مشق شب کودکان؛ مساله والدين

در انجام تکاليف مدرسه، چقدر به فرزندمان کمک کنيم؟
 

براي بسياري از خانواده‌ها زمان انجام دادن تکاليف، هم براي فرزندان و هم براي اوليا، پر از اضطراب و نگراني است. تحقيقات به وضوح نشان مي‌دهد که انجام دادن تکاليف نه تنها در يادگيري فرزندان موثر است، بلکه مهارت‌هايي را که آنها براي موفقيت در مدرسه و زندگي لازم دارند. مهارت‌هايي مانند سازمان‌دهي امور، حل مشکلات، تمرکز حواس، هدفمندي در زندگي و پشتکار در کار. به گفته روان‌شناسان، وقتي والدين در انجام تکاليف مدرسه مشارکت فعالي داشته باشند، بچه‌ها در مدرسه موفق‌تر خواهند بود و اين مشارکت به دانش‌آموز نشان مي‌دهد که والدينش به او اهميت مي‌دهند.
تعداد زيادي از دانش‌آموزان، به ويژه در مقطع دبستان و راهنمايي، براي انجام تکاليف خود و مطالعه از والدين کمک مي‌گيرند. بيشترين نياز دانش‌آموزان براي درخواست کمک از والدين به سنين 9 تا 12 سالگي مربوط مي‌شود. درصد زيادي از والدين دراين مرحله به فرزندان دانش‌آموزخود کمک مي‌کنند و تعدادي هم چند بار در هفته و هر بار دست کم يک ساعت براي اين کار زمان صرف مي‌كنند. بررسي‌ها نشان مي‌دهد در مقطع راهنمايي هفته‌اي 3 ساعت براي کمک به انجام تکاليف دانش‌آموزان توسط والدين کافي است. همکاري والدين درکمک به انجام تکاليف و مطالعه دانش‌آموزان لزوما به معناي موفقيت آنها در تحصيل نيست. پس بهتراست از وقتي که دانش‌آموزان به سن 9 سالگي مي‌رسند و هنوز به دبستان مي‌روند، والدين، آنها را به مطالعه و پيشرفت تحصيلي علاقه‌مند کنند و به تدريج مسووليت‌هاي درسي را به عهده خودشان بگذارند تا اينکه همراه آنها و درکنارشان درس‌ها را مرور كرده و تمرين حل کنند. آموزش مهارت‌هاي تقويت فکر، حافظه و مديريت زمان نيز نقش قابل‌توجهي در اين ميان ايفا مي‌کند.

نقش خود را بشناسيد
 

نقش خود را در مقام يک کمک‌کننده و نه يک شخص فعال و انجام‌دهنده تکاليف تشخيص دهيد. گاهي اوقات ممکن است براي جست‌وجوي راه‌هايي جهت موفقيت فرزندانمان، زحمت زيادي متحمل شويم و به او کمک اضافي برسانيم ولي بايد مطمئن بشويم که او تکاليف‌اش را خودش انجام مي‌دهد.

تلاش‌ دانش‌آموز مهم‌تر است
 

به سعي و تلاش کودک خود اهميت بدهيد و فقط نتيجه نهايي را در نظر نگيريد. کودکان بايد اهميت سخت‌کوشي را ياد بگيرند. انجام دادن تکاليف اين فرصت را براي شما فراهم مي‌آورد که پشتکار او را براي انجام دادن کارهايش تقويت کنيد.

انجام تکاليف، وظيفه اوست؛ نه شما
 

تاکيد کنيد که انجام تکاليف، وظيفه اوست؛ نه شما. در برابر اين وسوسه که در کنار او بنشينيد و تکاليف را با هم انجام دهيد، مقاومت کنيد و فقط زماني که واقعا نياز داشت، ياري‌اش دهيد. اگر کودک شما مشکلاتي دارد، به او کمک کنيد تا از طريق مساله‌هاي ساده‌اي که طراحي مي‌کنيد، متوجه مشکل خود بشود. سپس کار را مرحله به مرحله پيش ببريد و سعي و تلاش او را براي انجام آنها زير نظر بگيريد.

