ويژگي ها و آداب ماه رمضان

در بين ماه هاي سال قمري، ماه مبارک رمضان، از قداست و جايگاه ويژه اي برخوردار است چنانکه در دعاي مخصوص آن مي خوانيم:« .. وهذا شهر عظمته و کرمته و شرفته و فضلته علي الشهور...»؛ (اقبال الاعمال/24) «و رمضان، ماهي است که او را عظمت و کرامت و شرافت، و فضيلت دادي، نسبت به ماه هاي ديگر.»
رسول خدا (ص) مي فرمايد:« اگر کسي در اين ماه، يک آيه از قرآن تلاوت کند، ثوابش مثل کسي است که در غير ماه رمضان، يک بار قرآن را ختم کرده باشد» (امالي صدوق/93) از امام صادق (ع)نيز نقل شده است: «هرکس در ماه رمضان، صدقه اي بدهد خداوند هفتاد نوع بلا را از او دور مي کند.» (بحار/ 316/93)
حضرت علي (ع) از پيامبر خاتم (ص) نقل مي فرمايد: «هيچ مؤمني نيست که ماه رمضان را، به حساب خدا روزه بگيرد مگر آن که خداي تبارک و تعالي، هفت خصلت را براي او لازم گرداند، هرچه حرام در پيکرش باشد محو و ذوب گرداند. به رحمت خداي عزوجل نزديک مي شود. (با روزه خويش) خطاي پدرش حضرت آدم را مي پوشاند. خداوند لحظات جان دادن، را براي او آسان کند. از گرسنگي و تشنگي روز قيامت در امان است. خداي عزوجل برائت و بيزاري از آتش دوزخ را به او عطا فرمايد. (پرسش کننده در اين حديث مفصل، عالم يهودي بود) که عرض کرد راست گفتي اي محمد» (من لا يحضر صدوق/ 74/2)
ماه مبارک رمضان علاوه بر اين که ماه عبوديت و بندگي و ماه غفران و رحمت الهي است از جهات ديگر نيز حائز اهميت است:

1) ماه نزول قرآن
 

اولين ويژگي و امتياز ماه مبارک رمضان، نزول قرآن کريم بر قلب نازنين پيامبر خدا(ص)براي نجات و هدايت انسان ها در اين ماه پربرکت است چنانکه خداي سبحان مي فرمايد:«ماه رمضان، ماهي است که قرآن به عنوان راهنمايي مردم و نشانه هاي هدايت و فرق ميان حق و باطل در آن نازل شده است.» (بقره/185) در آيه ديگر مي فرمايد:«ما قرآن را در شب مبارک فرو فرستاديم.» (دخان/2)

2) شب قدر و تعيين سرنوشت
 

دومين ويژگي که باعث فضيلت ماه مبارک رمضان شده است، قرار گرفتن شب قدر و تعيين سرنوشت، در اين ماه نوراني است. چنانکه در سوره قرآن مي خوانيم؛ «ما قرآن را در شب قدر نازل کرديم، و تو، چه مي داني شب قدر چيست؟ شب قدر در مقام و مرتبه از هزار ماه بهتر و بالاتر است. ظاهراً مراد از قدر، تقدير و تعيين و اندازه گيري است، خداي تعالي در آن شب حوادث يکسال از آن شب تا شب قدر سال آينده را تقدير مي نمايد، زندگي و مرگ، رزق، سعادت و شقاوت و چيزهايي از اين قبيل را مقدر مي سازد. (تفسير الميزان ذيل آيه)
امام باقر (ع) در جواب سؤال از معناي آيه «انا انزلنا في ليله مبارکه» مي فرمايد: «شب قدرکه همه ساله در ماه رمضان در دهه آخرش، تجديد مي شود شبي است که قرآن جز در دل شب نازل نشده و آن شبي است که خداي تعالي درباره اش فرموده:«فيها يفرق کل امر حکيم» در آن شب هر حادثه اي که بايد در طول آن سال، واقع گردد، تقدير مي شود، چه خير و چه شر، چه طاعت و چه معصيت، و چه فرزندي که قرار است متولد شود و يا اجلي که بناست فرار رسد، و يا رزقي که قرار است (تنگ و يا وسيع) برسد. پس آنچه در اين شب، مقدر شود، و قضايش رانده شود، قضايي حتمي است، ولي در عين حال، مشيت خداي تعالي در آنها محفوظ است.» (کافي/ 751/4)

3) نزول ملائکه و روح
 

سومين ويژگي ماه مبارک رمضان نزول ملائکه و روح در شب قدر و ماه مبارک رمضان است.
«فرشتگان و روح در آن شب به اذن پروردگارشان براي [تقدير]هر کاري نازل مي شوند، شبي است پر از سلامت، [و برکت و رحمت] تا طلوع صبح.» (قدر 4و5)
ابن عباس از رسول خدا (ص) روايات کرده است که فرمود:« وقتي شب قدر مي شود ملائکه اي که ساکن درسدره النتهي هستند و جبرئيل، يکي از ايشان است، نازل مي شوند، در حالي که جبرئيل به اتفاق ساير سکان نامبرده پرچم هايي را به همراه دارند. يک پرچم، بالاي قبر من، و يکي بالاي بيت المقدس و پرچمي در مسجدالحرام و پرچمي بر طور سينا، نصب مي کنند، و هيچ مؤمن و مؤمنه اي در اين نقاط نمي ماند مگر آن که جبرئيل به او سلام مي کند، مگر کسي که دائم الخمر و يا معتاد به خوردن گوشت خوک و يا زعفران ماليدن به بدن خود باشد.» (تأويل الايات الظاهره، استرآبادي، ص790)

4) ميهماني و ضيافت الهي
 

نزول قرآن، وقوع شب قدر، نزول ملائکه و روح، تقدير سرنوشت و... هر کدام مائده هاي آسماني و غذاهاي معنوي است و سبب شده ماه مبارک رمضان، به عنوان ماه ضيافت و ميهماني الهي، نامگذاري شود، لذا پيامبر اکرم (ص) در آستانه ماه مبارک رمضان، اين گونه مي فرمايد:«اي مردم! ماه با برکت و رحمت و آمرزش، به شما روي آورده است، اين ماه نزد خدا بهترين ماه است و روزهايش بهترين روزها و شب هايش بهترين شب ها، و ساعاتش بهترين ساعات. در اين ماه شما به ميهماني خدا دعوت شده ايد و در زمزه بهره مندان از کرامت خداوند، قرار گرفته ايد. در اين ماه نفس هاي شما، تسبيح خداست، و خواب شما، عبادت است و اعمال شما، پذيرفته و دعايتان به اجابت مي رسد...»(المصباح کفعمي/ ص336)
منبع: نشريه راه کمال، شماره 38