راهنماي کاشت گياهان دارويي در خانه
نويسنده:حسين بهادري*
اگر در حياط خانه يا آپارتمانتان باغچه کوچکي داريد، پيشنهاد ميکنم براي يک بار هم که شده، گياهان دارويي در باغچهتان بکاريد تا علاوه بر زيبايي و طراوت، از خواص دارويي آنها هم بهرهمند شويد.
خيلي از گياهان دارويي را مي شود در محيط زندگي شهري؛ مثلا توي حياط، روي پشت بام، تراس، بالکن و حتي بعضا در داخل منزل و پشت پنجرههاي پرنور کاشت. با کمي حوصله و صرف اندکي هزينه، داخل گلدانهاي قابل حمل يا جعبههاي چوبي، امکان کاشت وجود دارد. کاشت اين گياهان از ديرباز در باغها و باغچههاي منازل ايرانيان مرسوم بوده و در اين مقاله ميخواهم به چند نمونه از گياهان دارويي که ميتوان در باغچه خانه يا آپارتمان کاشت و برخي خواص دارويي آنها اشاره کنم.
• نام علمي: Viola tricolor
• نام خانواده: بنفشه
• قسمت مورد استفاده: گياه کامل، سرشاخههاي گلدار
• خواص درماني: مدر، ملين قوي، ضدالتهاب مخاط دستگاه تنفسي
• طرز مصرف: دمکرده
• شکل گياه: منشعب
• ارتفاع گياه: تا 15 سانتيمتر
• زمان گلدهي: بهار و تابستان
• گلها: مسطح با 5 گلبرگ نامنظم، مخملي شکل با رنگهاي مختلف اما غالبا خوشرنگ، معمولا داراي يک چشم مرکزي
• تکثير: به وسيله بذرکاري در اوايل تابستان و انتقال نشاها به محل اصلي در پاييز يا با تقسيم بوته در اواسط تابستان
• نيازها: خاک (در خاک غني از کود دامي)، آب (به طور متوسط آبياري شود)، نور (آفتابي) و رطوبت (متوسط).
• نام علمي: Echinacea angustifolia
• نام خانواده: کاسني
• نوع گياه: بوته
• قسمت مورد استفاده: ريشه و ريزوم
• خواص درماني: ضدعفونيکننده، ضدالتهاب، بازکننده عروق، تقويتکننده سيستم ايمني
• طرز مصرف: دمکرده يا جوشانده ملايم
• توجه: در دوران بارداري و شيردهي نبايد استفاده شود.
• ارتفاع: تا90 سانتيمتر
• زمان گلدهي:اواسط تابستان
• گلها: با گلبرگهاي ارغواني آويخته يا گسترده در اطراف مرکز گل
• تکثير: با تقسيم ريشه در اواخر زمستان يا اوايل بهار
• نيازها: خاک (در هر نوع خاک باغچه)، آب (در هفته 3 بار)، نور (آفتاب و سايه) و رطوبت (متوسط).
• نام علمي: Lavandaula officinalis chaix lavadula stoechas
• نام خانواده: نعناع
• نوع گياه: بوته، درختچه
• قسمت مورد استفاده: گل و برگ
• خواص درماني: ضدنفخ، ضدعفونيکننده، ضداسپاسم، مطبوعکننده در فرآوردههاي داروسازي و عطرسازي
• طرز مصرف: دمکرده
• شکل ظاهري: بوتهاي خشبي
• ارتفاع گياه: 90 تا 120 سانتيمتر
• زمان گلدهي: اوايل تا اواسط تابستان
• گلها: به شکل گلآذين سنبلهاي
• تکثير: با قلمه پاشنهدار (خشبي) حدود 8 سانتيمتر، در اواخر تابستان، بذر و قلمه در پاييز و بهار
• نيازها: خاک (در خاک شني، لومي، آهکي)، آب (آبياري بايد کم باشد؛ چون پرآبي گياه را خراب ميکند)، نور (محل آفتابگير) و رطوبت (نيازي ندارد).
