شب ادراري مشکل شبانه کودکان

اگر شما هم پسر يا دختر کوچکي داريد، احتمالا اتفاق افتاده که نيمه شب شما را از خواب بيدار کند و بگويد لباسش خيس شده و شما متوجه شويد که او جايش را خيس کرده است. يا صبح که سراغ او مي رويد، بوي نامطبوعي از رختخواب او به مشام تان برسد. شب ادراري مشکل بعضي از کودکان است که گاه تا سنين بالاتر هم ادامه مي يابد و استرسي را به آنها تحميل و پدرو مادرشان را ناراحت و نگران مي کند. اين مشکل علت هاي گوناگوني و راه حل هاي مختلفي دارد وقتي شب ادراري کودک مرتب ادامه دارد و شما مدام در حال تعويض ملحفه هاي خيس و لباس هاي کثيف هستيد و کودک تان نمي تواند شب ها کامل بخوابد، مشکلي وجود دارد که در اينجا به روش هاي درمان آن اشاره مي شود. مادر «مينا» تا پنج سالگي قبل از خواب او را پوشک مي کرد؛ ولي زماني که خواست او را به مهد کودک بفرستد، اين کار را نکرد، چون فکر مي کرد دختر پنج ساله اش مي تواند مانند کودکان ديگر شب ها ادرارش را کنترل کند؛ اما اين طور نشد و او همچنان شب ها رختخوابش را خيس مي کرد. اين در حالي بود که او هنگام روز در کنترل ادرارش مشکلي نداشت. اتاق مينا هميشه بوي نامطبوعي مي داد و علي رغم اينکه مادر مرتب و هر روز ملحفه ها را عوض مي کرد و پنجره اتاق را هميشه باز مي گذاشت، باز هم بوي بدي در اتاق به مشام مي رسيد. مادر مينا اوايل خيلي صبور بود و انجام اين کارهاي تکراري او را ناراحت نمي کرد؛ وي به تدريج صبر و تحملش به پايان رسيد و مينا را به خاطر اين اتفاق بازخواست مي کرد. او مي گويد: «اول فکر مي کردم او از روي تنبلي و براي اينکه نيمه شب از تختخواب بيرون نيايد، اين کار را مي کند». شستن مرتب ملحفه ها حوصله مادر را سر برده بود و او احساس خشم و افسردگي مي کرد. او با اين تفکر که شايد مينا با خجالت کشيدن از اين کار دست بردارد، به معلم مدرسه او گفت تا به همه همکلاسي هايش بگويد که او شب ها خودش را خيس مي کند. متاسفانه اين تدبير نه تنها موثر واقع نشد، بلکه مشکل اين دختر تا پنج سال ديگر هم ادامه يافت. مينا به خاطر اين مشکل به دختري افسرده و خجالت زده تبديل شده بود که مدام اضطراب داشت و مورد تمسخر همکلاسي ها و دوستانش قرار مي گرفت. او زماني که ملحفه ها و رختخواب خيسش را جمع مي کرد و در ماشين لباسشويي مي انداخت تا مادرش دچار زحمت نشود، گريه مي کرد. اعتماد به نفس اين دختر نوجوان به شدت کاهش يافته بود و او خود را قادر به انجام هيچ کاري نمي ديد. يکي از استاتيد و متخصص کودکان در اين باره مي گويد: «اين درست يک مورد مشخص و شناخته شده از شب ادراري است. اين مشکل ممکن است ابتدا ساده و کوچک تلقي شود، ولي به تدريج مايه خجالت و افسردگي و احساس عدم امنيت خواهد شد.» اين متخصص کودکان درباره مراجعه به پزشک براي شب ادراري مي گويد: «بسياري از پدر ومادرهايي که فرزندشان چنين مشکلي دارد، به خاطر اينکه از آن خجالت مي کشند، بيماري اش را پنهان مي کنند.» بسياري از والدين فکر مي کنند اين مشکل با بزرگ شدن کودک از بين مي رود؛ ولي زماني که اين اتفاق بيفتد (اگر بيفتد)، کودک از تبعات روحي اين مشکل آسيب زيادي ديده است.

خشمگين و افسرده
 

مادر ديگري که پسر هفده ساله اش دچار شب ادراري بود، درباره سال هايي که با اين مشکل دست و پنجه نرم کرده مي گويد: «من او را نيمه شب از خواب بيدار مي کردم يا ساعت را کوک مي کردم تا به دستشويي برود. با خودم فکر کردم شايد اگر او را تنبيه کنم ديگر اين کار را نخواهد کرد؛ ولي نتيجه عکس داد. برعکس اين کار را هم انجام دادم و به او گفتم اگر شب ها جايش را خيس نکند، به او جايزه مي دهم؛ ولي اين ترفند هم جواب نداد. من حتي داروهاي گياهي را هم امتحان کردم؛ ولي باز هم بي نتيجه بود.» اين مشکل به تدريج به فرايندي فرسايشي تبديل شد که تمام خانواده را ناراحت مي کرد و با بزرگ شدن اين پسر، او از بسياري فعاليت هاي جمعي هم محروم شد؛ چون به خاطر مشکلش نمي توانست با دوستانش به اردو يا سفر برود و بايد شب ها حتما در خانه باشد. او به تدريج سعي کرد اين واقعيت را انکار کند. صبح ها که بيدار مي شد، لباسهاي خيسش را پنهان مي کرد. و وقتي به او مي گفتند دوباره جايش را خيس کرده، عصباني و افسرده مي شد.
«شب ادراري مانعي براي حضور در اجتماع و پيشرفت در آن است؛ چرا که فرد مدام حس مي مي کند با بقيه فرق دارد و از آنها ناتوان تر است و نمي تواند به هيچ موفقيتي در زندگي اش دست يابد. او مدام با خود مي گويد، من که نمي توانم حتي ادرارم را کنترل کنم، چطور مي توانم در جامعه موفق ظاهر شوم.

