زندگی امروز با حضرت زهرا(سلام الله علیها)

خانه فاطمه (سلام الله علیها)
می‌توانیم تلاش کنیم تا برخی از خصوصیات و ارزش‌های حضرت زهرا (سلام الله علیها) را در زندگی خودمان تطبیق دهیم. در ادامه چند نکته را برای شما آورده‌ام:

تواضع و سادگی حضرت زهرا(سلام الله علیها)
می‌توانید در زندگی خودتان به سادگی و تواضع پایبند باشید. این به معنای این است که به موارد مادی و مصالح جسمانی توجه محدود کنید و به جای آن، بر ارزش‌های روحانی و معنوی تأکید داشته باشید.

حضرت فاطمه (سلام‌الله‌علیهم) به عنوان برترین زنان جهان "سیدة نساء العالمین" از خلقت آدم تا پایان جهان[1] که بیانگر درجه ایمان ایشان است، مطرح هستند، تا جایی که در قرآن کریم به مقام عصمت ایشان که بدان دست یافته‌اند، اشاره شده است.[2]

آمدن روزانه پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) در طلوع فجر به درب خانه ایشان، سلام به اهل خانه با عنوان "اهل‌البیت" و خواندن آیه "انما یریدالله لیذهب عنکم "[4] از ویژگی‌های حضرت فاطمه (سلام‌الله‌علیهم) و خانواده ایشان است.[3]

اخلاص در اعمال که به نیت افراد بر می‌گردد نیز از موارد بسیار مهمی‌ است که خداوند در سوره انسان، خود نسبت بدان اذعان داشته است. [5]

در مقابل از جمله مقاماتی که خداوند به ایشان بخشیده است شفاعت از دوستداران و پیروان خویش در روز قیامت است.[6] ضمن اینکه ایشان شیعیان خود را چنین توصیف می‌نمایند: «اگر به آنچه به شما امر می‌کنیم عمل می‌کنی و از آنچه شما را برحذر می‌داریم دوری می‌کنی از شیعیان ما می‌باشی، والا هرگز.»[7]

عفو و بخشش حضرت زهرا(سلام الله علیها)
مهم است که در برخورد با دیگران بخشش و عفو را به کار بگیرید. حتی در مواجهه با اشخاصی که به شما ظلم کرده‌اند، سعی کنید بخشش کنید و خشم و انتقام را از ذهن خود دور کنید.

پس از اقامه نماز جماعت، پیامبر خدا صلی الله علیه و آله و سلم از حال پیرمردی که لباس های کهنه به تن داشت جویا شد. او گفت: گرسنه ام، غذایم ده؛ برهنه ام، مرا بپوشان؛ فقیرم، به من کمک مالی کن. پیامبر رحمت به بلال فرمود: او را به منزل فاطمه علیهاالسلام راهنمایی کن.

پیرمرد همان خواسته ها را از فاطمه علیهماالسلام طلب کرد، فاطمه که مانند شوهر و پدرش سه روز می شد که غذا نخورده بود، پوست گوسفندی را که حسن و حسین روی آن می خوابیدند، به وی داد. پیرمرد گفت:

چگونه درد گرسنگی خویش را با آن درمان کنم؟ فاطمه گردنبندش را در آورد و تقدیم به وی کرد و فرمود: امید آنکه خداوند بجای آن چیزی بهتر از آن به تو دهد. پیرمرد به مسجد آمد و ماجرا را برای پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله و سلم بیان کرد.

اشک شوق در چشمان رسول خدا حلقه زد. عمار برخاست و با اجازه رسول خدا آن را خرید. پیرمرد گفت: در برابر آن نان و گوشتی می خواهم تا گرسنگی ام برطرف شود، ردایی یمانی که مرا بپوشاند و پولی که با آن به خانواده ام برسم. عمار بیشتر از آنچه خواسته بود به وی داد. آنگاه پیامبر خدا رو به پیرمرد کرد و فرمود:

آیا سیر شدی و پوشانیده گشتی؟ گفت: آری. پدر و مادرم به فدای تو. رسول خدا فرمود: اینک برای فاطمه به خاطر احسانش دعا کن. آنگاه پیامبر خدا رو به اصحاب کرد و برای آنها از فضائل و کمالات فاطمه سخن گفت.

عمار برخاست و گردنبند حضرت زهرا را با مشک خوشبو ساخت و در پارچه ای یمانی پیچید و به غلامش داد و گفت: ای رسول خدا این غلام و گردنبند هدیه ای است از من به شما. پیامبر (پذیرفت و) به غلام فرمود:

نزد فاطمه برو و گردنبند را به او ده، تو نیز از آنِ او هستی.(غلام به محضر فاطمه شرفیاب شد) حضرت زهرا گردنبند را گرفت و غلام را نیز در راه خدا آزاد کرد.[8] آری آن گردنبند با برکت گرسنه ای را سیر کرد، برهنه ای را پوشانید، فقیری را بی نیاز نمود و بنده ای را آزاد ساخت و بالاخره نزد صاحبش برگشت.