توصيه‌هايي به والدين دانش‌آموزان دبستاني
 

شما به‌عنوان والدين يک دانش‌آموز دبستاني بايد حتما از اتفاقاتي که در مدرسه براي فرزندتان مي‌افتد مطلع باشيد. هميشه طبق برنامه منظم با معلم فرزند خود قرار ملاقات بگذاريد يا در مورد سياست‌هاي کلي انجام تکاليف سوال کنيد و بدانيد که شما چگونه بايد در اين امر مشارکت داشته باشيد.
• يک محيط دوست‌داشتني براي انجام تکاليف مدرسه ايجاد کنيد. يادتان باشد که دانش‌آموز دبستاني خيلي بيشتر از دانش‌آموز دوران راهنمايي و دبيرستان در انجام تکاليف مدرسه به شما احتياج دارد و دوست دارد هميشه در کنارش باشيد.
• زمان مطالعه و انجام تکاليف دانش‌آموز دبستاني بايد منظم باشد. برخي دانش‌آموزان عصرها بهتر تکليف انجام مي‌دهند. عده‌اي بعد از زمان بازي و عده‌اي بعد از شام.
• فاصله بين انجام تکاليف را به حداقل برسانيد.
• اجازه دهيد که دانش‌آموز خودش تکاليف‌اش را انجام مي‌دهد. اگر آنها تکاليف‌شان را خودشان انجام ندهند و اشتباه نکنند، درس‌هايشان را ياد نمي‌گيرند. شما فقط بايد به‌طور غيرمستقيم به آنها کمک کنيد.
• چک کنيد که دانش‌آموزتان همه تکاليف‌اش را انجام داده باشد.
• در کنار انجام تکاليف مدرسه براي دانش‌آموز دبستاني خود کارهاي مشابه تکليف مدرسه را ترتيب دهيد. مثلا خواندن روزانه، نوشتن نامه يا خواندن کتاب داستان. دانش‌آموزان دبستاني مثال‌هاي والدين را بيش از نصيحت مي‌‌پذيرند.
• از تلاش و کوشش و موفقيت‌هاي وي قدرداني کنيد. او را با خريد هديه مورد علاقه‌اش تشويق کنيد.
• در صورتي که دانش‌آموز با انجام تکاليف مدرسه مشکل داشت، حتما با معلم او صحبت کنيد.

اگر فرزندتان در مقطع راهنمايي است...
 

در دوران راهنمايي يعني فاصله زماني ميان دبستان و دبيرستان، تکاليف مدرسه بيشتر و کمي سخت‌تر مي‌شوند. در همين زمان، نوجوانان با تغييرات زياد ديگري مواجه هستند. آنها در حال رشد جسماني هستند و تحت تاثير عواطف و احساسات بوده و به دليل قرار داشتن در مرحله بلوغ،‌ روابط آنها با والدين کمي دستخوش تغيير مي‌شود و همانند قبل نخواهد بود. شرکت نوجوانان در کلاس‌هاي متفرقه آموزشي از جمله ورزش، آنها را آماده ورود به اجتماع مي‌کند. در اين زمان والدين نقش حياتي در کمک به نوجوانان در مديريت اين استرس‌ها و عبور موفقيت‌آميز از اين دوران و همچنين موفقيت در تکاليف مدرسه دارند. والدين مي‌توانند نقش حامي، راهنما و دوست را داشته و در رفع نيازها آنها را کمک کنند که اين خود مهارت زيادي مي‌خواهد.

