1-2-علائم حیاتی
علائم حیاتی علائمی هستند که توسط آنها مشخص می شود فرد زنده است یا مرده وتغییرات آنها موجب بیماری می گردد. این علائم عبارتند از :
حررات – نبض – تنفس – فشار خون
2-2- حرارت
درجه حرارت بدن با دخالت کبد وفعل انفعالات شیمیائی در بدن که مرکز آن هپیپوتالاموس است تنظیم می شود وحد طبیعی آن از راه دهان 37 درجه سانتی گراد است.
3-2- نبض
در هر انقباض قلب حدود 50 سانتیمتر مکعب خون به درون سرخرگ آئورت می ریزد که موجی به سرعت 9 متر در ثانیه درطول رگها ایجاد می کند بنام نبض و حد طبیعی تعداد نبض درحالت عادی در افراد بالغ 75 بار در دقیقه می باشد.
4-2- تنفس
شامل دم و بازدم ومبادلات اکسیژن وگاز کربنیک می باشد و تعداد طبیعی در حالت عادی در افراد بالغ 16 بار در دقیقه می باشد(18- 12)
5-2- فشار خون
فشارخون عبارت است از فشاری که با پمپاژ قلب به دیوار رگها وارد می شود واین فشار شامل خون ماکزیمم وفشار مینیمم می باشد.
فشار ماکزیمم خون: انقباض قلب وخروج از قلب است ومیزان طبیعی آن درحالت عادی در افراد بالغ 12 میلیمتر جیوه است.
فشار مینیمم خون: انبساط قلب و پر شدن قلب از خون است ومیزان طبیعی آن در حالت عادی در افراد بالغ 8 میلیمتر جیوه است.
تبصره: فشار خون در سنین مختلف و در رابطه با عوامل دیگر در افراد فرق می کند وبطور کلی فشار مینیمم نصف بعلاوه یک فشار خون ماکزیمم می باشد.
6-2- خفگی واختلاف تنفسی
چنانچه تنفس وعمل اکسید اسیون –دم وبازدم ومبادلات اکسیژن وگاز کربنیک بعلت های مختلف وگوناگون انجام نگیرد خفگی یپش می آید.
7-2- علل خفگی
1-انسداد مجرای تنفس بهر علت 2- وجود خون، خون آبه خلط، مواد استفراغی ، دندان مصنوعی درمجرای تنفس 3- برگشتن زبان درغش وبیهوشی 4- سوختگی گلو 5- بدار آویخته شدن6- فشار روی گلو وقفسه سینه 7- غرق شدن8- بیماری اعصاب وفلج عضلات تنفسی، دیفتری ،کزاز9- مسمومیت با استراکنین وگازهای سمی 10- برق گرفتگی.
8-2- علائم خفگی
سیانوزه شدن 2- ریزش اشک از چشم ها ، گشاد شدن مردمک یک چشم 3- سردرد، سرگیجه 4- تنگی نفس، سرفه خرخر کردن 5- پرشدن کف در دهان و بینی (کف سفید رنگ در اثر غرق شدن و کف صورتی رنگ در اثر مسمومیت با گازهای سمی) 6- بیهوشی واستفراغ.
9-2- کمکهای اولیه خفگی
الف- باید علت را رفع کرد ب – مصدوم را به هوای آزاد منتقل می کنیم ج- تنفس مصنوعی می دهیم.
10-2- تنفس مصنوعی
اعمال فیزیکی و شیمیائی است که جهت برقراری تنفس بعد از اختلال یا از کار افتادن دستگاه تنفس انجام می شود وعبارت است از تنفس دهان بدهان، دهان به بینی سیلوستر – نلسون- شیفر- ایو
11-2- تنفس مصنوعی دهان بدهان ودهان به بینی
مصدوم را به حالت طاق باز وافقی قرار داده سر او را بیکطرف کج کرده مجرای تنفس وی را کنترل و چنانچه مجرا بعللی مصدوم باشد پس از رفع ممانعت وباز کردن مجرای تنفس مطابق شکل چانه مصدوم را بطرف بالا وسر را بطرف عقب قرار داده .
با کشیدن سرمصدوم به عقب، مجاری تنفس کاملا باز می شود
وبا مسدود کردن مجاری بینی مسدوم با انگشتان امدادگر تنفس عمیقی کشیده و هوای استنشاق شده را در دهان شخص حادثه دیده می دمد.
بنا گوش خود را به دهان مصدوم نزدیک کنید تا گرمای نفس او را حس کنید ودرهمین حال با چشم حرکت سینه او را کنترل نمائید.
اگر گمان می برید چیزی درگلوی مصدم گیر کرده ، او را بطرف خود چرخانیده با کف دست ضرباتی به میان دو کتف او وارد کنید.
تنفس دهان به بینی مانند تنفس دهان به دهان عمل کرده با این تفاوت که بجای مسدود کردن بینی دهان را مسدود کرده ودر بینی می دمیم.
12-2- تنفس مصنوعی سیلوستر
مصدوم را بحالت درازکش و افقی (طاق باز) خوابانیده ومطابق شکل امدادگر بالای سر مصدوم زانو زده و مچ دستها وی را گرفته بطرف بالا آورده و سپس روی سینه او قرار داده وفشار مناسب قفسه سینه مصدوم وارد می کند.