داستان ایثار زهرا و علی علیهماالسلام و دو فرزند معصومشان(حسن و حسین علیهماالسلام) که در سه شب متوالی افطاری خویش را به مسکین و یتیم و اسیر بخشیدند و در شأن آنان سوره «هل اَتی» نازل شد.

و یا ماجرای پیراهن شب عروسی که حضرت زهرا آن را به زنی مستمند بخشید و...همه اینها گوشه ای از ایثارگرهای آن بانوی با عظمت است. امام حسن علیه السلام فرمود:

مادرم در یک شب جمعه در محراب عبادتش، عبادت می کرد، شنیدم که برای مردان و زنان مؤمن دعا می کند و آنها را یکی یکی نام می برد ولی برای خود هیچ چیز از خدا نمی خواهد. گفتم: مادرم چرا برای خودت دعا نمی کنی؟ فرمود: فرزندم! اول همسایه، سپس اهل خانه. الجارّ ثم الدار. [9]

مدیریت خانواده حضرت زهرا(سلام الله علیها)
می‌توانید نمونه‌ای از مدیریت خانواده محترم و مهربان باشید. با محبت و مراقبت از افراد خانواده خود، آنها را در تمام امور زندگی بهتر یاری کنید و به آنها در راه رشد و ترقی کمک کنید.

ساده زیستی و دوری از مصرف گرایی و سازش، نمونه هایی از رفتار اقتصادی حضرت زهرا (س)است. از امام باقر ولایة علی بن ابیطالب حصنی نقل شده است که حضرت فاطمه (س)کارهای خانه، آردکردن گندم، نان پختن و جاروکردن را عهده دار شد و حضرت علی ولایة علی بن ابیطالب حصنی آن چه به بیرون خانه مربوط بود،

مانند جابه جاکردن هیزم و آوردن گندم. روزی به حضرت زهرا (س)گفت:«آیا در خانه چیزی برای خوردن داریم؟» حضرت فرمود: «قسم به خدایی که حق تو را عظیم داشت، سه روز است که چیزی نداریم تا برایت بیاورم!» امیرالمؤمنین ولایة علی بن ابیطالب حصنی فرمود:

«پس چرا مرا خبر نکردی؟» فرمود: «پیامبر(ص) از این که از تو چیزی بخواهم، مرا برحذر داشت و فرمود که از پسرعمویت چیزی نخواه، مگر این که خودش برایت بیاورد[10]

ساده زیستی و دوری از مصرف گرایی و سازش، نمونه هایی از رفتار اقتصادی حضرت زهرا (س)است. از امام باقر ولایة علی بن ابیطالب حصنی نقل شده است که حضرت فاطمه (س)کارهای خانه، آردکردن گندم، نان پختن و جاروکردن را عهده دار شد.

و حضرت علی ولایة علی بن ابیطالب حصنی آن چه به بیرون خانه مربوط بود، مانند جابه جاکردن هیزم و آوردن گندم. روزی به حضرت زهرا (س)گفت:

«آیا در خانه چیزی برای خوردن داریم؟» حضرت فرمود: «قسم به خدایی که حق تو را عظیم داشت، سه روز است که چیزی نداریم تا برایت بیاورم!» امیرالمؤمنین ولایة علی بن ابیطالب حصنی فرمود:

«پس چرا مرا خبر نکردی؟» فرمود: «پیامبر(ص) از این که از تو چیزی بخواهم، مرا برحذر داشت و فرمود که از پسرعمویت چیزی نخواه، مگر این که خودش برایت بیاورد [11]

پرهیز از تکبر و خودپسندی حضرت زهرا(سلام الله علیها)
حضرت زهرا سلام الله علیها:فَجَعلَ اللهُ الایمانَ تَطهیراً لَکم مِنَ الشِّرکِ، وَ الصَّلاةَ تَنزیهاً لَکم عَن الکِبرِ.خدای تعالی ایمان را برای پاکیزگی از شرک قرار داد و نماز را برای دوری از تکبر و خودخواهی.[12]

تواضع و فروتنی را در برخورد با دیگران حفظ کنید و تکبر و خودپسندی را از خود دور کنید. از نشان دادن بزرگی و معرفی خود به عنوان برترین در همه مواقع پرهیز کنید.

تربیت نیکو حضرت زهرا(سلام الله علیها)
اهمیت آموزش اخلاق و ارزش‌های اسلامی را به فرزندان و افرادی که در اطرافتان هستند، بدهید. سعی کنید با مثال خود و آموزش‌هایی که از حضرت زهرا (سلام الله علیها) یاد گرفته‌اید، آنها را در راستای تربیت نیکو هدایت کنید.

همچنین، خواندن و مطالعه درباره زندگی حضرت زهرا (سلام الله علیها) و آموختن از تجربیات و ارزش‌های او می‌تواند به شما کمک کند تا زندگی خود را بهتر و به سمت ارزش‌های اسلامی هدایت کنید.

