اخلاق انتخاباتی از دیدگاه امام خمینی (ره) (1)

برای بیان اهمیت رعایت اخلاق انتخاباتی، مروری به برخی بیانات امام خمینی(ره) بنیانگذار جمهوری اسلامی ایران درباره انتخابات می کنیم.

انتقاد بجا و سازنده باعث رشد جامعه مى‏شود
 

اگر آقایان از این دیدگاه که همه مى‏خواهند نظام و اسلام را پشتیبانى کنند به مسایل بنگرند، بسیارى از معضلات و حیرت ها برطرف مى‏گردد ولى این بدان معنا نیست که همه افراد تابع محض یک جریان باشند. با این دید گفته‏ام که انتقاد سازنده معنایش مخالفت نبوده و تشکل جدید مفهومش اختلاف نیست. انتقاد بجا و سازنده باعث رشد جامعه مى‏شود. انتقاد اگر بحق باشد، موجب هدایت دو جریان مى‏شود.
هیچ کس نباید خود را مطلق و مبرّاى از انتقاد ببیند. البته انتقاد غیر از برخورد خطى و جریانى است. اگر در این نظام کسى یا گروهى خداى ناکرده بى‏جهت در فکر حذف یا تخریب دیگران برآید و مصلحت جناح و خط خود را بر مصلحت انقلاب مقدم بدارد، حتماً پیش از آن که به رقیب یا رقباى خود ضربه بزند به اسلام و انقلاب لطمه وارد کرده است. در هر حال یکى‏ از کارهایى که یقیناً رضایت خداوند متعال در آن است، تألیف قلوب و تلاش جهت زدودن کدورت ها و نزدیک ساختن مواضع خدمت به یکدیگر است. باید از واسطه‏هایى که فقط کارشان القاى بدبینى نسبت به جناح مقابل است، پرهیز نمود. شما آنقدر دشمنان مشترک دارید که باید با همه توان در برابر آنان بایستید، لکن اگر دیدید کسى از اصول تخطى مى‏کند، در برابرش قاطعانه بایستید. (1)

هیچ عذر و بهانه‏اى براى ترک صحنه انقلاب پذیرفته نمى‏شود
 

اما چیزى که از همه اینها مهم تر است، این که چه آنهایى که به مجلس راه یافته‏اند و خادم منتخب شده‏اند و چه آنها که به وظیفه خود عمل نموده‏اند ولى به مجلس راه نیافته‏اند و همچنین طرفداران هر دو گروه باید بدانند که همه این امور اعتبارى و زودگذر است و همه در محضر حق هستیم و آنچه در صحیفه کردار ما ماندنى است اعمال و رفتار ما و آنچه موجب سعادت و جاودانگى ما مى‏شود، صفاى معنویت و ثمرات خلوص بندگى است، و ما هم نباید خلوص عمل و جامعه اسلامى خودمان را به زنگار کدورت ها و اختلافات آلوده کنیم و رقابت هاى گذشته انتخاباتى هم هرگز نباید موجبات تفرقه و جدایى را فراهم نماید.
و من احتمال مى‏دهم که عوامل و دست هاى ناپاکى بخواهند از رقابت هاى انتخاباتى در رسیدن به آرزوهاى خود استفاده کنند و با طرح مسایل پوچ و بى‏معنا دل ها را از یکدیگر جدا سازند و یا با تردید و ایجاد ذهنیت ها، صحت و سلامت انتخابات و نهایتاً مشروعیت مجلس را زیر سؤال برند، که در این شرایط همه آحاد ملت ایران و همه روحانیون و دست اندرکاران کشور باید در کنار هم و دست در دست هم به راه مقدس خود ادامه دهند.
و صاحبان قلم و سخن و مطبوعات نیز به‏طور جدّ مواظب نوشته‏ها و گفته‏هاى خود باشند و نمایندگان مجلس نیز به عدالت و عطوفت با یکدیگر برخورد کنند و به مسایل‏ دامن نزنند و خصوصاً در اعتبارنامه‏ها به مسایل شخصى و گروهى نپردازند و در نطق هاى قبل از دستور و غیر آن به شخصیت و اعتبار نمایندگى مجلس توجه کنند و حرمت مجلس و نظام و اخلاق کریمه اسلامى را مقدّم دارند و خلاصه کلام این که مجلس و نمایندگان باید مؤید وحدت و انسجام جامعه باشند و مسوولین در کنار مردم و مردم همراه و پشتیبان مسوولین به وظیفه خود عمل کنند و از برکات مادى و معنوى اتحاد مقدس خود بهره مند شوند و از صحنه‏ها کنار نروند که امروز شاید گناهى بالاتر از کناره گیرى نباشد و هیچ عذر و بهانه‏اى براى ترک صحنه انقلاب پذیرفته نمى‏شود.(2)

