چاقی چیست و چه عوارضی دارد ؟

چاقی به بیماری گفته می شود که در آن مقدار زیادی چربی در بدن ذخیره شده باشد . افزایش چربی شکم، به طور مستقل با خطر ابتلا به بیماری قلبی را ارتباط دارد. ذخیره اصلی انرژی بدن، چربی است. اگر انرژی دریافتی بیش از انرژی ای باشد که به مصرف می رسد، افزایش بافت چربی، گریزناپذیر خواهد بود. بنابراین بر وزن بدن افزوده می شود. از آنجایی که مصرف انرژی با وزن بدن متناسب است، افزایش وزن، افزایش مصرف انرژی را به همراه دارد. بنابراین با افزایش انرژی دریافتی، میزان مصرف انرژی هم بالا می رود و در نتیجه وزن بدن ثابت می ماند. میزان فعالیت جسمی: برخی بیماران از افزایش پیشرونده وزن شکایت می کنند، حال آنکه مقدار غذای دریافتی آنها افزایش نیافته است. باید گفت که چنین وضعیتی کاملا امکان پذیر است. درست است که مقدار انرژی دریافت شده افزایشی نداشته است، اما در مقابل، مقدار انرژی مصرف شده به دلیل کاهش فعالیت جسمی کاهش یافته است. از این رو افزایش وزن حاصل می شود.
افزایش سن: کاهش پیشرونده توده عضلانی بدن که با افزایش سن روی می دهد، امری اجتناب ناپذیر است. در عین حال به دلیل کاهش توانایی بدن در سوزاندن چربی ها، وزن افزایش می یابد. در این حالت اگر مقدار کالری دریافتی به میزان قبلی باقی بماند، به ناچار افزایش وزن خواهیم داشت که بیشتر از چربی تشکیل شده است. بنابراین تولید انرژی کاهش می یابد و برای جبران انرژی از دست رفته نیاز به دریافت مقدار بیشتری ماده غذایی خواهد بود. پس توده عضلانی به شکل پیشرونده ای کاهش یافته و توده چربی افزایش می یابد. ترکیب بندی بدن: در افرادی که وزن بدن آنها مساوی است، میزان کالری مصرفی غذایی متفاوت است و افرادی که به میزان مساوی کالری مصرف می کنند، ممکن است وزن های متفاوتی داشته باشند. یک فرد بسیار سنگین وزن می تواند کالری غذایی بسیار کمتری نسبت به فرد بسیار سبک تر مصرف کند و برعکس. عوامل ژنتیک: برخی از خانواده ها مستعد ابتلا به چاقی هستند. این امر دخالت عوامل ژنتیک را در ایجاد چاقی نشان می دهد. سازوکاری که از طریق آن عوامل ژنتیک بر افزایش وزن اثر می گذارند، شامل موارد زیر است: کاهش انرژی تولید شده از غذا، کاهش سرعت سوخت وساز بدن، کاهش کارکرد تیروئید، کاهش فعالیت آنزیم لیپوپروتئین لیپاز، دمای پایین تر بدن و کاهش مقدار چربی قهوه ای بدن که از نظر سوخت وساز فعال است. همچنین ممکن است رژیم غذایی متداول در میان یک خانواده و شیوه زندگی آنها در ایجاد چاقی نقش داشته باشد. جدا کردن این عوامل از عوامل ژنتیک غالبا دشوار است. با این همه، علم، نقش ژن ها را در ایجاد چاقی نشان داده است. عوامل اجتماعی – اقتصادی: در جوامع مرفه، چاقی در طبقاتی که از نظر اجتماعی و اقتصادی پایین تر هستند، شایع تر است. در کشورهای در حال توسعه، چاقی در میان مرفهین دیده می شود. جامعه فشار خود را برای لاغری بیش از حد (مانند مانکن ها) و یا چاقی بیش از حد به نشانه رفاه بر افراد تحمیل می ند. روش زندگی: منظور از روش زندگی، رفتارهایی است که نوع غذا را تعیین می کنند. تمایل به خوردن غذاهای بسیار چرب و خوراک حاضری بیش از غذای تازه منجر به چاقی می شود.اگر چه نمی توان ساختار ژنتیک را عوض کرد ولی می توان عادات غذایی را تغییر داد. عادات روانی: این عوامل هم بر عادت غذایی تاثیر می گذارند. بسیاری از مردم در پاسخ به عواطف منفی مانند ملال، اندوه یا خشم، شروع به خوردن می کنند. بیشتر افرادی که اضافه وزن دارند، از نظر روانشناختی بیشتر از افراد میان وزن دچار مشکل نیستند. با این وجود، بیش از ده درصد افرادی که اندکی چاق هستند و سعی در کاهش وزن داشته به روش های بازاری برای کاهش وزن متوسل می شوند و یا خودشان اقدام به این کار می کنند، به عادت پرخوری مبتلا هستند. این اختلال در میان افراد به شدت چاق رایج تر است. در هر وعده پرخوری، فرد مقدار زیادی غذا می خورد و احساس می کند که نمی تواند خوردن خود را کنترل کند. احتمالا افرادی که به شدیدترین وجهی به پرخوری مبتلا هستند نیز علائم افسردگی و اعتمادبه نفس پایین را نشان می دهند، این افراد ممکن است در کم کردن وزن خویش و پایین نگاه داشتن آن، نسبت به افرادی که به مشکل پرخوری عصبی مبتلا نیستند، با دشواری های بیشتری روبه رو باشند.