با تلاش و اجتناب از تلاش بیش از حد، شما می‌توانید در خودتان تغییراتی بوجود آورید و خود را به سمت زندگی حضرت زهرا (سلام الله علیها) تطببله، ما می‌توانیم تمام تلاش خودمان را بکنیم تا خودمان را با زندگی حضرت زهرا (سلام الله علیها) تطبیق دهیم. در این راستا، چند عنصر کلیدی را می‌توان در نظر گرفت:

تقوا و ایمان حضرت زهرا(سلام الله علیها)
ما باید تلاش کنیم تا ایمان و تقوا را در زندگیمان تقویت کنیم. با انجام عبادات و اعمال صالحه، به دستورات خداوند پایبند باشیم و در تمام امور زندگیمان از اصول دینی و ارزش‌های اسلامی پیروی کنیم.

حضرت زهرا(سلام الله علیها) در خطبه فدکیه، داشتن تقوی را وظیفه مسلمانان بیان می‌کند و می‌فرماید: «فَاتَّقُوا اللَّـهَ حَقَّ تُقاتِهِ وَلَا تَمُوتُنَّ إِلَّا وَأَنْتُمْ مُسْلِمُونَ؛ پس آن‌گونه که شایسته است، از خدا بترسید! نمیرید، مگر در حالی ‌که [در برابر او و فرمان‌ها و احکامش] تسلیم باشید».

این فراز از حدیث، برگرفته از آیه ۱۰۲ سوره آل‌عمران است که می‌توان آن را بهره‌گیری حضرا زهرا(سلام الله علیها) از صنعت تلمیح در کلام دانست.  خدای متعال در این آیه می‌فرماید: «یَا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا اتَّقُوا اللَّهَ حَقَّ تُقَاتِهِ وَلَا تَمُوتُنَّ إِلَّا وَأَنْتُمْ مُسْلِمُونَ؛ ای اهل ایمان! از خدا آن‌گونه که شایسته پروای از اوست، پروا کنید و نمیرید، مگر در حالی که [در برابر او و فرمان‌ها و احکامش] تسلیم باشید».

شأن نزول این آیه شاید بی‌شباهت به اختلافی که پس از وفات پیامبر(صلی الله علیه و آله و سلم) رخ داد، نباشد. در شأن نزول این آیه آمده است روزی دو نفر از قبیله اوس و خزرج به نام «ثعلبه بن غنم» و «اسعد بن زراره» در برابر یکدیگر قرار گرفتند.

و هر کدام افتخاراتی را که بعد از اسلام نصیب قبیله‌شان شده بود، بر می‌شمردند. کم‌کم کار به‌جای باریک کشید و قبیله دو طرف از جریان آگاه شدند و دست به اسلحه بردند و بیم آن می‌رفت که بار دیگر آتش جنگ بین آن‌ها شعله‌ور شود که با حضور پیامبر(صلی الله علیه و آله و سلم) و تدبیر ایشان، این نزاع پایان پذیرفت.  

عدالت و شجاعت حضرت زهرا(سلام الله علیها)
ما باید در مواجهه با سختی‌ها و ناعدالتی‌ها، شجاعت و عدالت را حفظ کنیم. باید به حقوق دیگران احترام بگذاریم، در مواجهه با ستم و ظلم، برای حقیقت و عدالت بجنگیم و از دست نادلانی که سعی در خرابکاری و نابودی مردم دارند، دفاع کنیم.

از حضرت صادق(ع) نقل شده است که حضرت فاطمه(س) بعد از پیامبر(ص) این گونه از دست امّت بى تفاوت شکوه نمود: «اللّهُمَّ إلَیکَ نَشکُو فَقدَ نَبِیِّکَ...وَ مَنعَهُم إیَّانَا حَقَّنَا الَّذِى جَعَلتَهُ لَنَا فِى کِتابِکَ المُنزَلِ عَلَى نَبِیِّکَ المُرسَل؛) خدایا! به سوى تو شکایت مى‏کنیم به خاطر اندوه از دست دادن پیامبرت... و اینکه ما را از حقّمان باز داشتند، همان حقّى که در کتاب نازل شده بر پیامبرت، براى ما قرار دادى.»
ناله‏هاى حضرت به گونه‏اى بود که در مدینه منتشر مى‏شد و غاصبان به شدّت از آن به خشم مى‏آمدند و مانع گریه‏هاى آن حضرت مى‏شدند.[13]

محبت و مراقبت حضرت زهرا(سلام الله علیها)
ما باید به دیگران محبت و مراقبت کنیم. باید به نیازها و مشکلات اطرافیانمان توجه کنیم و همواره در کنار آنها باشیم تا به آنها کمک کنیم و در زمانهای سخت، به آنها امید و انرژی بدهیم.

یکی از ابعاد زندگی صدیقه کبرا، حضرت فاطمه زهرا (س) که بسیار درخشان و دلنواز است، «بعد تربیتی» زندگی حضرت است. آنچه می تواند مادران و فرزندانشان را در امر تربیت بیمه کند، عمل کردن به سیره و رفتار عملی و علمی فاطمه زهرا (س) است.

