مقدمه
انقلاب اسلامي، انقلابي به نام خدا است كه با تكيه بر حضور و مشاركت مردم شكل گرفت و ادامه يافت. امام خميني رضوان الله تعالي عليه با اتكاء به «خدا و مردم» انقلاب را رهبري و الگوي نوين حكومت ديني را بر پايه نظريه «مردم سالاري ديني» با عنوان «جمهوري اسلامي» به مردم پيشنهاد كرد و با آراء عمومي، نظام جديد مستقر گرديد. امروز هم خلف صالح ايشان با همين مبنا راه امام(ره) را ادامه مي‌دهند. بر اين اساس حضور چشمگير و حداكثري مردم در پاي صندوق‌هاي رأي، مورد تأكيد هميشگي رهبر فرزانه انقلاب اسلامي، حضرت آيت‌الله العظمی خامنهاي(مدظله العالی) بوده است. نظام جمهوري اسلامي بر مشاركت عمومي شهروندان در تعيين سرنوشت خويش اصرار دارد و رمز اقتدار ملي را در اصول مشاركت عمومي و همبستگي ملي مي‌داند كه به عنوان شعارهاي محوري سال 1384 اعلام گرديد.
آنچه پيش روي خوانندگان عزيز قرار دارد، نكاتي چند از بيانات حضرت آيت‌الله العظمی خامنهاي(مدظله العالی) پيرامون انتخابات است. اميد مي‌رود تأمل در آنها موجب شناخت بهتر و بيشتر مقوله انتخابات و اهميت آن و انجام درست مسئوليت در اين ساحت باشد. مباحث در سه عنوان تنظيم شده است. عنوان نخست، مشاركت انتخاباتي ، عنوان دوّم، رفتار انتخاباتي و عنوان سوم، اخلاق انتخاباتي است .
1. مشاركت انتخاباتي
1-1. حضور مردم در صحنه: هنر بزرگ انقلاب اسلامي
برادران و خواهران عزيز! ملت بزرگ ايران! شما امتحان‌هاي بسيار خوبي را در اين دوران طولاني داديد؛ امتحان اتحادتان، امتحان آگاهيتان، امتحان همراهي و همكاري‌تان با مسئولين، امتحان حضورتان در صحنه‌هاي گوناگون، امروز موضوع انتخابات مطرح است. شركت در انتخابات يك وظيفه عمومي براي آحاد ملت ايران است. شما براي اينكه دريابيد چرا اين مشاركت وظيفه است، دو راه داريد: يكي اينكه بدانيد رأي شما به كسي كه توفيق پيدا خواهد كرد از طرف شما منتخب شود، در روحيه او، در عملكرد او، در توانايي‌هاي او، در حيثيت جهاني او و در قدرت فعاليت او در داخل، چقدر اثر مي‌گذارد! بدانيد كه حضور شما بسيار تعيين كننده است. اين، همان حضور مردمي است كه هنر بزرگ انقلاب اسلامي بوده است و در اين كشور تا قبل از انقلاب اسلامي، در طول تاريخ و در طول قرن‌ها سابقه نداشته است. 1
1-2. نقش مردم در نظام اسلامي
وقتي امام بر روي عنصر «مردم» تكيه مي‌كرد، لفاظي نمي‌كرد؛ به معناي حقيقي كلمه به اصالت عنصر «مردم» در نظام اسلامي معتقد بود و مردم را در چند عرصه مورد توجه دقيق و حقيقي خود قرار داد.
