حضرت زهرا سلام الله عليها از منظر اميرالمومنين عليه السلام

اگر چه بيان عظمت مقام حضرت فاطمه عليها السلام در نزد حضرت علي عليه السلام خود تحقيق مستقلي مي طلبد لکن در اين جا فهرست وار، به ذکر پاره اي از موارد، پرداخته شده تا بيانگر اوج مقام و مرتبه زن در نگرش حضرت باشد. توجه به اين نکته نيز در نوشتار زير حائز اهميت است که، ميزان علاقه اميرالمومنين عليه السلام به همسرش الگويي براي همه خانواده هاست.

مباهات حضرت علي به همسرش فاطمه عليها السلام
 

شخصيت بزرگي چون علي عليه السلام به همسرش فاطمه عليها السلام افتخار مي کند و همسري با او را براي خود فضيلت و ملاک برتري بر ديگران و شايستگي پذيرش مسئوليت هاي سنگيني چون رهبري جهان اسلام مي داند. برخي از موارد که حضرت براي اثبات حقانيت خود به داشتن همسري فاطمه عليها السلام استناد فرموده اند عبارت است از:
* در پاسخ نامه اي به معاويه از جمله فضيلت ها و امتيازهايي که حضرت به آن اشاره مي فرمايند اين است که «بهترين زنان جهان از ماست و حماله الحطب و هيزم کش دوزخيان از شماست».(1)
*در جريان شوراي شش نفره که خليفه دوم براي جانشيني تعيين کرده بود حضرت خطاب به ساير اعضا فرمود: «آيا در بين شما به جز من کسي هست که همسرش بانوي زنان جهان باشد؟» همگي پاسخ دادند: نه.(2)
*حضرت علي عليه السلام در ضمن پاسخ به نامه معاويه مي نويسد: «دختر پيامبر صلي الله عليه وآله همسر من است، نوادگان حضرت احمد صلي الله عليه وآله همسر من است، نوادگان حضرت احمد صلي الله عليه و آله فرزندان من از فاطمه عليه السلام هستند، کدام يک از شما سهم و بهره اي چون من دارا هستيد».(3)
*در جريان سقيفه حضرت ضمن برشمردن فضايل و کمالات خويش و اين که بايد بعد از پيامبر، او رهبري و هدايت جامعه اسلامي را عهده دار شود به ابوبکر فرمود: «تو را به خدا سوگند مي دهم! آيا آن کس که رسول خدا او را براي همسري دخترش برگزيد و فرمود خداوند او را به همسري تو [علي] درآورد من هستم يا تو؟ ابوبکر پاسخ داد: تو هستي.(4)

فاطمه رکن علي است
 

از مقامات ممتازي که مخصوص پيامبر صلي الله عليه و آله و حضرت فاطمه عليها السلام مي باشد رکن بودن براي علي است. در حديثي مي خوانيم پيامبر صلي الله عليه وآله به حضرت علي عليه السلام فرمودند: «سلام الله عليک يا ابا الريحانتين فعن قليل ينهد رکناک»(5)
چه تعبير لطيف و زيبايي! همان تعبير حضرت علي عليه السلام در مورد زن که فرمودند زن ريحانه است. پيامبر نيز فرمودند: «سلام بر تو اي پدر دو گل [زينب و ام کلثوم]. به زودي دو رکن تو از دست مي روند».
علي عليه السلام بعد از رحلت پيامبر صلي الله عليه وآله فرمودند: «اين يکي از دو رکن بود» و بعد از شهادت حضرت زهرا عليها السلام فرمودند: «اين رکن ديگر است».

مددکار اطاعت الهي
 

انبياء و پيشوايان معصوم، تنها راه سعادت و خوشبختي انسان ها را پيروي از دستورات الهي مي دانستند و از اين رو بهترين همکار و دوست براي آنان کسي بود که در اين راستا به آنها کمک کند.
مي خوانيم علي عليه السلام در پاسخ پيامبر که سوال کردند: «همسرت را چگونه يافتي؟» گفتند: «بهترين ياور در راه اطاعت از خداوند». (6)

تمسک علي عليه السلام به کلام زهرا عليها السلام
 

حضرت در حديث اربع مائه بعد از اين که فرمودند در مراسم تجهيز مرده ها گفتار خوب داشته باشيد چنين ادامه دادند: «فان فاطمه بنت محمد صلي الله عليه و آله لما قبض ابوها ساعدتها جميع بنات بني هاشم فقالت دعوا التعداد و عليکم بالدعاء» حضرت زهرا عليها السلام بعد از ارتحال رسول اکرم صلي الله عليه و آله به زنان بني هاشم که او را ياري مي کردند و زينت ها را رها کرده و لباس سوگ در بر نموده اند، فرمود: اين حالت را رها کنيد و بر شماست که دعا و نيايش نماييد». (7)
با اين که حضرت علي عليه السلام معصوم بوده و تمام گفته هاي او حجت است، ولي براي تثبيت مطلب به سخن زهرا عليها السلام تمسک مي کند. اين نشانگر عصمت حضرت صديقه طاهره عليها السلام بوده و اين که تمام رفتار، گفتار و نوشتار او حجت است و از اين جهت فرقي بين زن و مرد نيست.