چه اینکه، تمام عظمت ها و شکوه هایی که به بهترین صورت در زندگی فرزندان فاطمه (س) متجلی است نشانگر تربیت تابناک و دامان پاک و آموزه های گران ارج این بانوی نمونه است[14]

حضرت فاطمه به تربیت همه جانبه فرزندان خود اهتمام ویژه داشت، در تربیت جسمانی به پرورش جسم فرزندان خود و سلامت و تغذیه آن ها اهمیت می داد. ایشان خود فرزندانش را شیر می داد .

و گاهی خود غذا نمی خورد تا شوهر و فرزندانش غذا بخورند و وقتی فرزندان حضرت بیمار می شدند از پیامبر می خواستند تا برای سلامت آن ها دعا کند. در بُعد تربیت روحی و عاطفی نیز دختر پیامبر باوجود سختی های زندگی، محبت و مهر مادری را از فرزندان خود دریغ نمی کرد.

و خود به کارهایشان رسیدگی می کرد، با آنآن هم بازی می شد و برایشان شعر کودکانه با مفاهیم سیاسی، اجتماعی و اعتقادی می خواند. حضرت فاطمه زهرا نگران رشد صحیح فرزندان و سرنوشت آنان بود و حتی به علی وصیت کرد که با امامه، خواهرزاده فاطمه ازدواج کند؛

چراکه امامه همانند فاطمه با فرزندان او مهربان بود. تکریم و احترام کودکان و رعایت عدالت و مساوات میان آنان از دیگر ویژگی های سیره تربیتی آن حضرت بود. تربیت دینی و معنوی کودکان به مراتب مهم تر از جنبه های دیگر تربیت است؛

چراکه هدف اصلی تربیت فرزند، حرکت به سوی عبودیت است. در مسیر تربیتی فاطمه نیز تشویق به کارهای عبادی اهمیت ویژه ای داشت. در این کار افزون بر راهنمایی های گفتاری، از طریق رفتار عملی نیز الگویی شایسته برای فرزندان خود به شمار می رفت و مفاهیمی چون ایثار، خدامحوری و توکل به خدا در همه امور را به صورت عملی به آنان می آموخت.

حضرت فاطمه (س) امر تربیت را امری تحوّل انگیز، سازنده، نجات ده بشر از خطرات و عوارض می شناسد. او می داند که رمز پیشرفت و انحطاط فرد و جامعه در سایه تربیت قابل خلاصه شدن است.

جامعه ای پیشرفته است که تربیت آن پیشرفته باشد و قومی منحط به حساب می آیند که تربیت آن ها منحط باشد، هم او معتقد است که این مادران اند که زمینه را برای بهشتی شدن فرزندان فراهم می سازند

علم و آموزش حضرت زهرا(سلام الله علیها)
ما باید به تحصیل و آموزش عمیق علاقه مند باشیم و به دانش و علم پیشرفته دست یابیم. باید به دیگران نیز در زمینه آموزش کمک کنیم و به انتشار دانش و اطلاعات مفید در جامعه کمک کنیم.

حضرت فاطمه (سلام‌الله‌علیهم) به شهادت معصومین (علیه‌السّلام) دارای علم ما کان و ما یکون تا روز قیامت بوده[15] و در مسائل علمی‌ پاسخگوی مردم و محل رجوع بانوان بود.

نمونه بارزی از تربیت‌یافتگان مکتب علمی‌ حضرت فاطمه (سلام‌الله‌علیهم) فضه خادمه است که بیست سال پایان عمر خویش را قادر بود تنها با استفاده از آیات قرآنی به سؤالات پاسخ گوید.[16]

آثاری که از حضرت به یادگار مانده است را در قالب دو دسته می‌توان بررسی نمود. بخش اول؛ شامل سخنان، خطبه‌ها و ادعیه‌هایی است که به مناسبت‌ها و زمینه‌های مختلف ایراد فرموده و با استفاده از منابع می‌توان بدان دست یافت.[17]

 هم‌چنین افراد زیادی هم‌چون امام علی (علیه‌السّلام)، حسنین (علیه‌السّلام)، ‌ام کلثوم، زینت کبری، ابن عباس، ابن مسعود، اسماء بنت عمیس، عایشه، ام‌سلمه، سلمی، ام‌رافع، انس و... از ایشان روایت نموده‌اند.[18]

صبر و استقامت حضرت زهرا(سلام الله علیها)
ما باید در مواجهه با آزمایش‌ها و دشواری‌ها، صبر و استقامت را حفظ کنیم. باید در برابر مشکلات و ناامیدی‌ها قوی باشیم و تلاش کنیم تا به هدف‌هایمان برسیم.

اگر تمام این ارزش‌ها را در زندگیمان به کار بگیریم، می‌توانیم به خوبی تلاش کنیم تا خودمان را با زندگی حضرت زهرا (سلام الله علیها) تطبیق دهیم.
 

نخست از خانه فاطمه (سلام الله علیها)حرف بزنیم، جایی که او و علی (علیه السلام)در آن زندگی کرده اند و گل های بوستان خود را در آن پرورش داده اند. تا مدت های زیاد، آن ها در اطاق اجاره ای زندگی را سرکرده اند که دور از خانه پیامبر بود.