13-2- تنفس مصنوعی نلسون
مصدوم را به حالت درازکش وافقی(دمر به روی شکم خوابیده) قرار می دهیم ومطابق شکل امدادگر بالای سر او زانو زده دستهای وی را زیر سرش گذاشته ودو انگشت خود را مقابل جناغ سینه روی ستون مهره ها قرار داده وفشاری مناسب دراین ناحیه وارد می کند.
14-2- تنفس مصنوعی هوارد
مشابه به سیلوستر است با این تفاوت که امدادگر بجای آنکه بالای سرمصدوم قرار بگیرد پائین پاهای او چمبات می زند وهمان اعمال را انجام می دهد.
15-2- تنفس مصنوعی در شیفر
این شیوه و روش درمورد اشخاص غرق شده بکار می رود باین طریق که امدادگر مصدوم را دمر به روی شکم خوابانیده وپتوئی چند تا کرده زیر شکم وی قرار می دهد. سپس امدادگر پاهای خود را در دو طرف غریق ودستهای خود را به شکل حلقه ودایره در زیر شکم او برده انگشتان دودست را در هم کرده ناحیه آخرین دنده ها قفسه سینه را در جهت عمودی بالا وپائین برده وتکان تکان می دهد تا آبی که وارد مجرای تنفس شده خارج شود.
16-2- تنفس مصنوعی ایو
این روش از رده خارج است ومورد استفاده قرار نمی گیرد باین طریق که امدادگر مصدوم را طاق باز خوابانیده دستهای او را از طرفین بشکل دورانی حرکت می دهیم.
17-2- خونریزی
دستگاه گوارش خون شامل قلب وعروق که مایعی بنام خون رابط بین تمام قسمتهای بدن است دررگها جریان دارد وحاوی گلبولهای سفید وقرمز وپلاکتها است.
18-2- اعمال خون
رسانیدن اکسیژن ومواد غذائی بدن
دفع مواد زائد بانداهای فرعی
تنظیم میزان اسید مایعات بدن
توزیع گرما در بدن
دفاع از بدن
انعقاد درخونریزیها:
عروق شامل سرخرگها، سیاهرگها ومویرگها می باشد که با بریدگی وپارگی آنها خونریزی ایجاد می شود وممکن است خارجی باشد ودر اثر عواملی گوناگون بوجود آمد وقابل رویت است.
گاهی ممکن است خونریزیهای داخلی باشد که بدرون حفره های داخلی می ریزد وبا نشانه های بعدی ظاهر می شود وممکن است قابل رویت نباشد.
19-2- خونریزیهای داخلی قابل رویت
ریه : خون قرمز کف آلوده همراه سرفه از مجرای تنفس خارج می شود.
جمجمه : جاری شدن خون و خون آب ازمجرای گوش و بینی، قرمز شدن سفیدی چشم.
معده: مصدوم خون استفراغ می کند وگاهی برنگ قهوه ای
روده کوچک: وجود خون روشن درمدفوع
روده بزرگ: خون برنگ سیاه در مدفوع
کلیه ها ومجاری ادرار: ادرار همراه خون
20-2- خونریزیهای داخلی غیر قابل رویت
مانند خون ریزی در شکستگی های استخوان – کبد- طحال- لوزالمعده- داخل حفره شکم وداخل جنب.
21-2- علائم خونریزی
بریدگی رنگ صورت ولبها
عطش فراوان
گیجی واغماء
تنفس سریع، نبض خفیف ونامحسوس، پائین آمدن فشار خون وحرارت
بیهوشی وشوک
22-2- کمکهای اولیه خونریزی
فشار
بستن
کمپرس سرد
ترزیق ویتامین K (کا)
درمان شوک
23-2- تعریف شوک-
عبارت از تغییرات ناگهانی درسیستم حیاتی بدن.
24-2- علل شوک
خونریزی – درد شدید –ترس – هیجان – سوختگی- ضربه شدید- مسمومیت – برق گرفتگی حساسیت به دارو – نیش حشرات –انفارکتوس – شکستگی ودر رفتگی.
25-2- علائم شوک
چشم ها: کم نور- بی حالت- گود رفته – مردمک گشاد می شود.
پوست: سرد ومرطوب ورنگ پریده، قطرات عرق روی لب، پیشانی وکف دستها.
علائم حیاتی: نبض تند، تنفس سطحی وفشار خون وحرارت بدن پائین می آید.
تهوع واستفراغ.
26-2- کمک های اولیه شوک
تشخیص علت
مصدوم را به حالت افقی ودرازکش قرار داده، دکمه یقه را باز، گره کراوات و کمربند را شل کرده، درصورت نیاز برای خارج کردن کفش ولباسهای مصدوم گاهی ضرورت دارد که آنها را قیچی کنیم.
توجه داشته باشید راه هوا باز باشد.
درصورت خونریزی پاها از سطح بدن بالاتر باشد اگر در پاها شکستگی وجود دارد سرپائین بیاورید.
عضو شکسته را آتل بندی وبی حرکت کنید.
مسکن ترزیق کنید.
درصورت نیاز تنفس مصنوعی وماساژ قلبی و اکسیژن بدهید.
اگر مصدوم احساس سرما می کند بوسیله یک پتو او را گرم نگهدارید.
درصورت عطش لبهای مصدوم را ترکنید.
توجه مهم:
باید بخاطر داشت که در آسیب های شدید شوک بوجود می آید وممکن است آسیب منجر بمرگ نشود ولی شوک موجب مرگ شود.
منبع: مبانی آتش نشانی ،محمود مقاری ، انتشارات سازمان شهرداریهای کشور - 1378