• نام علمي: Mentha species
• نام خانواده: نعناع
• نوع گياه: بوته
• قسمت مورد استفاده: برگ و سرشاخههاي گلدار گياه
• خواص درماني: ضدنفخ، ضدعفونيکننده، محرک، ضداسپاسم، معرق، ضدنفخ
• طرز مصرف: دمکرده
• شکل ظاهري: علفي
• ارتفاع: تا 20 سانتيمتر
• زمان گلدهي: آخر تابستان
• گلها: به شکل سنبله• تکثير: با بذر در محل مناسب
• نيازها: خاک (حاصلخيز و نيمه سبک)، آب (تقريبا زياد)، نور (کاملا آفتابي) و رطوبت (رطوبت متوسط ميخواهد و به سرما حساس است).
• مشخصات گياه: گياهي است با برگهاي تحتاني قاشقي شکل و برگهاي فوقاني سرنيزهاي گلها همواره زرد تا نارنجي رنگ بوده و ميوههاي فندقي آن خميده و قلابي شکل است.
• قسمتهاي مورد استفاده: گلها و سرشاخههاي گلدار
• خواص دارويي: درمان جوشها، التهابات و ترکهاي پوستي، پايينآورنده کلسترول خون
• طرز مصرف: گل هميشه بهار اثر فوقالعادهاي در درمان برخي از ناراحتيهاي پوستي مثل ترک پوست، جوشها و انواع التهابات پوستي دارد. براي اين منظور ميتوان 4 تا 6 گرم عصاره گل هميشه بهار را در مقداري کره يا چربي مخلوط نموده و به شکل خارجي در موضع استعمال نمود. همچنين دم کرده 30 گرم گل هميشه بهار در يک ليتر آب اگر تماما در يک روز مصرف شود ميتواند کمي به کاهش چربي خون کمک کند.
• شکل گياه: خشبي يکساله
• ارتفاع: تا 30 سانتيمتر
• زمان گلدهي: در فصل تابستان
• گلها: زرد و نارنجي عرفي گلها تا 10 سانتيمتر
•تکثير: به وسيله بذکاري از بهار يا اواخر تابستان
• نيازها: خاک (در هر نوع خاک باغچه با زهکش مناسب)، آب (تقريبا پرآب است)، نور (آفتاب و آفتاب سايه) و رطوبت (متوسط)
/ج
خيلي از گياهان دارويي را مي شود در محيط زندگي شهري؛ مثلا توي حياط، روي پشت بام، تراس، بالکن و حتي بعضا در داخل منزل و پشت پنجرههاي پرنور کاشت. با کمي حوصله و صرف اندکي هزينه، داخل گلدانهاي قابل حمل يا جعبههاي چوبي، امکان کاشت وجود دارد. کاشت اين گياهان از ديرباز در باغها و باغچههاي منازل ايرانيان مرسوم بوده و در اين مقاله ميخواهم به چند نمونه از گياهان دارويي که ميتوان در باغچه خانه يا آپارتمان کاشت و برخي خواص دارويي آنها اشاره کنم.
1.گل بنفشه سه رنگ
• نام علمي: Viola tricolor
• نام خانواده: بنفشه
• قسمت مورد استفاده: گياه کامل، سرشاخههاي گلدار
• خواص درماني: مدر، ملين قوي، ضدالتهاب مخاط دستگاه تنفسي
• طرز مصرف: دمکرده
• شکل گياه: منشعب
• ارتفاع گياه: تا 15 سانتيمتر
• زمان گلدهي: بهار و تابستان
• گلها: مسطح با 5 گلبرگ نامنظم، مخملي شکل با رنگهاي مختلف اما غالبا خوشرنگ، معمولا داراي يک چشم مرکزي
• تکثير: به وسيله بذرکاري در اوايل تابستان و انتقال نشاها به محل اصلي در پاييز يا با تقسيم بوته در اواسط تابستان
• نيازها: خاک (در خاک غني از کود دامي)، آب (به طور متوسط آبياري شود)، نور (آفتابي) و رطوبت (متوسط).
2.اکيناسه
• نام علمي: Echinacea angustifolia
• نام خانواده: کاسني
• نوع گياه: بوته
• قسمت مورد استفاده: ريشه و ريزوم
• خواص درماني: ضدعفونيکننده، ضدالتهاب، بازکننده عروق، تقويتکننده سيستم ايمني
• طرز مصرف: دمکرده يا جوشانده ملايم
• توجه: در دوران بارداري و شيردهي نبايد استفاده شود.