اگر شما فکر می کنید که به پرخوری عصبی مبتلا هستید، از یک روانپزشک، روانشناس، یا مددکار اجتماعی کمک بخواهید. عوامل هورمونی: تاثیر عوامل هورمونی بر روی مقدار چربی بدن چه در موقعیت های طبیعی و در موارد غیرطبیعی بیماری ها دیده می شود. در حالت طبیعی، مقدار چربی در بدن زنان بالغ در حدود دو برابر مردان جوان است و در بارداری با افزایش چربی بدن رخ می دهد. چاقی در زنان در زمان بلوغ، بارداری یا یائسگی شروع می شود. چاقی در بسیاری از موارد و نه همیشه در بیماری هایی مانند کم کاری تیروئید، کم کاری غدد جنسی، کم کاری هیپوفیز و نشانگان کوشینگ دیده می ود. سایر علل چاقی برخی بیماری ها می توانند به چاقی یا تمایل به افزایش وزن منجر شوند. این بیماری ها شامل افسردگی و مشکلات خاص عصبی هستند که می توانند با پرخوری همراه باشند. همچنین داروهایی مثل استروئیدها، قرص های خوراکی ضدبارداری، فنوتیازین ها، انسولین و برخی از داروهای ضدافسردگی می توانند با تحریک اشتها، افزایش وزن را سبب شوند.
پزشک می واند تعیین کند که عوامل و بیماری ای زمینه ی عامل افزایش وزن و یا اشکال در کاهش وزن هستند یا خیر. علائم بالینی در بیشتر موارد، تشخیص با توجه به ظاهر، انجام می شود اما معیار چاقی که قابل محاسبه است “ضریب توده بدنی” (bmi) نام دارد. علاوه بر این می توان برای ارزیابی چاقی کلفتی چین پوستی روی عضله سه سر بازویی با استفاده از کولیس های فنری مخصوص، اندازه گیری می شود. اندازه بالای 28 میلی متر در زنان، نشان دهنده چاقی است. عوارض مکانیکی مربوط به چاقی: صافی کف پا،آرتروز زانوها، مفصل ران و مهره کمری، فتق های شکمی، فتق های دیافراگمی، واریس وریدی، تنگی نفس در زمان فعالیت، عفونت های تنفسی، سوانح و پیشامدها. بیماری های مربوط به سوخت و ساز: دیابت غیروابسته به انسولین یا دیابت نوع 2 ، هیپرلیپیدمی (بالا بودن چربی خون)، سنگ کیسه صفرا، هیپریوریسمی (بالا بودن اسید اوریک خون) و نقرس در میان افراد چاق بیش از افراد عادی دیده می وند. بیماری های قلبی – عروقی: چاقی، با افزایش فشار بر روی قلب، سبب افزایش اندازه آن می شود. همچنین بازده قلب، حجم ضربه ای و حجم خون افزایش می یابد. چاقی غالبا با فشار خون بالا همراه است. متوسط طول عمر: افزایش وزن در تمامی سنین با افزایش میزان مرگ و میر همراه است. اما میزان مرگ ومیر متناسب با شدت چاقی بالا و پایین می ود. چندین بیماری جدی و مهم با چاقی ارتباط دارند مانند دیابت بزرگسالان یا نوع دو، بیماری قلبی، فشار خون بالا و سکته مغزی.
همچنین میزان بروز انواع خاصی از سرطان ها با چاقی رابطه مستقیم دارد. احتمال اینکه زنان چاق در اثر ابتلا به سرطان کیسه صفرا، پستان، رحم، گردن رحم، یا تخمدان ها بمیرند، بیش از زنانی است که چاق نیستند. بیماری ها و مشکلات ناشی از چاقی: بیماری کیسه صفرا و سنگ صفرا، بیماری کبدی، آرتروز، بیماری ای که در آن مفاصل تخریب می شوند. این امر احتمالا به دلیل وزن زیاد تحمیل شده به مفاصل است. نقرس، بیماری دیگری که مفاصل را درگیر می ند. مشکلات ریوی (تنفسی): شامل وقفه تنفسی به هنگام خواب که در آن تنفس فردی که خوابیده است برای زمانی کوتاه متوقف می شود.مشکلات تولید مثلی در زنان، شامل بی نظمی قاعدگی و ناباوری. ارائه دهندگان خدمات بهداشتی و درمانی متفق القول هستند که هر چه فرد چاق تر باشد، بیشتر احتمال دارد که سلامتی وی به مخاطره افتد. عوارض چاقی چیست؟

