شما هم مي توانيد بهترين سخنراني را ارائه دهيد!

اگر همين الان از شما بخواهند در مورد موضوعي که اطلاعاتي هم درباره ي آن داريد براي جمعي (مثلاً 100 نفره) صحبت کنيد، چه احساسي خواهيد داشت؟! احساستان هرچه باشد، بعد از خواندن اين مقاله، آرامش و اعتماد به نفس تان به نحو قابل ملاحظه اي افزايش خواهد يافت؛ و با انجام تمرين هاي ذکر شده و مداومت بر آنها، روز به روز توانايي شما در سخن گفتن براي جمع بيشتر خواهد شد.
نحوه ي برقراري ارتباط از جامعه اي به جامعه ي ديگر و از فرهنگي به فرهنگ ديگر متفاوت است. اما چيزي که در فرهنگ ها و جوامع مختلف مشترک است، اين است که انسان ها از طريق کار و فعاليتي که مي کنند، باور و نگاهي که به دنيا دارند، اين که چه مي گويند و چگونگي نحوه ي بيان عقايد و باورها، با ديگر انسان ها و جهان هستي رابطه برقرار مي کنند.
در دوران کودکي چون انسان هنوز پاي بند به قيود و الگوهاي رفتاري که از طريق جامعه و خانواده به او تحميل مي شود نشده است، کاملاً طبيعي و بر اساس غرايز خود زندگي و رفتار مي کند. به همين خاطر است که کودک به راحتي با رفتار و گفتاري کاملاً طبيعي، با ديگران رابطه برقرار مي کند.شايد يک کودک به راحتي در جمعي براي اطرافيان با لحن کودکانه اش شيرين زباني کند و نظر و عقيده خود را با ديگران در ميان بگذارد؛ اما همين کودک هر چه بزرگ تر مي شود و در قالبي قرار مي گيرد که جامعه و خانواده سازنندگان آنند، فرد از بُعد طبيعي خود فاصله مي گيرد.
اگر چه رعايت بايد و نبايدها و الگوهاي رفتاري جامعه براي زندگي در آن جامعه لازم و ضروري است، اما اگر فرد از چگونگي و نحوه ي بکارگيري آنها آگاهي نداشته باشد، احساس خواهد کرد که وجود بايد و نبايدها فقط موجب محدوديت خواهند شد؛ وجود احساس محدوديت موجب بروز ترس در فرد مي شود و در نتيجه نمي تواند به راحتي با ديگران رابطه ي مؤثر برقرار کند. به بيان ديگر، فرد در ارتباط با ديگران احساسات و عواطف خود را به راحتي بيان نمي کند و يا به نوعي آنها را سرکوب مي کند. در نتيجه، فرد هميشه سعي مي کند حالتي رسمي و اتو کشيده به خود بگيرد و در پي اين باشد که "لفظ قلم" و کتابي صحبت کند و فکر مي کند اين گونه ديگران او را خواهند پذيرفت.
شايد به همين خاطر است که انسان هر چقدر بزرگ تر مي شود برايش مشکل تر است که در جمع و حضور ديگران عقايد و نظرات خود را بيان کند و به عبارتي نمي تواند در جمع صحبت کند.

آيا شما هم جز افرادي هستيد که از صحبت کردن در جمع هراس دارند؟!
 

همين حالا خود را ارزيابي کنيد...
- هر وقت مي خواهم در جمعي صحبت کنم، چار تعريق، لرزش، افزايش ضربان قلب، کوتاهي تنفس، انقباض عضلات و ... مي شوم.
- وقتي از من مي خواهند در جمعي صحبت کنم، اعتماد به نفسم را کاملاً از دست مي دهم، دست و پايم را گم مي کنم و نمي توانم درست فکر کنم.
- وقتي مي خواهم در جمعي صحبت کنم، تمرکز حواسم را از دست مي دهم، دچار سرگيجه و لرزش صدا مي شوم و نمي توانم مطالب را به درستي و منظم بيان کنم و يادم نمي آيد که قرار بود چه بگويم!
- برايم فرقي نمي کند که محيط و حضار آشنا يا ناآشنا هستند؛ در هر دو حالت وقتي قرار است در جمعي صحبت کنم دچار اضطراب مي شوم.
- مي ترسم از اين که ديگران مخالف نظر من باشند و يا مرا مسخره کنند!
- مي ترسم از اين که ديگران متوجه مي شوند که من هنگام صحبت اعتماد به نفس خود را از دست داده ام و اضطراب دارم!
- و...
همان طور که مي دانيد، تأييد عبارات بالا نشان دهنده آن است که شخص نمي تواند در جمع به راحتي صحبت کند و عقايد و نظرات و مطالبي را که تهيه کرده است به طور منظم و دقيق براي ديگران بيان کند.
حتماً مي دانيد که اين مسئله قابل حل است و مي توان با تمرين و تکرار، ترس در جمع صحبت کردن را از بين برد و اعتماد به نفس لازم را به دست آورد. با خواندن ادامه ي مطلب، شما به اين هدف دست خواهيد يافت.