بعدها رسول خدا با یکی از صحابه سخن گفت و خانه اجاره ای آن ها را به محلی نزدیک تر به خود آورد و سال ها گذشت تا آن ها خود صاحب خانه ای و حجره ای کوچک شدند.

این خانه که در کنار خانه پیامبر بود و بیش از یکی دو متر با آن فاصله نداشت، خانه ای بود کوچک و محقر، فرش آن شامل حصیری بود که تنها نیمی از اطاق را می پوشاند و نیم دیگر با شن نرم مفروش بود.

درب آن یک لنگه ای و معرف فقر اهل خانه. در این خانه فاطمه (سلام الله علیها)با علی (علیه السلام)هم راز و بهتر بگوییم هم بند و هم سلول بود. از دیدی محلی برای زندگی و مسکن است، از سویی دیگر کارگاهی است

برای کارهای دستی فاطمه (سلام الله علیها) که برای کمک معاش و یا در بسیاری از موارد برای خدمت به فقرا و مساکین انجام می گرفت و از جهتی مرکز آمد و شد یاران علی (علیه السلام)، دوستان فاطمه (سلام الله علیها)، زنان مسأله دار و هدایت خواهی بود.

فاطمه (سلام الله علیها)این خانه را مدرسه و دانشگاهی ساخته بود، نه تنها برای فرزندان خود، بلکه برای زنان مسلمان که سوالات مذهبی خود را از او می پرسیدند. آن را کانون مقدسی ساخته بود که اعضای خانه آن را سنگری دانسته، پناه و سکون خود را درآن جا می جستند. این کانون مطمئن ترین محل آرامش و پناه علی (علیه السلام) بود.

اهمیت خانه داری
 

فاطمه (سلام الله علیها)از کسانی نبود که خانه داری را کاری کوچک بشمرد و یا خانه را به شوق اداره و منصبی ترک گوید و یا آن را محل و مرکزی برای بلند پروازی خود قرار دهد.

او به این نکته آگاه بود که کانون خانوادگی و اداره آن کمتر از اداره یک کشور نیست و حتی پایه کشورداری به حساب می آید. و هم می دانست و از زبان پیامبر شنیده بود که خدمت در خانه و خانه داری دارای اجر و حسنه است، حسنه ای که هیچ کاری از زن با آن برابری نمی کند.

روزی رسول خدا از اصحاب خود پرسید: زن در چه حالی به خدا نزدیک تر است؟ و اصحاب پاسخ درست آن را ندانستند. فاطمه (سلام الله علیها)این سخن را شنید و پیام فرستاد: «زن در حالی به خدا نزدیک تر است که ملازم خانه باشد و از آن بیرون نشود. »

او می دانست که خانه سنگر است، پایگاه اجتماعی اعضا است، همانند یک نهاد اجتماعی گران قدر است و کاری برای زن از نظر ارزشمندی معادل خانه داری نیست.

بدین سان، هم خود را به خانه داری نهاد و اداره و مدیریت آن و نیز تربیت فرزند را در آن به وجهی نیکو پذیرا شد. او در این راه احساس خجلت و ننگی نداشت و زیر بار وظایف آن شانه خالی نمی کرد.

مرکزیت خانه اش در مسیر تربیت فرزند، مشاوره و همدلی با علی (علیه السلام)و مهرورزی به اهل خانه بود و حاصل چنین اقدامی، فاطمه (سلام الله علیها) را بیش از پیش محبوب کرد و او را راضی به این تقسیم کار پیامبر بود که کار درون خانه از آن او و کار بیرون خانه از آن علی (علیه السلام) باشد و خدای را بر این امر سپاس گزار و شاکر بود.

مسئولیت در خانه
 

او به فرموده رسول گرامی اسلام، رییس خانه بود. کدبانویی مجرب که گویی تمام دوره های مدیریت خانواده را گذرانده و به وظایف خود نیکو آشنا بود. مسئولیتش سنگین بود، در آن روزگار دشوار؛ آن هم در دوره فقر خاندان پیامبر او باید به امور زیر می رسید:

ـ سر و سامان دادن امور خانه، آن هم خانه ای که مرکز آمد و رفت است و چند کودک خردسال درآنند.
ـ تربیت و اداره و نظافت و سرپرستی فرزندان که آن هم کاری اندک و آسان نیست.

ـ پیشه وری و صنعت گری چون بافتن پیراهن برای فرزندان و یا پشم ریسی برای کمک به معاش.
ـ آسیاب کردن گندم یا جو با دستاس که رسول خدا فرموده: «دست فاطمه (سلام الله علیها)در این راه زخمی شده است. »

ـ آوردن آب از بیرون که در آن روزگار این هم مشکلی برای فاطمه (سلام الله علیها)بود و خانه ها آب نداشتند.
ـ هدایت و سرپرستی زنان جدیدالاسلام که از برکت فاطمه (سلام الله علیها)هدایت می شدند.

