قال رسولاللَّه (صلى اللَّه علیه و آله و سلم): ففاطمة حوراء «انسیة» فإذا إشتقت إلى الجنة شممت رائحة فاطمة (علیهاالسلام)
پیامبر اکرم (صلى اللَّه علیه و آله و سلم) فرمودند: هرگاه مشتاق بهشت میشوم، فاطمه (علیهاالسلام) را میبویم. فاطمه (علیهاالسلام) بوی بهشت میدهد. او فرشتهای در پوست انسان است (۱)
فاطمه زهرا علیهاالسلام فرشتهای در قالب انسان؛
عن أسماء بنت عمیس قالت: «قال رسول اللَّه (صلى اللَّه علیه و آله و سلم) و قد کنت شهدت فاطمة (علیهاالسلام) و قد ولدت بعض ولدها فلم أر لها دماً فقال (صلى اللَّه علیه و آله و سلم): إن فاطمة خلقت حوریة فی صورة (نسیة)
تقیه: فاطمه زهرا (س) الگوى تقوا
زیارت فاطمه (علیهاالسلام) در روضه: در روضه، در محل مذکور میایستید و میگویید: آیا کسی از صدیقه طاهره (علیهاالسلام) در میان زنان پرهیزکارتر میشناسید؟
«السلام على البتولة الطاهرة والصدیقة المعصومة والبرة «التقیة» سلیلة المصطفى و حلیلة المرتضى و امالأئمة النجباء. اللهم إنّها خرجت من دنیاها مظلومة مغشومة، قد ملئت داء و حسرة و کمداً و غصة تشکو إلیک و إلى أبیها ما فعل بها. اللهم إنتقم لها و خذلها بحقها...؛
در زیارتنامه حضرت فاطمه زهرا (علیهاالسلام) میخوانیم: درود بر تو ای زن پاکیزه از هر بدی و آلودگی! سلام بر تو ای زن بسیار راستگو، دور از هر گناه، نیکوکار، باتقوا، فرزند مصطفی (پیامبر اکرم)، همسر مرتضی (امیرالمؤمنین) و مادر پیشوایان گرامی و با کرامت.
خداوندا! فاطمه زهرا (علیهاالسلام) در حالی که مورد ظلم و ستم دشمنان قرار گرفته بود از این دنیا رفت، لبریز از درد و حسرت و آه و غم و اندوه بود که شکایت این قوم را در پیشگاه تو و پدرش نمود. خداوندا! انتقام او را بگیر و حق مسلم ایشان را بازگردان.»
«السلام علیک أیّتها «التقیة» النقیة، درود بر تو ای زن پاکدامن و با تقوا (۲)
حبیبه: فاطمه زهرا (س) محبوب رسول خدا
حبَّ- حُبّاً و حِبّاً: وَدَّه، حَبَّ- و حَبُبَ- إلیه: صار حبیباً له، أی، محبوباً،
حبیبه، یعنى زنى محبوب و دوست داشتنى، زنى که او را دوست داشته باشند. «حبیبة حبیباللَّه»، یعنى پیامبر خدا (صلى اللَّه علیه و آله و سلم )(که حبیب خداوند است، فاطمه زهرا )علیهاالسلام(را دوست میدارد.
فاطمه زهرا علیهاالسلام محبوبه رسول اللَّه صلى اللَّه علیه و آله و سلم:عن أبی عبداللَّه )علیهاالسلام(قال، قالَ أمیرالمؤمنین (علیهاالسلام) :«... فلما کانت اللیلة الّتى أراد اللَّه أن یکرمها و یقبضها إلیه أقبلت تقول: و علیکم السلام و هی تقول لی: یا إبن عمّ قد أتانی جبرئیل مسلّماً و قال لی: السلام یقرأ علیک السلام یا «حبیبة» حبیباللَّه! و ثمرة فؤاده، الیوم تلحقین بالرفیع الأعلى و جنة المأوى ثم إنصرف عنی:
فاطمه زهرا (سلام الله علیها) محبوب رسول خدا (صلی الله علیه و آله و سلم) بود. از ابی عبدالله (علیه السلام) روایت شده است که امیرالمؤمنین (علیه السلام) فرمود: «... هنگامی که شبی بود که خداوند اراده کرد او را گرامی بدارد و به سوی خود قبض روح کند، رو به من کرد و گفت: و علیکم السلام. و به من گفت: ای پسر عمو، جبرئیل نزد من آمد و سلام کرد و به من گفت: سلام بر تو باد ای «حبیبه» حبیب خدا! و ثمره دلش! امروز به رفیع اعلی و بهشت مأوی می پیوندی. سپس از من روی گرداند.» (3)
حبیبه: این کلمه به معنای "محبوب" است و در اینجا به حضرت فاطمه (س) اشاره دارد که محبوب ترین فرد نزد پیامبر (ص) بودند.