پر فشاری خون
 

هرچه وزن شما بیشتر شود، بافت چربی شما نیز بیشتر می شود. این بافت برای زنده ماندن نیاز به اکسیژن و سایر مواد غذایی دارد که باید توسط جریان خون تأمین شود. هر چه نیاز به اکسیژن و مواد مغذی بیشتر شود، حجم خون و مقدار فشاری که روی سیستم گردش خون وارد می شود، افزایش می یابد و هر چه حرکت خون در سیستم گردش خون بیشتر شود، فشار بیشتری بر دیواره ی سرخرگ های شما وارد می شود. علاوه بر این، چاقی باعث افزایش سطح هورمون انسولین در خون می گردد که این هورمون علاوه بر کنترل قند خون، باعث نگه داشتن آب و نمک در رگ ها می شود که این خود باعث افزایش حجم خون می گردد. همچنین چاقی باعث افزایش تعداد ضربان قلب و کاهش ظرفیت عروق برای جابجایی خون می شود که تمام این عوامل باعث پرفشاری خون می گردد.

- دیابت
 

چاقی عامل اصلی ایجاد دیابت نوع 2 می باشد، زیرا افزایش چربی باعث افزایش مقاومت بدن به اثر هورمون انسولین می شود. لذا این هورمون نمی تواند با مقادیر نرمال قبلی، وظیفه ی خود را که کنترل قند خون است، به درستی انجام دهد و قند خون بالا می رود که خود یکی از عوامل مهم خطر برای سلامتی فرد است.

- اختلال در چربی های خون
 

رژیم های غذایی که دارای مقدار زیادی چربی های اشباع شده مثل گوشت قرمز یا غذاهای سرخ شده هستند، می توانند علاوه بر ایجاد چاقی باعث بالا رفتن کلسترول بد خون (به نام ldl) شوند. چاقی همچنین باعث پایین آمدن سطح کلسترول خوب خون (به نام hdl) و بالا رفتن سطح تری گلیسیرید خون می شود. تری گلیسیریدها بیشترین میزان چربی در غذاهای شما و همچنین بیشترین درصد چربی در بدن شما را شامل می شوند، و در طولانی مدت اختلال در سطح چربی های خون، باعث تصلب شرائین می شود، زیرا چربی های اضافه در جدار رگ ها رسوب می کنند. تصلب شرائین خود باعث افزایش خطر ابتلا به بیماری عروق کرونر و سکته ی مغزی می شود.

- بیماری عروق کرونر
 

این بیماری یکی از اشکال بیماری های قلبی – عروقی است که از رسوب چربی در جدار سرخرگ های کرونر(سرخرگ هایی که به قلب خون رسانی می کنند) ایجاد می شود. پس از مدتی، رسوب این چربی ها باعث تنگ تر شدن دیواره ی داخلی عروق شده و خون کمتری به بافت قلب می رسد. کاهش خون رسانی به قلب، باعث آنژین صدری (درد قفسه ی سینه) می شود. انسداد کامل عروق قلبی می تواند باعث سکته ی قلبی شود.