• ارتفاع: تا90 سانتيمتر
• زمان گلدهي:اواسط تابستان
• گلها: با گلبرگهاي ارغواني آويخته يا گسترده در اطراف مرکز گل
• تکثير: با تقسيم ريشه در اواخر زمستان يا اوايل بهار
• نيازها: خاک (در هر نوع خاک باغچه)، آب (در هفته 3 بار)، نور (آفتاب و سايه) و رطوبت (متوسط).
3.اسطوخودوس
• نام علمي: Lavandaula officinalis chaix lavadula stoechas
• نام خانواده: نعناع
• نوع گياه: بوته، درختچه
• قسمت مورد استفاده: گل و برگ
• خواص درماني: ضدنفخ، ضدعفونيکننده، ضداسپاسم، مطبوعکننده در فرآوردههاي داروسازي و عطرسازي
• طرز مصرف: دمکرده
• شکل ظاهري: بوتهاي خشبي
• ارتفاع گياه: 90 تا 120 سانتيمتر
• زمان گلدهي: اوايل تا اواسط تابستان
• گلها: به شکل گلآذين سنبلهاي
• تکثير: با قلمه پاشنهدار (خشبي) حدود 8 سانتيمتر، در اواخر تابستان، بذر و قلمه در پاييز و بهار
• نيازها: خاک (در خاک شني، لومي، آهکي)، آب (آبياري بايد کم باشد؛ چون پرآبي گياه را خراب ميکند)، نور (محل آفتابگير) و رطوبت (نيازي ندارد).
4.نعناع سبز
• نام علمي: Mentha species
• نام خانواده: نعناع
• نوع گياه: بوته
• قسمت مورد استفاده: برگ و سرشاخههاي گلدار گياه
• خواص درماني: ضدنفخ، ضدعفونيکننده، محرک، ضداسپاسم، معرق، ضدنفخ
• طرز مصرف: دمکرده
• شکل ظاهري: علفي
• ارتفاع: تا 20 سانتيمتر
• زمان گلدهي: آخر تابستان
• گلها: به شکل سنبله• تکثير: با بذر در محل مناسب
• نيازها: خاک (حاصلخيز و نيمه سبک)، آب (تقريبا زياد)، نور (کاملا آفتابي) و رطوبت (رطوبت متوسط ميخواهد و به سرما حساس است).
5.گل هميشه بهار
• مشخصات گياه: گياهي است با برگهاي تحتاني قاشقي شکل و برگهاي فوقاني سرنيزهاي گلها همواره زرد تا نارنجي رنگ بوده و ميوههاي فندقي آن خميده و قلابي شکل است.
• قسمتهاي مورد استفاده: گلها و سرشاخههاي گلدار
• خواص دارويي: درمان جوشها، التهابات و ترکهاي پوستي، پايينآورنده کلسترول خون
• طرز مصرف: گل هميشه بهار اثر فوقالعادهاي در درمان برخي از ناراحتيهاي پوستي مثل ترک پوست، جوشها و انواع التهابات پوستي دارد. براي اين منظور ميتوان 4 تا 6 گرم عصاره گل هميشه بهار را در مقداري کره يا چربي مخلوط نموده و به شکل خارجي در موضع استعمال نمود. همچنين دم کرده 30 گرم گل هميشه بهار در يک ليتر آب اگر تماما در يک روز مصرف شود ميتواند کمي به کاهش چربي خون کمک کند.
• شکل گياه: خشبي يکساله
• ارتفاع: تا 30 سانتيمتر
• زمان گلدهي: در فصل تابستان
• گلها: زرد و نارنجي عرفي گلها تا 10 سانتيمتر
•تکثير: به وسيله بذکاري از بهار يا اواخر تابستان
• نيازها: خاک (در هر نوع خاک باغچه با زهکش مناسب)، آب (تقريبا پرآب است)، نور (آفتاب و آفتاب سايه) و رطوبت (متوسط)
پي نوشت ها :
* کارشناس باغباني
منبع:www.salamat.com/ج