ثمره فؤاده: این عبارت به معنای "میوه دلش" است و نشان می دهد که حضرت فاطمه (س) چقدر برای پیامبر (ص) عزیز بودند.
رفیع اعلی: این عبارت به معنای "بالاترین مقام" است و به بهشت اشاره دارد.
جنه الماوی: این عبارت به معنای "بهشت مأوی" است و به بهشتی اشاره دارد که محل بازگشت و آرامش است.
این حدیث نشان می دهد که حضرت فاطمه (س) در آخرین لحظات زندگی خود نیز به یاد خدا بودند و از پیوستن به او خشنود بودند. این حدیث همچنین مقام والای حضرت فاطمه (س) را نزد خداوند و پیامبر (ص) نشان می دهد.
این سخن از امام علی (علیه السلام) است که در آن به معرفی حضرت فاطمه زهرا (سلام الله علیها) میپردازند:«... من همسر بتول، سرور زنان عالم، فاطمه، آن پارسای پاک، نیکوکار هدایتشده، «محبوبه» حبیب خدا و بهترین دخترانش، نسل او و ریحانه رسول خدا هستم...»(4)
حُرَّة (فاطمه زهرا (س) زنى آزاده)
حَرَّ- حَراراً العبدُ: عُتق و صار حُرًّا؛الحُرّ: خلاف العبد والأسیر: الکریم؛الحُرَّة، خلاف الإمة، الکریمة؛
هر زن آزاده را حُرّه خوانند. زنى آزاده تر از حضرت فاطمه)علیهاالسلام(در دنیا یافت نمیشود. حضرت فاطمه زهرا )علیهاالسلام(زنى که آزادگى را معنا نمود و در راه حریت جان خویش را فدا نمود.
عن سلمان و عبداللَّه بن العباس قالا: «توفى رسول اللَّه )صلى اللَّه علیه و آله و سلم(... فقاما، فجلسا بالباب و دخل علیّ )علیهاالسلام(على فاطمة )علیهاالسلام)؛ فقال لها: أیّتها «الحُرَّة» فلان و فلان بالباب، یریدان ان یسلّما علیک فماترین؟
قالت: البیت بیتک و الحُرَّة زوجتک، إفعل ما تشاء؛
سلمان می گوید:وقتى پیامبر اکرم)صلى اللَّه علیه و آله و سلم(فوت نمودند... آن دو نفر )عمر و ابوبکر(به در خانهى امام على)علیهاالسلام(آمدند. امیرالمؤمنین)علیهاالسلام(پیش حضرت فاطمه)علیهاالسلام(آمدند و صدا زدند: اى آزاده! آن دو نفر پشت در خانه هستند، میخواهند خدمتتان برسند و سلام عرض کنند. چه میگویى؟حضرت فاطمه )علیهاالسلام(گفتند: خانه، خانهى توست و من نیز زن تو هستم، هرچه خواهى انجام ده.»(5)
حوراء: فاطمه زهرا (س) و صفات فرشتگان
حَوِرَ- حَوَراً- حورت العین: إشتدَّ بیاض بیاضها و سواد سوادها. حوراء زنى است که چشمانى زیبا دارد که سفیدى )بدن(او را نهایت سفیدى، و سیاهى )چشمان(او نیز در نهایت سیاهى است که این یکى از صفات حورالعین )فرشتگان(است. خلقت فاطمه زهراء)علیهاالسلام(نصیبى از بهشت داشت، لذا ایشان صفات فرشتگان را داشتند. پس یکى از اسامى آن حضرت نیز «حوراء» است، یعنى زنى که همچون فرشتگان داراى چشمانى زیباست.
فاطمه زهراء علیهاالسلام بوى بهشت میدهد
قال رسول اللَّه )صلى اللَّه علیه و آله و سلم): « ففاطمة «حوراء» إنسیة فإذا إشتقت إلى الجنة شممت رائحة فاطمة )علیهاالسلام)، پیامبر اکرم)صلى اللَّه علیه و آله و سلم(فرمودند: هرگاه مشتاق بهشت میشوم، فاطمه )علیهاالسلام(را میبویم. فاطمه )علیهاالسلام(بوى بهشت میدهد. او فرشته اى در پوست انسان است.»)1(فاطمه زهرا علیهاالسلام فرشته اى که از هر آلودگى به دور است.