عرصه اول، عرصه تكيه نظام به آراي مردم است. تكيه نظام به آراي مردم، يكي از ميدان‌هايي است كه مردم در آن نقش دارند. حضور مردم و اعتقاد به آنها بايد در اينجا خود را نشان دهد. در قانون اساسي ما و در تعاليم و راهنمايي‌هاي امام، هميشه بر اين نكته تأكيد شده است كه نظام بدون حمايت و رأي و خواست مردم، در حقيقت هيچ است. بايد با اتكاء به رأي مردم كسي بر سر كار بيايد. بايد با اتكاء به اراده مردم، نظام حركت كند. انتخابات رياست جمهوري، انتخابات خبرگان، انتخابات مجلس شوراي اسلامي و انتخابات ديگر، مظاهر حضور رأي و اراده و خواست مردم است. اين يكي از عرصه‌هاست. لذا امام بزرگوار، هم در دوران حيات خود به شدت به اين عنصر در اين عرصه پايبند باقي ماند و هم در وصيت نامه خود آن را منعكس و به مردم و مسئولان توصيه كرد. در حقيقت انتخابات و حضور مردم در صحنه انتخابات رئيس‌جمهور، نمايندگان مجلس و يا ساير انتخاب‌هايي كه مي‌كنند، هم حق مردم است، هم تكليفي بر دوش آنهاست. در نظام اسلامي مردم تعيين كننده‌اند. اين هم از اسلام سرچشمه مي‌گيرد.2
1-3. حضور در انتخابات، رأي به جمهوري اسلامي و قانون اساسي
امروز هر برگه رايي كه به صندوق‌ها انداخته مي‌شود، در حقيقت رأي به نظام جمهوري اسلامي و قانون اساسي است و اين براي كشور بسيار باارزش و با اهميت است؛ لذا شما مي‌بينيد كه بوق‌هاي بيگانه همه سعي خودشان را مي‌كنند تا شايد بتوانند انتخابات را كم رونق كنند؛ اما نخواهند توانست؛ چون ملت ما در طول چندين سال گذشته و در انتخاب‌هاي متعدد همواره توانسته‌اند در دنيا ركورد حضور در پاي صندوق‌هاي رأي را بشكنند و حضورشان در پاي صندوق‌ها و نشان دادن مردم سالاري در اين كشور، تقريباً از همه كشورهاي غربي و كشورهاي لائيك بيشتر بوده اين دفعه هم به فضل الهي همين طور خواهد شد.3
1-4. انتخابات؛ حق و تكليف
هم حق و هم تكليف مردم است كه بيايند و سرنوشت كشورشان را به دست خودشان معين كنند. زيرا كه كشور متعلق به مردم است. مردم بايد بيايند و با انتخاب صحيح و آزادانه، قانون‌گذاران‌شان را در قوه مقننه معين كنند؛ مجريانِ خودشان را با ترتيبي كه در قانون معين شده است، معين كنند. اين حق مردم است و متعلق به آنهاست. اما تكليف هم هست. اين طور نيست كه يكي بگويد من نمي‌خواهم از اين حقم استفاده كنم، نه، سرنوشت نظام بسته به احقاق و استنقاذ اين حق است؛ اين تكليف است. بايد همه شركت كنند. نظام جمهوري اسلامي توانسته است اين حق را در اختيار مردم بگذارد اما در گذشته ما اين حق را نداشتيم. در نظام‌هاي گذشته مردم از استفاده از چنين حقي محروم بودند. نظام جمهوري اسلامي اين را داده است. بايد مردم بروند و استنقاذ كنند.4
انتخابات، هم حق ملت است، هم يك وظيفه ملي است. نظام جمهوري اسلامي نظام‌هاي انتصابي قدرت‌ها را نسخ كرد و انتخاب مردم را در مديريت كشور داراي نقش كرد. اين حق آحاد ملت است كه بتوانند انتخاب كنند و در تعيين مدير كشور داراي نقش باشند. از سوي ديگر وظيفه هم هست؛ به اين خاطر كه اين شركت مي‌تواند روح نشاط و احساس مسئوليت را هميشه در جامعه زنده نگه دارد و حضور مردم در صحنه را به رخ دشمنان اين ملت بكشد. انتخابات فقط يك وظيفه نيست، فقط يك حق هم نيست، هم حق شماست، هم وظيفه عمومي است.5
1-5. مشاركت انتخاباتي و اقتدار ملي
