سفر و شارژ سلامت روان

گفتگو با دکتر محمدمهدي قاسمي، روانپز شک
 

دکتر پرويز ذوالعين، پرسفرترين جهانگرد ايراني بود که موفق شد به 190 کشور جهان سفر کند. چند سال پيش از مرگش، خبرنگاري از او پرسيد شما چگونه برنامه‌ريزي کرديد که توانستيد اين‌همه سفر کنيد؟ دکتر ذوالعين پاسخ داد که: «اگر مي‌خواستم برنامه‌ريزي کنم 190 کشور که هيچ به 10 کشور هم نمي‌توانستم سري بزنم؛ توصيه مي‌کنم سفر را سهل و آسان بگيريد و خود را درگير قيود و زوايد آن نکنيد تا آرامش بيشتري را تجربه کنيد.» گفتگوي ما با دکتر محمدمهدي قاسمي، روان‌پزشک درباره نقش سفر و مسافرت در ارتقاي سلامت روان است؛ پديده‌اي که معمولا در ماه شهريور و تا قبل از بازگشايي مدارس دوباره اوج مي‌گيرد.

ويژگي شخصيتي افرادي که مسافرت مي‌کنند چيست؟
 

اين که ما چگونه سفر کنيم تابعي است از شخصيت، تربيت و تحصيلات ما. همچنان که مي‌بينيم توانايي اقتصادي و يا ميزان بهره‌وري از ابزارها و تجهيزات خاص، بيشتر از آنکه آموختني باشد موضوعي حسي، عاطفي و دروني است. همچنان که انتظار نمي‌رود همه آدم‌ها از يک قطعه موسيقي فاخر و ارزشمند لذت ببرند نبايد انتظار داشت همه آدم‌ها لذت يک شب زيبا در کنار يک درياچه آرام و يا در زير آسمان پرستاره کوير را بدانند.

از نظر روان‌شناسي سفر، چه‌طور مي‌توانيم مسافر خوبي باشيم؟
 

به نکته جالبي اشاره کرديد. شرط اول اين است که لذت بردن از سفر را ياد بگيريم. در واقع بايد به سفر نه آنچنان که معمول است (تفريحي پرهزينه و گاه مشقت‌بار) نگاه کنيم بلکه به سفر مي‌توان به عنوان هنري که کاملا قابل دستيابي و لذت‌بخش است، نگاه کرد. هنگامي که آموختيد مي‌توان بي‌ هيچ برنامه‌ريزي قبلي، بدون هيچ نيازي به مقدمات طولاني و بدون هيچ پروايي، حضور در مقاصدي دور از محل سکونت را تجربه کرد؛ آن وقت مي‌توانيد خود را يک جهان‌گرد، يک مسافر يا يک سالک بدانيد.

آثار رواني مسافرت را چگونه ارزيابي مي‌کنيد؟
 

همين که وقتي به دست مي‌آوريم تا چند روزي را از فشارهاي روزانه زندگي دور باشيم و به استراحت بپردازيم تاثير بسيار زيادي بر ميزان سلامت جسم و روان ما مي‌گذارد به ويژه در افرادي که پراسترس هستند سفر کردن، در افزايش سلامت رواني‌شان نمود بيشتري دارد. همچنين در نظر داشته باشيد که مسافرت يکي از جذاب‌ترين تفريحات است که در افزايش سلامت روان به شدت موثر است. احاديث مشهوري از پيامبر گرامي اسلام درباره سفر و فوايد آن روايت شده است. يکي از مشهورترين اين احاديث «سفر کنيد تا سالم و تندرست باشيد» است. همچنين قرآن کريم در 10 آيه مردم را به سير و گردش در زمين فرمان داده است.

اغلب مردم فصل تابستان را براي مسافرت انتخاب مي‌کنند. آيا اين زمان فرصت خوبي براي مسافرت است؟
 

تابستان بهترين فصل مسافرت است زيرا والدين دغدغه درس و مشق فرزندان را ندارند و مي‌توانند با ترتيب دادن يک مسافرت در مکاني ساکت و آرام، چند روزي را بدون استرس سر کنند و تغيير روحيه دهند و تا حدودي از دردسرها و تنش‌هاي زندگي خلاصي يابند.

خيلي از اوقات با افرادي برخورد مي‌کنيم که فقط به کار فکر مي‌کنند و شايد هيچ‌وقت نتوانند چند روزي را براي مسافرت خود و خانواده درنظر بگيرند. سرنوشت چنين افرادي چيست؟
 

براي روشن‌شدن اين موضوع مثالي مي‌زنم. هنگامي که نخستين باران پاييزي شروع به باريدن مي‌کند همه ما سري به پشت بام مي‌زنيم تا مطمئن شويم راه ناودان باز است. دليل وارسي سقف خانه و آشيانه اين است که سقف خانه نم نکشد و خراب نشود. آيا براي سقف روان‌مان هم همين‌قدر دقت مي‌کنيم و در صدد بازکردن راهي براي تخليه هيجانات و استرس‌‌هاي زندگي هستيم تا سقف روان‌مان نم نکشد؟ به ياد داشته باشيد که مسافرت با افزايش سلامت رواني جامعه، به توسعه کشور نيز کمک مي‌کند. بنابراين نبايد تصور کنيد افرادي که هميشه کار مي‌کنند و به سفر نمي‌روند کمتر از ديگران به توسعه کمک مي‌کنند.

سفر و مسافرت علاوه بر ارتقاي سلامت روان در سلامت معنوي‌مان نيز موثر است؟
 

همان‌گونه که سنت اسلام از همه مومنان مي‌خواهد که دست کم يک بار در زندگي‌شان سفر زيارتي به خانه خدا را انجام دهند، در واقع چنين مسافرتي موجب افزايش سلامت معنوي انسان نيز مي‌شود. در ساير اديان نيز چنين مشابهت‌هايي وجود دارد براي مثال پائولوکوئيلو نويسنده مشهور جهان، سفري معنوي را همانند مسلمانان تجربه کرد. پائولوکوئيلو برزيلي پس از پيمودن جاده سانتايگو که از کوه‌هاي پيرنه فرانسه آغاز مي‌شود به شبه جزيره ليري در اسپانيا رفت و خاطرات خود را در کتابي به نام «خاطرات يک مغ» نوشت. پائولوکوئيلو در اين سفر، اسرار و رموز معنوي فراواني را آموخت به طوري که بر زندگي و سلوک معنوي وي تاثير به سزايي داشت و از آن به بعد رويه زندگي اين فرد تغيير کرد.
منبع: http://www.salamat.com
ae