7 توصيه كليدي
 

نظارت بر مشق شب دانش‌آموزان مقطع راهنمايي، مخصوصا در اواخر دوران راهنمايي كه تکاليف بيشتر و درس‌ها دشوارتر مي‌شود، کمي حساس‌تر و سخت‌تر خواهد شد اما اين راهکارها کمک‌کننده است:
• لازم نيست هنگام انجام تکاليف مدام کنار يا اطراف دانش‌آموزتان باشيد. فقط زماني که لازم شد در کنارش باشيد. اگر مدت زيادي است که در حال حل مساله‌اي است به او پيشنهاد كنيد کمي استراحت کند. يا برايش کمي ميان‌وعده سالم مثل ميوه ببريد. به اين ترتيب با ذهني فعال‌تر به انجام تکاليف‌اش مي‌پردازد.
• با مدرسه او در تماس باشيد. سعي کنيد هميشه ارتباط خود را با معلمان و مشاوران مدرسه حفظ کنيد، مخصوصا وقتي دانش‌آموز اهل بحث و جدال است. آنها به شما کمک مي‌کنند نحوه رفتار با دانش‌آموز را بياموزيد و شما را راهنمايي خواهند کرد. بسياري از مشاوران و معلمان حتي در ساعات غيرمدرسه در دسترس خواهند بود.
• مطمئن شويد که نوجوان شما يک محيط شخصي، مناسب و آرام براي مطالعه و انجام تکاليف مدرسه دارد. برخلاف دانش‌آموزان دبستاني، دانش‌آموزان دوران راهنمايي دخالت والدين در امور تحصيلي را زياد دوست ندارند و در محيط انجام تکاليف مدرسه دانش‌آموز دوره راهنمايي بايد علاوه بر لوازم‌التحرير معمولي، يک ماشين‌حساب و يک لغت‌نامه و ساير لوازم ضروري وجود داشته باشد. اتاق دانش‌آموز دوران راهنمايي بايد دور از تلويزيون، صداي تلفن و بازي ويديويي باشد. مطالعات نشان داده بچه‌هاي دوران راهنمايي که بيشتر تلويزيون مي‌بينند و بازي‌هاي ويديويي انجام مي‌دهند، نمرات کمتري مي‌گيرند.
• دانش‌آموز دوره راهنمايي علاقه دارد تا بيشتر در اتاقش تنها و دور از والدين و خواهر و برادرانش به سر ببرد و شما به‌عنوان والدين بايد حريم خصوصي او را حفظ کنيد ولي نبايد ساعات طولاني تنهايش بگذاريد.
• اگر او به منظور انجام تکاليف‌اش نياز به کامپيوتر دارد سعي کنيد در يک فضاي عمومي و نه در اتاقش کامپيوتر قرار دهيد. او نبايد تنها در اتاقش به انجام بازي‌هاي کامپيوتري، چت کردن يا ايميل فرستادن به دوستانش بپردازد. سعي کنيد خودتان با سايت‌هاي مفيد و آموزنده آشنا شويد و از معلمان کمک بخواهيد. به دانش‌آموز خود در مورد جست‌وجوي منابع معتبر يا اطلاعات کافي کمک کنيد.
• هنگام انجام تکاليف مدرسه، در کنار دانش‌آموز خود حضور پيدا كرده و اگر به کمک نياز دارد او را راهنمايي کنيد. به سوالات‌اش پاسخ دهيد و تکاليف‌اش را با او مرور کنيد. مهارت‌هاي حل مساله را به دانش‌آموز خود ياد دهيد و او را تشويق کنيد.
• به‌طور منظم در کنار نوجوان خود بنشينيد و با او دوستانه صحبت کنيد. اگر تکاليف مدرسه او زياد است در برنامه‌ريزي به او کمک کنيد اما سعي کنيد که حالت آمرانه و نصيحت‌گونه نداشته باشيد. به دانش‌آموزان خود بگوييد که انجام تکاليف مدرسه در فصل مدرسه بايد در اولويت همه کارهايش باشد. او با برنامه‌ريزي مي‌تواند به فعاليت‌هاي مورد علاقه‌اش هم بپردازد. البته وقتي تکاليف‌اش تمام شد.

توقع بي‌جا ممنوع!
 