حضور مردم در انتخابات، يكي از مهمترين مظاهر اقتدار ملي است ... البته سلايق مردم مختلف است نامزدها هم متعددند، هر كدام از آنها هم سليقه و نظري دارند و مردم هم به يك نفر رأي مي‌دهند، اين مسأله بعدي است. مسأله اول اين است كه همه در اين آزمون عمومي ملت ايران شركت كنند و نشان بدهند كه ملت ايران زنده است و به سرنوشت كشورش علاقه دارد. تحليلگران گوناگون در اطراف دنيا روي اين موضوع حساب مي‌كنند. خيلي از آنها مي‌دانند و بعضي هم ديده‌اند و بعضي نيز در پرونده‌ها خوانده‌اند كه در اين مملكت از اول مشروطيت تا قبل از انقلاب - كه حدود شصت سال فاصله بود - جز موارد بسيار معدودي مردم به صندوق‌هاي رأي مجلس اعتنا نكردند. زمامداري كشور هم كه در اختيار خانواده دست نشانده بود. آنها مي‌بينند كه امروز مردم ايران وارد ميدان مي‌شوند و خودشان مسئولان كشور را انتخاب مي‌كنند؛ اين شرف و عزت بزرگي براي ملت ايران است.6
1-6. حضور حداكثري مردم در انتخابات
من هميشه گفته‌ام نتيجه انتخابات كه مسأله بسيار مهمي است مسأله دوم ماست. مسأله اول نفس انتخابات است كه انتخابات بايد با شور و هيجان و حضور مردم صورت بگيرد اين در درجه اول است. بايد همه تلاشمان را بكنيم كه ان‌شاء‌الله انتخابات خوبي داشته باشيم.7
امروز صرف نظر از اين كه چه كسي از صندوق رأي بيرون خواهد آمد چه كسي انتخاب خواهد شد و چه كساني مسئوليت را بر دوش خواهند گرفت - اين در درجه دوم است - بايد همه در انتخابات شركت كنند ... .
اين كه چه كسي انتخاب بشود مسأله اول نيست مسأله دوم است، مسأله اول اين است كه مردم همه در انتخابات شركت كنند، پرشور شركت كنند، آگاهانه شركت كنند، فكر كنند، تحقيق كنند و آن كسي را كه مي‌خواهند انتخاب كنند. انتخابات، خودش مهم است. حضور مردم در انتخابات مهم است.8
1-7. تلاش دشمن براي دلسرد كردن مردم
در نزديكي انتخابات - كه بعضي‌ها از الان زمزمه‌اش را آغاز كرده‌اند - خواهيد ديد كه زمزمه‌هاي تحريم انتخابات شروع خواهد شد؛ براي اينكه مردم به ميدان نيايند؛ حضور نداشته باشند، گزينش نكنند و از معادلات سياسي ايران و نظام جمهوري اسلامي حذف شوند. اين زمزمه‌ها ابتدا از محافل سياستگذاري و طراحان راهبردي آمريكا و اسرائيل شروع مي‌شود؛ بعد هم به دست يك عده از آدم‌هاي بي‌توجه و گاهي هم مزدور و حقير در داخل مي‌رسد. يك عده خواهند گفت انتخابات را تحريم كنيم؛ يك عده خواهند گفت انتخابات آزاد نيست - براي اين كه مردم را دلسرد كنند - يك عده بنا مي‌كنند به تخريب چهره نامزدهاي انتخاباتي. هركدام از اينها به نحوي سعي مي‌كند اين انتخابات را كم رونق كند. من اصرار دارم همه مسئولان كشور و آحاد ملت خودشان را ان‌شاء‌الله براي انتخابات آماده كنند.9
1-8. انتخابات و كارآمدي نظام
آنچه كه براي مردم در اين انتخابات و همه گزينش‌هاي ملي و انتخابات‌ها مهم است، اين است كه سطح كارآمدي نظام روز به روز ارتقا پيدا كند؛ اين اساس مسأله است. اگر مردم دنبال رئيس‌جمهور يا دنبال نماينده مجلس مي‌گردند يا دنبال ديگر كساني هستند كه مي‌خواهند آنها را با انتخاب تعيين كنند، در پي آن هستند كه انسان‌هاي كارآمدي را بر اريكه مسئوليت بنشانند تا آنها بتوانند سطح كارآمدي نظام را افزايش بدهند و مشكلات مادي و معنوي مردم را حل كنند؛ اين خواست مردم است. حالا گروه‌ها و احزاب و عناصر سياسي هم هر كدام نقطه‌نظرهايي دارند؛ آن نقطه‌نظرات براي خودشان است. مردم مي‌خواهند كساني مسئوليت‌ها را به عهده بگيرند كه دلسوز، باكفايت و كارآمد باشند. بحمدالله امروز كارهاي زيادي شده؛ زيربناهاي مهمي از كشور آماده بهره‌برداري شده است. بازوان قوي و با كفايت يك مسئول مؤمن و وفادار به آرمان‌هاي انقلاب - كه آرمان‌هاي مردم است - خواهد توانست بسياري از گره‌ها را باز كند؛ مردم دنبال اين هستند.10