قال رسول اللَّه )صلى اللَّه علیه و آله و سلم): «إبنتی فاطمة «حوراء» آدمیّة، پیامبر اکرم)صلى اللَّه علیه و آله و سلم(فرمودند: دخترم فاطمه، «فرشته اى» در قالب انسان است.»(6)
از آنجایى که خلقت حضرت فاطمه )علیهاالسلام(با میوههاى بهشتى در ارتباط بوده است، لذا صفات حوریه هاى بهشتى نیز در وجود آن حضرت فراوان یافت میشوند بدین جهت او را «حوریه» گویند، یعنى فاطمه زهرا )علیهاالسلام(فرشته خصال بود.
حضرت فاطمه زهرا )علیهاالسلام(بوى بهشت میدادند و همچون فرشتگان همواره باکره بودند و هیچگاه خون حیض، یا نفاس نمیدیدند. پیامبراکرم صلى اللَّه علیه و آله و سلم ، فاطمه زهرا علیهاالسلام را حوریه خطاب میکند.
عن سلمان الفارسى رضی اللَّه عنه قال: «کنت واقفاً بین یدى رسول اللَّه)صلى اللَّه علیه و آله و سلم(أسکب الماء على یدیه إذا دخلت فاطمة)علیهاالسلام(و هى تبکى، فوضع النبى)صلى اللَّه علیه و آله و سلم(یده على رأسها و قال: ما یبکیک؟ لاأبکى اللَّه عینیک یا «حوریة»!. قالت: مررت على ملاء من نساء قریش و هن مخضبات فلما نظرن إلىّ وقعوا فیّ و فیّ إبن عمّی. فقال لها: و ما سمعت منهن؟ قالت: قلن کان قد عزّ )1(على محمد أن یزوّج إبنته من رجل فقیر قریش و أقلهم مالاً. فقال لها: واللَّه یا بنیة! ما زوّجتک ولکن اللَّه زوّجک من علی فکان بدوه منه...،
سلمان فارسى میگوید:خدمت پیامبر اکرم)صلى اللَّه علیه و آله و سلم(بودم و آب روى دست مبارکشان می ریختم که در این حین حضرت فاطمه)علیهاالسلام(وارد شدند در حالى که می گریستند، حضرت فاطمه)علیهاالسلام(عرضه داشتند: بر گروهى از زنان قریش میگذشتم هنگامى که آنها مرا دیدند به بد گفتن از من و على)علیه السلام(پرداختند. پیامبر اکرم)صلى اللَّه علیه و آله و سلم(به حضرت فاطمه )علیهاالسلام(فرمودند: چه شنیدى؟
حضرت فاطمه )علیهاالسلام(عرضه داشتند:می گفتند: چقدر براى محمّد بد شد که دخترش را به مرد فقیرى از قریش داد. پیامبر اکرم )صلى اللَّه علیه و آله و سلم(فرمودند: زهراء جان! به خدا قسم من تو را شوهر ندادم، خداوند تو را به عقدعلى)علیه السلام(درآورد.»... فقال )صلى اللَّه علیه و آله و سلم): «إنّ فاطمة خلقت «حوریة» فی صورة إنسیة؛ پیامبراکرم)صلى اللَّه علیه و آله و سلم(میفرمودند: زهراء )علیهاالسلام(خلقتى از فرشتگان دارد که در پوستى از انسانها قرار گرفته است.»(6)
راکعه: فاطمه زهرا (س) اهل رکوع
زنى را که اهل رکوع بر درگاه احدیت باشد، راکعه گویند.فاطمه زهرا علیهاالسلام ، در شب جمعه تا صبح در رکوع بود.