و بالاخره کارهای دیگری که هر زنی بدان واقف است و به اصطلاح خودشان از بام تا شام در خانه می دوند ولی باز هم کارشان نیمه کاره می ماند. برای تهیه مختصر غذایی آن هم وقت می گذراند ولی باز هم مطبوع طبع آن ها قرار نمی گیرد. درک سنگینی مسئولیت او میسر نیست، مگر آن گاه که آدمی خود در شرایط آن قرار گیرد.

سکون خانه
 

خانه فاطمه (سلام الله علیها)از آن خانه هایی است که خدا خواسته نام او در آن جا بلند گردد و مورد تسبیح و تقدیس باشد. طبیعی است که چنین خانه ای نمی تواند مرکز آشفتگی و هرج و مرج باشد.

نخستین چیزی که باید در آن حضور داشته باشد سکون و آرامش است و فاطمه(سلام الله علیها) سعی داشت چنین کند. او می داند که ترقی و عظمت شوهر، کوشش و تلاش ارزنده او تا حدود زیادی مرهون زندگی آرام و ساکن او در محیط خانه است.

و خانه باید سنگر آرامش و محل تجدید قوا باشد تا شوهر بنشیند، درست نقشه بکشد و درست طراحی کند و درست تصمیم به اجرا و عمل بگیرد. خانه باید در سکون و آرامش باشد تا شوهر بتواند در آن خانه احساس راحتی کرده و مشقات بیرون را از تن به در نماید.

خانه فاطمه (سلام الله علیها)برای علی(علیه السلام)چنین وضعی داشت. علی (علیه السلام)در کنار زهرا(سلام الله علیها)احساس آرامش می کرد و حتی هرگاه که از حوادث و مشکلات زندگی به ستوه می آمد به سنگر خانه پناه می برد .

و در آن جا کمی با فاطمه (سلام الله علیها)سخن می گفت و تجدید قوا می کرد و از نو سرگرم کار و تلاش و مبارزه می شد و این امر در سراسر زندگی علی (علیه السلام) وجود داشت، حتی پس از وفات فاطمه (سلام الله علیها) و در سر مزارش.
 

گرمی و روشنایی کانون حضرت زهرا(سلام الله علیها)
فاطمه (سلام الله علیها)در محیط خانه چون ماهی درخشان بود که نور وجودش، کانون خانه و دل علی (سلام الله علیها)را روشن می کرد. او مصداق این آیه قرآن بود که : «او روشنی بخش خانه بود، دیدارش رنج ها و غصه ها را از دل می زدود[19]. علی (علیه السلام)خود فرمود: «وقتی به خانه می آمدم و به زهرا نگاه می کردم تمام غم و غصه ام زدوده می شد.[20]

فاطمه (سلام الله علیها) کانون خانواده را گرم می داشت، علی (علیه السلام) و فرزندان را دل به این خوش بود که در کنار فاطمه اند و در آن کانون اند. از دیدی، او چون شمعی بود که پروانه ها را به دور خود جمع کرده، به آن ها گرمی و نور می داد. خانه اش کانون انس و صفا بود.

اعضای خانه با هم انس و آشتی و معاونتی داشتند و در کمال هم رنگی و صداقت، در سایه ایمان به خدا و رسول و کتاب او زندگی می کردند. اگر علی (علیه السلام)تصمیمی می گرفت همگان همراه او بودند

و اگر فاطمه (سلام الله علیها)تصمیمی اتخاذ می کرد دیگر افراد خانه با او همگام می شدند و بالاخره فاطمه (سلام الله علیها)در گرم داشتن کانون لطف و عنایت به همسر، رحمت و دلسوزی به فرزندان، مصداق حدیث پیامبر بود که، خیرنسائکم، الطفهن بازواجهن و ارحمهن باولادهن[21]

و مصداق احادیث دیگر رسول چون عفیفه بودن، شوهر دوست و فرزند دوست بودن و ضمن این که او خود ملهم به الهامات الهی بود.
 

اصل ساده زیستی حضرت زهرا(سلام الله علیها)
روزی پیامبر وارد منزل فاطمه (سلام الله علیها)شد، دخترش را دید که روی زمین نشسته با یک دست فرزندش را در آغوش گرفته و با دست دیگر با آسیاب دستی گندم ها را آرد می کند، اشک در چشمان پیامبر حلقه زد و فرمودند: «دخترم، تلخی ها و مشکلات دنیا را به یاد شیرینی و سعادت بهشتی بر خود گوارا ساز. »

ساده زیستی و ساده پوشی و زندگی با روح و صفا، سبک و سیره فاطمه (سلام الله علیها)بود و بر دوری گزیدن از اسراف کاری و زندگی در اسارت تجملات اصرار می ورزید؛ چرا که زندگی پر زرق و برق و تجملی به جای این که انسان را به نیک بختی و آزادی و آزادگی و آرامش خاطر برساند او را به انواع قید و بندهای بیهوده گرفتار می نماید.