چرا کودکان شب ادراري دارند؟
 

پژوهشي که دکتر يوگاناتان وهمکارانش در مالزي انجام دادند، نشان داد که حدود 9 درصد از کودکان هفت ساله، 2 درصد از کودکان دوازده ساله و يک درصد از افراد 20 ساله شب ادراري دارند. همچنين، پسران بيش از دختران به اين مشکل دچارند. اين مشکل به مرور و با بزرگ شدن کودک برطرف مي شود ولي بعضي ديگر در بزرگسالي هم از آن رنج خواهند برد.

انواع شب ادراري
 

شب ادراري بر دو نوع است. نوع اوليه (PNE) و نوع ثانويه (SNE)، در نوع اول، کودک هيچ وقت نمي تواند هنگام شب ادرارش را کنترل کند و هميشه جايش را خيس مي کند. در نوع دوم، کودکي که بيش از شش ماه شب ادراري نداشته است، ناگهان دوباره شب ها در رختخواب ادرار مي کند. شب ادراري ثانويه معمولا علت رواني دارد. به عنوان مثال، طلاق پدر ومادر يا تولد فرزند جديدي در خانواده مي تواند عامل بروز اين نوع شب ادراري باشد. نوع اول شب ادراري علل کوناگوني دارد؛ مثلا ژنتيک. اگر پدرومادر يا پدربزرگ و مادربزرگ چنين مشکلي داشته باشند. احتمال اينکه کودک هم به اين مشکل دچار شود، بيشتر است. در برخي موارد هم مشکل فيزيکي وجود دارد. در بدن ما هورموني به نام «ADH» ترشح مي شود که باعث مي گردد کليه در شب ادرار کمتري توليد کنند و مثانه کمتر پر شود. در بسياري موارد، کودکاني که شب ادراري دارند، با کمبود اين هورمون مواجه هستند. همچنين، اين کودکان خواب عميقي دارند و تکامل مثانه آنها براي کنترل ادرار در شب به تاخير افتاده است. آنها نمي توانند خود را کنترل کنند، پس صبح، هنگامي که کودک رختخواب را به شما نشان داد، او را سرزنش يا مسخره نکنيد.

درمان شب ادراري
 

بسياري از پدر ومادرها فکر نمي کنند که بايد براي حل مشکل فرزندشان به پزشک مراجعه کنند.آنها فقط زماني که کودک بزرگ مي شود و همچنان شب ها خوش را خيس مي کند، نگران مي شوند و غصه مي خورند. بسياري از کودکان مدرسه اي از رفتن به اردوهاي مدرسه خودداري مي کنند و عده اي از بزرگسالان هم مي ترسند به دانشگاه بروند، چون وحشت دارند کسي از مشکل «خجالت آور» آنها باخبر شود. دکتر يوگاناتان درباره درمان شب ادراري مي گويد: «اجازه ندهيد کودک در تنهايي زجر بکشد. او را نزد متخصص کودکان ببريد تا پزشک از نظر بيماري هاي زمينه اي، مانند بيماري هاي قلبي يا کارکرد ناقص کليه ها کودک را بررسي و درمان لازم را براي کنترل شب ادراري شروع کند». درمان معمولا شامل درمان دارويي و هورمون درماني خواهد بود. اين داروها توليد ادرار را در شب کاهش مي دهند. به اين ترتيب اعتماد به نفس کودک بيشتر مي شود و مي تواند به تدريج کارکرد مثانه اش را کنترل کند. خانواده ها بايد بدانند که شب ادراري درمان دارد و مي توان به کودکي که از اين مشکل رنج مي برد، کمک کرد تا مانند ديگران زندگي عادي داشته باشد.

راه هاي ساده براي کمک به کودکان مبتلا به شب ادراري
 

خالي کردن مثانه پيش از خواب عدم مصرف مايعات چند ساعت پيش از خواب، مصرف داروهايي که توليد ادرار را در شب کاهش مي دهند. رفتار ملايم و حمايتي ، پاداش هاي کوچک براي شب هايي که کودک ادرار نکرده است.

کارهايي که نبايد انجام داد
 

بيدار کردن کودک در نيمه شب براي رفتن به دستشويي و مجبور به ادرار کردن، مصرف داروهاي گياهي يا استفاده از طب سنتي، صبر کردن به اميد برطرف شدن مشکل با بزرگ شدن کودک، مصرف ويتامين يا مکمل ها.
منبع:دنياي سلامت 54
/ج