عن الحسن بن على بن أبیطالب)علیه السلام(قال: رأیت أمی فاطمة )علیهاالسلام(قامت فی محرابها لیلة جُمْعَتها فلم تزل «راکعة» ساجدة حتى إتّضح عمود الصبح و سمعتها تدعو للمؤمنین والمؤمنات و تسمّیهم و تکثر الدعاء لهم و لا تدعو لنفسها بشیء. فقلت لها: یا اُمّاه لِمَ لاتدعین لنفسک کما تدعین لغیرک؟ فقالت: یا بُنىَّ! الجارّ ثم الدّار
امام حسن)علیه السلام(میفرمایند: مادرم را در یک شب جمعه دیدم که به نماز ایستاده، و پیدرپى در رکوع و سجود بود، تا صبح شد. شنیدم زنان و مردان با ایمان را، با نام میخواند و از خداوند براى آنها دعاى خیر مینمود و براى خودش هیچ چیز از خداوند نمیخواست. از او سؤال کردم: چرا براى خودتان چیزى نمیطلبید؟ فرمودند: پسرم! اوّل باید همسایهها را دعا نمود و بعد خویشتن را.» )(7)
رشیده : فاطمه زهرا (س) ثابت قدم در راه حقیقت
الرشید: ذوالرشد، الهادی، المهتدی؛ الرشد: الاستقامة علی طریق الحقّ؛
رشیده: زنی را گویند که هدایت الهی شامل حال او شده است و در مسیر حق و حقیقت ثابتقدم میباشد و در این راه هدایتگر دیگران میشود. در فقه و حقوق به زنی که از نظر فکری به مرحلهای رسیده باشد که بتواند امور خود را به تنهایی اداره کند، رشیده گویند. حنوط پیامبر اکرم و امام علی و حضرت فاطمه علیهم السلام از بهشت آمده است.
عن موسی بن جعفر عن أبیه (علیه السلام) قال: قال علی بن أبیطالب (علیه السلام): «کان فی الوصیة أن یدفع إلیّ الحنوط فدعانی رسولاللَّه (صلى اللَّه علیه و آله و سلم) قبل وفاته بقلیل، فقال: یا علی! و یا فاطمة! هذا حنوطی من الجنة، دفعه إلیّ جبرییل و هو یقرئکما السلام و یقول لکما: اقسماه و اعزلا.. (۸) منه لی و لکما. قالت: لک ثلثه ولیکن الناظر فی الباقی علی بن أبیطالب (علیه السلام). فبکی رسولاللَّه (صلى اللَّه علیه و آله و سلم) و ضمّها إلیه و قال: موفقة «رشیدة» مهدیة ملهمة. یا علی! قل فی الباقی. قال: نصف ما بقی لها و نصف لمن ترى یا رسولاللَّه! قال: هو لک فإقبضه،
امام کاظم (علیه السلام) از پدران خود نقل فرمودند که امیرالمؤمنین (علیه السلام) فرمودند: در وصیت پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله و سلم) آمده بود که حنوط را به من بدهند، پس پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله و سلم) کمی قبل از فوتشان مرا خواستند و فرمودند: ای علی! و ای فاطمه! این حنوط من است که جبرییل (علیه السلام) آن را از بهشت برایم آورده.
جبرییل (علیه السلام) بر شما درود فرستاد و گفت: شما باید آن را تقسیم کنید و برای من و خودتان بردارید. حضرت فاطمه (علیهاالسلام) گفتند: یک سوم آن برای شما باشد و دربارهی بقیه نیز علی (علیه السلام) نظر بدهد.
پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله و سلم) از این برخورد متعجب شدند و گریستند و زهرا (علیهاالسلام) را به سینه خود چسباندند و فرمودند: تو یک زن موفقه و رشیده هستی که از سوی خداوند مورد الهام واقع شده و از طرف او هدایت یافتهای.
بعد فرمودند: یا علی! دربارهی باقی حنوط سخن بگو. امیرالمؤمنین (علیه السلام) عرضه داشتند: نصف باقی مانده، از آن زهرا (علیهاالسلام) باشد درباره بقیه آن خودتان رأی دهید. پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله و سلم) به امیرالمؤمنین (علیهاالسلام) فرمودند: باقیماندهی آن هم برای خود شماست، آن را بگیرید.»
رضیه : فاطمه زهرا (س) راضى در برابر همه ى سختی ها
در صفت رضا، آن قدر رضای حضرت زهرای مریضه (علیهاالسلام) مثالزدنی است که برای این صفت نیک ایشان، چندین لقب ذکر شده است. «راضیه»، «مرضیه» و «رضیه».
عن الصادق (علیه السلام) قال: «دخل رسولاللَّه (صلى اللَّه علیه و آله و سلم) على فاطمة (علیهاالسلام) و علیها کساء من ثلة الابل و هى تطحن بیدها و ترضع ولدها فدمعت عینا رسولاللَّه (صلى اللَّه علیه و آله و سلم) لما ابصرها فقال: یا بنتاه! تعجلی مرارة الدنیا بحلاوة الآخرة فقد أنزل اللَّه علی «و لسوف یعطیک ربک فترضى».