اصل فروتنی و مدیریت پذیری
 

حضرت فاطمه (سلام الله علیها)در پاسخ درخواستی از سوی حضرت علی (علیه السلام)می فرمایند: «خانه، خانه توست، زنان همراه مردان هستند و من در هیچ کاری با تو مخالفت نمی کنم. »

با این که حضرت (سلام الله علیها)در ابعاد گوناگون زندگی ممتاز و هم سنگ امیرمؤمنان بودند و از لحاظ موقعیت معنوی و جایگاه اجتماعی و خانوادگی نیز همانند ایشان بودند. اما نه تنها در قلمرو زندگی به ویژه خانه و خانواده خود را با همتای خویش هماهنگ و همراه می کردند،

بلکه در شرایط حساس و سرنوشت ساز از دیدگاه و موضع خویش به احترام آن حضرت گذشت می کردند.
 

اصل عشق و صمیمیت در خانواده حضرت زهرا(سلام الله علیها)
آن بانوی بزرگوار، در همه ابعاد زندگی، به ویژه در زندگی مشترک الهام بخش و در رابطه با حقوق دیگران، سیره اش وفا و وفاداری بود.

چرا که ایشان رهروان خویش را بر این اندیشه رهنمون می کردند که وقتی میان دو جوان پیمان زندگی مشترک بسته می شود، زندگی انفرادی آنان به یک زندگی اجتماعی تبدیل می گردد

و امضای این پیمان مقدس و انسانی بدان مفهوم است که آن دو انسان با هم پیوند می بندند تا پایان زندگی یار و یاور و وفادار یکدیگر و رفیق راه هم باشند. خود حضرت نیز در این رابطه می فرمایند: «ای پسر عمو! از روزی که با تو زندگی کرده ام نه به تو دروغی گفته و نه خیانتی کرده و نه با تو مخالفتی ورزیده ام. »

اصل همسرداری حضرت زهرا(سلام الله علیها)
حضرت فاطمه (سلام الله علیها)می فرمایند: «وای به حال زنی که شوهرش را خشمگین کند و خوشا به حال کسی که همسرش از او خشنود باشد. »سیره فاطمه (سلام الله علیها)در زندگی مشترک، رعایت دقیق و ظریف حقوق و حرمت همتای زندگیش بود. از این رو کسی که انتظار دارد حقوق و حرمت او از سوی دیگران رعایت گردد و شخصیت و کرامت او گرامی داشته شود، خود باید حقوق و حرمت دیگران را پاس دارد.

اصل برنامه ریزی در خانواده حضرت زهرا(سلام الله علیها)
حضرت فاطمه (سلام الله علیها)سمبل نظم و انضباط، نمونه ظرافت، دقت و تدبیر بود. ایشان بر این باور بود که دینداری و دین باوری راستین، پای بست بودن به حساب و کتاب، قانون و مقررات و داشتن نظم و برنامه در زندگی می باشد.

 

اصل همکاری و کمک کاری حضرت زهرا(سلام الله علیها)
حضرت فاطمه (سلام الله علیها) در تنگنا، خستگی و دشواری زندگی بود، ولی چنان نبود که شوهری خودخواه و تن پرور داشته باشد که این همه کارها و تلاش ها را وظیفه خاص زن بداند و کمک کارش نباشد. نه، علی(علیه السلام) چنین مردی نبود.

او در کار و تلاش مردانه اش کمتر از فاطمه (سلام الله علیها)نبود. چه بسیار از کارهای خانه را او انجام می داد. حتی با فاطمه (سلام الله علیها)می نشست و گندم آسیاب می کرد و حتی در مواردی نان می پخت،

رسیدگی به امور بیرون، تهیه نان برای چنان خانواده ای با فرزندان متعدد، آن هم کار و اشتغالی مشروع، آب کشی برای مزرعه و درختان، کار فردی برای آبیاری درختان، حضور در جبهه و صحنه رزم، دستگیری از بینوایان، بردن نان و آذوقه برای دردمندان، عبادت رسمی و حضور در عرصه های سیاسی خود کاری بس وسیع و پردغدغه بود.

در عین حال هرآنگاه که از کار روزمره فارغ می شد و به خانه می آمد با همان بدن خسته به کمک فاطمه (سلام الله علیها)می شتافت. اصلاً یکی از عوامل شادابی و تکامل خانواده ها تعیین حدود مسئولیت افراد در خانواده است.

با تقسیم کار، عدالت اجتماعی در محیط کوچک خانواده سعادت می آفریند. تفاهم و تعاون دو اصل لازم اخلاقی در تشکیل و پایداری سالم نظام خانوادگی است.

از دیدگاه اسلام مرد حق ندارد همسر خویش را به چشم یک خدمتکار بنگرد و کارهای خانه را وظیفه واجب او بداند. این صفا، ایثار، صمیمیت، رأفت و عطوفت زن است که زمینه پذیرش کارهای طاقت فرسایی، چون: خانه داری، فرزندداری و همسرداری را پدید می آورد. از این رو اسلام مرد را موظف می کند که همچون گلی پربها از همسر خویش مراقبت کند.

اما گذشته از این صحبت ها، آیا من و شمای مادر و همسر که امروز کار و فعالیت در اجتماع و جامعه، جزء جدایی ناپذیر زندگی مان شده، چقدر به خانه و همسر و فرزندانمان می رسیم.