هيچ فردي با مهارت‌هاي سازمان‌يافته متولد نمي‌شود. کسب مهارت‌ها، آموختني است و با تمرين و در طول زمان به دست مي‌آيد. بسياري از دانش‌‌آموزان به معلم‌ها و کلاس‌هاي مختلفي در دوران راهنمايي احتياج دارند. وقتي همه اينها منظم و برنامه‌ريزي‌شده باشد، موفقيت‌آميز خواهد بود. به نوجوان فرصت بدهيد و به او در برنامه‌ريزي براي يادگيري کمک کنيد.

مدرسه؛ يک دنياي واقعي
 

در مورد مسايلي که نوجوان‌تان خارج از کلاس ياد مي‌گيرد با او صحبت کنيد. تمام يادگيري‌‌ها در کلاس درس اتفاق نمي‌افتد. ملاقات‌هاي بين کلاس‌ها، کتابخانه، آزمايشگاه و صحبت با دانش‌آموزان ساير کلاس‌ها همه براي دانش‌آموز سودمند و قابل تجربه هستند و مي‌توانند درس‌هاي مهمي به او بياموزند.

مهارت مطالعه را فراموش نکنيد
 

به نوجوان کمک کنيد تا مهارت مطالعه را ياد بگيرد؛ هم در خانه، هم در بيرون از خانه. هرگز منتظر نشويد از طرف مدرسه به دليل وجود مشکل برايتان دعوتنامه يا کارت ارسال شود. سعي کنيد زود به زود به مدرسه دانش‌آموزتان سر بزنيد.

اگر فرزندتان در مقطع دبيرستان است. . .
 

نوجوانان در دوران راهنمايي، علاقه چنداني به حضور والدين هنگام انجام تکاليف مدرسه ندارند. بنابراين نبايد دور از ذهن باشد که دانش‌آموزان دبيرستاني حضور والدين را نپذيرند.
دانش‌آموز دبيرستاني به دليل عبور از نوجواني و مرحله بحراني بلوغ، از نظر جسماني رشد بيشتري دارد و خود را جزو افراد بزرگسال و جوان فرض مي‌کند. استقلال و اعتماد به نفس او بيشتر شده و خود را فردي وابسته به والدين نمي‌داند. سعي مي‌کند مستقل عمل کند بنابراين حضور مداوم پروانه‌گونه والدين را در اطراف و اتاق خود نمي‌پسندد.
او حتي در خيلي اوقات والدين را شايسته اظهارنظر در امر تکاليف مدرسه نمي‌داند. در حالي كه در اين دوران حساس هم والدين به صرف بزرگ شدن و مستقل شدن نبايد او را رها کنند. در عين حال دخالت‌هاي نابه‌جا ارتباط آنها را بدتر مي‌کند. والدين در اين دوران با افزايش اطلاعات و آگاهي و کمک گرفتن از مربيان دبيرستان و مشاوران مدرسه قادرند که به خوبي اين دوران را هم در کنار فرزند دانش‌آموز خود سپري کنند.
در اين زمان والدين نه بايد خود را کاملا کنار بکشند و نه دخالت‌هاي بي‌مورد كنند. صحبت‌ها و نصايح والدين شايد براي دانش‌‌آموز دوران راهنمايي پذيرفتني باشد اما ممکن است براي دانش‌‌آموز دبيرستاني قابل‌پذيرش نباشد حتي اگر اين صحبت‌ها و نصايح کاملا صحيح و به نفع دانش‌آموز باشد. دانش‌آموز دبيرستاني بيشتر تمايل به ارتباط با دوستان همسن و معلمان براي رفع مشکلات درسي خود دارد مگر اينکه مشکل وي در حيطه تحصيلات والدين باشد.
دوستي و رفاقت با دانش‌آموز دبيرستاني، صحبت‌هاي دوستانه، احترام به تصميمات او و عقايدش، ايجاد فضاي مناسب و اتاق مناسب براي انجام تکاليف بسيار مهم است.
نظر كارشناس/ دکتر بدري‌السادات بهرامي، مشاور خانواده و مدرس دانشگاه