- سکته ی مغزی
 

چاقی باعث تصلب شرائین و رسوب چربی در جدار سرخرگ ها می شود که می تواند سرخرگ های مغزی را نیز درگیر کند و باعث تنگ شدن عروق مغزی شود. حالا اگر لخته ی خونی در این عروق باریک ایجاد شود، می تواند به طور ناگهانی باعث انسداد جریان خون به منطقه ای از مغز شما شده و منجر به سکته ی مغزی گردد.

- سایش مفاصل (استئوآرتریت)
 

در افراد چاق به علت افزایش فشار وارده بر مفاصل(خصوصا مفاصل زانو، ران و مهره های پایین کمری)، غضروف مفصلی تخریب شده و باعث ایجاد درد مفصل و سفتی آنها می شود.

- توقف تنفس در خواب
 

توقف تنفس در خواب، خصوصا در افراد چاقی که زیاد خور خور می کنند، دیده می شود. این افراد به هنگام خواب شبانه، به علت انسداد مسیرهای هوایی ریه ها، برای مدت کوتاهی دچار توقف تنفس شده و مکررا در طول شب بیدار می شوند. در نتیجه خواب با کیفیتی در شب ندارند و در طول روز نیز به علت اختلال در خواب شبانه ی خود، دچار گیجی بوده و مرتب چرت می زنند. تحقیقات نشان داده، بیشتر افرادی که دچار وقفه ی تنفسی در خواب می شوند، دارای اضافه وزن بوده و گردنی بزرگ و راه هوایی باریکی دارند.

- سرطان
 

انواعی از سرطان ها با اضافه وزن همراه هستند که در زنان می توان به سرطان پستان، سرطان رحم، سرطان تخمدان، سرطان گردن رحم و سرطان کیسه ی صفرا اشاره کرد. مردان چاق نیز نسبتا در معرض خطر بالاتری برای ابتلا به سرطان های کولون، رکتوم و پروستات هستند.

- بیماری کبد چرب
 

در اثر چاقی، چربی بیشتری در ساختار کبد وارد می شود که این تجمع چربی در کبد، می تواند باعث ایجاد التهاب و حتی تخریب بافت کبد شود و نهایتا به بیماری نارسایی کبدی (سیروز) منجر شود، حتی اگر فرد هم زمان از مشروبات الکلی استفاده نکند( زیرا کبد چرب و سیروز کبدی بیشتر در افرادی که مقادیر زیادی الکل مصرف می کنند، بروز می کند).