امام صادق (علیه السلام) فرمودند: رسول خدا (صلی الله علیه و آله و سلم) وارد منزل فاطمه (علیهاالسلام) شدند. فاطمه زهرا (علیهاالسلام) در حالی که لباس خشنی از پشم شتر در تن داشتند با یک دست آسیا میکردند و با دست دیگر فرزندشان را در آغوش داشته و به او شیر میدادند.
اشک در چشمان پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله و سلم) ظاهر شد، فرمودند: دخترم! تلخی دنیا را در برابر شیرینی آخرت تحمل کن، چرا که خداوند بر من نازل کرده است که آن قدر پروردگارت به تو میبخشد، تا تو راضی شوی. «و لسوف یعطیک ربک فترضى.» (۹)
«السلام علیک أیّتها «الرضیّة» المرضیة، درود بر تو! ای زنی که به مقدرات الهی راضی هستی و خداوند نیز از تو راضی است!» (۱۰)
ریحانه: فاطمه زهرا (س) و بوى بهشت
الریح: الرائحة لما یدرک بحاسة الشم، الشیء الطیّب،
الریحان: کل نبات طیّب الرائحة: هر گیاه خوشبو،
الریحانة: طاقة الریحان.
ریحانه در لغت، گیاهی خوشبو است، البته برای موجود لطیفی چون زن نیز استعمال میگردد. پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله و سلم) مکرر میفرمودند: «فاطمه (علیهاالسلام) ریحانه من است، که هرگاه مشتاق بهشت میشوم او را میبویم.» پس زهرا (علیهاالسلام) گلی خوشبو بودند که بوی بهشت میدادند.
فاطمه زهرا علیهاالسلام ریحانه پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله و سلم :«... أنا زوج البتول، سیّدة نساء العالمین، فاطمة التقیة الزکیة البَرَّة المهدیة، حبیبة، حبیباللَّه و خیر بناته و سلالته و «ریحانة» رسولاللَّه...،
... من شوهر بتول، سرور زنان عالم هستم. فاطمهای که اهل پاکدامنی است، نیکوکار است، از طرف خداوند هدایت شده است، دوستِ، دوست خداست، بهترین دختر و فرزند پیامبر خداست، ریحانه پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله و سلم) است....» (۱۱)
در موارد بسیاری امیرالمومنین (علیه السلام) برای معرفی خود، به جای آن که بگوید من علی ابن ابیطالب هستم، خود را توسط حضرت فاطمه (علیهاالسلام) معرفی مینمایند. در اینجا نیز خود را به وسیلهی فاطمه زهرا (علیهاالسلام) به دیگران معرفی میکنند و میگویند: من همسر زهرای اطهرم.
در جایی دیگر امیرالمومنین (علیه السلام) مردم را سوگند میدهند و میگویند: «من شما را به خدا سوگند میدهم، آیا کسی غیر از من در میان شما هست که زنش سرور زنان عالم باشد؟ مردم پاسخ دادند: نه.» (۱۲)
امیرالمؤمنین (علیه السلام) در احتجاجی به ابوبکر میگوید: «من کسی هستم که پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله و سلم) من را برگزید و دخترش را به من تزویج کرد و فرمودند: خداوند فاطمه (علیهاالسلام) را در آسمانها به عقد تو درآورد. ابابکر! تو را به خدا سوگند میدهم! این برای من است یا برای تو؟ ابوبکر جواب داد: برای شما است. (۱۳)
اهلبیت (علیهمالسلام) برای معرفی خود از طریق نام حضرت فاطمه زهرا (علیهاالسلام) بهره میجستند، همان طور که امام حسین (علیه السلام) در روز عاشورا خود را فرزند فاطمه زهرا (علیهاالسلام) معرفی کردند و فرمودند: و «فاطمة امی إبنة الطُّهر أحمد» (۱۴)
و همان گونه که فرزندشان، امام سجاد (علیه السلام) را در کنار حرم امن الهی، برای هشام چنین معرفی میکند: «هذا إبْنُ سَیِّدَةُ النِسْوانِ فاطِمَة.» (۱۵)
همهی ائمهی هدی (علیهمالسلام) از این که خود را منتسب به حضرت زهرا (علیهاالسلام) میدانستند، افتخار میکردند، لذا در هنگام معرفی، خود را فرزند فاطمه مرضیه (علیهاالسلام) معرفی مینمودند.