مکلف بودن همه بر اجتناب از اختلاف
 

مردم در انتخابات موظفند، موظف شرعى هستند که اختلافات کوبنده را از آن دست بردارند، و این یک امرى است که بین همه هست، یعنى یک تکلیفى متوجه به همه هست، به من طلبه که اینجا نشسته‏ام و به شما علما و همه علماى بلاد و همه قشرهاى ملت، همه روشنفکران، همه نویسندگان، گویندگان، به همه تکلیف شرعى است که نگذارید مساله مثل مساله مشروطیت بشود.
عبرت بگیرید از آنجا، اگر مثل او بشود، آنهایى که مخالف با اسلام و جمهورى اسلامى هستند و بازیگر هستند، آنها مى‏آیند قبضه مى‏کنند. یکى از امورى که خیلى لازم است، همین مساله است که باید تذکر بدهند آقایان، تنبه بدهند آقایان و آن مطلب اول هم که عرض کردم تذکر بدهند به مردم به اینکه امروز ایران، اینهایى که در کار هستند، اینهایى که متکفل امور هستند، چه مجلس و چه دولت و چه قوّه قضاییه و همه اینها یک راه دارند مى‏روند.
البته نادر تویشان هست که شیطان است، لکن به حسب نوع امور، اینها دارند یک راه مى‏روند، خطوط مختلفه در کار نیست. این توطئه را که مى‏خواهند با اسم خطوط مختلفه، یک دسته را طرفدار یک جبهه بکنند و یک دسته را طرفدار یک جبهه بکنند، و در صورتى که خود آنها با هم اختلاف ندارند، مریدها به اختلاف بیفتند و کم کم در همه جا همان حرف‏هایى که در مشروطه بود، که در یک شهر یک دسته اهل منبر مشروطه بودند، یک دسته اهل منبر مستبد بودند، و در خانه‏ها همین مسایل بود و در بازار همین مسایل بود، یک وقت این طور نشود که مردم را به جان هم بیندازند، این براى طرفدارى از فلان شخصیت و آن براى طرفدارى از فلان شخصیت، در صورتى که همه‏اش توهّم بیشتر نیست.
و همین‏طور در انتخابات توجه کنند، مردم را توجه بدهید به اینکه شما مى‏خواهید اسلام را حفظ کنید، باید منتخبین شما اشخاصى باشند که توجه به اسلام داشته باشند، متعهد به اسلام باشند، بازیگر نباشند، به شرق و غرب توجه نداشته باشند.
باید تکلیف کرد به مردم که وقتى انتخابات پیش آمد به‏طور شایسته، روحانیین عمل کنند، وعاظ عمل کنند و مردم هم به تبع آنها عمل کنند تا یک مجلسى داشته باشیم که دیگر در آن هیچ اشخاصى که مخالف با وجهه جمهوریت هستند نداشته باشیم. (3)