- بیماری کیسه ی صفرا
 

به علت تجمع چربی اضافی در بدن افراد چاق، کلسترول بیشتری نیز در بدن آنها وجود دارد که این کلسترول اضافی می تواند در کیسه ی صفرا رسوب کند و باعث سنگ کیسه ی صفرا شود. همچنین کاهش وزن سریع( یعنی بیش از 5/1 کیلو گرم در هفته) نیز باعث ایجاد سنگ کیسه ی صفرا می شود. اثرات روانشناختی و اجتماعی رنج و ناکامی عاطفی می تواند دردناک ترین بخش مشکلاتی باشد که یک فرد چاق با آنها روبه رو است. امروزه ظاهر و فیزیک خود اهمیت زیادی دارد و جذابیت به ویژه در میان خانم ها با داشتن اندامی باریک و متناسب معادل است. در چنین شرایطی فرد چاق احساس می کند که فاقد جذابیت و مقبولیت است. بسیاری از مردم فکر می کنند که فرد چاق، پرخور، تنبل و یا هر دوی اینهاست ولواینکه واقعیت غیر از این باشد. در نتیجه زنان چاق در محیط کار، مدرسه و اجتماع با پیشداوری و تبعیض روبه رو هستند. احساس طردشدگی، شرم یا افسردگی در میان آنها رایج است. راهبرد درمانی موفق ترین راهبرد در زمینه کاهش وزن شامل کاهش کالری دریافتی، افزایش فعالیت جسمی، افزایش مصرف فیبرهای غذایی، انتخاب غذاهای خوشمزه، کاهش مصرف چربی و رفتاردرمانی جهت بهبود و اصلاح عادات غذایی و فعالیت های جسمی است. یک فعالیت جسمی متعادل را انتخاب کنید و آن را تا 30 دقیقه یا بیشتر در اغلب و ترجیحا تمامی روزهای هفته انجام دهید. یک ورزش سبک مانند قدم زدن، شنا یا دوچرخه سواری را انتخاب کنید و از ورزش های سنگین مانند ورزش های اروبیک بپرهیزید. به علاوه، ورزش کردن را با شدت کم آغاز کنید تا عضلات شما به حرکت عادت کنند. به تدریج و به طور منظم به زمان هر جلسه را به مدت 5 الی 10 دقیقه افزایش دهید. بیش از آنکه در فکر سوزاندن چربی بیشتری باشید، سعی کنید ورزش کردن را برای مدت طولانی تری ادامه دهید. نگذارید ترازو شما را گمراه کند. از آنجایی که وزن عضله بیش از چربی است ممکن است بدون از دست دادن چربی زیادی، متناسب تر و لاغرتر شوید. کاهش چربی غذا بدون کاهش کالری، منجر به کاهش وزن نمی شود. کاهش چربی غذا می تواند به کاهش کالری منجر شود و این برای قلب سودمند است. غذاهای حاوی مقادیر زیادی چربی و شکر مانند کیک ها، کرم، چیپس، مایونز و کره نباید کاملا حذف شوند اما نباید هر روز و به طور مداوم مصرف شوند. به جای آن هر چه بیشتر از سبزیجات، میوه ها، غلات کامل و حبوبات که مغذی بوده اما چاق کننده نیستند، استفاده کنید. آموزش مقاومت: نشان داده شده است که در زنان کم تحرک و پا به سن گذاشته، “توده عاری از چربی”(ffm) سرعت سوخت وساز در حال استراحت (rrm) را به نحو چشمگیری افزایش می هد. بنابراین یک برنامه آموزش قدرت که برای هر شخص به طور جداگانه طراحی شده است، بخش ضروری یک برنامه کاهش وزن را تشکیل می هد. . هدف اولیه درمان باید کاهش ده درصدی وزن نسبت به وزن پایه باشد. این میزان، تاثیر عوامل خطرزای مرتبط با چاقی را کاهش می دهد. در صورت موفقیت و اگر مجاز باشد، می توان باز هم در جهت کاهش وزن تلاش کرد.
. محدوده زمانی قابل قبول برای کاهش ده درصدی وزن بدن، شش ماه است که در این مدت وزن با سرعت نیم تا یک کیلوگرم در هفته کاهش می یابد.
.حفظ وزن به دست آمده باید پس از اقدام به یک درمان شش ماهه جهت کاهش وزن، در اولویت باشد.
. پزشکان باید قبل از اقدام به درمان دارویی، با اصلاح شیوه زندگی بیمارانشان به مدت شش ماه، سعی در کاستن وزن ایشان کنند. دارمان دارویی: داروهای کاهنده وزن که مصرف طولانی مدت آنها بوسیله مراجع دارویی رسمی تایید شده است، می توانند به عنوان بخشی از یک برنامه جامع کاهش وزن شامل درمان غذایی و فعالیت جسمی در مورد بیمارانی که به دقت انتخاب شده باشند، به کار روند.
این بیماران شامل افراد با bmi بالای 30 باشد و بدون عامل خطرآفرین دیگری برای بیماری های قلبی-عروقی د یا افرادی با bmi آنها بالای 27 و دارای دو عامل خطرآفرین یا بیشتر برای بیماری قلبی-عروقی می شوند که با روش های غیردارویی رایج نتوان وزن آنها را کاهش داد یا در سطح مطلوب نگاه داشت. درمان دارویی را همچنین می توان در طول دوره نگهدارنده درمان، مد نظر قرار داد. . جراحی به منظور کاهش وزن جراحی گزینه درمانی برای بیمارانی محسوب می شود که به دقت انتخاب شده و مبتلا به چاقی شدید از نظر بالینی باشند. یعنی bmi آنها بالای 40 باشد یا دارای bmi بالای 30 و بیماری های همراه بوده و مداخلات درمانی دیگر در آنها با شکست مواجه شده باشند و بیمار در معرض خطر بالای ابتلا به بیماری های همراه با چاقی باشند. نظارت پزشکی مادام العمر پس از جراحی، یک ضرورت است.
منبع: پزشکان بدون مرز
ارسال توسط کاربر محترم سایت : sajad2007