رشد و نيازهاي تغذيه اي كودك نوپا

رشد جسماني و فيزيكي كودك نوپا
 

در سال دوم زندگي رشد فيزيكي يعني افزايش قد و وزن كودك قدري كندتر از سال اول است، يعني حدود 5/2 كيلوگرم به وزن او و تقريبا 12 سانتيمتر به طول قد كودك اضافه مي شود (قبل از يك سالگي حدود 7 كيلوگرم به وزن تولد و حدود 25 سانتيمتر به قدش اضافه شده بود) . تكامل مغزي و حركتي در اين فاصله زماني زياد است بطوري كه مغز كودك تا پايان 2 سالگي سريع ترين دوران رشد خود را پشت سر مي گذارد. فرم بدن او نيز نسبت به يك سالگي تغيير فاحشي پيدا مي كند، و بسياري از چربي هاي بدن به ويژه در نواحي پشت، سرين و پاها از بين مي روند و ماهيچه ها محكم تر و قوي تر شده و استخوان پاها كشيده تر مي شود.

تكامل كودك نوپا
 

از نظر تكامل، كودك در اين سن راه مي رود، كلماتي را بيان مي كند، محيط اطراف خود را با دقت نظاره مي نمايد، كنجكاو بوده و مرتب در حال اكتشاف است و مي خواهد چيزهاي جديد را بشناسد. هر چند استقلال طلبي مي كند ولي به مراقبت بيشتري براي جلوگيري از خطر نياز دارد، دوست ندارد به او كمك كنند ولي نبايد تنهايش گذاشت. كارهايي مي كند كه مورد توجه قرار گيرد و احساساتش را بهتر مي فهماند. او به امنيت خانواده نيازمند است . بازي را دوست دارد و ياد مي گيرد كه چگونه با دنيائي كه در آن زندگي مي كند آشنا شود.
سرعت كسب و پيشرفت اين توانايي ها با ساختار ژنتيكي، محيط زندگي، نوع تغذيه و عوامل عاطفي- رواني او ارتباط دارد. رفتار تغذيه اي او هم تغيير مي كند و در مورد نحوه غذا خوردنش دخالت و گاهي اوقات كمك مي كند.

غذا خوردن كودك نوپا
 

گاهي غذا را در دهان نگه مي دارد و آن را نمي بلعد، ولي ممكن است براي خوردن همان غذا بعد از چند ساعت علاقه نشان دهد. در اين زمان به تدريج ياد مي گيرد كه چگونه مي تواند از قاشق بطور نسبتا صحيح استفاده كند، به ويژه اگر خيلي گرسنه باشد. در گرفتن فنجان هم مهارت پيدا كرده، آن را با يك دست مي گيرد و مي تواند شير و مايعات را از فنجان يا ليوان بنوشد.

الگوي رشد و نيازهاي تغذيه اي متناسب در نوپا
 

هر يك از كودكان 1 تا 2 ساله الگوي رشد خاص خود را دارند و نبايد با الگوي رشد ساير كودكان مقايسه شوند. در اشتها و رشد هر كودك نيز معمولا نوساناتي مشاهده مي شود يعني گاهي از اشتها و رشد بيشتري برخوردارند و برخي اوقات اشتهاي خوبي ندارند. بديهي است اگر مادران از اين تغييرات اشتها و رشد باخبر باشند نگراني و يا جنگ و جدال در مورد غذاخوردن كودك بوجود نمي آيد.
معمولا متناسب با ميزان رشد خوب كودكان و مراحل تكامل مناسب آنان، نياز به مواد مغذي نيز تغيير مي كند و عواملي مانند حركت، بازي، فعاليت و اندازه بدن كودك، سوخت و ساز معمولي بدن، وضع سلامت يا بيماري كودك همه به عنوان معيار نياز هاي تغذيه اي او به شمار مي روند. بنابراين مواد غذايي كه در اختيار كودك قرار مي گيرد بايد به گونه اي باشد كه موارد زير را تامين نمايد.
1. سرعت رشد جسمي كودك (افزايش اندازه اسكلت بدن نظير استخوان، ماهيچه ها و غيره)
2. رشد سريع مغز و افزايش سلول هاي آن
3. تكامل سريع سيستم ايمني كودك
4. فعاليت فيزيكي
5. ترميم سريع بافت ها و جبران آنچه كه در جريان بيماري از بين مي رود.
مسلما در سرعت رشد جسمي، تامين انرژي لازم، استفاده از پروتئين با ارزش بيولوژيك بالا(نظير تخم مرغ)، كلسيم، فسفر، پتاسيم، روي (بامصرف لبنيات و گوشت) و... بسيار موثر بوده و كمبود هر يك از آنها و ساير مواد مغذي لازم، مي تواند بر روند رشد اثر گذاشته و حتي آن را مختل نمايد.