انتخاب اصلح
 

و اما مساله انتخابات آینده از اهم امورى است که مسوولیت آن با همه ماست. و توجه دارید که دشمنان اسلام در نظر دارند کارى بکنند که انتخابات درست صورت نگیرد و از دست مسلمان ها و متعهدین خارج شود. ولى شما باید تمام قدرت‏تان را صرف کنید که به خوبى انجام شود. انتخابات یک محکى هم براى خودتان است که ببینید آیا مى‏خواهید انتخاب اصلح بکنید براى خودتان، یا براى اسلام؟ اگر براى خودتان باشد، شیطانى است.
و اما اگر انتخاب اصلح براى مسلمان‏هاست، «کى و از کجاست» مطرح نیست، از هر گروهى باشد، حزب باشد یا غیرحزب، نه حزب اسباب این مى‏شود که غیر آن فاسد، و نه صددرصد حزبى بودن باعث صلاح آنهاست. و انتخاب اصلح براى مسلمین یعنى انتخاب فردى که تعهد به اسلام و حیثیت آن داشته باشد؛ و همه چیز را بفهمد، چون در مجلس، اسلام تنها کافى نیست، بلکه باید مسلمانى باشد که احتیاجات مملکت را بشناسد و سیاست را بفهمد و مطلع به مصالح و مفاسد کشور باشد، و ممکن است به شما و گروه شما هم مربوط نباشد. اگر اصلح را انتخاب کردید، کارى اسلامى مى‏کنید و این یک محکى است براى خودتان که تشخیص بدهید انتخاب براى اسلام است، یا براى صلاح خودتان. امیدوارم که تا آخر هم اینطور باشد، و هر روز و هر دوره انتخابات بهتر انجام شود. (4)

آن‏طور نشود که هر کدام دیگرى را بکوبند
 

چند وقت دیگر هم انتخابات شروع مى‏شود. از قرارى که من شنیدم به‏ طور حاد دارند اشخاص عمل مى‏کنند. اشخاصى هستند که به جمهورى اسلامى هیچ اعتقاد ندارند، لکن براى خاطر شکستن جمهورى اسلامى در تبلیغات انتخاباتى مى‏خواهند شرکت کنند، نه از باب اینکه مى‏خواهند وکیل بشوند، از باب این که مى‏خواهند شکست بدهند جمهورى اسلامى را. اشخاصى هستند که به وسوسه، اشخاص مؤمن را وادار مى‏کنند که به‏طور حاد دخالت بکنند در این امور.
ممکن است که اگر اشخاص هوشمند تنبّه ندهند و بیدار نشوند، این انتخابات موجب این بشود که دو دستگى‏هاى زیادى ایجاد بشود و این همان مساله مشروطه است. باید مردم توجه کنند، و خصوصاً روحانیون، روحانیون مبارز تهران، مدرسین محترم قم، روحانیون مشهد، اصفهان، همه جا توجه کنند که مساله، مساله مشروطه نشود. مساله این نشود که یک دسته براى خاطر این که یک کاندیدایى دارند، دیگران را بکوبند، آن دسته هم براى همین کاندیداى خودشان، این را بکوبند.
اگر همه براى خدا هست، با هم تفاهم کنید. البته تبلیغ هیچ مانعى ندارد، لکن مثل مشروطه نشود. آن‏طور نشود که هر کدام دیگرى را بکوبند و آنى که دشمن ما مى‏خواهد، خطوط مختلفه را در انتخابات عملى کند. شما همه مى‏خواهید که اسلام در این مملکت تحقق پیدا کند، همه مى‏خواهید که این جمهورى اسلامى ادامه پیدا بکند، ادامه این به این است که شما در مواردى که مى‏بینید که دارند شیاطین نقشه مى‏کشند و توطئه مى‏کنند تا شما را به جان هم بیندازند، بنشینید با هم و تفاهم کنید و آنها را مأیوس کنید. امروز دارند تهیه مى‏بینند مخالفین شما، مخالفین جمهورى اسلامى، که براى انتخابات ایجاد نفاق کنند، و این یک خطرى است براى کشور ما. اینها با زور نمى‏توانند کارى انجام بدهند، نه آمریکا، نه شوروى، با فشار و زور به یک کشورى که همه با هم هستند نمى‏توانند آسیب برسانند، لکن با توطئه و وادار کردن عمال خودشان در داخل مى‏توانند ایجاد نفاق کنند و بهانه هم انتخابات. (5)