آنچه امروز مهم است، اين است كه همه بناهاي رفيعي كه در طول اين مدت به وجود آمده و ساخته شده است، تأثير خود را در واقع زندگي مردم نشان دهد؛ آب عظيمي كه پشت اين سد، متراكم شده و به وجود آمده است، به مرزعه زندگي مردم راه پيدا كند و نتايج اين تلاش‌ها سر سفره مردم و در زندگي آنها ديده شود؛ اين كار بزرگي است، اين برداشتن موانع از سر راه را مي‌طلبد. تعيين مديريت قدرتمند و توانا به اين ترتيب، جزو كارهاي امسال ملت ايران است.11
1-9. نقش عملكرد مسئولان در افزايش ميزان مشاركت عمومي
من همان روز گفتم امروز هم مي‌گويم كه مردم در انتخابات شوراها شركت نكردند، به خاطر اين بود كه از عملكرد شوراها راضي نبودند. اگر شوراها اين دوره خوب عمل كنند، خواهيد ديد كه مردم در دوره بعد اگر بخواهند براي شوراها به پاي صندوق بيايند پر شور خواهند آمد. آن جايي كه مردم اميد دارند كه كاري انجام بگيرد مي‌آيند. وقتي ديدند نه، شوراها خوب عمل نكردند مردم دلسرد و نااميد مي‌شوند. ... اگر مي‌خواهيد مردم در انتخابات شركت كنند، عملكردهايتان را خوب كنيد. اگر مردم عملكردها را ببينند، براي ورود در انتخابات تشويق مي‌شوند. بنابراين مسأله شركت در انتخابات از نظر وظيفه براي ما مهم است.12
دولتمردان جمهوري اسلامي بايد قدر اين فداكاري مردم و حضور آنها در صحنه را بدانند. مبادا مسئولين بخش‌هاي مختلف كشور در تحليل اشتباه كنند و خيال كنند كه شركت وسيع مردم در انتخابات معنايش اين است كه آنها از يكايك كارهاي مسئولين خشنودند؛ اين جور نيست. مردم، انقلاب را دوست دارند، امام را دوست دارند، دولت جمهوري اسلامي را دوست دارند، نظام را دوست دارند، معنايش اين نيست كه مردم روي يكايك كارهاي مسئولين بخش‌هاي مختلف صحه مي‌گذارند.13
پي‌نوشت‌ها:
1. بیانات مقام معظم رهبری در خطبه‌هاي نماز جمعه تهران، 14/3/1372.
2. بیانات مقام معظم رهبری در مرقد امام‌خميني(ره) 14/3/1380
3. مصاحبه مقام معظم رهبری در روز انتخابات هشتمين دوره رياست‌جمهوري 18/3/1380.
4. بیانات مقام معظم رهبری در ديدار با كارگزاران حج 26/11/1378.
5. بیانات مقام معظم رهبری در صحن جامع رضوي 1/1/1384.
6. بیانات مقام معظم رهبری در خطبه‌هاي نماز جمعه تهران 28/2/1380
7. بیانات مقام معظم رهبری در ديدار با هيأت وزيران 5/6/1382.
8. بیانات مقام معظم رهبری در ديدار با جمعي از جهادگران جهاد سازندگي 5/7/1377.
9. بیانات مقام معظم رهبری در ديدار با مردم قم 19/10/1383.
10. بیانات مقام معظم رهبری در خطبه‌هاي نماز عيد فطر 24/8/1382.
11. بیانات مقام معظم رهبری در صحن جامع رضوي 1/1/1384.
12. بیانات مقام معظم رهبری در ديدار با استادان و دانشجويان قزوين 26/9/1382.
13. بیانات مقام معظم رهبری در ديدار با علماء، طلاب و روحانيون در آستانه ماه محرم 26/3/1372.
ادامه دارد...