آيا تا به حال از خود پرسيده ايد که:
 

- چه عاملي موجب مي شود که وقتي براي جمعي صحبت مي کنم، نمي توانم مانند زماني که براي يک نفر صحبت مي کنم يا زماني که به راحتي در جايي نشسته ام، بر اعصاب خود مسلط باشم؟
- چه دليلي دارد که وقتي براي جمعي صحبت مي کنم دچار اضطراب مي شوم و نمي توانم بر افکار و صحبت هايم تسلط داشته باشم؟
پيش از هر چيز بايد بدانيد شما تنها کسي نيستيد که چنين ترسي را تجربه مي کنيد؛ و البته بخشي از اين ترس لازم و مفيد است. اما اين ترس اگر به ميزاني باشد که شما را از انجام فعاليت هايتان باز دارد و مانع پيشرفت و موفقيتتان شود، بايد به فکر غلبه بر اين ترس باشيد. براي رسيدن به اين هدف لازم است به تمريناتي که ارائه مي شود توجه کنيد و آنها را به کار بگيريد.
اما قبل از انجام تمرينات لازم است خود را آماده کنيد:
- ابتدا چند دقيقه (2-5 دقيقه) نفس عميق بکشيد و اگر مي توانيد، از راه هاي ديگري که مي دانيد، براي آرام کردن خود استفاده کنيد.
-اکنون زمان آن رسيده است هر چه افکار منفي نسبت به خود و ديگران و يا شرايط داشتيد را از خود دور کنيد تا از اين طريق بتوانيد اعتماد به نفسي را که براي صحبت در جمع لازم و ضروري است، کسب کنيد.
- صاف و محکم بايستيد و سر و چانه و شانه هايتان را بالا نگه داريد. اين ژست نشان مي دهد موضوعي که مي خواهيد درباره اش صحبت کنيد، موضوع مهم و با اهميتي براي شما و شنوندگان است.
اکنون شما با افکار و احساسات مثبتي که نسبت به خودتان و شرايط اطراف داريد، آماده هستيد تا تمرينات زير را انجام دهيد.
(نکته: تمرين و تکرار بيشتر، موفقيت بيشتر را به همراه دارد.)

1- کنار گذاشتن هر نوع مانعي که ذهن ايجاد مي کند
 

اولين مانعي که موجب مي شود شما از صحبت کردن در جمع ترس داشته باشيد، اين است که احساس خوبي نسبت به اطرافيان نداشته باشيد و فکر کنيد ممکن است ديگران به شما بخندند و شما را مسخره کنند و يا حتي متوجه شوند که شما چقدر مضطرب هستيد و ... به همين دليل فکر مي کنيد که بايد مثل آدم آهني يا به عبارت ديگر اتو کشيده و لفظ قلم صحبت و يا رفتار کنيد. زنجيرهاي قيود را بکشنيد و خودتان باشيد. اگر لهجه اي داريد، به لهجه ي خودتان صحبت کنيد (البته اگر مطمئن هستيد که ديگران صحبت هاي شما را متوجه خواهند شد). پس: خودتان باشيد، آزادانه رفتار کنيد و آزادانه صحبت کنيد.

2- تقليد نکنيد
 

هيچ کدام از انسان ها دقيقاً مثل هم نيستند (حتي دو قلوهاي يک تخمکي هم تفاوت هايي با هم دارند). اگر ديديد که شخصي به طرز خاصي در جمع صحبت مي کند که مورد پذيرش ديگران واقع مي شود، سعي نکنيد مثل او باشيد! آن طرز صحبت و يا ژست رفتاري، مخصوص و برازنده ي آن شخص است نه شما! شما هم مي توانيد جوهره ي وجودي خود را کشف کنيد و به طريقي که برازنده ي شماست صحبت کنيد.
پس بدانيد که نه ديگران مي توانند مثل شما شوند و نه شما مي توانيد مثل ديگران باشيد. شما يگانه هستيد.