زهره : فاطمه زهرا (س) زهره ى اهلبیت
الزُّهرة: سیارهای که از خورشید ۱۰۸ میلیون کیلومتر فاصله دارد، و درخشندگی شدیدی دارد، گاهی ستارهی صبح و گاهی ستارهی عصر است. (۱۶) زهره، سیارهای است که از خورشید ۱۰۸ میلیون کیلومتر فاصله دارد، درخشندگی شدیدی دارد، گاهی در صبح و گاهی در شب ظاهر میشود.
عن موسی بن جعفر عن أبیه عن جده (علیهمالسلام) عن جابر الأنصاری قال: «صلّى بنا رسولاللَّه (صلى اللَّه علیه و آله و سلم) یوماً صلاة الفجر ثم انفتل (۱۷) و أقبل علینا یحدّثنا. ثم قال: أیّها الناس من فقد الشمس فلیتمسک بالقمر و من فقد القمر فلیتمسک بالفرقدین. (۱۸)
قال: فقمت أنا و أبوأیوب الأنصاری و معنا أنس بن مالک، فقلنا: یا رسولاللَّه! من الشمس؟ قال: أنا فاذاً هو (صلى اللَّه علیه و آله و سلم) قد ضرب لنا مثلاً فقال: إنّ اللَّه تعالى خلقنا فجعلنا بمنزلة نجوم السماء کلما غاب نجم، طلع نجم فأنا الشمس فإذا ذهب بی فتمسکوا بالقمر. قلنا: فمن القمر؟ قال: أخی و وصیی و وزیری و قاضی دینی و أبو ولدی و خلیفتی فى أهلی. قلنا: فمن الفرقدان؟ قال: الحسن والحسین. ثم مکث ملیاً فقال: هولاء، و فاطمة (علیهاالسلام) و هی «الزُّهْرَةُ» عترتی و أهل بیتی هم مع القرآن لا یفترقان حتى یردا علیَّ الحوض.
امام موسی کاظم (علیهالسلام) از پدران خود (علیهمالسلام) از جابر بن عبدالله نقل میفرماید که جابر گفت: روزی با پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله و سلم) نماز صبح را به جای آوردیم، سپس ایشان رو به طرف ما نمود تا سخنرانی بفرمایند. پس فرمودند: ای مردم هر کس از خورشید محروم گشت، به ماه روی آورد و هر کس ماه را از دست داد، به دو ستاره قطبی پناه بیاورد. جابر گوید: من و ابوایوب انصاری و انس بن مالک برخاستیم و سؤال نمودیم: ای پیامبر خدا! خورشید کیست؟
پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله و سلم) فرمودند: خورشید من هستم. سپس برایمان مثلی زدند و فرمودند: خداوند ما را خلق نمود و ما را به منزلهی ستارگان قرار داد، هرگاه یکی از ستارگان مخفی شود، ستارهای دیگر میدرخشد. پس من خورشید هستم، هرگاه مخفی شدم به ماه متمسک شوید.
سؤال نمودیم: ماه کیست؟ فرمودند: برادرم، جانشینم، حاکم دینم، پدر فرزندانم و خلیفهی من در نزد اهلبیتم، علی (علیهالسلام). گفتیم: دو ستارهی قطبی (فرقدان) چه کسانی هستند؟ فرمودند: حسن و حسین (علیهما السلام). سپس مکثی نمودند و فرمودند: اینها را که شناختید، اما فاطمه (علیهاالسلام)، او «زهرهی» اهلبیت طهارت (علیهمالسلام) است. اینها همه با قرآن همراه هستند و از همدیگر جدا نمیشوند تا در کنار حوض کوثر بر من وارد شوند.» (۱۹)
قال رسولاللَّه (صلى اللَّه علیه و آله و سلم): «فاطمة هی الزُّهرة.» پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله و سلم) فرمودند: فاطمه، «زهره» و درخشنده میباشد.» (۲۰)
ساجده : فاطمه زهرا (س) و سجده بعد از ولادت
سَجَدَ- سُجوداً: این کلمه در زبان عربی به معنای خم شدن، فروتنی کردن و قرار دادن پیشانی بر روی زمین به عنوان عبادت است.زنی که پیشانی خود را بر درگاه حضرت حق میساید، ساجده گفته میشود. این عبارت به زنی اشاره دارد که در حالت سجده و عبادت خداوند است.
در مورد حضرت فاطمه (علیهاالسلام) نیز آمده است که پس از ولادت، بر خداوند سجده کردند. این نشان از مقام بالای ایشان و بندگی خالصانه ایشان در برابر خداوند دارد.