اهمیت انتخابات ریاست جمهورى
 

و مساله دیگر قضیه انتخابات است که من در عین حال که قبلًا هم تذکر دادم، حالا هم تذکر مى‏دهم به همه ملت که همه این شرارت ها که در سطح کشور الآن مى‏شود ممکن است براى این باشد که شما را از رفتن به پاى صندوق بترسانند و شما را از خدمت به اسلام و خدمت به مسلمین سست کنند. و باید همه ما در این امر توجه داشته باشیم که این یک امر حیاتى است براى جمهورى اسلام. شما مى‏بینید که در عین حال که در آراى قبل از این، براى شهید رجایى 14 میلیون جمعیت شرکت کرد و 13 میلیون رأى آورد.
شهید رجایى، مع ذلک، آن فاسدها، آن مصاحبه‏هایى که اشخاص فاسد شکست خورده در خارج کردند، گفتند بیش از دو میلیون اینها رأى نداشتند. شما چنانچه سطح رأیتان از زمان سابق -خداى نخواسته- کمتر بشود، بوق هاى تبلیغاتى خارج و شکست خورده‏هاى فرارى به خارج خواهند گفت که ایران از اسلام رو برگردانده و از جمهورى اسلامى روبرگردانده است. و این تبلیغ در همه جا خواهد شد و این ممکن است در دنیا پایه‏هاى این جمهورى را سست کند. و این یک تکلیفى است که ما نگذاریم این نهضت و این انقلاب سست بشود تا آن که به آن پیروزى نهایى برسد و اسلام و احکام قرآن به همه معنا، در این کشور پیاده بشود.(6)
از هرگونه انتقاد از طرف مقابل که موجب اختلاف و هتک حرمت باشد خوددارى کنید
از آقایان کاندیداها و دوستان آنان انتظار دارم که اخلاق اسلامى - انسانى را در تبلیغ براى کاندیداى خود مراعات؛ و از هر گونه انتقاد از طرف مقابل که موجب اختلاف و هتک حرمت باشد خوددارى نمایند، که براى پیشبرد مقصود، ولو اسلامى باشد، ارتکاب خلاف اخلاق و فرهنگ، مطرود و از انگیزه‏هاى غیر اسلامى است.
اینجانب بنا ندارم از کسى تأیید نمایم، چنان که بنا ندارم کسى را رد کنم. و از تمام احزاب و گروه ها و افراد مى‏خواهم از نسبت دادن کاندیداى خود به من که از آن استفاده تأیید و یا تعیین و یا رد شود، خوددارى کنند. من بسیار مایل هستم که گروه هایى که متعهد و معتقد به جمهورى اسلامى و خدمتگزار به اسلام هستند، در مبارزات انتخاباتى کمال آرامش را در تبلیغ کاندیداهاشان رعایت نمایند، و نسبت به یکدیگر تفاهم و صمیمیت و اخوت اسلامى داشته باشند، و از تفرقه و کدورت شدیداً احتراز کنند که تفرقه و تشتت، دوستان را نگران و دشمنان را کامیاب مى‏کند و موجب تبلیغات سوء مى‏شود.(7)

پی‌نوشت‌ها:
 

1. صحیفه امام، ج‏21، ص181
2. صحیفه امام، ج‏21 ص50
3. صحیفه امام، ج‏18، ص174
4. صحیفه امام، ج‏18، ص 197
5. صحیفه امام، ج‏18، ص 173
6. صحیفه امام، ج‏15، ص261
7. صحیفه امام، ج‏12، ص 13

ادامه دارد...