3- تمرين کنيد
 

شنوندگان دوست دارند کلام گوينده واضح، صريح و با لحني راحت و طبيعي باشد. به همين دليل لازم است قبل از اين که بخواهيد در جمعي صحبت و يا سخنراني کنيد، ابتدا در مقابل آينه با خودتان صحبت کنيد، تمرين کنيد که راحت و طبيعي صحبت کنيد؛ صحنه در جمع بودن را با تمامي جزئياتش تصور کنيد. مثلاً تصور کنيد که يکي از حضار از شما سؤالي مي پرسد و شما با گفت و گوي کاملاً ساده و طبيعي به سؤال وي پاسخ مي دهيد. (توجه: شنونده نبايد احساس کند که شما مطلب را فقط حفظ کرده ايد و اطلاعي درباره ي موضوع نداريد! پس لازم است اطلاعات خود را افزايش دهيد).

4- به رفتارهاي کلامي و غيرکلامي خود توجه کنيد
 

بايد بدانيد هنگامي که مي خواهيد در جمعي صحبت کنيد و مطلبي را به ديگران منتقل کنيد، علاوه بر کلام شما، رفتارهاي غيرکلامي شما هم در انتقال مطالب بسيار مهم و تأثيرگذار است. اين که گاهي از دستهايمان استفاده کنيم و يا متناسب با موضوع، حالت چهره و يا تُن صداي ما با توجه به هيجان هايمان تغيير کند، و همچنين قدرت صداي گوينده، در انتقال پيام مؤثر است.
به همين دليل توصيه مي شود که از طريق بيان احساسات و عواطف خود براي بيان جملاتتان استفاده کنيد. اين کار موجب نزديکي گوينده و شنونده مي شود و موجب مي شود پيام بهتر و سريع تر منتقل شود.

5- به هدفتان توجه کنيد
 

از خودتان بپرسيد: چرا مي خواهم درباره ي اين موضوع صحبت کنم؟ آيا اين موضوع براي من اثبات شده است؟ چه چيزي را و چرا بايد در اين مورد به ديگران ثابت کنم؟ انتظار دارم چه موضوعي را و چگونه درک کنند و ... . بعد از اين که پاسخ اين سؤالات را براي خود يافتيد، آنها را با شنوندگان صادقانه در ميان بگذاريد و آنها را از اهدافتان آگاه سازيد.

6- به حاضران در جمع احترام بگذاريد
 

مي توانيد در ابتداي جلسه از حضار بخواهيد که در بحث ها با شما مشارکت کنند و اگر نظر و عقيده و يا سؤالي داشتند به راحتي بيان کنند؛ همچنين مي توانيد خودتان از آن ها سؤال کنيد و يا جمله اي را نيمه تمام بگذاريد و از آنها بخواهيد آن جمله را تکميل کنند. در آخر به خاطر پاسخي که از آنها دريافت کرديد و همچنين حضور آنها در جلسه و وقتي که براي ارائه مطالب در اختيار شما قرار دادند، از آنها تشکر کنيد.
شما هم مي توانيد بهترين تجارب سخنراني را داشته باشيد؛ اگر پشتکار و اراده داشته باشيد مي توانيد بر ترس خود غلبه کنيد. اين ترس در مقابل اراده ي شما ناتوان است. کافي است سخنراني را شروع کنيد، بعد از اين که چند کلمه صحبت کرديد، کنترل سخنراني را در اختيار خواهيد گرفت و به بهترين نحو مطالب خود را ارائه خواهيد کرد. فقط کافي است باور داشته باشيد!
اين که سخنراني شما به چه ميزان موفق باشد به اين بستگي دارد که قبلاً چقدر درباره ي موفقيت فکر کرده ايد و خود را تا چه اندازه انساني موفق مي دانيد!
از اين پس شما در ارتباط با ديگران احساس امنيت و آرامش خواهيد کرد و نظرات خود را در اجتماعات رسمي و غير رسمي با قدرت بيان خواهيد کرد.
منبع:ماهنامه ي علمي - فني دانشمند، شماره ي 558
/ع