سَجَدَ- سُجوداً: إنحنى، خاضعاً، وضع جبهته بالأرض متعبداً.زنى را که پیشانى بر درگاه حضرت حق بساید، ساجده گویند.و پس از ولادت بر خداوند سجده کرد.
قالت خدیجه (علیهاالسلام): «کانت فاطمه تحدث فی بطن امّها، و لمّا ولدت، فوقعت حین وقعت على الأرض ساجدة، رافعة إصبعها.» (۲۱): حضرت خدیجه (علیهاالسلام) فرمودند: «فاطمه (علیهاالسلام) آنگاه که در رحم مادر بود با مادر خود سخن میگفت و آن زمان که متولد شد، بر زمین سجده کرد و انگشتان خود را به طرف آسمان گرفت.»
سیده : فاطمه زهرا (س) سرور زنان عالم
ساد، سیادة و سُوُْدداً و سُؤْدُداً و سَیْدُودَةً و سُوْداً: شرُف و مَجُد،
السَیِّد: ذو السیادة، قد یخفف فیقال سَیْد والعامة تکسر العین فیه، و عندالنصارى: لقب المسیح و عند المسلمین: من کان من سلالة النبویة،
السیّدان: الحسن والحسین إبنا علی، السیّدة: لقب العذراء مریم.
قلت لأبی عبداللَّه (علیه السلام): «أخبرنی عن قول رسولاللَّه (صلى اللَّه علیه و آله و سلم) و سلم فی فاطمة (علیهاالسلام) أنّها سیدة نساء العالمین. أهی سیدة عالمها؟ فقال: ذاک لمریم کانت سیدة نساء عالمها و فاطمة (علیهاالسلام) «سیدة» نساء العالمین من الاولین والآخرین (۲۱)
راوى می گوید: از امام صادق (علیه السلام) سؤال نمودم: این که پیامبر اکرم (صلى اللَّه علیه و آله و سلم) فرموده اند: «فاطمه زهرا (علیهاالسلام) سرور زنان عالم است.» آیا سرور زنان عالم در زمان خودش است؟
امام (علیه السلام) فرمودند: حضرت مریم (علیهاالسلام) این چنین بود، اما فاطمه زهرا (علیهاالسلام) سرور تمام زنان عالم از اولین تا آخرین است.» (۲۲) فاطمه زهرا (علیهاالسلام) سرور بانوان امت پیامبراکرم (صلى اللَّه علیه و آله و سلم)
عن عائشة قالت:... قالت فاطمة (علیهاالسلام): «فقال (صلى اللَّه علیه و آله و سلم) لی: أما ترضین أن تأتی یوم القیامة «سیدة» نساء المؤمنین أو سیدة نساء هذه الاُمّة،
عایشه میگوید:... فاطمه زهرا (علیهاالسلام) براى من گفت: پیامبر اکرم (صلى اللَّه علیه و آله و سلم) فرمودند: «آیا نمی خواهى روز قیامت، سرور زنان با ایمان و سرور زنان این امت باشى؟.» (۲۳)
پس نتیجه آنکه: این دو روایت، فاطمه زهرا (علیهاالسلام) را سرور زنان عالم، هم در دنیا و هم در آخرت معرفى می نماید، یعنى سرور زنان هر دو سرا.
شهیده : فاطمه زهرا (س) شهید راه خدا
شَهید و شِهید: الّذی لا یغیب شیء عن علمه، القتیل فی سبیلاللَّه،
والإسم الشهادة، قیل سمّی بذالک لقیامه بشهادة الحق فی أمر اللَّه.
أقبل الناس حتی دخلوا الدار فکاثروه و ألقوا فی عنقه حبلاً فحالت بینهم و بینه فاطمة«علیها السلام» عند باب البیت فضربها قنفذ الملعون بالسوط فماتت حین ماتت و أنّ فی عضدها کمثل الدملج من ضربته لعنه اللّه فألجأها الی عضادة بیتها و دفعها فکسر ظلعها من جنبها فألقت جنینها من بطنها فلم تزل صاحبة فراش حتی ماتت «علیها السلام» من ذلک شهیدة.
[مردم جلو آمدند تا وارد خانه شدند و بر امیرالمؤمنین «علیه السلام» مسلط شدند و طنابی در گردن مولا انداختند. حضرت فاطمه «علیها السلام» میان امیرالمؤمنین «علیه السلام» و مردم قرار گرفت و مانع بردن آن حضرت شد. قنفذ ملعون با شلاق بر بازوی حضرت زهرا«علیها السلام» زد.