تا سوم دبستان مستقيما نظارت کنيد
 

«سعي خودت را بکن! اگر خوب سعي کني و خوب درس بخواني، از تو راضي هستيم!» مطمئنم اين جمله را بارها به کودک خود گفته‌ايد اما واقعا سعي‌ات را بکن، از نظر شما تحمل چه مقدار فشاري است؟ اگر او نمره 13 بگيرد واکنش شما چه خواهد بود؟ آيا فشار وارد کردن به دانش‌آموزي که بيش از حد توانش درس مي‌خواند، معقول است و او را وادار مي‌کند بهتر عمل کند؟ به نظر شما سرانجام اين فشار بيش از حد اين نيست که روزي خسته شود و به اصطلاح ببُرد؟
لازم است به برخي از والدين که تصور مي‌کنند بايد کودک خود را تحت فشار بگذارند تا به آنچه آنها مي‌خواهند برسد يادآوري کنم در زندگي حد و اندازه فشار بايد معقول باشد، ضمنا تفريح هم لازم است؛ به قول معروف: «رهرو آن نيست که گه تند و گهي خسته رود/ رهرو آن است که آهسته و پيوسته رود.» توقعات‌تان را معقول کنيد و روش برخورد صحيح با بچه‌ها را در مقاطع مختلف تحصيلي ياد بگيريد. رسيدگي والدين به وضعيت درسي بچه‌ها در سنين مختلف متفاوت است. از کلاس اول تا سوم دبستان لازم است رسيدگي مستقيم و بدون سخت‌گيري داشته باشيد. ذهنيت بچه‌ها به تحصيل در همين سال‌ها شکل مي‌گيرد. نبايد پابه‌پاي بچه‌ها بنشينيد و از آغاز تا پايان کنارشان درس بخوانيد و بنويسيد. مادر نبايد هنگام درس خواندن کنار بچه بنشيند، بايد سراغ کارهاي خود برود ولي هرچند دقيقه يک بار به اوضاع درس خواندن او رسيدگي کند: «تا يک ساعت ديگر اين کيک‌بستني که دارم درست مي‌کنم، آماده مي‌شود. اگر مشقت تمام شده باشد مي‌توانيم با هم بخوريم‌اش.»، «برنامه کودک ساعت 5 شروع مي‌شود. اگر تمرين رياضي‌ات تمام نشده باشد اوايل برنامه را از دست مي‌دهي.»، «اگر سوالات علوم را که ازت مي‌پرسم درست جواب بدهي عصر به پارک مي‌رويم.» شما بايد به او فرصت بدهيد نحوه يادگيري را خودش تجربه کند. مادراني که پا‌به‌پاي بچه‌ درس مي‌خوانند او را با مشکل جدي در سال‌هاي بعدي تحصيل مواجه مي‌کنند. مطابق سن بچه و توانايي او انتظار منطقي داشته باشيد. در سال‌هاي بالاتر بچه‌ها قلق درس خواندن را شناخته‌اند و فقط مراقبت مي‌خواهند که از برنامه درسي عقب نمانند. ديگر نيازي نيست مثل 3 سال اول ريزبه‌ريز بگوييد رياضي‌ات را حل کردي؟ علوم خواندي؟ و... بچه‌ها بايد ياد بگيرند روي پاي خود بايستند. در دوره راهنمايي که تفکر انتزاعي آنها شکل گرفته و مي‌دانند تحصيلات چقدر براي خودشان مفيد است فقط نياز دارند محيط آرام و بي‌دردسري برايشان فراهم و نظارت کنيد تا مبادا به خاطر تغيير مقطع و بحران بلوغ دچار افت تحصيلي شوند. شما در دوره راهنمايي و دبيرستان نقش برطرف‌کننده موانع تحصيلي را داريد. اگر هنوز در اين مقاطع نياز است به طور مستقيم در درس خواندن بچه‌ها وارد عمل شويد، بدون شک در يک جاي کار اشتباه عمل کرده‌ايد و بايد مشاوره بگيريد.
منبع: www.salamat.com
/ج