اگر واقعاً درجه اهمیت و اولی را به خانه داری و همسرداری و فرزندپروری که وظیفه اصلی ماست داده ایم و به کار بیرون مان هم می پردازیم که عادلیم و خوش انصاف و حق هم همین است که همسرمان برتر از یک گل از ما مراقبت و نگهداری و حفاظت نماید.

اما اگر نه، کار خانه را ننگ و عار می دانیم و فراموش کرده ایم که برای چه ازدواج کرده ایم و قرار نیست فرزندانی بی ادب و بی تربیت تحویل جامعه بدهیم و می بایست اول به نیازهای همسر و فرزندانمان که هم حق طبیعی آن هاست.

و هم به واسطه برآوردن این نیازها در درجه اول این خودمان هستیم که به آرامش می رسیم، لازم است در نظریات و باورهایمان پالایش کنیم و با تفکر و تأمل، به خود برسیم و به زن بودنمان. زنی که کرامت و شرافت و بزرگی اش برتر است که از دامن زن، مرد به معراج می رود...
 

پی نوشت ها :
1. شیخ صدوق، محمد بن علی، علل‌الشرائع، ج۱، ص۱۸۲، تحقیق سید محمدصادق بحرالعلوم، النجف الاشرف، منشورات المکتبة الحیدریة، ۱۳۸۶ق/ ۱۹۶۶م.    
2. احزاب/سوره۳۳، آیه۳۳.    
3.کوفی، فرات بن ابراهیم، تفسیر فرات الکوفی، ص۳۳۸، طهران، مؤسسة الطبع والنشر التابعة لوزارة الثقافة والارشاد الاسلامی، ۱۴۱۰ق/۱۹۹۰م.    
4.کوفی، فرات بن ابراهیم، تفسیر فرات الکوفی، ص۱۲۳-۱۲۶، طهران، مؤسسة الطبع والنشر التابعة لوزارة الثقافة والارشاد الاسلامی، ۱۴۱۰ق/۱۹۹۰م.
5.انسان/سوره۷۶، آیه۹.    
6.مجلسی، محمدباقر، بحارالانوار، ج۴۳، ص۲۱۹، تحقیق یحیی عابدی زنجانی، سید کاظم موسوی میاموی، بیروت، مؤسسة الوفاء، ۱۴۰۳ق/۱۹۸۳م.    
7. مجلسی، محمدباقر، بحارالانوار، ج۶۸، ص۱۵۵، تحقیق یحیی عابدی زنجانی، سید کاظم موسوی میاموی، بیروت، مؤسسة الوفاء، ۱۴۰۳ق/۱۹۸۳م.   
8. مجلسی، بحارالانوار، ج43، ص56.
9.مجلسی، بحارالانوار، ج43، ص11.
10.مجلسی، ج 43، ص31)!»
11.مجلسی، ج 43، ص31)!»
12.الاحتجاج علی اهل اللجاج (طبرسی)، ج ۱، ص ۹۹
13.بحارالانوار، ج 53، ص 19، و ج 43، ص 156 و 214.
14ضایی، ۱۳۸۸؛ ‫مدنی بجستانی، ۱۳۷۶.
15.سید مرعشی، نورالله حسینی، شرح احقاق‌الحق، ج۲۵، ص۵۸۴، باهتمام سید محمد مرعشی، قم، منشورات مکتبة آیة الله العظمی‌المرعشی النجفی، بی‌تا.
16.ابن اثیر، علی بن محمد، اسدالغابه فی معرفة الصحابه، ج۷، ص۲۳۶، بیروت، دارالفکر، ۱۴۰۹ق/ ۱۹۸۹م.    
17. انصاری زنجانی خوئینی، اسماعیل، الموسوعة الکبری عن فاطمة‌الزهرا (علیه‌السّلام)، ج۲۲، ص۲۶۶ـ۳۴۱، قم، دلیل ما، ۱۴۲۸ق/ ۱۳۸۶ش.
18.ابن حجر، عسقلانی، الاصابه فی معرفة الصحابة، ج۸، ص۲۶۲، تحقیق عادل احمد عبدالموجود، شیخ علی محمد معوض، بیروت، دارالکتب العلمیه، ۱۴۱۵ق.    
19.در مکتب فاطمه (سلام الله علیها)دکتر علی قائمی
20 . سوره/انسان آیه 19
21.مناقب خوارزمی /ص256.
22. نهج الفصاحه.
 

منابع
2 ـ جامی از زنان کوثر، استاد محمد تقی مصباح یزدی.
3 ـ نهج الحیاه.
4 ـ بحارلانوار.
5 ـ بیت الاحزان.
6 ـ دلائل الامامه.
7 ـ فرهنگ فاطمه.
8 ـ سیری در سیره ریحانه پیامبر.
9 ـ بانوی نمونه اسلام.

منبع :
http://bou.ac.ir/Portal/home/?paper/13242/113386/13122
https://hawzah.net/fa/goharenab/View/50083
https://fa.wikifeqh.ir/سیره حضرت فاطمه زهرا
https://hawzah.net/fa/Article/View/99798
https://www.menbarha.ir/content/1145