این ضربه برای دختر پیامبر کشنده بود. بازوی آن حضرت آن قدر ورم کرد که تصور می شد ایشان بازوبند بسته باشند. فاطمه زهرا «علیها السلام» مجبور شد به گوشه ای از خانه پناه برد. آن ملعون حضرت زهرا «علیها السلام» را چنان از علی جدا نمود که بر دیوار اصابت نمودند و پهلوی آن حضرت شکسته شد و محسن را نیز سقط نمود و پس از آن بستری شد تا به شهادت رسید؛ لذا حضرت فاطمه «علیها السلام» شهیده هستند. (24)
عن أبی الحسن «علیه السلام» قال: اِنَّ فاطِمةَ «علیها السلام» صِدِّیقةٌ شَهیدةٌ.[امام رضا«علیه السلام» فرمودند: فاطمه زهرا «علیها السلام» زنی بسیار راستگو و شهیده در راه اسلام هستند.(25)
پی نوشت ها:
1.بحارالانوار، ج 100، ص 197، ر 15 از مصباحالزائر.
2.بحارالانوار ج 100 ص 199 ر 20 از الاقبال ص 10
3. بحارالانوار، ج 43، ص 207، ر 36 از الدلائل للطبرى.
4. بحارالانوار، ج 35، ص 45، ر 1 همچنین، ج 33، ص 283، ر 547 از بشارة المصطفى.
5. بحارالانوار، ج 43، ص 197، ر 29 از کتاب سلیم بن قیس الهلالى.
6.فاطمه زهراء بهجة قلب المصطفى، ج 1، ص 182 از الصواعق، ص 96، اسعاف الراغبین ص 172 نقلاً عن السنائی.
6. بحارالانوار، ج 43، ص 7 و 8 از کشف الغمه.
7. بحارالانوار، ج 43، ص 81، ر 3 از علل الشرایع.
8. عزل: یکسوى ساختن و جدا نمودن را گویند.
9. أبوعلی الفضل بن الحسن الطبرسی، مجمعالبیان، ج 10، ص 644.
10.بحارالانوار، ج 100، ص 199، ر 20 از الاقبال، ص 100.
11. بحارالانوار، ج 35، ص 45، را همچنین، ج 33، ص 283، ر 547 از بشارة المصطفى.
12. قال علی)علیه السلام):«نشدتکم بالله! هل فیکم أحد زوجته سیدة نساءالعالمین غیری؟ قالوا: لا.» فاطمة الزهراء بهجة قلب المصطفى، ج 1، ص 119 از لاحتجاج، ص 195.
13.قال على)علیه السلام(فى مناشدة طویلة مع أبیبکر: «فأنشدک بالله! أنا الذی إختارنی رسولاللَّه )صلى اللَّه علیه و آله و سلم(و زوجنی إبنته فاطمة )علیهاالسلام(و قال «الله زوجک إیّاها فی السماء» أم أنت؟ قال: بل أنت.» فاطمة الزهراء بهجة قلب المصطفى، ج 1، ص 119 از الاحتجاج، ج 1، ص 171.
14. محمد صادق نجمى، سخنان حسین بن على)علیه السلام(، ص 316، چاپ هفتم، دفتر انتشارات اسلامى.
15. سیدجعفرشهیدى، زندگانى على بن الحسین)علیه السلام(، ص 121، دفتر نشر فرهنگ اسلامى، چاپ سوم، 1367.
16.المنجد.
17. روى برگردانیدن، فتل وجهه عنهم: از ایشان روى برگردانید.
18.ستارهى نزدیک قطب شمال را فرقد میگویند که تعداد آنها نیز دو تا میباشد.
19. بحارالانوار، ج 24، ص 75، ر 11 از امالى طوسى.
20.. فاطمه زهراء بهجة قلب المصطفى، ص 182 از نزهة المجالس، ج 2، ص 222.
21. فاطمه زهراء بهجة قلب المصطفى، ج1، ص183 از سیرة الملا، ذخایرالعقبى، ص45، نزهة المجالس ج 2، ص 227.
22. بحارالانوار، ج 43، ص 26، ر 25 از معانى الاخبار.
23.بحارالانوار، ج 43، ص 23، ر 19 از امالى شیخ.
24.جرعه ای از کوثر/ علی رضا سبحانی نسب/ ص 185.
25. همان/ ص 186.
این مقاله در تاریخ 1403/11/15 بروز رسانی شده است.