تنها تسلي بخش علي عليه السلام
 

حضرت بعد از شهادت حضرت فاطمه خطاب به ايشان فرمودند: «بمن العزاء يا بنت محمد؟ کنت بک اتعزي ففيم العزاء من بعدک؟* با چه کسي آرامش يابم اي دختر محمد؟ من به وسيله تو تسکين مي يافتم؛ بعد از تو با چه کسي آرامش يابم؟».(8)

غضب خداوند به غضب فاطمه عليها السلام
 

حضرت علي عليه السلام از پيامبر اکرم صلي الله عليه و آله نقل نموده که ايشان فرمودند: «ان الله عزوجل ليغضب لغضب فاطمه و يرضي لرضاها* خداوند عزوجل به خاطر خشم فاطمه خشمگين و براي خشنودي و رضايت فاطمه راضي مي شود». (9)

برگزيده پيامبر صلي الله عليه و آله
 

حضرت علي عليه السلام در مصيبت حضرت زهرا عليها السلام خطاب به پيامبر اکرم صلي الله عليه و آله مي فرمايد: «قل يا رسول الله عن صفيتک صبري* يعني اين صفيه توست، بانويي که صفوه تو، مصطفي و برگزيده توست رحلت کرده و صبر فقدانش براي من دشوار است».(10)

تکرار مصيبت فقدان پيامبر صلي الله عليه و آله
 

هنگام ارتحال بزرگ بانوي اسلام حضرت فاطمه و بيان وصايا و حلاليت ايشان، حضرت در پاسخ مي گويد: «پناه به خدا، تو داناتر و پرهيزکارتر و گرامي تر و نيکوکارتر از آن هستي که به جهت مخالفت کردنت با خود، تو را مورد نکوهش قرار دهم. دوري از تو و احساس فقدانت بر من گران خواهد بود، ولي گريزي از آن نيست. به خدا قسم با رفتنت مصيبت رسول خدا را بر من تازه نمودي، يقيناً مصيبت تو بزرگ است مصيبتي که هيچ چيز و هيچ کس نمي تواند به انسان دلداري دهد و هيچ چيز نمي تواند جايگزين آن شود».(11)

مقدم نمودن خواست فاطمه بر خواست خويش
 

در هنگام وصيت حضرت زهرا عليها السلام در پاسخ امام به ايشان و گريستن هر دو، سپس امام سر مبارک فاطمه عليها السلام را به سينه چسباند و گفت: «هرچه مي خواهي وصيت کن، يقيناً به عهد خود وفا کرده، هرچه فرمان دهي انجام مي دهم و فرمان تو را بر نظر و خواست خويش مقدم مي دارم.»(12)

پايان شکيبايي علي عليه السلام
 

علي عليه السلام که اسوه صبر و استقامت است اما در شهادت حضرت زهرا عليها السلام تأثر و تألم خود را چگونه اظهار مي دارد، تا آن جا که بعد از دفن همسر گراميش در حالي که حزن و اندوه تمام وجود او را فرا گرفته بود خطاب به قبر پيامبر صلي الله عليه وآله عرضه داشت: «خدا چنين خواست که او زودتر از ديگران به رسول خدا بپيوندد، پس از او شکيبايي من به پايان رسيده و خويشتن داري از دست رفته، اما آن چنان که در جدايي تو صبر کردم در مرگ دخترت نيز جز صبر چاره اي ندارم شکيبايي بر من سخت است. پس از او آسمان و زمين در نظرم زشت مي نمايد و هيچ گاه اندوه دلم نمي گشايد. چشمم بي خواب، و دل از سوز غم سوزان است. تا خداوند مرا در جوار تو ساکن گرداند. مرگ زهرا ضربه اي بود که دل را خسته و غصه ام را پيوسته گردانيد و چه زود جمع ما را به پريشاني کشانيد... اگر بيم چيرگي ستمکاران نبود، براي هميشه اين جا [کنار قبر زهرا عليها السلام ] مي ماندم و در اين مصيبت بزرگ چون مادر فرزند مرده، اشک از ديدگانم مي راندم.»(13)

پي نوشت ها :
 

1. بحارالانوار/ ج 41/ ص 151 و 224.
2. نهج البلاغه.
3. احتجاج/ ج 1/ ص 135.
4. همان/ ص 123.
5. ذخائرالعقبي في مناقب ذوي القربي/ ص 56.
6. بحارالانوار/ ج 43/ ص 117.
7. زن در آئينه جمال و جلال/ ص 42.
8. فاطمه الزهرا بهجه قلب مصطفي/ ص 578.
9. کنزالعمال/ ج 12/ ص 111.
10. نهج البلاغه/ فيض الاسلام/ خطبه 193.
11. فاطمه الزهرا من المهد الي اللحد/ ص 610- 609.
12. همان.
13. اصول کافي/ ج 1/ ص 159.
 

منبع: فصلنامه پژوهشي و اطلاع رساني نهج البلاغه
منبع: نشريه نسيم وحي شماره 28