كلياتي در مورد انرژي و مواد مغذي مورد نياز يك كودك 1 تا 2 ساله
 

در مورد ميزان انرژي يا كالري دريافتي از مواد مغذي آنچه در كتاب ها به عنوان مقدار مورد نياز روزانه توصيه مي شود به عنوان يك راهنما است و چون اين ميزان ازمواد غذايي، براي برنامه ريزي غذايي جمعي تدوين شده و ممكن است براي برخي از كودكان بسيار بيشتر از نياز فيزيولوژيك آنان باشد. لذا مقدار مواد مورد نياز براي فرد فرد كودكان بايد بر اساس عواملي نظير اشتها، اندازه جثه، ميزان فعاليت و حتي نوع رابطه مادر با كودك پايه ريزي شود.
وزن به تنهايي نمي تواند معياز خوبي براي تعيين انرژي مورد نياز و مقدار مواد غذايي دريافتي كودك باشد. به ويژه در زمانهايي كه كودك رشد بيشتري دارد نظير سال اول زندگي و يا بعد ها در سال هاي بلوغ، همچنين براي كودكاني كه زير وزن استاندارد هستند يا آنهايي كه افزايش وزن دارند مقدار انرژي و غذاي مورد نياز متفاوت است. به هر حال مي توان گفت معيار وزن فقط يك راهنما است.
در سال دوم زندگي همزمان با كاهش آهنگ رشد، ميزان نياز به پروتئين و كالري بر اساس كيلوگرم وزن بدن نيز كاهش مي يابد ولي بايد به ميزان دريافتي مواد مغذي ديگر مانند كلسيم، آهن، ويتامينC، ويتامينA، اسيد فوليك و ويتامين B6 توجه داشت.
كلسيم و آهن براي رشد كودك ضروري است، بنابراين در صورتي كه برنامه غذايي كودك حاوي مقدار مناسبي از مواد غذايي نظير لبنيات (شير و ماست و ...) باشد كلسيم او تامين مي شود. گوشت، حبوبات، نان(غلات)، بعضي از سبزي ها و ميوه هاي تازه و خشك غني از آهن هستند و مي توانند نياز هاي تغذيه اي كودك را از نظر آهن تامين كنند. ولي هنوز هم بايد آهن را به ميزان 15 ميلي گرم در روز تا سن 2 سالگي دريافت كنند كه معمولا به صورت قطره يا شربت آهن (قاشق 5/1 ت cc 2 ) خواهد بود.
در برنامه غذايي روزانه كودك ميوه و سبزي بايد گنجانده شود تا كودك قسمتي از ويتامين هاي مورد نياز خود را از اين طريق هم دريافت كند.

آيا كودك نوپا به مولتي ويتامين نياز دارد؟
 

استفاده از قطره مولتي ويتامين در سال دوم زندگي ضروري است و در موارد زير اهميت اين ضرورت چشمگير تر است:
• كودكاني كه در سن يك سالگي از شير مادر محروم مي شوند.
• تماس كافي با نور خورشيد ندارند.
• غذاهاي گوشتي و پروتئيني كم مي خورند و مصرف مستمر لبنيات جزو عادات غذايي خانواده نيست.
• كودكان كم اشتها و يا محروم از توجه و عطوفت خانواده كه به مقدار كافي منابع مهم ويتامين را دريافت نمي كنند.
• كودكاني كه بدغذا هستند يا به لبنيات علاقه نداشته و يه به آن حساسيت دارند.
منبع:www.ninisite.com
/ك